GIB/HIESA
GIBAk nola jokatzen du?
Giza Inmunoeskasiaren biruzak(GIBak) linfizitoak erasotzen ditu eta hauek gure defentsa sistemaren zuzendariak dira. Gibaren aurka sortzen diren antigorputzak ez dira gauza birusak hiltzeko.
Linfozitoak desegin eta birus pila bat askatzen da; hau beste linfozitoak infektatuko dituzte. Horrela Gibak sistema inmunea gero eta gehiago makaldu eta zera lortzen du: gure organismoak zenbait germen eta minbizi motaren aurka beahar bezala jokatzeko ezina.
Zer da GIBa eta hiesa?
Hiesa gaixotasun bat da, GIBak sortua eta pertsona batetik beste transmititu daiteke.
Birusa, partikula infekzioso txiki bat da, organismoko zelulen parasito –ezbestela-bizi daitekeena eta zeluletan bertan ugaltzen dena.
Nola jakin pertsona bat GIBak infektatuta dagoen?
Odol analisi espezifiko baten bidez. Zeren eta itxuragatik exin dugi jakin.
Antigorputzak detektatzen badira probaren emaitza positiboa da, eta pertsona hori seropositiboa, GIBaren eramailea. Eta ez bada ezer detektatzen seronegatiboa da.
Infektatu ondoren pertsona gutxi gora behera hiru hilabete egon daiteke antigorputzik sortu gabe. Beraz, hiru hilabetez itxaron behar da analisi hori egiteko, zeren lehenago eginez gero probak negatibo eman baitezake, pertsona infektatuta egonda era.
Zer esan nahi du pertsona seropositiboa izateak?
• Pertsona GIBak infektatu duela• Infekzio osorako da.• Arrisku praktika batzuen bidez beste batzuei tranmititu daiteke.
Sendatu daiteke hiesa?
EzEz da lortu GIBa behin betiko desegingo duen medikamenturik. GIbak aurrera ez egiteko asmoz erretrobirusaren kontrako medikamenduak erabiltzen dira.Gaixoen bizitza luzatu eta hobetu egiten dute.
Nola transmititzen da GIBa?• Odola• Semena • Jariakin baginalakKontaktu zuzen eta sakona ediki behar da infektatutako persona
edo gauzekin.
Odol bidezko transmisioa• Xiringak edo tresna puntadun edo ebakitzaileak
partekatzeagatik.• Amak seme-alabei• Odol tranfuzio eta produktuen bidez.
Transmizio sexualakSakil sartzearekin egiten diren zauri mikroskopikoen bidez
gertatzen da birusaren transmisioa. Horrela, infektatuaren semen eta baginako jariakinetan dagoen birusak sexu.lagunaren odolera pasatzen da.
KONTUAN EDUKI:• Bikoteko batek sexu bidez tranmititutako gaixotasun bat izanez
gero Gibaren tranmizio arriskua handitu egiten da.• Zenbat eta babesik gabeko arreman gehiago infekzio arrisku
handiagoa.
Preserbatiboa ondo nola erabili1- Preserbatiboaren irangitze datarekin kontuz2- Ez urratu azazkal, hortz, erastun eta abarrekin.3- Preserbatiboa zakila tente dagoela ipini, edozein kontaktu genital
izan baino lehen4- Zakilaren orporaino zabaldu estutu punta lehenago haizea joan
dakion.5- Lubrifikatzailea erabiltzekotan uretan urtugarriak erabili eta ez
koipetsuak preserbatiboari kalte egiten diote eta.6- Kentzerakoen behe aldetik eutzi erekzioa jaitsi baino lehen eta
gero korapilatu.7- Zakil-sartze bakoitzean aldatu.8- Zaborretara bota.9- Bero, argi eta gehiegizko hesetazunetik babestu behar dira.
Emakumezkoentzako preserbatiboa
Emakumeentzako preserbatiboa ere hesi eraginkorra da hiesaren birusarentzat.
SEXU BIDEZ TRASMITITUTAKO GAIXOTASUNAK
GonorreaSintoma arruntenak ondokoak dira:Baginko fluxua gehitzea, jarikinak zakilean edo
erresumina pixa egitean.Bagina uzki edo aho bidezko sexu harremanetan
kutzatzen da.Antibiotikoekin tratatzen da.
ChlamydiaGonorrearen tankerako sintomak ditu. Bagina uzki eta aho bidezko
sexu-harremanetan kutzatzen da. Tratamendu antibiotikoekin tratatzen da.
SifiliaUrte askotan zehar sintomak desberdinak eragiten dituen bakterio
batek sortzen du. Hasieran minik ematen ez duen ultzera bat azaltzen da ukimen-unean-genitalak, ahoa edo uzkia eta zenbaitetan ez da ikusten begien bistan. Tetamendua antibiotikoekin tratatzen da.
Herpes birusaBirus hau besikula edo baba txiki mingarri giza agertzen da eta
baginako, uzkiko zein ahoko sexu harremanen bidez kutsatzen da, edota larruazal lesionatuarekiko ukipen zuzenean. Ez dago trattamendu sendagarririk, behien detektatu ondoren, noizbehinkako azterketa medikoa egin behar dira konplikaziorik sor ez dadin.
Giza papilomaren birusaBirus hau garatzo giza agertzen da barneko eta kanpoko genitaletan
eta uzkiaren inguruan. Baginako, uzkiko zein ahoko sexu harremanen bidez kutzatzen da edo larruazal lesionatuarekiko ukipen zuzenaz. Infekzio gehienek ez dute sintomarik aurkezten eta beraz desagetzen dira, baina zenbait kasutan uteroaren lepoko minbizia eragin dezakete, Minbizi hau prebenitzeko txerto bat ematen da.
B HepatitisaGibela modu kronikoan erasan dezakeen birus batek eragiten du B
hepatitisa.Batzetan, zirrosia eta gibeleko minbizia ere sortu ditzake. Sexu eta
odolaren bidez edo amarengandik aurrarengana transmititzen da. B Hepatitisaren kontra badago txerto eraginkor bat.
Zer konplikazio zor litzateke STGek modu egokian tratatu
ezean?• Antzutasuna • Gorputzeko beste organo batzuei erasaten diete
infekzio larriak.• Haurdun daudenak kutsatuz gero, abortuak, pisu
gutxiko jaio berriak eta erditze goiztiarrak.• Zeinbait kasutan jaio berriei kutsa dakieke.• Tumore batzuej zerikusia dute erpesarekin eta giza
papiloma birusarekin.
NAHI GABEKO HAURDUNALDIA
Zer da antisorkuntza?Kontrazepzioa edo jaiotzaren kontrola kontzeptuan, haurdunaldia
eragosteko erabiltzen diren metodoak barne hartzen dira.Sezu harremanak dituen eta haurdun geratu nahi ez duen pertsonek
antisorkuntzako metodoak erabil behar ditu.
Gizonezkoen kondoiaMetodorik era bateko seguruena da, haurdunalditik ez esik, sexu
bidezko gaixotasunen kutsapenetik eta hiesetik ere babesten duelako.
Emakumeen preserbatiboaSexu harremanak hasi aurretik ipintzen da eta ez da beharrezkoa
eiakulazioaren ondoren berehalaxe kentzea, kondoiarekin gertatzen ez dena. Langa metodoa da haurdun geratzetik ez ezik, sexu bidezko gaixotasunetatik ere babesten duelako.
DiafragmaMetodo eraginkorra da haurdunaldiaren prebentziorako, baina ez du
babesten sexu bidezko gaixotasunetatik ez eta GIB/HIESEtik ere. Osasun zentrora joan behar da bere preskipziorako neurri
desberdinetakoak daudelako. Ipini daiteke sexu harreman gertatu baino hainbat ordu lehenago edo harremana hasteko unean baina, ondoren ipinita eduki behar da 6-8 ordu asken sexu harremana izan den unetik.
Utero barneko gailua (DIU)Daukan eraginkortasuna oso altua da haurdunaldia eragosteari dagokionez,
baina ez du babesten sexu bidezko gaixotasunetatik ez eta GIB/jiesetik ere. Bai ipintzeaz eta bai kentzeaz betiere pertsonal sanitarioak arduratu behar du eta behin ipinitakoan 5-3 urteko iraunkortasuna izaten du.
Pastilla edo pilulakGuztiz eranginkorra da haurdunaldia areagotzeko obulaziorik ez
dagoenez ernalketa ezinezko gertatzen da beraz ez dago haurdun geratzeko arriskurik. Ez du batere babesten sexu gaixotasunetatik ez eta GIB/hiesetik ere. Beharrezkoa da kontsulta medikutik pasatzea bere preskirpziorako eta egon litezkeen kontraindikazioak detektatzeko.
Ez dira antisorkuntzako metodo eraginkorrak
• Metodo naturalak: Emakumearen egun ugalkorren iragarpenean oinarritzen dira, egun horietan koitoko sexu harremanik ez izateko. Ez dira batere seguroak emakumearen menstruazio zikloa aldakorra delako.
• Koituz interuptus(Atzera martza): Gizonezkoak emakumearen baginatik zakila ateratzean justu eiakulatu aurretik. Eiakulatu aurretik ere gizoneskoak likido bat izurtzen baitu haurdunaldia eragiteko behar beste espermatozoide eduki ditzakeena. Ez du inolako babesik eskaintzen.
• Koito osteko dutxa: Espermatozoidea eiakulazioaren ondoren segundo gutxitan iritzi daiteke zerbiz edo uteroaren lepoa baino aurrerago.
• Edoskitzaroa: Esdoskitzaroan ere gerta daitezke obulazioak beraz denbora hori emakumearen aldi ugalkortsat eduki behar da.
ERABILI BETI PRESERBATIBOA
Top Related