ENPRESAKO INSTRUKTOREEN ESKULIBURUA
IKAS-EKINEZKO ERREGIMENEKO LANBIDE-HEZIKETA DUALA
Lankidetzan:
Aurkibidea
1. Aurkezpena ........................................................................................5
2. Zer da Heziketa Duala ......................................................................6
3. Gure Lanbide Heziketa .....................................................................83.1. Euskadiko Lanbide Heziketa: eredu propioa eta malgua .............................................. 83.2. Hezkuntza-sistema ............................................................................................................103.3. Nola egituratzen da LH? ...................................................................................................10
4. Euskadiko Lanbide Heziketa Duala ...............................................134.1. Aurrekariak eta gaur egungo ereduaren sorrera .........................................................134.2. Gure LH dualaren oinarrizko printzipioak .....................................................................144.3. LH Dualaren abantailak .....................................................................................................154.4. Modalitateak .......................................................................................................................174.5. Gure LH Dualaren datuak ..................................................................................................184.6. Eragile nagusiak .................................................................................................................19
5. LH Dualaren plan motak .................................................................235.1. 2 urterako planak ...............................................................................................................235.2. 2 urterako planak, errefortzu-planarekin ......................................................................235.3. 2 urterako planak, LP + HZ Duala ibilbidearekin..........................................................245.4. 3 urterako planak, espezializaziorik gabe .....................................................................245.5. 3 urterako planak, espezializazioarekin .........................................................................255.6. 4 urterako planak: Dual to World, nazioartekotzearekin ............................................25
6. Araudia ............................................................................................266.1. Estatuan ................................................................................................................................266.2. Euskadin ................................................................................................................................26
7. LH Dualean interesa duen enpresak egin beharreko urratsak ..27
8. Enpresan LH Duala antolatzea
eta garatzea .................................................................................298.1. Ikastegiaren eta enpresaren arteko lankidetzaren hasiera ......................................298.2. Parte hartzaileak hautatzea ..............................................................................................308.3. Plangintza ............................................................................................................................318.4. Harrera arretatsua .............................................................................................................328.5. Ikasleen prestakuntza ......................................................................................................338.6. Jardueraren gaineko jarraipena ......................................................................................338.7. Ebaluazioa ...........................................................................................................................34
9. Instruktorea: funtsezko rola ...........................................................359.1. Profila: oinarrizko gaitasunen mapa ................................................................................359.2. Instruktorearentzako tresnak ..........................................................................................469.3. Ikasten ikasteko metodologia. .........................................................................................47
10. Ohiko galderak .............................................................................49
11. Enpresan erabiltzeko tresnak eta dokumentuak .......................65
12. Bibliografia ....................................................................................66
5
1. Aurkezpena
Edozein gizartek, garatu ahal izateko, behar bezala trebatuta dauden per-tsonak behar ditu. Eta premisa hori bera ezinbestekoa da enpresak gara-tzeko eta hobetzeko; izan ere, enpresako gizon-emakumeek beharrezko ezagutza eta gaitasunak badituzte eta lan egiteko moduan badaude, ho-betu egiten dira gero eta urrunagokoak, konplexuagoak eta aldakorra-goak diren merkatuetan lehiatzeko –edota irauteko– aukerak.
Hori horrela, enpresek egunez egun apustu irmoagoa egin behar dute talentuaren eta ezagutzaren alde: etengabe ikasteko gaitasuna, jarrera proaktiboak eta inplikazio positiboa izango duten pertsonak behar dituz-te gero eta gehiago.
Besteak beste, Lantokiko Prestakuntza programak, Confebasken eta Eus-ko Jaurlaritzaren arteko lankidetzari esker, beti gogor lan egin izan du bi helburuak lortzeko: gure pertsonei enplegu-aukerak ematea eta gure enpresen artean lehiakortasuna sustatzea. Programa hori eredugarria eta arrakastatsua da, bere kalitateagatik eta emaitzengatik ez ezik, ondo jakin izan duelako elkarlana eta konpromisoa pizten alderdi inplikatu guztien artean: enpresak, enpresa-erakundeak, administrazioa, Lanbide Heziketa-ko zentroak eta, noski, tutoreak eta instruktoreak.
Orain, krisiak beste egoera batzuk ekarri ditu, eta merkatuek eboluzio-natu egin dute; horren ondorioz, enpresen eskaerak ere bestelakoak dira gaur egun. Aurretik aipatutako horien guztien konpromiso sendoarekin, txandakako prestakuntzarako programa berri bat diseinatu behar izan da, ikasleek lana eta ikasketak uztartu ahal izan ditzaten prestakuntza-zen-troan eta enpresan: Ikas-ekinezko Erregimeneko Heziketa Duala.
Eskuliburu hau, hain zuzen ere, Ikas-Ekinezko Erregimeneko Heziketa Duala garatzeko berebiziko zeregina betetzen duten instruktore horien-tzat prestatu da.
Eskuliburuaren bidez, egunero-egunero programa honi ematen dioten bultzada handi horri eusteko informazioa eta baliabideak eman nahi zaiz-kie. Izan ere, lan ordezkaezina egiten dute programa abian jartzeko eta etengabe hobetzeko.
Hori guztia lortzeko, Lanbide Heziketaren alde egingo dugu, Lanbide He-ziketa garatzeko proiektu eta egitasmo berriak landuko ditugu, eta enpre-sen eta gure gazteen beharrekin konprometituko gara. Horrela, errazago lortu ahal izango ditugu gure gizartea garatzeko aukera emango duten arrakastak.
2. Zer da Heziketa Duala
6
2. Zer da Heziketa Duala
Heziketa dualaren definizio asko daude, herrialdea zein den, erakundea zein den, …kontutan izanik. Dena dela, esan dezakegu heziketa duala prestakuntza-modalitate bat dela, non hala ikastetxea nola enpresa ikaslearen prestakuntzaz arduratzen baitira aldez aurretik bien ar-tean adostu, zehaztu eta garatutako heziketa-plan baten bidez.
• Prestakuntza txandaka ematen da ikastetxearen eta enpresaren ar-tean, modu partekatuan, eta ikasleek titulua lortzen dute ikasketak amaitzean.
• Eginez ikasi: pertsonak lanbide batean aritzeko trebatzen dira ahalik eta modurik eraginkorrenean: inguru erreal batean lan eginez.
• Prestakuntza praktiko ordaindua: herrialde gehienetan, enpresak eta ikasleak kontratu-harremana egiten dute enpresako prestakuntza jaso-tzeko, eta prestakuntza hori ordaindu egiten da.
• Enpresako tutoretza: enpresako instruktoreak funtsezko zeregina du heziketa dualean. Hark emango dio tutoretza eta laguntza ikasleari, en-presan ikasten ari den bitartean.
• Ikastegia (eskaintza) eta enpresa (eskaria), elkarrengandik hurbi-lago: zuzenean konektatzen ditu ikasleek jasotako prestakuntza eta en-presan egiten den lana.
“Heziketa edo prestakuntza ho-netan, ikastaldi batzuk ikastegian egiten dira, eta beste batzuk lan-tokian. Ikastaldiak astekoak, hile koak edo urtekoak izan daitezke. Herrialdearen eta aplikatzekoa den estatutuaren arabera, parte-har-tzaileek kontratu-harremana izan dezakete enplegatzailearekin, edo ordainsaria jaso”.
Cedefop 2008 (LH Garatzeko Europako Zentroa)
“Heziketa honek enpresako tre-bakuntza eta eskolako hezkuntza konbinatzen eta txandakatzen ditu; horri esker, estatu osoan onartzen den kualifikazio bat lor daiteke. Oro har, enplegatzaileak eta ikasleak kontratu-harremana izaten dute, eta ikasleari ordaindu egiten zaio bere lanaren truke”.
EAfA - European Alliance for Apprenticeships
Ikasleak enpresan prestatzen dira: “lanaren bidez ikasiz”
7
• Enpresa trebatzailea: enpresak zeregin aktiboagoa du etorkizuneko profesionalen prestakuntzan.
• Lehiakortasuna eta enplegagarritasuna: enpresen lehiakortasuna areagotzen da, ikasleak lan-merkatura sartzeko beharrezko konpeten-tzia eta gaitasun pertsonalak eskuratzen dituelako. Ikasleek konpe-tentzia teknikoak, zeharkakoak eta jokabidearekin lotutakoak (taldeko lana, erantzukizuna...) garatzen ditu eta enpresa baten eguneroko fun-tzionamendua deskubritzen du.
• Gazteen enpleguaren hobekuntza: gazteak lehenago sartu ahal dira lan-merkatura, eta haien jarduera-tasa hobetzen da; horrez gain, gehia-go bistaratzen da prestakuntzaren eta enpleguaren arteko lotura.
• Modalitate balioduna prestakuntza profesionalean, unibertsita-tean…: modalitatea duala batik bat heziketa profesionalari lotuta egon da; hala ere, unibertsitate-titulu bat lortzeko prestakuntza-modalitate baliagarria izan daiteke, eta, herrialde batzuetan, baita batxilergoa ate-ratzeko ere.
• Belaunaldi-aldaketari bide ematen dio: lan-merkatua uzten dutenek (enpresako instruktoreek) beren ezagutza transferi diezaiokete lan-mer-katura sartzen direnei (ikasleei).
Heziketa mota honek ibilbide luzea du, eta Europako herrialde ugaritan ematen da, hala nola Alemanian, Austrian, Suitzan eta Frantzian. Kasu ba-tzuetan, Suitzan esaterako, ikasleen % 90ek baino gehiagok ikasten dute Lanbide-Heziketa. Herrialdearen arabera, 2 eta 4 urte artean irauten du.
8
3. Gure Lanbide Heziketa
3.1. Euskadiko Lanbide Heziketa: eredu propioa eta malgua
Gaur egungo Euskadiko Lanbide Heziketak ezaugarri hauek ditu:
• Gaur egungo ereduak azken 20 urtetan garatu den LHan eraiki du bere oinarria.
• Enpresatik gertu egon nahi du, eta haren beharrei garaiz erantzun.
• Tartean dauden agente guztien arteko adostasunetik eta lankidetzatik sortu da; sareko lana egin da gobernantza, kudeaketa eta pertsonen mailan.
• Lankidetza publiko-pribatuaren emaitza da: administrazioen, zentroen eta enpresen artekoa.
• Enpresak konpromiso irmoa eta jarraitua du.
Hori guztia Lanbide Heziketako Planetan jaso da. Plan horiei esker, Eusko Jaurlaritzak gidatuta, hainbat neurri hartu dira gure ekonomia eta gure enpresak garatzeko, enplegua hobetzeko eta, azken batean, gure gizar-tearen ongizatea hobetzeko.
Euskadiko LHk gure enpresen beharrei eta bereziki ETEenei begiratzen die, eta gaur egun ardatz hauek ditu:
“Gure Lanbide Heziketaren indargunea: HURBILTASUNA eta IKASTEGIEN eta
ENPRESEN arteko LANKIDETZA”
9
PRESTAKUNTZA INTEGRATUA
• Heziketa Duala
• Irakasleen prestakuntza
• Ikasteko metodologia berriak: ETHAZI
• Espezializazioa
BERRIKUNTZA APLIKATUA
• Ingurune estrategikoak eta espezializazio-arloak
• ETEei eta mikro-ETEei laguntzeko proiektuak
• Sormena
EKINTZAILETZA
• Kultura ekintzailea
• Enpresak sortzea
NAZIOARTEKOTZEA
• Kanpoko enpresei laguntzea
• Ikasleen eta irakasleen mugikortasuna
• LHko Euskal Sistemari balioa ematea
10
3.2. Hezkuntza-sistema
Gaur egungo hezkuntza-sistema honela egituratuta dago:
3.3. Nola egituratzen da LH?
Hezkuntza-sistemako LH-a honela osatua dago:
Oinarrizko LHko zikloak (OHZ): ikasleek hezkuntza-sisteman errazago irauteko eta haiei garapen pertsonal eta profesionalerako aukera gehiago emateko neurri gisa sortu ziren.
Oinarrizko lanbide-tituluaren bidez, hezkuntza-sistemako Lanbide Hezi-ketako erdi mailako prestakuntza-zikloetara sar daiteke.
Oinarrizko lanbide-titulua duten ikasleek Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tzako graduatuaren titulua eskuratu ahal izango dute Derrigorrezko Biga-rren Hezkuntzako amaierako ebaluazioa gaindituz gero.
UNIBERTSITATEA
BATXILERGOAK 2 urte
DBH 4 ikasturte
LEHEN HEZKUNTZA (6 ikasturte) 6 – 12 urte
HAUR HEZKUNTZA (3 ikasturte) 3 – 6 urte
OINARRIZKO LANBIDE HEZIKETA
HEZIKETA ZIKLOAK / ERDI MAILAKO LH
Unibertsitatera sartzeko proba
LAN-MUNDUA
HEZIKETA ZIKLOAK / GOI MAILAKO LH
NA
HIT
AEZ
KO
A
11
Erdi Mailako Heziketa Zikloak (EMHZ): ziklo hauek amaitzean, teknika-ri-titulua lortzen da, eta hala DBHtik sar daiteke zikloetara.
Goi Mailako Heziketa Zikloak (GMHZ): batxilergotik sar daiteke ziklo hauetara, eta batzuetan zuzenean, beste GMHZ bat bukatu ostean. Ziklo hauek amaitzean, goi-mailako teknikariaren titulua lortzen da.
Sistemak, ikus daitekeenez, ibilbide desberdinak eskaintzen ditu, heziketa mota desberdinetatik mugitzeko aukera ematen dituztenak eta ikasleei trebatzen jarraitzeko ateak ixten ez dizkietenak.
Lanbide Heziketako sistemak 26 lanbide-familiatako 150 bat titulazio es-kaintzen ditu. Titulazio horiek ikasleek jarduera ekonomikoaren sektore eta adarretan egingo dituzten lanbideetara egokituta daude.
Hauek dira 26 lanbide-familiak:
• JARDUERA FISIKOAK ETA KIROLAK
• ADMINISTRAZIOA ETA KUDEAKETA
• NEKAZARITZA
• ARTE ETA ARTISAUTZA
• ARTE GRAFIKOAK
• MERKATARITZA ETA MARKETINA
• ERAIKUNTZA ETA OBRA ZIBILAK
• ELEKTRIZITATEA ETA ELEKTRONIKA
• ENERGIA ETA URA
• FABRIKAZIO MEKANIKOA
• OSTALARITZA ETA TURISMOA
• IRUDI PERTSONALA
• IRUDIA ETA SOINUA
• ELIKAGAIEN INDUSTRIAK
• ERAUZKETAREN INDUSTRIAK
• INFORMATIKA ETA KOMUNIKAZIOA
• INSTALAZIOAK ETA MANTENIMENDUA
• ZURGINTZA, ALTZARIGINTZA ETA KORTXOA
• ITSASOA ETA ARRANTZA
• KIMIKA
12
• OSASUNGINTZA
• SEGURTASUNA ETA INGURUMENA
• GIZARTE- ETA KULTURA-ZERBITZUAK
• EHUNGINTZA, JANTZIGINTZA ETA LARRUGINTZA
• GARRAIOA ETA IBILGAILUEN MANTENTZE LANAK
• BEIRA ETA ZERAMIKA
Heziketa-zikloen kopurua aldatu daiteke; izan ere, LHren eskaintza egune-ratu egin ohi da enpresetan sortzen diren kualifikazio-beharretara molda-tzeko. 26 lanbide-familia horietatik 3 gaur egun ez dira ematen Eus-kal Autonomia Erkidegoan: Beira eta Zeramika, Arte eta Artisautza eta Erauzketaren Industriak.
LH (LPrekin)
Ikasturtea
1 IKASTEGIA
Ikasturtea
2IKASTEGIA
ENPRESA
Enpresako orduak: 360-400Guztizko orduak: 2.000
LHko ZIKLOA
LP: curriculum-praktiken nahitaezko modulua
13
4. Euskadiko Lanbide Heziketa Duala
4.1. Aurrekariak eta gaur egungo ereduaren sorrera
Hasierako Lanbide Heziketaren helburuetako bat da ikasleak esparru profesional batean jarduteko prestatzea, haien garapen pertsonala susta-tzeko asmoz, eta ondasun eta zerbitzuak ekoizten dituzten sektoreetako kualifikazio-beharrei erantzutea.
Europar Batasuneko herrialdeek hainbat ekintza jarri dituzte martxan gaz-teen arteko langabezia handia gutxitzeko eta gazteen kualifikazio profe-sionala eta espezializazioa sustatzeko neurriak abiarazteko. Ildo horreta-tik, Ikas-ekinezko Erregimeneko Lanbide Heziketaren bitartez, ikastegiko irakaskuntza-ikaskuntza prozesua eta enpresako ikaskuntza eta lana kon-binatu nahi dira.
Ikasleen eskoletatik, Ikasi eta Lanera
Euskadiko Lanbide Heziketa Dualak historia luzea du, eta beti egon izan da estuki lotuta bertako ekonomiari dagokion eskulangintzaren idiosin-krasiari eta ondorengo idiosinkrasia industrialari:
Euskadin, 1771. urtean sortu zen lanbideak irakasteko prestakuntza espe-zifikoko lehenengo zentroa: Gasteizko Arte eta Lanbideen Eskola.
Ordutik aurrera, eta batez ere gerra zibilaren ondoren, ikastunen beste hainbat eskola sortuz joan ziren, enpresa handien finantzaketarekin. Es-kola haiek euskal industria-sektorearen harrobi prestigiotsua izan ziren.
2006an, batik bat makina-erremintaren sektorean profesionalak falta zi-rela eta, eta enpresek gazteak prestakuntza-aldiaren hasieratik hartzeko modua emango zuen eredu bat eskatzen zutela ikusirik (LPren aldean enpresa-ordu gehiagoko esperientzia praktikoa ezarri nahi zen), Confe-baskek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza eta Enplegu sailek martxan jarri zuten heziketa “dual edo partekatuaren” programa pilotu berri bat, “Ikasi ta Lan” deiturikoa.
14
Heziketa horrek, zeina prestakuntza-zikloetan oinarrituta baitzegoen, 3 ikasturte irauten zuen eta banaketa hau zeukan: % 50 prestakuntza-zen-troan eta % 50 enpresan. Ikasleek lanaldi partzialeko kontratu mugagabea zuten (astean 20 lanordu), hitzarmenaren araberako soldata eta Gizarte Segurantzako kotizazioa.
Confebaskek programa pilotu horren gaineko jarraipena egin zuen, hura aztertzeko eta ebaluatzeko asmoz, harik eta, zoritxarrez, krisi ekonomikoa iritsi eta programa desagertuz joan zen arte.
Lehen urratsak: HEZIBI programa
2011ko udaberrian, eta enpresek orduan zuten egoera ekonomiko zaila izanik ere, zenbait enpresak Confebaskera jo zuten, ikastegiaren eta en-presaren arteko txandakako heziketari bide emango zion programa bat berriro martxan jarri behar zela planteatzera.
Horrela, 2011ko udan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailarekin koordina-tuta, txandakako heziketarako programa berri bat diseinatu zen, ikasleei ikastegiaren eta enpresaren artean lana eta ikasketak uztartzeko aukera emango ziena.
Hezibi sortzeko, aintzat hartu zen txandakako Lanbide Heziketaren eredu berriko eragile nagusien iritzia, eta batik bat enpresena. Hala, Confebas-kek 600 enpresaren baino gehiagoren iritzia jasotzeko azterketa bat egin zuen, Ikas-ekinezko Lanbide Heziketaren euskal eredu berria osatzeko xe-dez.
Hezibi, gainera, Lanbide Heziketaz arduratzen diren Eusko Jaurlaritzako bi sailen –Hezkuntza Saila eta Enplegu Saila– eta gizarte-eragileen arte-ko elkarlanaren eta adostasunaren harira sortu zen, Hezkuntza Sailak eta Confebaskek Lanbide Heziketaren alorrean aspalditik egiten duten elkar-lanaren barruan. Horren ondorioz, gaur egungo Euskadiko LH dualaren sistema abiarazi zuen araua argitaratu zen: AGINDU bateratua, 2012ko urriaren 3koa, Hezkuntza eta Enplegu sailburuena, gazteek prestakuntza lanarekin txandakatzeko HEZIBI programaren oinarri arautzaileak ezar-tzen dituena.
4.2. Gure LH dualaren oinarrizko printzipioak
Euskal Herriko Ikas-ekinezko LH Dualaren ereduak ezaugarri hauek ditu:
• Gure sareari egokitutako eredu propio bat da, Confebasken, Eusko Jaur-laritzaren eta ikastegien artean adostutakoa eta euskal ekoizpen-sarea-ren arteko lankidetza estuaren ondorioz sortutakoa.
15
• Etengabe egokitzen da sortzen diren behar berrietara: beste iraupen batzuk, espezializazio handiagoa, etab.
• Malgua eta kasu bakoitzari egokitua: ikastegiek zuzentzen dute, baina enpresaren eskariari egokituz.
• Ikasleek zeharkako prestakuntza jasoko dutela bermatzen du: balio ani-tzeko profesionalak prestatzen ditu ekoizpen-sektore bereko enpresen artean edota enpresa bereko lanpostuen artean mugitu ahal izateko gaitasunak izan ditzaten.
• Sektore/familia profesional guztiei irekita dago.
• Trebakuntza ordaindu egiten da kasu guzti-guztietan.
• Prestakuntza eta Ikaskuntza Kontratuan oinarritzen da, edo, salbuespen gisa, beka ordainduan.
4.3. LH Dualaren abantailak
4.3.1. Enpresentzat
• Langile potentzialak ezagutzeko eta trebatzeko modua da; ezagutza teorikoak dituzte aurrez ikasiak, eta enpresan praktikan jar ditzakete, eta trebatzen jarraitu.
• Langile kualifikatuak enpresaren behar zehatzetara egokitzeko eta ho-rien inguruan prestatzeko denboraldia laburragoa da beste bide ba-tzuetan baino (praktikak, lan-poltsak...).
• Lagungarria da epe ertainerako eta luzerako plangintza egiteko eta, beraz, langile berriak hartzeko estrategia hobea gauzatzeko; batez ere, belaunaldiz aldatzeko premia handia duten enpresetan.
• Ikasleak euren berezitasunen eta behar errealen arabera prestatzen ditu.
• Aukera ematen du prestakuntzaren edukiak etengabe aldatzen ari den lan-merkatu baten beharretara moldatzeko.
• Kontratazioaren hutsegiteak eta langileak hautatzearen ondoriozko kostuak gutxitzen ditu: inbertsio errentagarria da.
• Ikasleari enpresarekin, haren balioekin eta hango lan egiteko moduare-kin identifikatzeko bide ematen dio.
• Enpresari erantzukizun soziala ematen dio, prestatzaile bihurtzen da-eta; dinamismoa, modernitatea eta gizartearenganako konpromisoa transmititzen ditu, eta gizartean duen irudia hobetu dezake.
16
• Lanbide Heziketako zentroen eta enpresaren arteko elkarlana indartzen du.
• Ikasleak motibatuago egoten dira eta enpresako kide direla sentitzen dute.
• Ikasleek inplikazio handiagoa dute, gehiago ekoizten dute eta enpresari leialtasun handiagoa diote.
• Langileak hartzeko eta aukeratzeko kostuak aurrezten dira.
• Kostuen zati handi bat berreskura daiteke, ikasleek balioa ematen du-telako.
4.3.2. Ikasleentzat
• Pentsamoldea aldatzen zaie, lan-munduan goiz hasten direlako.
• Beren jardunari dagozkien ardurak hartzen dituzte, sozialki eta laboralki inplikatuta daudela ikusten dutelako.
• Motibazioa handitzen zaie.
• Lan-esperientzia handia eskuratzen dute.
• Lantoki batean aritzeko beharrezko gaitasun eta konpetentziak lortzen dituzte, zeharkakoak barne (komunikazioa, taldeko lana, arazoen ebaz-pena…).
• Teoriaren eta praktikaren arteko lotura bideragarria eta zuzenekoa dela ikusten dute. Modu praktikoan egiaztatzen dute ea ikastegian ikastitako hori bat datorren beren profilarekin, interesekin eta gaitasunekin.
• Motibazio eta beren buruarenganako konfiantza handiagoa hartzen dute enpresek eskatzen dituzten lanbideetan kualifikatzean eta errea-litate praktikoari begirako hezkuntza jasotzean.
• Lanerako aukerei buruzko informazio hobea izaten dute.
• Ibilbide profesionala kudeaketarako gaitasunak garatzen dituzte.
• Lan-merkatuan sartzen lagunduko dien lehen lan-esperientzia izaten dute.
• Ordainsaria jaso dezakete, eta Gizarte Segurantzan kotizatu.
17
4.3.3. Ikastegientzat
• Ikastegi eta enpresen arten sinergiak sortu nahi dira.
• Enpresetan erabiltzen dituzten teknika eta lan-modu berriak deskubri ditzakete, eta ondoren ikasgelan ikasleei transmititu.
• Irakasleek eskura izaten dituzte enpresen instalazioak, makinak eta tek-nologia berriak, ikastegiek nekez eskura ditzaketenak; hau da, irakasleei birziklatzeko eta/edo trebatzeko aukera ematen die.
• Prestakuntza-eskaintza zabaltzen edo arautzen du, eta, horrekin, baita prestigio soziala ere.
4.3.4. Gizartearentzat
• Kalitatezko enplegua sortzen du.
• Gazteak etorkizuneko lanbideetarako trebatzen ditu.
• Gazteak progresiboki hasten dira lanean, eta kalitatezko enplegua sor-tzen da.
• Lan-mundura sartzeko adina aurreratzen du.
• Garapen ekonomikoa eta enpresa-lehiakortasuna sustatzen ditu.
• Bilakaera demografikoak aurreratzen ditu eta belaunaldi-aldaketari bide ematen dio.
• Jakintza eta ezagutza etengabe eguneratzen ditu.
• LHren esparruan Heziketa Duala garatuz gero, Lanbide Heziketaren siste-maren gaineko ikuspegi orokorra hobetuko da.
4.4. Modalitateak
Gaur egun, Ikas-ekinezko Erregimeneko LH Dualaren bi modalitate nagusi daude Euskadin: 2 urtekoa eta 3 urtekoa.
2 urteko modalitatearen helburua da ikasleak prestakuntza-zikloan esku-ratzen dituen gaitasunak indartzea. Bestalde, 3 urteko modalitatean, ho-rrez gain, ikasleek enpresaren ekoizpen-prozesu konplexuei aurre egiteko espezializazioa lortzen dute hirugarren urtean.
Espezializazio-programak zikloen ondoren egiten dira, eskariz, sektoreen nahiz enpresen beharren arabera. Enpresen eta ikastegien artean defini-tzen eta egiten dira, EEI Ezagutzaren Euskal Institutuaren laguntzarekin.
700 ordu inguru irauten dute, eta hirugarren ikasturtean ematen dira ikas-tegiaren eta enpresaren artean partekatuta; hala ere, lan-zentroan ordu
18
gehiago ematen dira.
Ikasturtea FP Dual (2 urte) FP Dual (3 urte)
1 IKASTEGIA
2 ENPRESA & IKASTEGIA ENPRESA & IKASTEGIA
3ENPRESA & IKASTEGIA
ESPEZIALIZAZIOAEnpresako orduak: 800-1.200Guztizko orduak: 2.400-2-800
LH ZIKLO “indartua”
KONTRATUArekin edo beka ordainduarekin
Enpresako orduak: 1.800-3.100Guztizko orduak: 3.400-4.700
LH ZIKLO “indartua” + espezializazio-programa
BEKA ordainduarekin
4.5. Gure LH Dualaren datuak
Honako koadro honetan ikus daiteke LH Dualak erkidegoan izan duen bi-lakaera kuantitatiboa:
BANAKETA IKASTEGIAK IKASLEAK ENPRESAK
12-13 IKASTAROA 28 124 95
13-14 IKASTAROA 44 238 176
14-15 IKASTAROA 58 402 311
15-16 IKASTAROA 71 759 475
16-17 IKASTAROA 85 1.283 790
17-18 IKASTAROA 97 1.913 1.122
19
Balorazioak: ebaluazioa
Ikasleek prestakuntza-egonaldia amaitutakoan, inkesta batzuk egiten dira enpresen, ikastegietako tutoreen eta ikasleen iritzia aztertzeko eta, hala badagokio, bidezkotzat jotzen diren zuzenketak egiteko.
Enpresen kasuan, programaren gaineko gogobetetasunaren ehunekoa oso handia da; eta esanguratsua da % 90etik gorakoa izan arren ere ur-terik urte handituz doala. Horren erakusgarri, enpresa gehien-gehienak prest leudeke hurrengo ikasturtean beste ikasle batzuk hartzeko.
Ikastegietako tutoreen ustez ere, programak bilakaera ona izan du; dena dela, programan parte hartuko duten lanbide-familia berrietako enpresa gehiago eta ikastegiaren, enpresaren eta ikasleen arteko harremana ho-betuko duten tresna gehiago lortu nahi dituzte.
Ikasleak ere oso gustura daude, trebakuntza honen bitartez bai profesio-nalki bai pertsonalki haz baitaitezke.
4.6. Eragile nagusiak
4.6.1. Enpresa / instruktorea
Instruktorea da Lanbide Heziketa Dualaren giltzarria. Instruktorea ezin-bestekoa da prestakuntzaren bidez ikasleak akademikoki, profesionalki eta pertsonalki modu integralean gara daitezen.
Instruktoreak bere ezagutza ikasleari transferitzen dio. Horrenbestez, ikas-leentzako eredua da, aholkularia, hobetzeko akuilua eta inspirazioa. Ins-truktoreak ikasleen garapen orokorra sustatu behar du, eta haiengandik gertu egon behar du euren ahalmen osoa garatzen laguntzeko. Hori dela eta, instruktoreak bat egin behar du misioarekin, eta aintzat hartu behar dira haren ezaugarri pertsonalak, profesionalak eta pedagogikoak.
Behar-beharrezkoa da funtzio hori betetzeko gogoa izatea eta nola bete jakitea, ezagutza, motibazioa eta esperientziak egoki transmititzen direla bermatzeko.
4.6.2. Ikastegia / tutorea
Ikastegia da ikasleek Heziketa Duala jasotzen duten bi lekuetako bat. Ikas-leek han egiten dute Heziketa Zikloa, eta eskakizunak betetzen badituzte, prestakuntzaren zati bat Heziketa Dualaren modalitatean egiteko aukera izango dute.
LH Dualean, ikastegiak besoz beso lan egiten du enpresarekin, bai bien onurarako bai ikasleen onurarako.
20
Ikastegiak, lehen eskutik izaten badu bere inguruko enpresen kualifikazio-beharren berri, errazago definitu ahal izango ditu emango dituen Hezike-ta Zikloak, edota enpresen berehalako beharrei erantzuteko espezializa-zio-ikastaroak ere antola ditzake.
Ikastegian, irakasleetako bat tutore izendatzen da, eta hura arduratuko da, instruktorearekin batera, prestakuntza programatzeaz eta enpresaren ba-rruan jarraipena egiteaz.
Tutore hori beste irakasle guztiekin eta enpresako instruktorearekin koor-dinatzen da, eta ikasleek Heziketa Zikloan ezarritako eduki guztiak jaso-tzen dituztela ziurtatzen saiatzen da.
Tutoreak, beraz, zeregin hauek bete behar ditu:
• Ondo ezagutu behar ditu ikasleak, ikuspegi akademikotik eta pertsona-letik, enpresak eskatzen duen profilari ahalik eta ondoena egokitzeko.
• Ondo ezagutu behar du ikastegiaren eremuko enpresa-sarea, eta au-kera berriak zabaldu. Kasu horretan, gaitasun “komertzialak” izan behar ditu enpresekin harremanetan jartzeko, haiek bisitatzeko, plangintza egiteko eta enpresekin harreman estua izateko.
• Ikastegiaren eta enpresen arteko bitartekari izateko gogoa izan behar du, eta ikasleak nahiz instruktoreak babestu.
• Irekia izan behar du, eta sor daitezkeen gorabeherei edo arazoei aurre egiten jakin.
• Ondo ezagutu behar ditu bere heziketa-zikloaren edukiak eta beste zi-kloetakoak.
• Gaurkotzeko prest egon behar du, baita enpresen eskutik ezagutza tek-niko berrien inguruko trebakuntza jasotzeko ere.
4.6.3. Ikasleak
Exijentzia bikoitza dute: alde batetik ikastegiko prestakuntzari dagokiona eta bestetik enpresako lanari dagokiona (hori ere prestakuntzarekin lo-tua). Ikasleek heziketa-zikloa egiteko jarrera egokia eta gaitasun, helduta-sun eta motibazio nahikoa izan behar dute.
Horregatik, ikasle guztiak ez dira gai LH Dualaren bidez ikasketak aurrera ateratzeko.
4.6.4. Eusko Jaurlaritza
Eusko Jaurlaritzaren Lanbide Heziketako Sailburuordetza bere araudia ga-
21
ratuz joan da, eduki hezigarriak osatuz, ikastegiak sortuz eta baimenduz, irakaskuntza programatuz eta antolatuz…
Ikas-ekinezko Erregimeneko Heziketa Dualaren kasuan, sailburuordetza horrek ardura hauek ditu:
a. Hezkuntza-sistemako Lanbide Heziketa Dualaren nondik norakoak an-tolatu eta arautuko dituzten arau-proposamenak egitea.
b. Hezkuntza-sistemako Lanbide Heziketako zentroen kudeaketa antola-tzeko eta berritzeko neurriak zuzentzea.
c. Lanbide Heziketako unitate eta ikastegi publiko eta pribatuak sortzeko, eraldatzeko eta kentzeko prozedurak hastea eta izapidetzea.
d. Hezkuntza eta ekoizpen-sektoreak Lanbide Heziketako ikastegien bizi-tzan parte hartzera bultzatzea.
e. Lanbide Heziketako titulu bakoitzerako behar diren guneen, instala-zioen eta ekipamenduen oinarrizko moduluak definitzea.
f. Prestakuntza-eskaintza ingurune produktiboaren eta sozialaren kualifi-kazio-behar aldakorretara etengabe hobetzeko aukera emango duten baliabideak jartzea.
g. Gizarte-eragileen erantzunkidetasuna sustatzea, euren lantokietan Ikas-ekinezko Erregimeneko Heziketa Dualaren eskaintza bat ezartzen lagun dezaten, Lanbide Heziketan hezkuntza-sistema eta ekoizpen-sis-tema lotuko dituen lankidetzako kultura bat sortuz.
h. Lantokietan emango den prestakuntzaren gaineko jarraipena eta eba-luazioa egiteko sistema egituratzea.
Kontuan hartu behar da, halaber, Enpleguko eta Gizarte Politiketako Sailak duen zeregina: hainbat diru-laguntza ditu enpresari instruktoreak ikaslea eta langilea prestatzeko egin behar duen lanarekin laguntzeko. Zehazki, 2.000 euro ematen ditu kontratuko eta urteko, betiere urteko deialdiak ezartzen dituen eskakizunak betetzen badira.
Era berean, enpresak Prestakuntza eta Ikaskuntza Kontraturako ezarritako onura propioak eskuratu ahal izango ditu; besteak beste, Gizarte Seguran-tzako kotizazioa kendu edo murriztu ahal izango du, enpresaren tamaina-ren arabera.
4.6.5. Confebask
Confebaskek eta hiru erakunde bazkideek (ADEGI, CEBEK eta SEA Arabako Enpresak) funtzio hauek betetzen dituzte:
22
• Sistema gidatzen dute Eusko Jaurlaritzarekin batera: programaren disei-nua, jarraipena eta ebaluazioa.
• Sistema Dualeko enpresen artean informazioa zabaltzen eta hedatzen dute: jardunaldiak, newsletter-ak, bisitak, etab.
• Aholkularitza tekniko-juridikoa eta orientabidea ematen diete enpresei.
• Ikastegiei laguntzen diete enpresako instruktoreak kontzientziatzen eta trebatzen: metodologia, edukiak, materialak, etab.
• Ziurtagiriak ematen dizkiete programan parte hartzen dutenei.
• Bitartekari-lanak egiten dituzte ikastegien eta enpresen artean.
23
5. LH Dualaren plan motak
Heziketa Dualak hainbat eredu ditu enpresen eta ikastegien behar des-berdinei erantzuteko. Hala, iraupena, kontratu- edo beka-harremana eta espezializazioa kontuan hartuta, modalitate hauek ditugu:
2 URTEKOA
5.1. 2 urterako planak
HELBURUA: ikasleek zikloan bereganatzen dituzten gaitasunak indartzea
MODUA: kontratua edo beka
HASIERA: ekaina, iraila
IRAUPENA: normalean bi ikasturte irauten du
Lehen ikasturtea, soil-soilik Lanbide Heziketako zentroan
Bigarren ikasturtea, ikastegiaren eta enpresaren artean txandatuz
5.2. 2 urterako planak, errefortzu-planarekin
LPak egin aurretik gehienez ere 2 modulu egin gabe dituzten ikasleak.
2 urteko ereduan oinarrituta diseinatu da, LPko modulua egin aurretik modulu guztiak gainditu ez dituzten ikasleei laguntzeko eta haien ikaske-ta-prozesua hobetzeko.
MODUA: beka
HASIERA: martxoa
AMAIERA: enpresan gutxienez 800 ordu egindakoan
Ikasleek, MARTXOTIK EKAINERA BITARTEAN (tarte horretan enpresara ere joango dira), ikastegian errefortzurako prestakuntza jaso ahal izango dute titulua eskuratzeko falta zaizkien moduluetan.
IRAUPENA: normalean bi ikasturte irauten du
Lehen ikasturtea, soil-soilik Lanbide Heziketako zentroan.
Bigarren ikasturtea, irailetik martxora, soilik prestakuntza, LHko zentroan.
24
Martxotik aurrera, ikasleak enpresan trebatuko dira gutxienez 800 ordu egin arte (gutxi gorabehera urrian amaituko dute).
5.3. 2 urterako planak, LP + HZ Duala ibilbidearekin
Zerbitzuen sektoreko zikloentzat, nagusiki
2 urteko ereduan oinarrituta diseinatu dira, LH Duala LH Dualean parte hartzeko zailtasun bereziak dituzten sektoreetan egin ahal izateko.
MODUA: beka
HASIERA: ekainean, LPak egin ondoren
AMAIERA: LH Dualeko enpresan gutxienez 800 ordu egindakoan
Ikasleek, LPtako aldia amaitu ondoren, titulua eska dezakete, edo LH Dua-leko programa batean trebatzen jarraitu, prestakuntza indartzeko. Behin LH Duala bukatzen dutenean, ikasleek titulua lortuko dute.
LHko zentroan ematen den prestakuntza osatzeko, gutxi gorabehera LPko 360 ordu gehi LH Dualeko 800 ordu (gutxienez) egingo dira.
3 URTEKOA
5.4. 3 urterako planak, espezializaziorik gabe
Plan hauek 2 urteko ereduan oinarrituta diseinatu dira, ikasleek ikastean erritmo malguagoan jaso dezaten prestakuntza ikastegian eta enpresan.
MODUA: kontratua edo beka
HASIERA: ekaina, iraila
AMAIERA: hirugarren urteko ekaina
IRAUPENA: normalean hiru ikasturte irauten du
Lehen ikasturtea, soil-soilik Lanbide Heziketako zentroan.
Bigarren eta hirugarren ikasturtea, ikastegiaren eta enpresaren artean txandatuz.
Heziketa honekin, bigarren urteko moduluak bi urtean sekuentziatu dai-tezke (bigarren eta hirugarren ikasturtean), eta modulu guztiak gainditu ondoren lortuko da titulua, hirugarren urteko ekainean.
25
5.5. 3 urterako planak, espezializazioarekin
HELBURUA: ekoizpen-ingurune konplexuen kualifikazio-beharrei eran-tzungo dien lanbide-espezializazioa lortzea.
MODUA: beka
HASIERA: ekaina, iraila edo martxoa
AMAIERA: hirugarren urteko ekaina
IRAUPENA: normalean hiru ikasturte irauten du
Lehen ikasturtea, soil-soilik Lanbide Heziketako zentroan.
Bigarren eta hirugarren ikasturtea, ikastegiaren eta enpresaren artean txandatuz. Amaitzean, ikasleak titulua eta espezializazio-programaren ziurtagiria lortuko ditu.
Esparru profesional jakin batzuetara egokitutako lanbide-espezializazioa behar duten kasuetarako pentsatuta dago aukera hau. Ekoizpen-sekto-reen beharren arabera diseinatutako espezializazio-programa propioetan oinarrituta dago. Lanbide-espezializazioko programa hauen bitartez, per-tsonen kualifikazio bereziekin lotutako beharrei erantzun nahi zaie, ikas-leak gai izan daitezen Euskadiko enpresa eta ekoizpen-sektore desberdi-nen behar zehatzak dituzten lanpostuetan aritzeko, industria-esparruan bereziki.
5.6. 4 urterako planak: Dual to World, nazioartekotzearekin
Espezializazioa duten 3 planetan oinarrituta diseinatu dira. Laugarren ikasturtea atzerriko herrialde batean egiten da.
MODUA: espezializazioa duen hiru urteko planaren berbera, eta lauga-rren urtea, berriz, nazioartekotze BEKA batekin edo enpresako kontratu batekin.
HASIERA: espezializazio-programa bat amaitzean.
AMAIERA: beka edota enpresak ezarritako programa.
Eredu honek atzerriko prestakuntzaren abantaila guztiak gehitzen dizkie 3 urteko espezializazio-planei.
26
6. Araudia
Arau hauek daude indarrean Lanbide Heziketaren esparruan, estatuan eta autonomia erkidegoetan:
6.1. Estatuan
1529/2012 Errege Dekretua, prestakuntza eta ikaskuntza-kontratua ga-ratu eta Lanbide Heziketa dualeko oinarrizko alderdiak arautzen dituena.
ESS/2518/2013 Agindua, prestakuntza eta ikaskuntza-kontratuaren prestakuntza-alderdiak arautzen dituena.
ESS/41/2015 Agindua, urtarrilaren 12koa, prestakuntza eta ikaskuntza-kontratuaren prestakuntza-alderdiak arautzen dituen ESS/2518/2013 Agindua aldatzen duena.
6.2. Euskadin
Agindu bateratua, 2012ko urriaren 3koa, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketako eta Enplegu eta Gizarte Gaietako sailburuena, gazteek presta-kuntza lanarekin txandakatzeko HEZIBI programaren oinarri arautzaileak ezartzen dituena.
Agindua, 2014ko abenduaren 10ekoa, Enplegu eta Gizarte Politiketako sailburuarena eta Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kulturako sailburua-rena, gazteek prestakuntza eta lana txandakatzeko HEZIBI programaren oinarri arautzaileak ezartzen dituen Agindu bateratua aldatzen duena.
83/2015 dekretua, Ikas-ekinezko Erregimeneko Lanbide Heziketa Duala Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzen duena.
Agindua, 2016ko uztailaren 27koa, lanbide-espezializazioko progra-mak arautzen dituena eta horietako 7 ezartzen dituena.
Agindua, 2016ko abenduaren 23koa, lanbide-espezializazioko bost programa ezartzen dituena.
27
7. LH Dualean interesa duen enpresak egin beharreko urratsak
Laburbilduz, esan dezakegu enpresa batek helburu hauek bete behar di-tuela Heziketa Dualean parte hartzeko:
1. BETE BEHAR DIREN PRESTAKUNTZA-PROFILAK IDENTIFIKATU: ho-rretarako, enpresak bere beharrak aztertu behar ditu, plantillaren egi-tura, kualifikazio maila, lanpostu kritikoak, belaunaldi aldaketa eta abar aintzat hartuta.
2. PRESTAKUNTZA-ZIKLOAK ETA IKASLE KOPURUA HAUTATU: behar diren profilak identifikatu ondoren, profil horiei ondoen erantzuten die-ten LHko titulazioak zehaztu behar dira, baita plaza kopurua ere.
3. ESKOLAK EMATEN DITUZTEN LH ZENTROAK ZEHAZTU: intereseko ziklo horiek identifikatu eta gero, enpresaren ingurune hurbilenean ti-tulazio horiek non ematen diren jakin behar da.
4. LANPOSTUA ETA ZIKLOA BAT DATOZEN KONTRASTATU LH ZEN-TROAREKIN: LHko zentroarekin batera, enpresak eskatzen duen lan-postuaren behar konpetentzialak eta tituluaren konpetentziak kontras-tatu behar dira. Horren emaitza gisa, hautaturiko LH Dualaren planak zenbat iraungo duen zehazten da: 2 urteko modalitatea edo 3 urtekoa, espezializazioarekin. Enpresak zehaztu behar du nor izango den ikas-learen tutore edo gidaria enpresako ikastaldian. Funtsezko zeregina du: esku hartu behar du, rol aktiboa izan, ikasleari lagundu, ikaslearen gaineko jarraipena egin… Tutoreok motibatzeko gaitasuna, lanaren gaineko ezagutza eta enpresarekiko konpromisoa izan beharko dituzte gutxienez.
5. HARREMANA: KONTRATUA EDO BEKA. 2 urteko modalitatea edo 3 urtekoa den eta ikaslea enpresan noiz hasiko den jakin ondoren, en-presaren eta ikaslearen arteko harreman posibleak aztertu behar dira: prestakuntza edo ikasketa-kontratua edo beka.
6. ENPRESAKO INSTRUKTOREA IZENDATU: enpresak zehaztu behar du nor izango den ikaslearen tutore edo gidaria enpresako ikastaldian. Funtsezko zeregina du: esku hartu behar du, rol aktiboa izan, ikasleari lagundu, ikaslearen gaineko jarraipena egin… Tutoreok motibatzeko gaitasuna, lanaren gaineko ezagutza eta enpresarekiko konpromisoa izan beharko dituzte gutxienez.
7. PRESTAKUNTZA ANTOLATU: ikastegiarekin batera, ikasleak bete beharko duen prestakuntza-programa zehaztu behar da: egutegia, la-nak, ordutegiak, etab.
28
8. IKASLEAK HAUTATU: enpresak ikaslea hautatuko du, LHko ikastegiak berak egindako aurre-hautaketan oinarrituta.
9. DOKUMENTAZIO GUZTIA SINATU: enpresak beharrezko dokumenta-zio guztia sinatu behar du: kontratua, hitzarmena, prestakuntza-pro-grama, Lanbideren laguntza, etab.
10. IKASLEAREN HARRERA ANTOLATU
11. JARRAIPENA ETA EBALUAZIOA. Enpresako instruktoreak egingo du ikaslearen jarraipena eta ebaluazioa, ikastegiko tutoreekin koordinatuta.
29
8. Enpresan LH Duala antolatzea eta garatzea
8.1. Ikastegiaren eta enpresaren arteko lankidetzaren hasiera
Ikastegia eta enpresa elkarlanean hasi aurretik, enpresak barne-analisi bat egin beharko du:
• Beharrak identifikatuko ditu (edo prestakuntza-aukerak), eskatzen diren lanpostu edo profilen eta behar diren ikasketen arabera.
• Plantillaren egitura aztertuko du: adinak, prestakuntza-profilak eta ne-gozio-planak, zehazteko ea zein profil diren eta izango diren kritikoak epe labur, ertain eta luzera.
• Enpresan etorkizuneko lanpostuak betetzeko nahiz gizarte-erantzu-kizun korporatiboaren parte gisa har daitezkeen ikasleen kopurua eta prestakuntza zehaztuko ditu.
• Bete behar diren beharren bolumena zehaztuko da:
- Handia bada, Heziketa Duala maila partikularrean egiteko aukera plantea daiteke.
- Ez bada nahikoa (kopuruagatik edo enpresaren gaitasunagatik), sek-toreko beste enpresa batzuekin hitzarmen bat egin daiteke elkarteen, konfederazioen edo akordioen bidez, autonomia-erkidegoko Lanbi-de Heziketako Sailburuordetzarekin eta/edo LHko ikastegiekin harre-manetan jartzeko eta parte-hartze sistema adosteko.
• Behar diren profilak identifikatu ondoren, profil horiei ondoen erantzu-ten dieten LHko titulazioak zehaztu behar dira, baita plaza kopurua ere.
• Intereseko ziklo horiek identifikatu eta gero, enpresaren ingurune hur-bilenean titulazio horiek non ematen diren jakin behar da.
Enpresak harremanetan jarri behar du LHko Sailburuordetzarekin edo LHko ikastegiekin, izapideak abiarazteko (kasu askotan jada kontakturen bat egin izan da ikastegiarekin: lantokiko prestakuntza, etengabeko pres-takuntza, gizarte-kontseiluak…).
30
Ikastegiak asko laguntzen dio enpresari prozesu honetan, eta hauek egi-ten dituzte elkarrekin:
• Euskal Autonomia Erkidegoan Ikas-ekinezko Erregimeneko Lanbide He-ziketa Duala arautzen duen dekretua aztertu, enpresa parte-hartzaileei eskatzen zaizkien betekizunak betetzen diren ikusteko.
• Prestakuntza eta ikasketa-kontratuaren ezaugarriak zein diren jakin.
• Erkidegoko LH Dualari dagozkion beka-sistemen ezaugarriak aztertu.
• Lanbidek prestakuntza-modalitate horretarako sustatzen dituen diru-laguntzak eskuratzeko izapideak aztertu.
Enpresak hau egin beharko du barne-mailan:
• Barne-komunikazio kanpaina egin, langileen babesa lortzeko; helburua da proiektua enpresaren giza baliabideen kudeaketaren alderdi estrate-giko gisa eta inbertsio gisa ikus dezatela.
• Hautagaiek instruktore izateko bete behar dituzten baldintza teknikoak eta pedagogikoak aztertu/baloratu.
• Ezaugarri hauek izan beharko dituzte gutxienez: ezagutza teknikoak, motibatzeko gaitasuna, gaitasun pedagogikoak eta enpresarekiko kon-promisoa.
• Enpresan inplikatuta dauden irakasleak identifikatu: horrela, rol aktiboa eduki eta ikasleen jarraipena egin ahal izango dute, praktika-programa definituko dute ikasleek ikas dezaten, eta amaierako proiektua gainbe-gira dezakete (baldin badago).
• Instruktoreak hautatu: ikasleen prestakuntzaren arduradunak izango dira eta etengabe egongo dira harremanetan ikastegiarekin.
• Egonaldia zein hizkuntza-eredutan gauzatuko den aztertu. Euskaraz egiten diren egonaldietarako, Lanekik “LANeNPRES. Enpresa egonaldia euskaraz egiteko gida eta baliabideak” argitaratu zuen 2017an.
• Instruktoreek euren gaitasunak hobetzeko behar duten prestakuntza aztertu.
8.2. Parte hartzaileak hautatzea
LH Dualeko ikasleak hartzen dituzten enpresak denbora eta baliabideak in-bertitzen ari dira; horren ondorioz, ohikoa da modu aktiboan parte hartzea ikasle-langileak hautatzeko prozesuan. Enpresaren profilari, beharrizanei eta baliabideei ondoen egokitzen zaien pertsona hautatzen saiatu behar dute, prestakuntza bientzat arrakastatsua eta onuragarria izan dadin.
31
Enpresak errealista izan behar du, eta gazteen adina eta esperientzia kon-tuan hartu.
Gomendagarria litzateke instruktoreak ikasleak hautatzeko prozesuan parte hartzea; izan ere, enpresan dauden aldian, hura izango da presta-kuntzan zuzenean esku hartuko duena.
Hautagaiak baloratzeko, curriculuma, elkarrizketak eta abar erabil daitez-ke. Komenigarria da aurkeztu diren hautagaien artetik egokiena aukera-tzeko balio dezakeen balorazio motaren bat izatea.
Batzuetan, ikastegiak ikasleen aurre-hautaketa egiten du enpresarekin hitz egin ondoren, enpresari azken erabakia hartzen laguntzeko.
8.3. Plangintza
Ikastegiko tutoreek eta enpresako instruktoreak erabaki beharko dute enpresako zein postu diren onenak ikasleen prestakuntzarako, enpresan irakatsiko diren moduluen arabera.
Horretarako, prestakuntza hasieratik planifikatu behar da:
• Instruktoreak enpresan egiten diren zeregin nagusiak azaldu eta bakoi-tzari buruzko xehetasunak eman ditzake.
• Tutorea zereginak eta heziketa-zikloko moduluak elkarrekin lotzen saia daiteke, enpresan lortuko den prestakuntza zehazteko.
• Tutoreak eta instruktoreak elkarrekin egin dezakete alderaketa hori; horrela, instruktoreak ez dakizkien termino guztiak argitu ahal izango dira, askotan hezkuntzaren munduko hizkuntzan egoten baitira, eta ez enpresaren eguneroko lanean erabiltzen den hizkuntzan.
Gainera, hasierako bilera horietan, gai hauek finkatzen saiatuko dira:
• Ikasleari buruzko informazioa.
• Bete beharreko agiriak.
• Ikaslea kontratatzeko modalitatea (kontratua edo beka), adinaren, epeen eta abarren arabera.
• Ikaslea babesteko aseguruak.
• Ordutegia eta egutegia: egunak, ordutegia, eta enpresako prestakun-tzaren hasiera eta amaiera.
• Heziketa Dualaren hizkuntza eta hizkuntza-beharrak.
• Laneko arriskuen prebentzioa.
• Instruktoreak ikasleak nola ebaluatuko dituen zehaztea.
32
• Enpresaren eta ikastegiaren arteko jarraipena:
- Jarraipenaren egutegia
- Jarraipena egiteko tresnak
- Ebaluazio-eredua
Prestakuntza ekainean edo irailean has daiteke (bai kontratuen kasuan, bai beken kasuan), baina Lanbide Heziketako ikastegiak apirilean jarriko dira harremanetan enpresekin, eta, prestakuntza-programa adostu ondo-ren, maiatzean aurkeztuko dute Jaurlaritzan eta Lanbiden. Horrenbestez:
• Ikas-ekinezko kontratua edo hitzarmena sinatuko da; horrek arautuko du ikasleen konpentsazio-erregimena, prestakuntza-programetarako beken bitartez.
• Lanbideren diru-laguntza eskatuko da, edo ez (baldintzak betetzen ez badira).
8.4. Harrera arretatsua
Ikasle gehienentzat, hori da enpresa-munduarekin duten lehen harrema-na; horregatik, harrera egokia oso lagungarria izan daiteke integratzeko, egokitzeko eta prestakuntzari etekin handiagoa ateratzeko.
Hauek dira harrera igualitario eta eraginkorraren helburu nagusiak:
• Ikaslea ahalik eta azkarrena egokitzea lanpostura, eta errendimendu egokia izatea.
• Ikasleak enpresa ahalik eta ondoena ezagutzea (bezeroak, produktuak, zerbitzuak etab.).
• Ikaslea hasieratik inplikatzea proiektu komunean, enpresarentzat erren-tagarria izatea eta ahalik eta ekarpenik handiena egitea ezagutzei, gai-tasunei eta jarrerei dagokienez.
Harrera onak enpresa osatzen duten alderdi guztiak hartu behar ditu kon-tuan, eta, esanahirik zabalenean (enpresaren tamainaren eta motaren ara-bera), hauek barne hartu beharko ditu:
• Enpresaren aurkezpena.
• Lan eta gizarte-alderdiak.
• Kudeaketa-sistema integratua: kalitatea, prebentzioa, ingurumena, etengabeko hobekuntza eta emakumeen eta gizonen arteko aukera-berdintasunaren arloko politika.
• Informazio-sistema.
• Pertsonen kudeaketarako praktikak.
33
• Informazio erabilgarria.
Gidarik ez badute eta bat egin behar badute, hau kontsulta dezakete: “Ber-dintasunezko harrera egokietarako eskuliburua egiteko gida”; Confebas-kek egin du, eta webgunean dago eskuragarri.
8.5. Ikasleen prestakuntza
Enpresaren esparruan, instruktorearen tutoretzapean, gauzatuko dira ikastegiarekin planifikatu diren heziketa-zikloaren zatiak edo moduluak, instruktorea enpresan dagoen bitartean.
Prestakuntzaren egutegia ere egin behar da; hau da, beharrezkoa da no-labaiteko jarraitutasuna egotea ikastegian eta enpresan ikasitakoaren ar-tean eta, horretarako, biek jakin behar dute gauza bakoitza noiz irakatsiko den, prestakuntza-ibilbide logikoa gauzatu ahal izateko.
8.6. Jardueraren gaineko jarraipena
Ikasleen prestakuntzaren jarraipena egiteko, baliabide hauetakoren bat edo gehiago erabil daitezke:
• Tutorearen eta instruktorearen arteko bilerak; batzuetan ikasleak ere parte har dezake.
• Enpresara edo ikastegira bisitak.
• Jardueren, gaitasunen, zailtasunen, motibazioaren eta abarren aldizka-ko txostenak.
34
8.7. Ebaluazioa
Instruktoreak ikasleak enpresan eman duen denboran garatu dituen gai-tasun teknikoak eta zeharkakoak ebaluatu beharko ditu (autonomia, eki-mena, antolakuntza, talde-lana, arazoei aurre egiteko gaitasuna...). Ikaslea egiten ari den moduluen azken notarako oinarria izango da.
Ebaluazioa hainbat unetan egitea gomendatzen da, ikaslearen bilakaera hauteman ahal izateko.
Ikastegiek jarraipena eta ebaluazioa errazago egiteko agiriak egin dituzte.
Gainera, instruktoreak hutsegiteen orri bat izango du, eta bertan apunta-tuko ditu, halaber, justifikazioak. Beharrezkoa da etengabeko harremana izatea ikastegiarekin, hutsegiteak justifikatu gabe badaude kausak haute-maten eta konponbide bat aurkitzen saiatzeko.
35
9. Instruktorea: funtsezko rola
9.1. Profila: oinarrizko gaitasunen mapa
Instruktorea ezinbestekoa da. Heziketa-eredu hau arrakastatsua izateko, hein handi batean, instruktoreak kalitatezko lana egin behar du eta inpli-katuta eta motibatuta egon behar du, horrek baldintzatuko baitu ikaslea-ren ikasketa-prozesua.
Instruktorearen ezaugarri garrantzitsuena profesional ona izatea da; bere lana egiteko beharrezkoak diren ezagutza teknikoak izan behar ditu eta, gainera, prest egon behar du Lanbide Heziketa Dualaren ereduan instruk-tore-funtzioa betetzeko.
Instruktore ona izateko, irakasteko bokazioa izan behar du eta, ahal izanik, borondatez egingo du lan hori.
Instruktoreak, rol hori betetzeko esperientzia, ezagutza, bokazioa eta bo-rondatea izateaz gain, prestakuntzarekiko nolabaiteko sentsibilitatea ere izan behar du; hau da, bere ezagutzak transmititzeko nahia izan behar du, ez soilik ikasleei informazioa emanez, baizik eta benetan irakatsiz.
Instruktoreak rol hauek izango ditu enpresan:
• Enpresako langilea: bere lanpostua izango du.
• Instruktorea: ikasleen prestakuntza-planaren jarraipena egin eta ikas-leak ebaluatuko ditu. Horrez gain, prestakuntzak irauten duen bitartean ager daitezkeen gatazkak kudeatu beharko ditu.
• Taldekidea: instruktoreak eta ikasleek enpresarentzat lan egiten dute, eta helburu berberak bete behar dituzte.
• Kudeatzailea: ikastegiko tutorearekin elkarlanean aritu beharko du en-presako ikaslearen prestakuntza koordinatzeko.
Rol horietako bakoitza betetzeko, gaitasun sorta bat behar da; gaitasun horiek batzuetan lotuta daude, baina beste batzuetan betetzen den rolari baino ez dagozkio. Instruktorearen lana aztertzen badugu, hau da gaita-sun gakoen mapa:
36
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
1. P
REST
AKU
NTZ
A E
TA G
ARA
PEN
A1.
1. L
anpo
stua
an
tola
tzea
eta
pl
anifi
katz
ea
1.1.
1. P
rest
akun
tza-
beha
rrak
Pres
taku
ntza
ren
beha
rrak
et
a be
rezi
tasu
nak
iden
tifika
tzea
. Dat
ueta
tik
abia
tuta
, ond
orio
ak
ater
atze
a et
a la
burt
zea.
1. P
rest
akun
tza
egite
n de
n en
pres
aren
test
uing
urua
azt
ertz
ea.
2. Ik
asle
-tal
dear
en b
ehar
rizan
ak a
zter
tzea
(beh
arra
k, in
tere
sak,
itxa
ro-
pena
k et
a au
rret
iko
ezag
utza
k).
3. P
rest
akun
tza-
helb
urua
k ga
ratz
ea e
ta ik
asta
ldea
ri eg
okitz
ea.
4. P
rest
akun
tzar
en e
duki
a ha
utat
zea
eta
orde
natz
ea: e
ging
o di
ren
zere
-gi
nak
azte
rtze
a.5.
Pre
stak
untz
a-pr
ozes
uare
n eg
okita
suna
azt
ertz
ea.
6. P
rest
akun
tzar
en k
ostu
ak e
ta o
nura
k az
tert
zea.
1.1.
2. P
rest
akun
tza
pres
tatz
eaPr
esta
kunt
za fo
rmat
u eg
okia
k er
abili
z,
pres
tatz
eko
eta
plan
ifika
tzek
o ga
itasu
na.
1. P
rest
akun
tzar
en e
spar
rua.
2. Ja
rdue
rak
eta
helb
uru
nahi
z ed
ukie
n oi
narr
i met
odol
ogik
oa
dise
inat
zea
eta
anto
latz
ea, i
kast
alde
aren
eza
ugar
riei e
goki
tuta
.3.
Pre
stak
untz
an e
rabi
liko
dire
n ba
liabi
deak
eta
mat
eria
lak
haut
atze
a,
gara
tzea
eta
pre
stat
zea.
4. A
urre
rape
nare
n eg
uteg
ia e
do p
lana
. Ele
men
tu b
akoi
tzar
en ir
aupe
na.
5. P
ropo
satu
tako
eba
luaz
io-p
roze
dura
k.
37
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
1. P
REST
AKU
NTZ
A E
TA G
ARA
PEN
A1.
2. L
ana
gauz
atze
a1.
2.1.
Ikas
teko
pr
ozes
ua e
ta e
stilo
akIk
aske
ta-e
goer
ak s
ortz
ea
eta
egok
itzea
, ika
sle
bako
itzar
en ik
aske
ta-
zikl
oare
n be
harr
etar
a eg
okitz
eko.
1. Ja
rduk
eta/
aplik
azio
bat
en h
asie
ran
eduk
iak
eta
helb
urua
k au
rkez
tea.
2. H
izku
ntza
arg
ia e
ta u
lerg
arria
era
biltz
ea in
form
azio
-sai
oeta
n.3.
Esk
ura
daud
en b
alia
bide
ak e
ta m
ater
iala
k er
abilt
zea.
4. E
duki
a la
ntze
an, t
eoria
ren
eta
prak
tikar
en a
rtek
o ha
rrem
anak
eza
rtze
a.5.
Pla
ntea
tu d
iren
kont
uei b
ehar
bez
ala
eran
tzut
ea e
ta g
aine
rako
en
iritz
iak
erre
spet
atze
n ja
kite
a.6.
Sai
oeta
n, ik
asle
en p
arte
-har
tzea
eta
mot
ibaz
ioa
sust
atze
a.7.
Adi
bide
ak, e
rref
eren
tzia
-itur
riak
eta
labu
rpen
ak o
ndo
erab
iltze
a,
eduk
iak
eta
ondo
ule
rtu
ez d
iren
kont
uak
azal
tzek
o.8.
Apl
ikat
uko
dire
n iri
zpid
eak
aurr
etik
azt
ertz
ea.
1.2.
2. M
onito
rizaz
ioa
Ikas
leen
kon
trol
a m
aiz
egite
a, e
npre
sara
nol
a eg
okitz
en a
ri di
ren
eta
zenb
atek
o es
perie
ntzi
a pr
ofes
iona
la lo
rtu
dute
n ja
kite
ko.
1. Ik
asle
ek e
zagu
tzak
bar
nera
tzen
ditu
ztel
a be
rmat
zea.
2. Ir
akas
ten
dire
n ed
ukie
n ka
litat
ea e
giaz
tatz
ea.
3. Ik
asle
en la
na se
ndot
zea;
hor
reta
rako
, aur
rera
pene
i eta
lorp
enei
bu
ruzk
o in
form
azio
egu
nera
tua
mai
z em
ango
zai
e et
a ak
atsa
k zu
zen-
duko
zai
zkie
.4.
Ikas
keta
-jard
uere
tara
ko e
ta ta
lder
ako
egok
iak
dire
n he
zkun
tza-
bita
r-te
koak
era
biltz
ea.
5. Ik
asle
en jo
kabi
dea
eta
enpr
esak
o la
ngile
ekin
dut
en k
omun
ikaz
ioa
azte
rtze
a.
38
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PA
GA
ITA
SUN
AD
ESKR
IBA
PEN
AA
PLIK
AZI
O-IR
IZPI
DEA
K1.
PRE
STA
KUN
TZA
ETA
GA
RAPE
NA
1.3
Pres
taku
ntza
1.3.
1. G
aita
sun
tekn
iko
espe
zifik
oak
Lana
em
aitz
a bi
kain
ekin
ga
uzat
zeko
beh
arre
zkoa
k di
ren
gaita
suna
k et
a ez
agut
za te
knik
o na
hiz
funt
zion
alak
izat
ea.
Gai
tasu
n fu
ntzi
onal
ber
riak
aplik
atze
ko e
ta h
obet
zeko
in
tere
sa e
ta g
aita
suna
er
akus
tea.
1. L
an b
akoi
tzer
ako
tres
na e
do te
knol
ogia
ego
kia
haut
atze
a.2.
Gai
nera
koek
in g
aita
sun
tekn
ikoa
k pa
rtek
atze
ko b
ehar
bes
teko
gai
tasu
na
eta
ezag
utza
izat
ea.
3. P
roze
su, t
resn
a ed
o te
knol
ogia
ber
riak
prob
atze
a, a
plik
agar
riak
dire
n al
a ez
eb
azte
ko.
4. B
este
ei a
uker
ak e
mat
ea k
ontz
eptu
ak ik
asi e
ta g
aita
sun
tekn
ikoa
k ba
rner
a di
tzat
en.
5. In
stru
ktor
eari
part
e ha
rtze
ko e
ta la
gunt
zeko
esk
atze
n za
io e
sper
ient
zia
tekn
ikoa
eta
eza
gutz
ak d
ituel
ako
eta
gai t
ekni
ko k
onpl
exua
k ko
npon
tzen
da
kiel
ako.
6. G
aita
suna
k et
a ez
agut
za fu
ntzi
onal
ak e
ta te
knik
oak
gara
tzea
lane
ko se
gur-
tasu
nare
n pa
ram
etro
en b
arru
an, e
ta le
heng
aien
, pro
zesu
en e
ta a
barr
en
erab
ilera
eko
nom
iko
eta
ekol
ogik
o ho
bea
sust
atze
a.
1.3.
2. G
aita
sun
peda
gogi
koak
eta
di
dakt
ikoa
k
Ezag
utza
esp
ezifi
koa
iraka
sten
dire
n ed
ukie
tara
ek
artz
eko
gai i
zate
a,
hezk
untz
a-pr
ozes
ua b
ehar
be
zala
gar
a da
din.
1. A
skot
arik
o m
etod
oak,
est
iloak
eta
tekn
ikak
era
biltz
eko
gaita
suna
.2.
Ikas
leen
het
erog
eneo
tasu
nari
aurr
e eg
iteko
gai
izat
ea.
3. Ik
asle
ak o
rient
atze
ko e
ta e
stim
ulat
zeko
gai
izat
ea, m
odu
inde
pend
ente
an
ikas
dez
aten
.4.
Egu
nero
ko b
izitz
ako
kasu
ak ik
aske
ta-p
roze
suan
apl
ikat
zeko
gai
izat
ea.
5. Ik
aske
ta-p
roze
sua
ikas
leen
egu
nero
ko b
izitz
ara
egok
itzek
o ga
i iza
tea.
6. Ik
asle
ei te
stui
ngur
uko
funt
zioa
k ed
o ze
regi
nak
esle
itzea
, esl
eitu
tako
ikas
ke-
ta-p
roze
sua
orie
ntat
zeko
, eta
em
aitz
ak e
balu
atu
ahal
izat
ea.
39
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
2. P
ERTS
ON
ART
EKO
GA
ITA
SUN
AK
2.1
Kom
unik
azio
a2.
1.1.
Ikas
le/ir
akas
leek
inAs
kota
riko
erag
ileek
in e
lkar
rizke
ta e
ta
lana
sus
tatz
ea.
Idei
ak a
rgi
eta
zeha
tz
adie
razt
ea, a
hoz n
ahiz
idat
ziz,
hizk
etak
i-de
ari e
goki
tuta
ko h
izku
ntza
era
biliz
, eta
m
ezua
ule
rtu
dela
egi
azta
tzea
. Per
tso-
nart
eko
harre
man
ak id
entifi
katz
ea, g
or-
detz
ea e
ta a
prob
etxa
tzea
, he
lbur
uak
lort
zen
lagu
ntze
ko.
1. I
deia
k et
a iri
tzia
k ar
gi e
ta m
odu
uler
garr
ian
adie
razt
ea.
2. B
este
ei m
odu
aktib
oan
entz
utea
eta
jaso
tako
mez
uak
uler
tu d
irela
ber
mat
zea,
er
repi
katu
z edo
gal
dera
geh
iago
egi
nez.
3. G
aine
rako
ekin
har
rem
anet
an e
gote
ko g
aita
suna
, info
rmaz
ioa
edo
lagu
ntza
es
katz
eko.
4. M
ezua
k hi
zket
akid
eari
eta
test
uing
urua
ri eg
okitz
ea. G
aine
rako
en ik
uspe
giak
et
a iri
tzia
k ai
ntza
t har
tzea
.5.
Kom
unik
azio
form
ala
eta
info
rmal
a ha
stea
eta
man
tent
zea
lane
ko fu
ntse
zko
sola
skid
eeki
n.6.
Irit
ziak
mod
u sin
esga
rria
n ad
iera
ztea
. Idei
ak e
ragi
nkor
tasu
nez a
urke
ztea
, m
ezua
ren
hart
zaile
ak ja
so d
itzan
.
2.1.
2. E
npre
sako
lank
idee
kin
eta
zuze
ndar
itzar
ekin
2.1.
3. E
npre
sako
lanb
ide-
hezi
keta
ko e
ta h
ezku
ntza
-ko
ard
urad
unar
ekin
2.2.
Mot
ibaz
ioa
Espe
rient
zia
eta
ezag
utza
tekn
ikoa
k tr
ansm
ititz
ea, i
kasl
eek
uler
tzek
o m
odua
n, h
aien
tzat
era
bilg
arria
iz
an d
aite
zen.
Lag
untz
a te
knik
oa
eta
espe
zial
izat
ua e
man
ez, a
razo
ak
konp
ontz
en la
gunt
zea.
1. I
kasle
ak e
npre
sare
n er
real
itate
ra e
goki
tzek
o pr
ozes
ua p
lani
fikat
zea.
2. E
npre
sare
n, e
gitu
ren,
pro
zesu
en, z
uzen
darie
n et
a ba
liabi
deen
ikus
pegi
oro
korra
em
atea
.3.
Ika
sleek
bet
eko
ditu
zten
lanp
ostu
ekin
lotu
riko
jard
uera
k eta
pos
tuen
eza
ugar
riak
azal
tzea
.4.
Ika
sleek
esle
itzen
zaizk
ien
zere
gine
tan
parte
har
dez
atel
a su
stat
zea.
5. P
roze
suak
eta
pro
zedu
rak
uler
tzen
lagu
ntze
a et
a ga
i bak
oitz
ari b
uruz
ko in
form
azio
ga
rrant
zitsu
a em
atea
.6.
Ins
trukt
orea
k due
na b
aino
eza
gutz
a ha
ndia
goa
eska
tzen
dut
en g
ai ko
nple
xuak
id
entifi
katz
ea e
ta a
ditu
ei la
gunt
za e
skat
zea,
eba
tz d
itzat
en.
7. B
ehar
dut
enek
info
rmaz
io e
gune
ratu
a et
a ba
liaga
rria
jaso
tzen
dut
ela
berm
atze
a,
eta
emai
tzen
jarra
ipen
a eg
itea.
8. I
nstru
ktor
eari
dago
zkio
n ko
ntue
i aur
re e
gite
ko g
aita
sun
tekn
ikoa
izat
ea, e
ta
eduk
iak t
rans
misi
oare
n te
stui
ngur
u an
itzet
ara
egok
itzea
.
40
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
2. P
ERTS
ON
ART
EKO
GA
ITA
SUN
AK
2.3.
Aur
kezp
enak
eg
iteko
gai
tasu
nak
Hitz
aldi
eta
era
kust
aldi
egi
-tu
ratu
ak p
lani
fikat
zea
eta
emat
ea, e
ztab
aida
-tal
deak
an
tola
tzea
eta
pre
stak
un-
tza-
saio
ak e
skai
ntze
a.
1. H
itzal
di e
gitu
ratu
bat
pla
nifik
atze
a. E
duki
ak e
ta h
elbu
ruak
lotz
ea. B
ere
buru
a au
rkez
tea,
gai
a au
rkez
tea
eta
info
rmaz
ioa
egitu
ra lo
giko
bat
en a
rabe
ra a
ntol
atze
a.2.
Hitz
aldi
egi
tura
tu b
at a
urke
ztea
: iku
sizk
o ko
ntak
tua,
inte
rakz
ioa,
esa
ten
dena
ule
rtze
n de
n eg
iazt
atze
a, e
ntzu
leei
hitz
egi
tea,
gor
putz
aren
hiz
kunt
za e
ta a
hots
a be
har b
ezal
a er
abilt
zea.
3. E
raku
stal
di b
at a
ntol
atze
a: e
raku
stal
diar
en e
ta p
rest
akun
tzar
en x
ede
dire
n ed
ukia
k lo
tzea
. Pu
ntu
gako
ak id
entifi
katz
ea.
4. T
alde
ko s
aioa
k au
rkez
tea.
5. I
kasl
een
part
e-ha
rtze
a su
stat
zea,
ezt
abai
da-t
alde
en b
idez
.
2.4.
Tald
ean
lan
egite
a H
arre
man
ak e
zart
zeko
eta
la
nkid
e na
hiz
ikas
leek
in
lan
egite
ko g
aita
suna
, ba
koitz
ak b
ere
post
uari
dago
zkio
n ze
regi
nak
egin
ah
al iz
an d
itzan
. Hel
buru
ak
zeha
ztea
, ika
slee
n,
lank
idee
n et
a az
keni
k en
pres
aren
xed
eak
erdi
ets
daite
zen.
1. B
este
bat
zuek
in m
odu
aktib
oan
part
e ha
rtze
a ze
regi
n ko
mun
bat
gau
zatz
eko.
2. B
ai a
rdur
adun
ei b
ai ik
asle
ei la
gunt
za e
skat
zea
eta
onar
tzea
, zer
egin
bat
egi
teko
beh
arre
zkoa
de
nean
.3.
Beh
ar d
uten
lank
idee
i eta
ikas
leei
lagu
ntza
em
atea
zer
egin
ak g
auza
tzek
o.4.
Oha
rtar
azpe
na ja
sotz
ean,
zer
egin
bat
egi
teko
mod
ua z
uzen
tzea
eta
lan
egite
ko b
este
mod
u ba
t har
tzea
.5.
Lan
a ed
o la
neko
bal
dint
zak
hobe
tzek
o ira
doki
zuna
k eg
itea.
6. I
kusi
tako
por
taer
ei e
ta e
mai
tzei
bur
uzko
oha
rtar
azpe
nak
egite
a et
enga
be.
7. T
alde
kide
en e
do ik
asle
en g
aita
suna
k et
a ez
agut
zak
aito
rtze
a et
a ko
ntua
n iz
atea
, jar
duke
-ta
-pla
nak
egin
eta
zen
bait
erab
aki h
ar d
itzat
en.
8. T
alde
kide
ak e
ta ik
asle
ak a
nim
atze
a id
eiak
, irit
ziak
eta
des
ados
tasu
nak
adie
raz
ditz
aten
. Lan
er
aiki
tzai
lea
konfi
antz
arek
in e
gite
ko a
uker
ak s
ortz
ea.
41
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
2. P
ERTS
ON
ART
EKO
GA
ITA
SUN
AK
2.5.
Inte
rakz
ioa
ko
ntro
latz
ea
Pres
taku
ntza
ren
espa
rrua
n oh
arra
k eg
itea
eta
jaso
tzea
, gi
ro e
raik
itzai
lea
sort
zeko
, gu
ztie
k ul
ertz
eko
eta
horie
n ar
aber
a ja
rdut
eko.
In
guru
an g
erta
tuta
ko a
l-da
kete
i ber
ehal
a er
antz
utea
et
a po
rtae
ra n
ahiz
lane
rako
m
odua
ego
kitz
ea.
1.
Mal
guta
suna
sust
atze
a, e
lkar
-ule
rtze
a ah
albi
detz
ea e
ta in
guru
an g
erta
tuta
ko a
ldak
etet
ara
egok
itzea
.2.
N
orbe
rare
n id
eiak
info
rmaz
io b
errir
a eg
okitz
ea, b
este
en ir
itzia
k ul
ertz
ea e
ta n
ork
bere
iritz
iei g
ehitz
ea.
3.
Ziur
gabe
tasu
n et
a al
dake
ta-e
goer
ak k
udea
tzea
eta
kon
trola
tzea
, eta
gau
zak
egite
ko m
odu
eta
ered
u be
rria
k pr
opos
atze
a, su
stat
zea
eta
aurk
ezte
a.4.
La
n eg
iteko
mod
ua a
ldat
zea,
enp
resa
ren
eta
ingu
rune
aren
beh
arre
i era
ntzu
teko
.5.
Iru
zkin
era
ikitz
aile
ak e
gite
a. O
harra
k ik
asle
ei la
gunt
zeko
egi
tea,
eta
ez h
aiei
kal
te e
gite
ko, h
au d
a, sa
rkas
-m
oa e
rabi
li eta
inor
irrig
arri
utzi
gab
e.6.
Al
derd
i pos
itibo
ak n
abar
men
tzea
. Ond
o eg
inda
koa
gora
ipat
zea.
7.
Hal
a da
goki
onea
n, k
ritik
ak m
odu
erai
kitz
aile
an e
gite
a.
2.6.
Sor
men
a et
a iz
pirit
u so
rtza
ilea
Solu
zio
berr
itzai
leak
(k
ontz
eptu
ak, m
etod
oak
eta
ikus
pegi
ak) e
zart
zea,
pr
esta
kunt
zare
n et
a en
pres
aren
beh
arre
n ar
aber
akoa
k, e
ta p
roak
tiboa
iz
atea
bal
ioa
eran
sten
du
ten
idei
ak s
ortz
eko.
1. Id
eiak
gar
atze
n la
gunt
zea;
hor
reta
rako
, ira
gane
ko e
sper
ient
ziet
an e
ta ik
erke
ten
emai
tza
dire
n ek
arpe
n pe
rtso
nale
tan
oina
rritu
ta, j
ardu
nbid
e ho
beak
par
teka
tuko
dira
.2.
Jada
eza
rrita
dau
den
tres
neta
n ho
beku
ntza
k id
entifi
katz
ea e
ta m
odu
aktib
oan
part
e ha
rtze
a or
dute
giak
eta
era
ntzu
teko
gai
tasu
na h
obet
zeko
pro
iekt
uen/
prog
ram
en g
arap
enea
n.
Ezag
utza
k ar
eago
tzek
o ah
aleg
inak
egi
tea;
hor
reta
rako
, lan
post
uan
esku
ra d
agoe
n in
form
azio
a bi
latu
ko d
a et
a la
nkid
een
iritz
iak
kont
uan
hart
uko
dira
, ide
iak
foka
tu e
ta
uler
tzek
o.3.
Idei
ak p
ropo
satz
ea e
ta e
balu
atze
a, b
ider
agar
riak
dire
n al
a ez
kon
tuan
har
tuta
. Enp
resa
ren
eta
ikas
leei
em
aten
zaie
n pr
esta
kunt
zare
n be
harre
tara
eta
gai
tasu
neta
ra e
goki
tzen
dire
la b
erm
atze
a.4.
Mod
u ak
tiboa
n pa
rte
hart
zea
proi
ektu
en e
ta p
rogr
amen
eba
luaz
ioan
, eta
jard
unbi
derik
one
nak
iden
tifika
tzea
.5.
Ete
ngab
e ho
betz
eko
jarr
era
izat
ea e
ta ta
lde
eran
tzul
eari
sako
n er
agite
n di
eten
ara
zoak
ko
npon
tzek
o so
luzi
o be
rritz
aile
ak e
mat
ea.
42
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
2. P
ERTS
ON
ART
EKO
GA
ITA
SUN
AK
2.7.
Ara
zoak
ko
npon
tzea
Er
abak
iak
hart
u ba
ino
lehe
n eg
oera
ule
rtze
ko,
info
rmaz
ioa
erab
iltze
ko,
orie
ntaz
io-ir
adok
izun
ak
kont
uan
hart
zeko
, ba
hetz
eko,
azt
ertz
eko
eta
ebal
uatz
eko
gaita
suna
.
1. P
rem
isak
gar
atze
a.2.
Alte
rnat
ibak
iden
tifika
tzea
, fun
tsez
ko la
u ba
ldin
tza
haue
kin:
arg
itasu
na, z
ehaz
tasu
na, j
ustifi
-ka
zioa
eta
ord
ena.
3.
Alte
rnat
ibak
eba
luat
zea,
erd
iets
i nah
i dire
n he
lbur
uen
arab
era.
4. A
ltern
atib
a ba
t hau
tatz
ea, h
au d
a, e
raba
ki b
at h
artz
ea.
3. E
BALU
AZI
OA
ETA
BA
LORA
ZIO
A3.
1. E
balu
azio
aH
elbu
ruak
lort
zeko
, ba
liabi
deen
era
bile
rare
n er
agin
kort
asun
a et
a efi
kazi
a ze
hazt
ea, e
ta d
esbi
dera
tzea
k et
a zu
zenk
eta-
neur
riak
iden
tifika
tzea
, hel
buru
ak
erdi
este
n di
rela
ber
mat
zeko
.
1. E
balu
azio
ak p
rest
akun
tza-
zikl
oan
duen
toki
a ze
in d
en u
lert
zea,
eto
rkiz
unea
n ho
beku
ntza
k eg
iteko
.2.
Eba
luaz
io-p
roze
suar
en h
elbu
rua
ezar
tzea
.3.
Eba
luaz
io-t
resn
a eg
okia
k ha
utat
zea
edo
dise
inat
zea.
4. M
etod
o ba
koitz
aren
inda
rgun
een
eta
ahul
gune
en g
aine
ko k
ontz
ient
zia
hart
zea.
5. P
arte
-har
tzai
leek
aur
retik
ditu
zten
eza
gutz
ak z
ehaz
tea:
gai
tasu
n pe
rtso
nala
k et
a la
neko
es
perie
ntzi
a.6.
Beh
arra
k et
a in
tere
sak
iden
tifika
tzea
.7.
Inf
orm
azio
a bi
ltzek
o un
ean
ezar
ritak
o eb
alua
zio-
irizp
idea
k zo
rrot
z ap
likat
zea.
8. E
rdie
tsita
ko ik
asku
ntza
-mai
la e
zart
zea.
43
GA
ITA
SUN
GA
KOEN
MA
PAG
AIT
ASU
NA
DES
KRIB
APE
NA
APL
IKA
ZIO
-IRIZ
PID
EAK
3. E
BALU
AZI
OA
ETA
BA
LORA
ZIO
A3.
2. T
resn
ak
erab
iltze
a 3.
2.1.
Lan-
koad
erno
a er
abilt
zea
Inst
rukt
orea
k ira
kast
eko
tekn
ikak
et
a m
etod
oak
ezag
utze
a, ik
asle
a ar
datz
due
n ik
aske
ta-p
roze
sua
gauz
atze
ko; h
orre
tara
ko, t
resn
ek
ikas
keta
hob
etze
ko e
mat
en
ditu
zten
auk
erak
apr
obet
xatu
ko
ditu
. Gai
tasu
nak
man
tent
zea
eta
hobe
tzea
, bai
ta g
aita
sun
berr
iak
esku
ratz
ea e
re, k
alita
tea
berm
atze
ko.
1.
Pres
taku
ntza
-pro
zesu
a ik
asle
ei e
goki
tzea
, lan
a ho
beto
egi
teko
beh
ar d
ituzt
en g
aita
-su
nak
gara
tu e
ta e
skur
atu
ditz
aten
.2.
Ik
asle
aren
eta
inst
rukt
orea
ren
arte
ko e
lkar
reki
ntza
pos
itibo
a ah
albi
detz
ea.
3.
Jaki
n-m
ina,
apl
ikaz
io p
rakt
ikoa
eta
hau
snar
keta
sus
tatz
en d
ituen
ikas
teko
ingu
rune
a so
rtze
a.4.
Ik
asle
en b
ehar
reta
ra e
goki
tuta
ko tr
esna
k er
abilt
zea.
5.
Eten
gabe
ko ik
asku
ntza
sus
tatz
ea.
6.
Ask
otar
iko
tekn
ikak
, bal
iabi
deak
eta
jard
uera
pra
ktik
oak
erab
iltze
a, ik
asku
ntza
hob
etze
-ko
.7.
Ik
aske
ta-p
roze
sua
bana
koar
i ego
kitz
ea, e
ta id
entifi
katz
e-m
etod
olog
iara
eta
pro
fil p
rofe
-si
onal
bak
oitz
era
mol
datz
ea.
8.
Espe
rient
zia
indi
bidu
alen
eta
kol
ektib
oen
met
aket
a on
artz
ea, b
aita
ego
era
zeha
tzei
bu
ruzk
o ik
uspe
gi d
esbe
rdin
ak e
re.
3.2.
2. E
ba-
luaz
io-o
rria
k er
abilt
zea
3.2.
3. Ik
asku
ntza
-m
etod
oak
3.3.
Top Related