1
Mikrobiologia Medikoa. Laborategiko praktiken gidaliburua
Miren Basaras eta Adelaida Umaran
EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO
ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA
2
AurkibideaAurkibideaAurkibideaAurkibidea or.or.or.or. 1. atala.1. atala.1. atala.1. atala. Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia 3 1. Identifikazio fenotipikoa 4
1.1. Mikroskopia 4
1.2. Mikroorganismo baten bakartzea eta kultura purua 5
1.3. Kultura puruen identifikazioa 6
2. Genomaren detekzioa 6
3. Antigenoen detekzioa antigorputz espezifikoaren bidez 7
4. Zeharkako diagnostikoa: serologia edo immunodiagnostikoa 7
Mikrobiologia-laborategiko arauak 8
Erabiliko diren materialak 9
2. atala.2. atala.2. atala.2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak 11 0. fitxa. Mikrobiologiarako eskaera-orrien erabilera 12
1. fitxa. Hazkuntza-inguruen prestakuntza 15
2. fitxa. Esterilizazio-probak 18
3. fitxa. Laginaren ereintza 20
4. fitxa. Bakterioen mugikortasunaren behaketa 23
5. fitxa. Bakterioen tindaketak 25
6. fitxa. Lagin orofaringeoaren azterketa mikrobiologikoa 29
7. fitxa. Gernu-laginaren azterketa mikrobiologikoa 33
8. fitxa. Koko patogenoen identifikazioa 36
9. fitxa. Bazilo gram-negatibo patogenoen identifikazioa 42
10. fitxa. Antibiograma agarrean (bauer-kirby froga) 49
11. fitxa. Onddo patogenoen identifikazioa 52
12. fitxa. Protozoo patogenoen identifikazioa 56
13. fitxa. Helminto patogenoen identifikazioa 59
Fitxa guztien emaitza-orriak 64
3. atala.3. atala.3. atala.3. atala. Mikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasa 78
♦ Laborategiko tresnak: 26 irudi
♦ Bakteriologia:
o Tindaketak: 11 irudi
o Identifikazio-frogak 33 irudi
♦ Mikologia: 9 irudi
♦ Protozooak: 14 irudi
♦ Helmintoak: 19 irudi
♦ Prozedurak azaltzeko 11 bideo eta 16 eskema
3
1.1.1.1. atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia
Diagnostiko mikrobiologikoaren helburua da gaixotasuna eragin duen mikroorganismoa identifikatzea.
Baliagarria da, alde batetik, tratamendua ahal den azkarren hasteko, eta, bestetik, posible balitz,
transmisio-bidea identifikatzeko eta mozteko.
Medikuek, datu klinikoetan oinarritutako behin-behineko diagnostikoa kontuan harturik, erabakitzen dute
zer lagin hartu eta mikrobiologia-laborategian zer mikrobio bilatu behar duten, eta mikrobiologia-
laborategirako eskaera zehatza betetzen dute.
Odolean eta barruko likidoetan izan ezik, infekzioa egon ala ez, lagin guztietan ehunka mikroorganismo
egongo dira beti, giza mikrobiotakoak edo inguruko kutsatzaileak direnak. Gainera, infekzioak ez du beti
gaixotasun infekziosoa eragiten, zeren eta infekzio azpiklinikoak edo sintomarik gabeko eramaileak egon
baitaitezke. Mikrobiologoak aurretik jakin behar du zer mikroorganismo patogeno bilatzen ari den,
diagnostikorako estrategia eta metodologia egokia hautatzeko. Eskarmentu handia behar da hazkuntza-
inguruetan hazten diren kolonien artean infekzioaren eragilea izan daitekeena hautatzeko eta bakartzeko.
Edonola ere, pazientea tratatzen duen medikuak interpretatu beharko ditu mikrobiologian lortutako
emaitzak (mikrobiologiako txostena), beste datu batzuekin batera. Zalantzak egotekotan funtsezkoa da
klinikoen eta mikrobiologoen arteko komunikazioa egotea.
Pazienteen laginak modu egokian lortzea ezinbestekoa da mikrobiologia-laborategian diagnostiko zuzena
egiteko: gaixotasunaren fase akutuan eta, ahal izanez gero, gaixoak mikrobioen kontrako botikak hartu
baino lehen, infekzio-lekutik laginaren kantitate nahikoa hartu behar da, material esterila eta teknika
aseptikoa erabiliz. Lagina hartu ostean ahal bezain laster aztertu behar da, eta laborategirako bidean
garraio-inguru eta -baldintza egokiak erabili behar dira, mikroorganismoen bideragarritasuna gordetzeko
baina, aldi berean, ugalketa eragozteko.
1. taula. Hainbat infekzio-mota diagnostikatzeko hartu beharreko laginak.
INFEKZIO MOTA INFEKZIO-LEKUA LAGINA
Zistitisa, nefritisa Gernubidea Gernua
Beherakoa, disenteria Digestio-aparatua Gorozkiak
Pneumonia, tuberkulosia, faringitisa,
otitisa
Arnasbidea Orofaringeko torunda
Karkaxa
Albeoloen garbiketa
Meningitisa, entzefalitisa Nerbio-sistema zentrala Likido zerebroespinala
Odola
Uretritisa, zerbizitisa Bide genitala Torunda genitourinarioa
Traumatismoak, ebakuntzak Larruazala
Zaurietako torunda
Biopsia
Osteomielitisa
Artritisa
Hezurra
Giltzadurak
Zornea
Aspiratua
Septizemia Odola Odola
Endokarditisa Endokardioa Odola
Behin lagin egokia lorturik mikrobiologia-laborategian, identifikazioa lortuko dugu infekzioaren
mikroorganismo eragilea bera edo haren osagaiak detektatuz (diagnostiko zuzena), edo haren kontrako
erantzun immune espezifikoa detektatuz (zeharkako diagnostikoa).
Diagnostiko zuzena egiteko hiru metodologia erabiltzen dira kasuen arabera: 1) mikroskopia eta kulturen
bidezko identifikazio fenotipikoa, 2) diagnostiko genetikoa, eta 3) antigenoen detekzioa.
4
Laginenbilketa
1.2 Kultura puruangaixotasunaren eragilea
bakartzea
1.3 Hazkuntzaren araberakoMIKROORGANISMOAREN
IDENTIFIKAZIOA
Odola
Plasma
4. Patogenoarenkontrako
ANTIGORPUTZ espezifikoen
IDENTIFIKAZIOA
Infekzio-lekutik:odola, karkaxa,
gernua, gorotzak, biopsiak, ...
3. PatogenoarenANTIGENOaren
IDENTIFIKAZIOA
2. PatogenoarenGENOMAren
detekzioa
Antimikrobianoenaurreko
sentikortasunarenazterketa
IMMUNODIAGNOSTIKOA1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO
mikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenbehaketa
1. 1. 1. 1. IdentifikazioIdentifikazioIdentifikazioIdentifikaziofenotipikoafenotipikoafenotipikoafenotipikoa
Laginenbilketa
1.2 Kultura puruangaixotasunaren eragilea
bakartzea
1.3 Hazkuntzaren araberakoMIKROORGANISMOAREN
IDENTIFIKAZIOA
Odola
Plasma
4. Patogenoarenkontrako
ANTIGORPUTZ espezifikoen
IDENTIFIKAZIOA
Infekzio-lekutik:odola, karkaxa,
gernua, gorotzak, biopsiak, ...
3. PatogenoarenANTIGENOaren
IDENTIFIKAZIOA
2. PatogenoarenGENOMAren
detekzioa
Antimikrobianoenaurreko
sentikortasunarenazterketa
IMMUNODIAGNOSTIKOA1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO
mikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenbehaketa
1. 1. 1. 1. IdentifikazioIdentifikazioIdentifikazioIdentifikaziofenotipikoafenotipikoafenotipikoafenotipikoa
Laginenbilketa
1.2 Kultura puruangaixotasunaren eragilea
bakartzea
1.3 Hazkuntzaren araberakoMIKROORGANISMOAREN
IDENTIFIKAZIOA
Odola
Plasma
4. Patogenoarenkontrako
ANTIGORPUTZ espezifikoen
IDENTIFIKAZIOA
Infekzio-lekutik:odola, karkaxa,
gernua, gorotzak, biopsiak, ...
3. PatogenoarenANTIGENOaren
IDENTIFIKAZIOA
2. PatogenoarenGENOMAren
detekzioa
Antimikrobianoenaurreko
sentikortasunarenazterketa
IMMUNODIAGNOSTIKOA1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO
mikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenbehaketa
1. 1. 1. 1. IdentifikazioIdentifikazioIdentifikazioIdentifikaziofenotipikoafenotipikoafenotipikoafenotipikoa
1. irudia. Mikrobiologia diagnostikoaren prozedurak.
1. Identifikazio fenotipikoa
1.1. Mikroskopia
Mikroorganismoaren tamaina txikiegia da begi hutsez ikusteko. Birusak dira txikienak eta mikroskopio
elektronikoan baino ez dira ikusten. Bakterio patogenoen
ohiko tamaina mikroi baten ingurukoa da. Beraz, ikusi ahal
izateko mikroskopio optikoa 100 handipeneko
objektiboarekin erabili behar da. Onddoak, protozoo
patogenoak eta helminto parasitoen arrautzak ondo ikusten
dira mikroskopio optikoan 40 handipeneko objektiboarekin.
Mikroskopioak eta hainbat tindaketa bereizgarri erabiliz
mikroorganismoak itxuraren arabera taldekatzen dira.
Irizpide morfologikoak nahikoak dira helminto, protozoo
eta lizunen espezie patogenoak identifikatzeko. Legamiak
eta bakterio patogenoen kasuetan, datu morfologikoez gain,
metabolismoaren ezaugarriak aztertu behar dira, eta,
horretarako, mikroorganismoak kultura puruan bakartu eta
hazi behar dira.
2. irudia. Mikroskopio optikoa.
5
1.2. Mikroorganismo baten bakartzea eta kultura purua
Koch-en postulatuetan oinarriturik, teknika klasikoa da gaixoaren laginetatik gaixotasunaren
mikroorganismo eragilea bakartzea eta identifikatzea. Bakterio patogenoen kasuan erabiliena da, behin
kultura lortuta antibiotikoekiko sentikortasuna aztertzeko erabil daitekeelako.
Lagina hazkuntza-inguru solidoen azalean (agarretan) ondo barreiatuz mikrobio-zelulak elkarrengandik
aldenduta geratzen dira, eta, ugaldu ahala, zelula bakar batetik sortutako zelula-masa homogeneoak edo
koloniak agertzen dira agarrean. Itxura bateko eta besteko kolonietatik bakar bat har daiteke, eta, beste
hazkuntza-inguru batean barreiatuz, kultura purua lortzen da.
3. irudia. Koloniak agarrean.
Gure inguruan edonon topatzen dira
mikroorganismoak: airean, mahaian, esterilizatu
gabeko edozein tresnatan eta gure eskuetan.
Horregatik, mikrobio-kulturak puru mantentzeko
teknika aseptiko zorrotzak aintzat hartu behar dira,
inguruko mikroorganismoen kutsadura galarazteko.
Hazkuntza-inguruak eta ontzi mota guztiak erabili
aurretik esterilizatu behar dira, eta mikroorganismoak
inguru batetik bestera eramateko sutan esterilizatutako
ereite-uztai edo ereite-orratz metalikoak erabiltzen
dira. Kulturak metxeroaren sugarraren inguruan
erabiltzen dira beti, berotutako aireak
mikroorganismo kutsatzaileak kanpora eraman ditzan.
4. irudia. Lan-eremua, metxeroa, ereite-uztaia,
agarra duten kutxak eta saiodiak.
Eragile fisiko eta kimiko gehienak, aplikazio-
intentsitatearen eta denboraren arabera, erabil
daitezke esterilizatzeko (mikroorganismo guztiak
suntsitzeko) edo desinfektatzeko (infekzio-arriskua
desagerrarazteko mikroorganismo-karga zeharo
gutxituz).
2. taula. Esterilizazio- eta desinfekzio-prozeduretan erabilitako eragileak.
Eragile fisikoak
Eragile kimikoak
- Bero hezea:
Autoklabea
Tindalizazioa
- Bero lehorra:
Flanbeatzea
Erretzea
Pasteur labea
- Iragaztea
- Izpi ultramoreak
- Erradiazio ionizatzaileak
- Etileno oxidoa
- Formaldehidoa
- Glutaraldehidoa
- Hidrogeno peroxidoa
- Azido paraazetikoa
- Kloroaren eratorriak
- Iodoaren eratorriak
Autoklabea da dudarik gabe esterilizatzeko metodorik erabiliena. Autoklabea ontzi bat da, lurruna
presiopean jartzen duena. Ohiko baldintza hauetan erabiltzen da: 1 atm, 121 ºC eta 15-20 minutu.
Baldintza horietan, mikroorganismo guztiak suntsitzea lortzen da, esporak barne. Hazkuntza-inguruak
prestatu, eta berehala autoklabean esterilizatzen dira. Erabilitako kulturak eta lagin infekzioso guztiak
autoklabeko poltsan uzten dira, bota aurretik esterilizatu behar direlako. Gaur egun berehalako daude,
6
ebakuntza-gelatan erabiltzen direnak, eta horietan tenperatura altuagoa erabiltzen da, denbora laburtzeko
(134 ºC, 3-7 minutu).
5. irudia. Autoklabeak.
1.3. Kultura puruen identifikazioa
Kultura puruak beste hazkuntza-inguru selektibo
eta bereizgarrietara aldatzen dira, eta, inkubagailu
batean gordetzen dira gehienetan 37 ºC-an eta
gutxienez 18 orduz (espezie batzuek astebete behar
dute ikusteko moduko koloniak eratzeko). Kulturak,
bakartu nahi dugun espeziearen arabera, aerobiosian
edo anaerobiosian inkubatzen dira, eta, hazkuntzen
emaitzak kontuan harturik, identifikazioa egiten da.
Ohiko mikroorganismo patogenoak identifikatzeko
erabiltzen diren kulturak txikitu eta automatiza
daitezke diagnostikoa arinago lortzeko.
6. irudia. Kutxak eta hodiak inkubagailuan.
Birusak eta hainbat bakterio talde (klamidiak eta
errickettsiak) zelulen barruko parasito hertsiak
dira, eta ugaldu nahi baditugu, zelula-kulturetan
txertatu beharko ditugu. Erabilienak zelula-lerro
hilezkorrak dira, kulturak egiteko material
amaiezina eskaintzen baitute. Birus mota
bakoitzak, zelulen barruan ugaldu ahala, eragin
bereizgarri batzuk sortzen ditu zelula-kulturetan
birusa identifikatzeko balio dutenak (eragin
zitopatikoak). Dena dela, birusak identifikatzeko
prozedura ohikoena antigenoak edo antigorputzak
detektatzea da.
Mikroorganismoak haztea ezinezkoa edo zaila
denean eta, tratamendua lehenbailehen
aukeratzeko, berehalako diagnostikoa
beharrezkoa denean (meningitisaren kasuetan, esaterako), zuzenean patogenoaren genoma edo
patogenoaren antigenoak bilatzen dira laginean. Baina kulturak baliagarriak dira antibiotikoekiko
sentikortasuna neurtzeko eta geroko ikerketa epidemiologikoak egiteko, eta, horregatik, ahal denean, egin
behar dira.
7. irudia. Agarosazko gelean ikus daitezkeen azido nukleikoen zatiak.
2. Genomaren detekzioa Kulturen identifikazioa baino azkarragoa da, eta
sentikortasun, espezifikotasun eta segurtasun
handiagokoa. Mikroorganismoaren genoma
hainbat modutan detekta daiteke. Esate
baterako, murrizte-zatien luzera-
polimorfismoari esker. Murrizte-endonukleasek
mikroorganismoen genoma espezifikoki mozten
dute, eta hainbat tamainatako zatiak ematen
espeziearen arabera. Lagina, endonukleasekin
apurtu ondoren, agarosazko gelean migratzen
da, eta, tindatu ostean, zatiak azter daitezke.
Beste aukera bat da DNA edo RNA zunda
espezifikoen bidezko hibridazioa.
Mikroorganismo bakoitzaren genoman
bereizgarriak diren DNA edo RNA zatiak
identifikatu ondoren, zati bereizgarriarekin
elkartzen den zunda osagarria sintetizatzen eta
markatzen da (molekula fluoreszente batekin adibidez). Lagina, euskarri fisiko batean jarrita, bilatzen ari
7
garen mikroorganismoaren zundarekin inkubatzen da, azido nukleikoak hibridatu ahal izateko. Garbitu
ostean zundaren presentzia aztertzen da. Hibridazio positiboak mikroorganismoaren genomaren
adierazlea da. Polimerasaren kate-erreakzioaren bitartez laginean dagoen genoma milioika aldiz
anplifikatu egiten da abiarazle espezifiko batzuk erabiliz. Horrela, genoma detektatzeko frogen
sentikortasuna nabarmen handitzen da. Teknika genetikoen erabilera oso garrantzitsua da GIBarekin
infektatutako pazientearen plasman birus-karga kalkulatzeko (GIBaren RNA harizpien kopurua neurtuz).
Birus-karga gaixotasunaren pronostikoaren eta tratamenduaren eraginkortasunaren adierazle ona da. 3. Antigenoen detekzioa antigorputz espezifikoaren bidez Eskuarki, hazkuntzaren araberako identifikazioa baino azkarragoa da, baina teknika immunodiagnostiko
guztiek ez dute behar besteko sentikortasunik eta espezifikotasunik. Gehienak, antigenoak zein
antigorputzak bilatzeko molda daitezke. Hainbat bakterioren kapsula-antigenoak arin bilatzeko latex
bidezko aglutinazioa nahikoa da (Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus
influenzae). Immunofluoreszentzia zuzenaren edo entzimoimmunoanalisiaren bidez birus patogenoak
detektatzen dira (esate baterako, B hepatitisarena edo errubeolarena).
4. Zeharkako diagnostikoa: serologia edo immunodiagnostikoa
Mota honetako diagnostikoan, gizakiak sortu dituen antigorputzak detektatuko ditugu pazientearen
plasma laginean. Beraz, odolaren lagina hartu beharra dago. Laborategian, odol-zelulak kentzeko odola
zentrifugatu ondoren, plasman antigorputz espezifikoaren agerpena eta kantitatea aztertzen da, hainbat
froga immunodiagnostiko erabiliz: hemaglutinazioa, osagarriaren finkapena, immunofluoreszentzia edo
immunoentzimoanalisi ez-zuzenak.
Infekzioaren lehenengo 7-10 egunetan IgM motako antigorputzak detektatzen dira, infekzio akutuaren
adierazleak direnak. Geroago, IgG motakoak izango dira detektagarriak 2-4 asteren ondoren, infekzioaren
amaieraren adierazleak. Patogeno baten kontrako IgG antigorputz espezifikoen maila fase akututik
gaixondora lau aldiz igo dela frogatzeak patogeno hori infekzioaren eragilea dela diagnostikatzeko balio
du.
8
MikrobiologMikrobiologMikrobiologMikrobiologiaiaiaia----laborategiko arauak laborategiko arauak laborategiko arauak laborategiko arauak
Mikrobiologia-laborategian patogeno infekziosoekin lan egiten da suaren
inguruan. Horregatik, ezinbestekoa da ikasleek jarrera arduratsua izatea.
� Hasi baino lehen, praktika bakoitzaren prozedura gidan irakurri, eta behar
diren materialak lan-eremuan daudela egiaztatu.
� Fitxa bukatu ondoren, dagokion emaitza-orria bete eta irakasleari eman.
Norberaren arau higienikoak bete:
� Ikaslearen gauza guztiak armairu batean gorde, eta mahaian laborategiko
gida eta marrazteko tresnak besterik ez utzi.
� Bata jantzi eta ilea aurpegitik erretiratu.
� Laborategi barruan ezin da jan, edan, txiklea murtxikatu, edo sakelako
telefonoa erabili.
� Kulturak soilik metxero piztuaren inguruan zabaldu (metxeroa piztea eta
amatatzea ikaslearen ardura da).
� Alde egin baino lehen lan-eremua txukundu eta eskuak garbitu.
� Ezustekoren bat gertatuz gero (kulturak erortzea edo gasarekin arazoak
izatea, besteak beste), lasai egon eta irakasleari abisatu.
Baztertzeko materialak eta hondakinak dagokien ontzira bota:
1. Infekziosoak autoklabe-poltsara: laginak hartzeko erabilitako material
zikina, erabilitako hazkuntza-inguruak eta bakterio-kulturak.
2. Zorrotzak direnak berariazko edukiontzi batera: xiringak, orratzak,
Pasteur pipetak eta erabilitako portak. (Beteta daudenean, ontzi horiek itxi
eta autoklabean esterilizatzen dira, bota aurretik).
Orratzak ez dira tolestu behar, ez eta berriro estali behar ere!
3. Ingurumenerako kutsatzaileak: egunero tindatzeko erabilitako tindagaiak
ontzi batean biltzen dira. (Ontziak bete ondoren baimendun enpresa batek
jasoko ditu birziklatzeko).
4. Bestelako hondakinak zakarrontzira: pospoloak, paperak eta abar.
9
1
34
21
34
2
8. irudia. Laborategiko hondakinen ontziak.
Erabiliko diren materialakErabiliko diren materialakErabiliko diren materialakErabiliko diren materialak
Tresnak
Matrazeak
Saiodi hutsak
Petri kutxa hutsak
Imana
Probeta
Xiringa
Esterilizatzeko zinta
Berotzeko aparatua
Autoklabea
Metxeroa
Ereite-uztaia
1 µl-ko ereite-uztaiak 10 µl-ko ereite-uztaiak Ereite-orratza
Torunda esterilak
Mihia zapaltzeko depresoreak
Pasteur pipetak
Pintzak
Erregela
Inkubagailua
Tindatzeko ontziak
Eskularruak (soilik tindaketak egiteko)
Portak
Porta zokodunak
Estalkiak
Tanta-kontagailua
Mikroskopioa
Murgiltze-olioa
Tindagaiak
Kristal-morea
Lugola
Alkohol-azetona
Safranina
Metileno-urdina
10
Erreaktiboak
Oxidasa-erreaktiboa
Katalasa-erreaktiboa (ur oxigenatua)
Kovacs erreaktiboa
Metilo-gorriaren erreaktiboa
Voges-Proskauer erreaktiboa
Iragazki-paperezko diskoetan jarritako
antibiotikoak
Hazkuntza-inguruak
Müller-Hinton salda duten hodiak
Müller-Hinton agardun kutxak
MacConkey agardun kutxak
Odol-agardun kutxak
Manitol gazidun agarreko kutxak
DNAsadun agarreko kutxak
TSI agardun hodiak
Triptofano-saldadun hodiak
MR-VP saldadun hodiak
Zitrato-agardun kutxak
NaCl soluziodun hodiak
Sabouraud agardun kutxak
Giza plasmadun hodiak
Kultura puruak Bacillus subtilis
Staphylococcus aureus
Staphylococcus epidermidis
Streptococcus pyogenes
Streptococcus pneumoniae
Streptococcus viridans
Neisseria (edo Branhamella) sp.
Escherichia coli
Klebsiella pneumoniae
Citrobacter freundii
Proteus mirabilis
Morganella morganii
Pseudomonas aeruginosa
Candida albicans
Aspergillus sp.
Microsporum sp.
Aurretik egindako prestakinak
Bakterioen aukerako egiturak:
Kapsulak
Flagelo peritrikoak
Flagelo polarrak
Endosporak
Onddoak: Aspergillus spp.
Microsporum spp.
Epidermophyton spp.
Trichophyton spp.
Protozooak:
Entamoeba histolyticaren kisteak
Entamoeba histolyticaren trofozoitoak
Giardia lambliaren kisteak
Giardia lambliaren trofozoitoak
Toxoplasmaa gondii
Trypanosoma spp.
Plasmodium spp.
Trematodoak edo duelak:
Fasciola hepaticaren arrautza
Fasciola hepaticaren larba mirazidioa
Fasciola hepaticaren larba errediak
esporozistoan
Fasciola hepaticaren larba zerkarioa
Fasciola hepaticaren har heldua
Zestodoak edo teniak:
Taenia saginataren proglotideak eta
eskolexak
Taenia soliumaren proglotideak eta
eskolexak
Taenia generoaren arrautzak
Echinococcus granulosusaren har
heldua
Echinococcus granulosusaren larba
hidatidea
Nematodoak:
Enterobius vermicularisaren har heldua
Enterobius vermicularisaren arrautza
Ascaris lumbricoidesaren har helduak
Ascaris lumbricoidesaren arrautzak
Trichinella spiralisaren har helduak
Trichinella spiralisaren larbak
Nahasitako giza helmintoen arrautzak
11
2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak
0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN ERABILERA
1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA
2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK
3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA
4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA
5. FITXA. BAKTERIOEN TINDAKETAK
6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA
MIKROBIOLOGIKOA
7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA
8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
10. FITXA. ANTIBIOGRAMA AGARREAN (BAUER-KIRBY FROGA)
11. FITXA. ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
12. FITXA. PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
FITXA GUZTIEN EMAITZA-ORRIAK
12
0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN
ERABILERA
Helburuak: Mikrobiologia-diagnostikoaren funtzioa eta mugak ulertzea.
o Datu klinikoetan oinarritutako behin-behineko diagnostikoak planteatzea.
o Behin-behineko diagnostikoa berresteko behar diren laginak eta azterketa
mikrobiologikoak eskatzea.
o Mikrobiologia-laborategiko emaitzen txostena interpretatzea.
Materialak
Tresnak
Mikrobiologia-laborategirako eskaera-orriak
Mikrobiologia-laborategian sortutako emaitzen txostenak
Kasu klinikoak
a) 67 urteko gizon bat ospitaleko larrialdietara heltzen da sukar altua, hotzikarak eta toraxaren
eskuinaldean mina dituela. Bezperan, egun osoan, disnea eta eztula izan ditu, eta herdoildu itxurako
karkaxak bota ditu. Pazientea erretzaile amorratua da eta diabetesa du. Azken 20 urteetan ez du
txertorik hartu.
b) 18 urteko mutil bat da pazientea. Ikaskide batzuekin inauteriko oporraldia Jacan igaro ondoren,
etxera itzuli, eta 12 orduan sukar oso altua, buruko min handia eta hotzikarak izan ditu. Berehala
ospitalera eraman dute, eta heltzean buru-nahasmena du. Bi ordu geroago mutilaren larruazalean
odol-isuri txikiak (petekiak) agertu dira.
c) Familia bereko 6 kide 2 egunetan zehar agertzen dira ospitaleko Larrialdietarako Zerbitzuan. Kasu
guztietan, sukar pixka bat, koliko abdominala, gorakoak eta beherakoa dira sintomak. 24 ordu
lehenago batera afaldu dute, eta seiek etxean prestatutako entsaladilla jan.
d) 21 urteko neska bat familia-medikuarenera doa, baginan azkura eta jario zuri eta lodia dituela esanez.
Sexu-harremanik ez duela izan dio. Sinusitis-prozesu bat sendatzeko antibakterianoak hartu ditu
aurreko bi astetan.
Prozedura 1. Lau ikaslek, taldean lan eginda, aurreko kasuetatik bat aukeratu, irakurri eta eztabaidatu.
2. Behin-behineko diagnostikoak planteatu, inplikatuta egon daitezkeen mikroorganismo guztiak
aipatuz.
3. Diagnostikoak argitzeko mikrobiologiarako eskaera-orri bat bete, hartu beharreko laginak eta egin
behar diren azterketa mikrobiologikoak aipatuz, eta irakasleari eman. Irakasleak eskatutako frogen
emaitza-txostena taldeari itzuliko dio.
4. Taldekideek emaitza-txostena interpretatuz gaixotasunaren behin betiko diagnostikoa egin.
14
0.1 irudia. Mikrobiologia-laborategirako eskaera-orria eta ohiko azterketa mikrobiologikoak.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 7. gaia: Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak.
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 7. kapitulua: «Diagnostiko mikrobiologikoa».
15
1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA
Helburuak: Bakterio eta onddoak hazteko eta bakartzeko zenbait hazkuntza-inguru prestatzea. o Hazkuntza-inguru minimoak eta aberatsak, likidoak eta solidoak, selektiboak eta
bereizgarriak ezberdintzea.
Materialak Tresnak
Matrazeak
Saiodi hutsak
Petri kutxa hutsak
Imana
Probeta
Xiringa
Esterilizatzeko zinta
Berotzeko aparatua
Autoklabea
Hazkuntza-inguruak
Merkatuko hazkuntza-inguruak
Prozedura
1. Merkatuko hazkuntza-inguru bakoitzetik prestatu beharreko kantitatea pisatu eta ur destilatuan nahasi
matraze bat erabiliz.
2. Matraze horretan imana jarri eta, kotoiarekin tapatu ondoren, irakin berotzeko aparatu batean.
-
Hazkuntza-inguru minimo batek ura, glukosa, nitrogenoa, fosfatoa, sufre eta gatz
mineralak ditu. Hazkuntza-faktoreak gehitzen dizkiogunean (bitaminak edo
aminoazidoak, esate baterako), hazkuntza-inguru horri inguru aberats deritzo.
16
3A. Salda erako hazkuntza-inguruak saiodietan banatu, bakoitzean dagokion kantitatea jarriz, eta ondoren
saiodi bakoitza tapatu. Prestatutako saiodi guztiak gradila batean jarri, aluminiozko paperarekin tapatu
guztiak, eta hazkuntza-inguruaren izena idatzi esterilizatzeko zinta batean.
3B. Aldez aurretik irakin duten agarrak aluminiozko paperarekin tapatu, eta esterilizatzeko zinta batean
hazkuntza-inguruaren izena idatzi. Azken horiek eta prestatuak dauden saiodiak autoklabean sartu
esterilizatzeko.
4. Esterilizatuak dauden agarrak Petri kutxetan banatu, metxeroaren inguruan. Solidotzen direnean,
hozkailuan gorde ondorengo praktiketan erabili ahal izateko.
1.1 irudia. Ezkerrean, saldak saiodietan banatzen dira; eskuinean, hazkuntza-inguruak prestatzen
berotzeko aparatuan.
Hazkuntza-inguruei likidoak direnean salda deritze; batzuetan, substantzia
gogortzaile bat dute agar-agar deiturikoa, eta, orduan, hazkuntza-inguru solido
horiei agar deritze.
Saldak saiodietan banatu ondoren esterilizatzen dira; agarrak, aldiz, esterilizatu eta
gero Petri kutxetan banatzen dira.
17
1.2 irudia. Ezkerrean, zenbait hazkuntza-inguru solido: odol-agarra, zitrato-agarra, Müller-Hinton
agarra eta MacConkey agarra; eskuinean, MacConkey agarra Petri kutxetan banatzen da
esterilizatu ondoren.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 3. gaia: «Bakterio patogenoen ezaugarri orokorrak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 8. kapitulua: «Bakterio patogenoen metabolismoa eta hazkundea».
18
2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK
Helburuak: Mikrobiologia-laborategian lan egiteko teknika aseptikoa ikastea.
o Airez hedatzen diren kutsatzaileak ekiditeko metxeroa erabiltzea.
o Mikroorganismoak hartzeko eta transferitzeko ereite-uztaia esterilizatzea.
o Hazkuntza-inguruak nahitaez esterilizatu behar direla nabarmentzea.
o Inguruko eta gure mikrobiotako mikroorganismoen presentziaz jabetzea.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Metxeroa
Inkubagailua
Hazkuntza-inguruak
Müller-Hinton agar esterilizatuaren kutxa
Müller-Hinton agar esterilizatugabea
Petri kutxa
Prozedura
1. Metxeroa piztu ingurune aseptikoa lortzeko. Ereite-uztaia suaren gainetik pasatu gori-gori jarri arte
BIDEOA: 1. http://blip.tv/file/2351528 , eta, gero, atera eta suaren alboan itxaron segundo gutxi batzuk edozein lagin hartu aurretik.
2. Aldez aurretik matrazean prestatu duzun hazkuntza-inguru bat hartu (1. fitxako Müller-Hinton agarra,
esate baterako), eta zuzenean Petri kutxan banatu. Solidotu ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
3. Müller-Hinton agar esterilizatu batean, listu pixka bat, eskuekin ukitu, ile bat jarri, ur tantak bota edo
gure gorputzeko zein inguruko edozein jariakin jarri. Ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
37 ºC-an 18 orduz
37 ºC-an 18 orduz
Ereite-uztaia esterilizatzeko sugarrean sartzen da gori-gori egon arte, eta erabili
aurretik ,sugarraren ondoan hozten da.
Mikroorganismoak edonon aurki daitezke.
19
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 8. gaia: «Mikroorganismoen kontrola, esterilizazioa, asepsia eta desinfekzioa».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 4. kapitulua: «Mikroorganismoen kontrola».
20
3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA
Helburuak: Mikroorganismoen laginak hartu eta ereiten ikastea hainbat hazkuntza-ingurutan.
o Hazkuntza-inguru likidoan (salda batean) ereintza egin eta haren irakurketa
interpretatzea.
o Hazkuntza-inguru solidoan (agar batean) bakartzeko ereintza egitea.
o Hainbat patogeno hazteko hainbat hazkuntza-ingururen egokitasuna frogatzea.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Metxeroa
Inkubagailua
Hazkuntza-inguruak
Müller-Hinton saldadun saiodia
Müller-Hinton agardun kutxa
MacConkey agardun kutxa
Odol-agardun kutxa
Kultura puruak
Escherichia coli, Streptococcus pyogenes, Pseudomonas aeruginosa eta Bacillus subtilis bakterio-kultura
puruak
Prozedura
1. Kultura puru batetik lagina hartu ereite-uztaia erabiliz, baldintza aseptikoetan. Hazkuntza-inguru
likidoan ereintza egin. Ikus 2 BIDEOA: 2. http://blip.tv/file/2351529. Horretarako Müller-
Hinton salda duen saiodia hartu eta flanbeatu; hau da, tapoia kenduta suaren gainetik muturra pasatu
bizpahiru aldiz. Tapoia kentzeko, ereite-uztaiari eusten dion eskuko atzamar txikia erabiliko dugu. Tapoia
atzamar horrekin atxikiko dugu; saiodia, aldiz, beste eskuarekin atxikiko dugu.
Saiodien muturrak sugarretik pasarazteko metodoa erabiltzen da, aireko
mikroorganismoekin hazkuntza-inguruak kutsa ez daitezen
21
1A. Lagina duen ereite-uztaia saiodian sartu eta nahasi.
1B. Ereite-uztaia atera eta berriro esterilizatu, eta saiodia berriro flanbeatu.
1C. Saiodia tapoiarekin itxi eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu, eta hurrengo egunean irakurri.
2. Kultura puru beretik lagina hartu berriro, eta hazkuntza-inguru solidoan ereintza egin. Ikus .3. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351533 Erabiliko den agarra Müller-Hinton, odola edo
MacConkey izango da. Ikasle bakoitzak bat erabiliko du.
Lagina duen ereite-uztaia esku batekin hartu, eta bestearekin agardun kutxa. Aurretik kutxa buruz behera
jarrita dago, eta, horrela, kutxaren tapa mahai gainean geratuko da, agarra duen aldea bakarrik eskuan
hartuz.
Agarrean laginaren deskarga egin. Hau da, mutur batean 4-5 aldiz ereite-uztaiarekin marrak egin (oso
hurbil bat bestearengandik).
2A. Ereite-uztaia esterilizatu. Egindako deskarga gurutzatu eta, berriro ukitu gabe, ereite-uztaiarekin
marrak egin, sigi-saga, norabide batean.
2B. Ereite-uztaia berriro esterilizatu. Azken sigi-saga gurutzatu eta, berriro ukitu gabe, beste sigi-saga bat
egin beste norabide batean.
2C. Ondoren, agardun kutxa 37 ºC-an 18 orduz inkubatu, hazkuntza gerta dadin eta hurrengo egunean
kultura hori interpretatu.
3.1 irudia. Ereite-uztaia erabiliz,
odol-agarrean ereintza egiten.
Deskarga egitea lagina agar kutxaren alde batean jartzea da
Sigi-saga horien bidez mikroorganismo mota bakoitza bakartzea lortzen dugu.
Mikroorganismoen koloniak gero eta banatuago agertuko dira sigi-sagan zehar.
22
3.2 irudia. Ezkerrean, saldan dauden bi hazkuntza mota: bata, mikroorganismo anaerobio
fakultatibo batena, eta bestea, mikroorganismo anaerobioa batena; eskuinean, MacConkey
agarrean hazi den bakterioa.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 3. gaia: «Bakterio patogenoen ezaugarri orokorrak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 8. kapitulua: «Bakterio patogenoen metabolismoa eta hazkundea».
23
4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA
Helburuak: Bakterio bizien mugikortasuna freskoan aztertzea, tanta eseki deituriko frogaren bidez.
o Flagelo motaren araberako mugitzeko moduak bereiztea.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Pasteur pipeta
Porta zokoduna
Estalkia
Mikroskopioa
Murgiltze-olioa
Hazkuntza-inguruak Müller-Hinton saldadun saiodia
Kultura puruak Pseudomonas aeruginosa
Escherichia coli
Prozedura
1. Ereite-uztaia metxeroaren gainean esterilizatu ondoren, kultura puru batetik lagina hartu behar da, eta
Müller-Hinton saldan nahasi teknika aseptikoak erabiliz (ikus 3. fitxa). Hurrengo egunean hazkuntza
gertatu dela ziurtatu ondoren, prozedura hau egin. Mugikortasuna aztertzeko tanta eseki bat
prestatu (ikus 4.BIDEOA: http://blip.tv/file/2351527 ).
2. Ereite-uztaiarekin hazitako saldatik tanta bat hartu.
3. Tanta estalki baten erdian jarri.
4. Horri guztiari buelta eman, eta porta zokodun batean ipini, tanta esekia jarriz.
Tanta eseki deituriko teknikak bakterioak nola mugitzen diren ikustea ahalbidetzen
digu, inolako tindagairik erabili gabe.
24
5. Mikroskopioan behatu, diafragman argi gutxi jarrita. Lehenengo, x10eko objektiboa erabiliz; ondoren
x40koa, eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 3. gaia: «Bakterio patogenoen ezaugarri orokorrak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 8. kapitulua: «Bakterio patogenoen metabolismoa eta hazkundea».
25
5. FITXA. BAKTERIOEN TINDAKETAK
Helburuak: Mikroorganismoak behatzeko erabiltzen diren tindaketa batzuk egitea eta interpretatzea.
o Gram tindaketa bereizgarria egitea eta interpretatzea.
o Metileno-urdinarekin tindaketa sinplea egitea eta interpretatzea.
o Tindaketaren bidez bakterioen aukerako egitura batzuk bereiztea.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Metxeroa
Portak
Tindatzeko ontzia
Eskularruak (soilik tindaketak egiteko)
Mikroskopioa
Murgiltze-olioa
Tindagaiak
Kristal-morea
Lugola
Alkohol-azetona
Safranina
Metileno-urdina
Kultura puruak Bakterio patogenoen kultura puruak (Pseudomonas, Escherichia, Staphylococcus,...)
Aurretik egindako prestakinak
Bakterioen aukerako egiturak:
Kapsulak
Flagelo peritrikoak
Flagelo polarrak
Endosporak
Prozedura
26
o Lehenengo helburua: Gram tindaketa bereizgarria egitea eta interpretatzea.
1. Teknika aseptikoa erabiliz, bakterio-kultura puru batetik kolonia bakartu bat hartu, eta ur tanta txikia
duen porta baten gainean jarri. Beste bakterio-kultura puru bat hartu, eta, berriro ereite-uztaiarekin lagina
hartu ondoren, lehenengoaren gainean jarri. Horrela bi bakterio mota izango dituzu.
2. Ur tanta horrekin lagina ondo nahasi eta zabaldu.
3. Lehortzen utzi metxeroaren inguruan.
4. Lehortu ondoren, portari buelta eman eta, lagina buruz behera jarri ondoren, bizpahiru aldiz suaren
gainetik mugitu. Pauso hori oso arin egin behar da, lagina ez kiskaltzeko.
5. Porta tindatzeko ontzian jarri, eta Gram tindaketa egiten hasi. Lehenengo kristal-morearekin tindatu
minutu batez.
6. Bigarren urratsean, lugol-soluzioa gehitu portari eta minutu bat itxaron. Urrats honetan, bakterioek
indar handiagoz bereganatzen dute kolore morea, iodo-soluzioari esker.
7. Porta urarekin garbitu eta sobran dagoena ontzira bota (dekantatu).
8. Ondoren, alkohol-azetonaren soluzioarekin koloregabetu minutu batez.
9. Porta urarekin garbitu eta sobran dagoena ontzira bota (dekantatu).
10. Safranina tindagaia gehitu eta minutu bat itxaron.
11. Porta urarekin garbitu.
12. Ondoren, porta paper baten gainean lehortu, behatu ahal izateko.
13. Bakterio-prestakin lehor horri mikroskopioan behatu, lehenengo x10eko objektiboa erabiliz, ondoren
x40koa, eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.
Lagina portan finkatzea ezinbestekoa da tindaketak ondo egiteko.
Tindagai kationiko hori oso ondo lotzen zaio bakterioen egituran dagoen
peptidoglikano-geruzari, zeinak karga negatiboa baitu, eta, horrela, urrats
honetan bakterio guztiak morez tindatzen dira.
Peptidoglikano-geruza lodia duten bakterioek kolore morea mantentzen dute,
zeren eta, alkoholak deshidratatzen dituenez, hormako poroak itxi egiten
baititu; peptidoglikano-geruza mehea dutenak, aldiz, koloregabetu egiten dira
alkohol-azetona gehitzean, alkoholak kristal-morea berehala kentzen duelako.
Kolorea galdu duten bakterioek safranina tindagaiaren kolore gorri-arrosa
bereganatuko dute.
Gram-tindaketa bereizgarrian, bakterio gram-positiboak more ikusten dira, eta,
aldiz, gram-negatiboak, gorri.
27
5.1 irudia. Ezkerrean, zabalpena egiten porta baten gainean; eskuinean, portari kristal-more
tindagaia gehitzen tindatzeko ontzian.
5.2 irudia. Gram tindaketa ondoren mikroskopioan ikusten diren prestakinak: ezkerrean, bazilo
gram-negatiboak, eta, eskuinean, koko gram-positiboak.
o Bigarren helburua: Metileno-urdinarekin tindaketa sinplea egitea eta interpretatzea.
1. Teknika aseptikoa erabiliz, bakterio-kultura puru batetik kolonia bakartu bat hartu, eta ur tanta txikia
duen porta baten gainean jarri. Beste bakterio-kultura puru bat hartu, eta, berriro ereite-uztaiarekin lagina
hartu ondoren, lehenengoaren gainean jarri. Horrela, bi bakterio mota lortuko dituzu.
2. Ur tanta horrekin lagina ondo nahasi eta zabalpena egin.
3. Lehortzen utzi metxeroaren inguruan.
4. Lehortu ondoren, portari buelta eman, eta, lagina buruz behera jarri ondoren, bizpahiru aldiz suaren
gainetik mugitu. Pauso hori oso arin egin behar da, lagina ez kiskaltzeko.
5. Porta tindatzeko ontzian jarri, eta metileno-urdin tindagaia gehitu bi minutuz.
Metileno-urdina ere tindagai kationikoa da, eta, horregatik, bakterioen hormari
oso ondo lotzen zaio.
6. Ondoren, portari ura gehitu garbitzeko, eta paperean lehortu.
28
7. Bakterio-prestakin lehor horri mikroskopioan behatu, lehenengo x10eko objektiboa erabiliz, ondoren
x40koa eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.
o Hirugarren helburua: Bakterioen aukerako egitura batzuk bereiztea.
1. Bakterioen flageloak proteinazko luzakin handiak dira, eta kopurua eta kokapena alda daitezke
espeziearen arabera. Mikroskopioan dauden prestakinetan flagelo polarrak eta peritrikoak ikusi eta
bereizi.
2. Bakterio batzuek horma zelularraren gainetik geruza polisakarido lodi eta zurruna dute, kapsula alegia.
Mikroskopioan dagoen prestakinean kapsulak bereizi.
3. Bakterio batzuek erresistentzia-egiturak sortzen dituzte, endospora izenekoak. Gram tindaketa egitean,
endosporak ez dira tindatzen, nahiz eta bakterioa tindatu. Mikroskopioan dagoen prestakinean endosporak
identifikatu.
5.3 irudia. Ezkerrean, endosporak bazilo gram-positiboen barruan; eskuinean, bakterioen
kapsulak nabarmentzeko tindaketa negatiboa.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 2. gaia: «Mikroorganismoen sailkapena».
o 3. gaia: «Bakterio patogenoen ezaugarri orokorrak».
o 12. gaia: «Bazilo gram-positiboak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 7. kapitulua: «Bakterio patogenoen egitura».
o 14. kapitulua: «Bazilo gram-positiboak».
Metileno-urdina tindaketa sinplean, bakterio guztiak urdinez ikusten dira, baina
askotariko formak izan ditzakete.
29
6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA
MIKROBIOLOGIKOA
Helburuak: Orofaringeko lagin bateko estreptokoko patogenoak identifikatzea. o Orofaringeko lagina tindatzea.
o Laginetik koloniak bakartzea.
o Estreptokoko-kultura puru bat lortzea.
o Kultura purua identifikatzea (8. fitxa)
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Torunda esterila
Mihia zapaltzeko depresorea
Inkubagailua
Portak
Tindatzeko ontziak
Eskularruak (soilik tindaketak egiteko)
Tindagaiak
Kristal-morea
Lugola
Alkohol-azetona
Safranina
Hazkuntza-inguruak Odol-agarra duten bi kutxa
Prozedura
1. Ikasle bakoitzak ikaskidearen orofaringeko lagina hartu, mihia depresorearekin zapalduz eta torunda
esterila erabiliz. 5. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351560
2A. Odol-agarra duen kutxaren ertz batean torunda igurtzi (laginaren deskarga).
2B. Torundan geratzen den lagina porta garbi baten gainean zabaldu.
3A. Lagineko bakterioak bakartzeko, ereite-uztai esterila erabiliz, inokuluaren deskarga gurutzatu eta
zabaldu, agarraren gainetik marrak eginez kutxa erdia bete arte. Uztaia esterilizatu.
4A. Aurretik eginiko marrak behin bakarrik gurutzatuz zeharkako norabidean marrak egin, kutxa bete
arte. Uztaia esterilizatu. Odol-agarra duen kutxa 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Lagin orofaringeoa
bildu
Odol-agarrean lagina utzi
30
3B. Portako lagina sugarraren erditik bi aldiz pasatuz finkatu.
4B. Prestakina tindatzeko ontzira eraman eta Gram tindaketa egin.
Laginaren tindaketa. Ostalariaren zelula eukariotoen gainean, barruan edo zelulen artean hainbat itxura
eta koloretako bakterioak ikusten dira: koko eta bazilo gram-positiboak eta gram-negatiboak;
difteroideak, eta batzuetan legamiak.
• Laginaren tindaketa zuzenaren irakurketa. Mikrobiota ugari duten laginen kasuan,
orofaringean gertatzen den bezala, laginaren tindaketa zuzenak ez du informazio handirik
ematen diagnostikorako. Hala eta guztiz ere, laginean bakterio mota bakar baten kopurua
handia izatea infekzioaren seinale izan daiteke.
Lagin kliniko batzuen tindaketa zuzenak diagnostikoa bideratzeko baliagarriak dira, batez ere
esterilak izan ohi diren lekuetatik hartutakoak (odola, likido zerebroespinala).
37 ºC-an
31
6.1 irudia. Laginaren tindaketa zuzena: jariakin genitaletako laginaren tindaketa (diplokoko gram-
negatiboak ikusten dira); lagin orofaringeoaren tindaketa zuzena.
• Estreptokokoen koloniak bakartzeko ereintzaren irakurketa. Inokuluaren deskargaren
aldean bakterioen hazkuntza etengabea eta nahasia izango da. Lagina zabaldu ahala bakterio
koloniak bereiziko dira; bakoitza bakterio zelula bakar batetik sortutako populazio homogeneo
bat da. Hainbat tamaina eta itxuratako koloniak agertu ohi dira odol-agarraren gainean.
Estreptokoko patogenoek kanporatutako hemolisinek agarrean dauden eritrozito guztiak
suntsitzen dituzte (beta hemolisia) edo, gutxienez, kalte egiten diete (alfa hemolisia). Ondorioz,
estreptokoko beta-hemolitikoen inguruan agarra garden geratzen da, eta alfa-hemolitikoen
inguruan berdetuta. Patogenoak ez diren estreptokoko espezieek ez dute hemolisirik egiten odol-
agarrean.
6.2 irudia. Orofaringeko laginaren bakartzeko ereintza odol-agarrean. Kolonia beta-hemolitikoak.
Kolonia alfa-hemolitikoak.
Estreptokokoen koloniak oso txikiak dira, kolore gabekoak eta
distiratsuak; ur tanta txikiak ematen dute. Giza patogenoak direnak odol-
agarrean bereizten dira, hemolitikoak direlako.
Beraz, ikasleak beta-hemolitikoa edo alfa-hemolitikoa den estreptokoko itxura duen kolonia bat
aukeratuko du, kultura purua egiteko.
5A. Ereite-uztai esterila erabiliz, estreptokoko itxura duen kolonia bat hartu, eta odol-agarra duen beste
kutxa baten ertzean inokulua utzi.
32
6A. Ereite-uztai esterila erabiliz, inokuluaren deskarga gurutzatu eta zabaldu, agarraren gainetik marrak
eginez kutxaren erdia bete arte. Uztaia esterilizatu.
7A. Aurretik eginiko marrak behin bakarrik gurutzatuz zeharkako norabidean marrak egin, kutxa bete
arte. Uztaia esterilizatu. Odol-agar kutxa hori 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Kultura puruaren hazkuntza osoa itxura berekoa da: kolonia orok berdinak izan behar ditu tamaina,
kolorea, hemolisi mota eta beste ezaugarri makroskopiko guztiak.
• Estreptokoko-kultura puruaren irakurketa. Ikasleak aukeratutako koloniaren antzeko
ezaugarriak dituen hazkuntza uniforme batek agertu behar du. Hainbat itxuratako koloniak
agertuz gero, ikasleak bakartzeko ereintza errepikatuko du, kultura purua lortu arte.
6.3 irudia. Estreptokoko beta-hemolitiko baten kultura purua.
Diagnostiko bakteriologikoaren teknika klasikoek kultura purua behar
dute, ondorengo
bereizketa biokimikoak baliagarriak izateko.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 7. gaia: «Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 7. kapitulua: «Diagnostiko mikrobiologikoa».
33
7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA
Helburuak: Gernu-infekzioaren diagnostiko mikrobiologikoa egitea. o Gernuko bakterioen kontzentrazioa neurtzea, eta horren arabera infekziorik dagoen
erabakitzea.
o Laginetik koloniak bakartzea.
o Gernu-infekzioa eragiten duen bakterioa identifikatzea (9. eta 10. fitxan).
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
1 µl-ko ereite-uztaia 10 µl-ko ereite-uztaia Inkubagailua
Hazkuntza-inguruak Müller-Hinton agardun bi kutxa
MacConkey agardun kutxa bat
Odol-agardun kutxa bat
Prozedura
Gernu-laginaren ereintza. Ikus 6. BIDEOA: 6. http://blip.tv/file/2351561
1A. 1µl-ko ereite-uztai bat gernu-laginean sartu, gernu tanta bat hartu, eta Müller-Hinton agarraren gainetik
goitik behera pasatu.
2A. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta gero
berriro eskuan hartu. Gero, egindako ereite-marra
behin eta berriz gurutzatuz, marra oso estuak egin
kutxaren alde batetik besteraino.
3A. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero,
berriro eskuan hartu. Ostera ere, aurretik egindako
ereite-marrak behin eta berriz gurutzatuz marra oso
estuak egin (aurrekoekiko zutak). 37 ºC-an 18 orduz
inkubatu.
34
7.1 irudia. 10 µµµµl-ko ereite-uztaiarekin gernu-laginak hartzen. 1B. 10µl-ko ereite-uztai bat gernuaren lagin berean sartu, eta hartutako gernu tanta Müller-Hinton agarra
duen beste kutxa baten gainetik pasatu goitik behera.
2B. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero, berriro eskuan hartu. Gero, egindako ereite-marrak
behin eta berriz gurutzatuz marra oso estuak egin kutxaren alde batetik besteraino.
3B. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero, berriro eskuan hartu. Ostera ere, aurretik egindako
ereite-marrak behin eta berriz gurutzatuz marra oso estuak egin (aurrekoekiko zutak). 37 ºC-an 18 orduz
inkubatu.
Gernu-infekzioaren irizpideak. Gernuaren lagina 103 bakterio/ml baino gutxiago duenean negatiboa
dela esaten da (ez dago infekziorik). 105 bakterio/ml baino gehiago duten laginak positiboak dira
(infekzioa dute), eta tarteko balioak datu klinikoen arabera interpretatzen dira. Zalantzazko kasuetan lagin
berriak eskatzen eta prozesatzen dira.
• Gernu-laginaren ereintzaren irakurketa. Kutxa bateko koloniak zenbatzea. Horretarako,
lehenengo, zenbatzeko kutxarik egokiena aukeratu (30-300 kolonia dituztenak), eta, erabilitako
inokulua kontuan harturik, gernuaren lagineko bakterio kopurua mililitroko kalkulatu:
Adibidez, 87 kolonia 10 µl-ko inokuluan ……….87 x 100 = 8.700 bakterio/ml gernuan.
35
7.2 irudia. Kolonien zenbaketarako 1µµµµl eta 10 µµµµl gernurekin ereindako Müller-Hinton agar kutxak.
4. Infektatuta dauden laginen kasuetan soilik, infekzioaren eragilea identifikatzeko, Müller-Hinton
kutxatik ereite-uztaiarekin kolonia bana transferitzen dira MacConkey agarra duen kutxa batera eta odola
duen beste kutxa batera, bakartzeko ereintza erabiliz (3. fitxa). Kutxak 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Gernu-infekzioen ohiko eragileak Escherichia coli edo beste bazilo gram-negatibo batzuk izaten
dira, baina estafilokokoek eta enterokokoek ere eragiten dituzte hainbat gernu-infekzio; patogeno
horiek ez galtzeko odol-agarrean ereiten dira laginak.
5. Infekzioaren eragilea bi kutxatan hazten bada, MacConkey agarretik kolonia bat hartu, eta 9. fitxaren
prozedurari jarraitu, bazilo gram-negatibo patogenoa identifikatzeko.
Infekzioaren eragilea soilik odol-agarrean hazten bada, hortik kolonia bat hartu, eta 8. fitxaren
prozedurari jarraitu, koko patogenoa identifikatzeko.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 7. gaia: «Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 6. kapitulua: «Diagnostiko mikrobiologikoa».
36
8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
Helburuak: Koko itxura duten bakterio patogeno garrantzitsuenak bereiztea. o Staphylococcus, Streptococcus eta Neisseria generoak identifikatzea.
o Estafilokoko eta estreptokoko espezie patogenoak identifikatzea: Staphylococcus
aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Inkubagailua
Porta
Tindatzeko ontziak
Eskularruak (soilik tindaketak egiteko)
Tindagaiak
Kristal-morea
Lugola
Alkohol-azetona
Safranina
Erreaktiboak
Oxidasa-erreaktiboa
Katalasa-erreaktiboa (ur oxigenatua)
Hazkuntza-inguruak
Odol-agardun kutxak
Manitol gazidun agarreko kutxak
DNAsadun agarreko kutxak
Kultura puruak
Staphylococcus aureus
Staphylococcus epidermidis
Streptococcus pyogenes
Streptococcus pneumoniae
Streptococcus viridans
Neisseria (edo Branhamella) sp.
Ikasleak orofaringetik bakartutako kultura purua
Prozedura
37
1. Teknika aseptikoa erabiliz kultura puru bakoitzetik lagin bat hartu, eta Gram tindaketa egin.
• 2.A. Gram tindaketaren irakurketa: koko gram-negatiboak (arrosak) ikusiz gero, oxidasa-froga
egin.
Horretarako, koko gram-negatiboen kultura puru guztietatik beste lagin bat hartu, eta oxidasa-erreaktiboa
duen paper batean igurtzi (laginak hartzeko teknika aseptikoa erabili behar da beti). Ikus 7. BIDEOA: 7. http://blip.tv/file/2351559
Oxidasa-frogak oxidasa entzimaren edo C zitokromoaren presentzia hautematen du: p-fenilendiamina
erabiltzen da erreaktibo gisa, bakterioen oxidasa entzimarekin berehala oxidatzen delako eta indofenol
bihurtu (urdina da).
• Oxidasa-frogaren irakurketa: papera berehala urdin jartzean positiboa da (bakterioek oxidasa
entzima dute).
• 2.B. Gram tindaketaren irakurketa: koko gram-positiboak (moreak) ikusiz gero, katalasa-froga
egin.
Horretarako, koko gram-positiboen kultura puru guztietatik beste lagin bat hartu, porta garbi batean
zabaldu, eta gainetik ur oxigenatu tanta bat bota. Ikus 8. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351558
Katalasa-frogak «katalasa» edo ur-peroxidasa entzimaren presentzia nabarmentzen du. Entzima horrekin
ur-peroxidoa ur eta oxigeno bilakatzen da.
2H2O2 2H2O + O2 (burbuilak)
• Katalasa-frogaren irakurketa: berehala oxigenozko burbuilak ateratzen badira, positiboa da
(bakterioek katalasa entzima dute).
Lagin klinikoetako koko gram-positibo katalasa-positiboak Staphylococcus generokoak izan ohi
dira, eta koko gram-positibo katalasa-negatiboak Streptococcus generokoak.
38
8.1 irudia. Ezkerrean koko gram-positiboak eta katalasa-froga positiboa; eskuinean koko
gram-negatiboak eta oxidasa-froga positiboa.
3.A. Streptococcus pyogenes eta Streptococcus pneumoniae espezie patogenoak bereizteko odol-agarrean
hemolisia eta antibiotikoekiko sentikortasuna aztertu.
Horretarako, koko gram-positibo katalasa-negatiboen kultura puruak odol-agarrez beteriko kutxa batean
erein, marra oso estuak eginez, eta, ereintzaren gainean bazitrazina-diskoa eta optokina-diskoa jarri
ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu CO2 asko duen atmosfera batean (kandela-ontzian).
HEMOLISIAANTIBIOTIKOEKIKOSENTIKORTASUNA
BETA
ALFA
Streptococcusviridans
StreptococcuspneumoniaeStreptococcus
pyogenes
HEMOLISIAANTIBIOTIKOEKIKOSENTIKORTASUNA
BETA
ALFA
Streptococcusviridans
StreptococcuspneumoniaeStreptococcus
pyogenes
39
Hemolisia aztertzeko odol-agarra erabiltzen da. Hazkuntza-inguru hori eratzeko, agar elikagarriari, ia
hotz dagoenean, odola gehitzen zaio, eritrozitoak oso-osorik gordetzeko. Bakterioek hemolisinak
kanporatzen dituztenean, inguruko zelulei kalte egin edo guztiz suntsitzen dituzte, eta agarraren
gorritasuna galtzen da.
• Hemolisiaren irakurketa. Bakterio batzuen hazkuntzak guztiz apurtzen ditu odol-agarraren
eritrozitoak, hemolisina oso ahaltsuak kanporatzen dituztelako (beta-hemolisinak), eta ereintza
dagoen inguruan agarra garden geratzen da. Hori da beta hemolisia edo hemolisi osoa. Beste
bakterioek kanporatutako hemolisinek eritrozitoei kalte egiten diete, eta barruko pigmentuak
oxidatzen dira. Ereintzaren ingurua berdetu egiten da, baina ez da guztiz gardena. Hori da alfa
hemolisia edo hemolisi ez-osoa.
Antibiotikoekiko sentikortasuna. Sarritan antibiotikoak erabiltzen dira diagnostikoa egiteko. Bakterioen
ereintzaren gainean (inkubatu baino lehen) espezie patogenoaren hazkuntza inhibi dezakeen antibiotiko
bat duen disko bat jarriz beste espezieetatik bereiziko da. Diskoaren inguruan hazkuntzaren
inhibiziogunea nabarituko da inkubatu ostean. Estreptokoko patogenoen espezieak bereizteko bazitrazina
eta optokina (etilhidrokupreina) bakterioen kontrako substantziak erabiltzen dira.
• Antibiotikoekiko sentikortasunaren irakurketa. Antibiotiko-diskoaren inguruan bakterioak ez
dira hazten sentikorrak direnean, eta hazkuntzaren inhibiziogunea nabarmentzen da. Orduan
esaten da kultura purua antibiotiko horrekiko sentikorra dela.
Streptococcus pyogenes beta-hemolitikoa da, eta bazitrazinarekiko sentikorra. Streptococcus
pneumoniae eta beste estreptokoko asko alfa-hemolitikoak dira; baina Streptococcus pneumoniae,
ahoko mikrobioetako estreptokokoak ez bezala, optokinarekiko sentikorra da.
40
8.2 irudia. Odol-agarrean estreptokoko-kultura puruak: goian Streptococcus pyogenes, behean
ezkerrean, Streptococcus pneumoniae eta eskuinean Streptococcus viridans (ahoko mikrobioak).
3.B. Staphylococcus aureus espezie patogenoa bereizi. Hori lortzeko koagulasa entzimaren presentzia
nabarmendu ohi da. Guk, ordea, estafilokokoen manitola hartzitzeko gaitasuna eta DNAsa entzimaren
presentzia nabarmenduko ditugu. Horretarako, Staphylococcus-kultura puru guztiak manitol gazidun
agarra duen kutxa batean erein, marrak eginez; DNAsadun agarra duen kutxa batean inokulua zabaldu
barik erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Manitolaren hartzidura aztertzeko manitol gazidun agarra erabiltzen da. Inguru horren karbono-iturria
manitola da. Inguruak pH-aren adierazle bat dauka; adierazlea gorria da pH neutroan, eta horitu egiten da,
ingurua azidotzen bada.
41
• Manitol gazidun agarraren irakurketa. Staphylococcus generoko bakterioak soilik haziko dira
agar horretan, gatz-kontzentrazioa dela eta. Manitola hartzitzen duten bakterioek inguruaren
kolorea horitzen dute (manitol positiboa), hartziduraren produktu azidoengatik. Manitola
hartzitzen ez dutenek, aldiz, ez dute inguruaren kolorea aldatzen (manitola negatiboa).
DNAsa entzimaren presentzia ikertzeko, DNAsadun agarra erabiltzen da. Inguru horrek DNA dauka,
baita pH-aren adierazle bat ere; adierazlea urdina da pH neutroan, eta arrosa bihurtzen da pH basikoan.
• DNAsadun agarraren irakurketa. DNAsa entzima kanporatzen duten bakterioek agarrean
dauden azido nukleikoak suntsitzen dituzte. Ondorioz, baseak agertzen dira, eta inguruko pH-a
jaisten da; pH-aren adierazlea arrosa bihurtzen da ereite-puntuaren inguruan (DNAsa positiboa).
DNAsa ez dutenak kolore-aldaketarik gabe hazten dira (DNAsa negatiboa).
Beste estafilokoko espezieak ez bezala, Staphylococcus aureus espezieak manitola hartzitzen
du.
Staphylococcus aureus espezieak DNAsa entzima kanporatzen du.
8.3 irudia. Ezkerrean, manitolaren hartzidura positiboa (Staphylococcus aureus), eta, eskuinean,
manitolaren hartzidura negatiboa.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 11. gaia: «Koko gram-positiboak».
o 13. gaia: «Koko gram-negatiboak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 12. kapitulua: «Staphylococcus generoa».
o 13. kapitulua: «Streptococcus eta Enterococcus generoak».
o 15. kapitulua: «Neisseria generoa».
42
9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN
IDENTIFIKAZIOA
Helburuak: Bazilo gram-negatiboak diren bakterio patogeno batzuk bereiztea.
o Enterobacteriaceae familiako baziloak eta bazilo ez-hartzitzaileak bereiztea.
o Enterobakterioen hainbat genero identifikatzea: Escherichia, Proteus, Morganella,
Citrobacter eta Klebsiella.
o Pseudomonas aeruginosa identifikatzea.
Materialak Tresnak
Ereite-uztaia
Ereite-orratza
Inkubagailua
Tanta-kontagailua
Tindagaiak
Kristal-morea
Lugola
Alkohol-azetona
Safranina
Erreaktiboak
Oxidasa-erreaktiboa
Kovacs erreaktiboa
Metilo-gorriaren erreaktiboa
Voges erreaktiboa
Hazkuntza-inguruak (kultura bakoitzeko)
TSI agardun saiodi bat
Triptofano saldadun saiodi bat
MR-VP saldadun saiodi bat
Müller-Hinton agardun kutxa bat
Zitrato-agardun kutxa bat
Kultura puruak
Escherichia coli
Klebsiella pneumoniae
Citrobacter freundii
Proteus mirabilis
Morganella morganii
Pseudomonas aeruginosa
Gernu-laginetik bakartutako kultura purua
Prozedura
43
Prozedura hasi aurretik kultura purua bazilo gram-negatiboa dela egiaztatzeko Gram tindaketa egin (5.
fitxa).
1. MacConkey agarrean kultura puruaren kolonien itxura makroskopikoari behatu.
MacConkey agarrak substantzia toxiko nahikoak ditu (behazun-gatzak eta kristal-morea) bakterio gram-
positiboen hazkuntza inhibitzeko. Horretaz gain, laktosa eta pH-aren adierazle bat (gorri neutroa) dauzka.
• MacConkey agarraren irakurketa. Agar horretan bakterio gram-negatiboak baino ez dira hazten.
Horietatik laktosa hartzitzen dutenek azidoa sortzen dute, eta, ondorioz, kolonia arrosak eratzen
dituzte (pH-aren adierazlearen biraketagatik). Laktosa hartzitzen ez duten bakterioen koloniak
kolorerik gabe agertzen dira MacConkey agarrean.
9.1 irudia. MacConkey agarrean laktosa hartzitzen duen bazilo gram-negatibo baten hazkuntza.
MacConkey agarra hazkuntza-inguru selektibo eta, aldi berean, bereizgarria da. Bazilo gram-
negatiboak bakartzeko eta enterobakterioen artean laktosa hartzitzen dutenak bereizteko erabiltzen da.
2. Ereite-orratz esterila erabiliz, MacConkey agarrean dagoen kultura purutik kolonia bat hartu eta TSI
agarrean erein. Ikus 9. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351588 Horretarako, eskuineko atzamar txikiarekin saiodiaren tapoiari helduz, saiodia ireki eta orratza sartu agarraren hondoraino.
Orratza ateratzean agarraren malda gainean marrak egin alde batetik bestera. Orratza atera, saiodia itxi,
eta orratza esterilizatu. TSI agarraren hodia 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
TSI agarra. Agarra izan arren, saiodi batean sartzen da; nahita okertzen da, bi bizileku bereizteko, bata
anaerobioa (agarraren hondoa) eta bestea aerobioa (agarraren malda). Energia-iturri gisa glukosa gutxi (1
gramo/litro) eta laktosa eta sakarosa asko (10 gr/litro) dauzka. pH-aren adierazle moduan fenol gorria du;
adierazlea, pH-a neutroa denean, gorria da, eta, pH-a azidoa denean, horitu egiten da. Inguruan ere
burdina dago sulfato ferroso moduan, sulfhidrikoaren ekoizpena hautemateko.
• TSI agarraren irakurketa:
o Glukosaren hartzidura: TSI saiodiaren hondoa horia (beltza dagoenean ere positiboa da).
o Laktosaren hartzidura: TSI saiodiaren malda horia.
o Gasaren sorrera hartziduran: TSI saiodiaren hondoan burbuilak, pitzadurak edo
desplazamenduak.
44
o SH2-aren ekoizpena: TSI saiodiaren edozein lekutan, baina bereziki orratzaren aztarnaren
inguruan kolore beltza agertzea.
Froga batzuk TSI agarrean irakurtzen dira. Beti hasten da glukosaren hartzidura irakurtzen,
bazilo ez-hartzitzaileak eta Enterobacteriaceae familiako baziloak bereizteko. Azken horien
generoak bereizteko informazio gehiago ematen du: laktosaren hartzidura, gasaren sorrera eta
SH2-aren ekoizpena.
Hodiaren maldan bakterio
hartzitzaileak eta ez-hartzitzaileak
haziko dira; azken horiek ez dute
aldatuko hazkuntzaren inguruaren
kolorea.
o Hodiaren hondoan soilik azukreak
hartzitzeko gai diren bakterioak
haziko dira (enterobakterioak), eta
hartzidurako produktu azidoek
hazkuntza-ingurua horitu egingo
dute. Glukosa soilik hartzitzen
dutenek azido gutxi sortuko dute
(substratu gutxi dutelako). Kasu
horretan, hodiaren malda gorria
da, proteinen metabolismo
aerobikoan agertutako amina
basikoak inguruaren azidotasuna
neutralizatzeko gai direlako.
9.2 irudia. Hainbat bazilo gram-negatiboren kulturak TSI agarrean.
o Laktosa ere hartzitzen duten espezieek askoz azido gehiago sortuko dute (substratu gehiago
dutelako). Horrelako kasuetan aminen efektua ez da nahikoa inguruaren malda neutralizatzeko;
beraz, hodiaren malda ere horiturik agertuko da.
o Hainbat hartzidura-bidetan gasa sortzen da, eta agarraren hondoan gatibu geratzen da; hala,
burbuilak, agarraren desplazamenduak edo pitzadurak sortzen ditu.
o Enterobakterio batzuek zisteina aminoazidoaren metabolismoan SH2 ekoizten dute. Produktu horrek
inguruaren sulfato ferrosoarekin erreakzionatzen du, eta sulfuro ferroso beltza sortzen du.
3. Enterobakterio generoak guztiz bereizteko, IMViC frogak egin beharko dira: indola, metilo-gorria,
Voges-Proskauer eta zitratoa. Horretarako TSI agarraren hazkuntzatik inokulua hartu, edo zuzenean
MacConkey agarraren kultura purutik ereite-uztai esterila erabiliz:
45
37 ºC-an37 ºC-an
3A. Zitrato-agar kutxa batean erein, alde batetik bestera marrak eginez. Kutxa 37 ºC-an 18 orduz
inkubatu.
3B. Triptofano salda-hodi bat erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
3C. MR-VP salda-hodi bat erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Zitrato-agarrak karbono-iturri gisa zitratoa baino ez dauka, eta oso espezie gutxi dira zitratoa jateko gai.
Irakurketa errazteko pH-aren adierazle bat du (bromotimol-urdina), berde kolorekoa pH neutroan eta
urdina pH basikoan.
46
• 4 A. Zitrato-agarraren irakurketa. Inguru horretan hazkuntza dagoenean froga positiboa da.
Horrek adierazten du bakartutako bakterioak zitratoa erabil dezakeela karbono-iturri moduan.
Eskuarki, hazkuntzak produktu basikoak sortzen ditu, eta agarra urdin bihurtzen da.
Indolaren ekoizpena. Indola triptofano aminoazidoaren degradazioaren produktu bat da. Triptofanasa
entzima duten espezieek indola sortzen dute (Escherichia colik, adibidez), eta triptofanasa ez dutenek ez
dute indolik sortzen (Klebsiellak, adibidez).
• 4 B. Indolaren ekoizpenaren irakurketa. Kovacs erreaktiboaren 5 tanta hazitako triptofano-saldari
gehitu. Kovacs erreaktiboak p-dimetilaminobezaldehidoa dauka; horrek indol alkoholarekin
erreakzionatzen du, eta produktu gorri bat sortzen da. Froga positiboa denean, berehala eraztun gorri
bat eratuko da saldaren gainean.
4C. MR-VP salda inkubatu ondoren, bi saioditan banatu. Bati metilo-gorriaren erreaktiboaren 5 tanta eta
besteari Voges erreaktiboa (% 5 α-naftola 0,6 ml eta % 40 KOH 0,2 ml) bota, eta eskuekin 5-10 minutuz
astindu, ondo oxigenatzeko.
Metilo-gorria. Inguruaren pH-ak 4,4 baino azidoagoa izan behar du, pH-aren adierazle hori gorri
bihurtzeko. Beraz, metilo-gorriaren froga positiboak adierazten du azukreak hartzitzeko bidea azido
mistoa izan dela (bide horretan laktiko, formiko eta beste azido indartsu asko sortzen dira).
• Metilo-gorriaren frogaren irakurketa. Froga positiboa denean berehala salda guztia gorrituko da.
Voges-Proskauer. Froga horrek azetoinaren presentzia nabarmentzen du hazkuntza-inguruan. Azetoina
pirubatoa hartzitzeko bide baten produktua da (butilen glikolikoaren bidekoa, hain zuzen), eta substantzia
neutroa da. Eskuarki, Voges froga positiboa duten bakterioek metileno gorriaren froga negatiboa dute, eta
alderantziz.
• Voges-Proskauer frogaren irakurketa. Azetoina, oxidatzen denean, KOH-arekin diazetilo gorri
bihurtzen da. Beraz, froga positiboa denean, salda gorri bihurtzen da.
5. Bazilo gram-negatiboen kultura puruak identifikatu taularen gakoen arabera.
47
9.3 irudia. INViC frogak: goian, indol negatiboa eta positiboa, eta zitrato positiboa; behean, metilo-
gorri negatiboa eta positiboa, eta Voges-Proskauer negatiboa eta positiboa.
48
37 ºC-an37 ºC-an
3.B*. TSI agarrean glukosa hartzitzen ez duten bazilo gram-negatiboen kulturak Müller-Hinton agarrean
erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.
Inkubatu ondoren, kutxan pigmentu fluoreszenterik dagoen behatu, eta, ereite-uztai esterila erabiliz,
oxidasa-froga egin (8. fitxa) eta mugikortasuna aztertu (4. fitxa).
Pseudomonas aeruginosa bazilo gram-negatibo mugikorra eta oxidasa-positiboa da. Müller-Hinton
agarrean hazten bada, pigmentu fluoreszenteak kanporatzen ditu.
*Bazilo ez-hartzitzaile patogenoak identifikatzeko, hainbat eskema daude, baina gidaliburu honetan
Pseudomonas aeruginosa identifikatzeko frogak baino ez ditugu aipatuko.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 14. gaia: «Bazilo gram-negatibo enteropatogenoak I».
o 16. gaia: «Gaixotasuna eragiten duten beste bazilo gram-negatibo batzuk».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 16. kapitulua: «Enterobacteriaceae familia».
o 21. kapitulua: «Pseudomonas eta Acinetobacter generoak».
49
10. FITXA. ANTIBIOGRAMA-AGARREAN (BAUER-KIRBY FROGA)
Helburua: Patogeno baten antibiotikoekiko sentikortasuna neurtzea.
Materialak
Tresnak
Ereite-uztaia
Torunda esterila
Pintzak
Erregela
Inkubagailua
Hazkuntza-inguruak
NaCl soluzio esterildun saiodi bat
Müller-Hinton agardun kutxa bat
Erreaktiboak
Iragazki-paperezko diskoetan
jarritako 5 antibiotiko
Prozedura
1. Antibiograma inokulatzeko 108 zelula/ml-ko bakterio-esekidura bat prestatu. Ikus 10. BIDEOA:
http://blip.tv/file/2351623 Horretarako, ereite-uztai esterila erabiliz, bazilo gram-
negatiboaren kultura puru batetik bakterioak NaCl soluzio esterilean eseki. Kontzentrazioa egokia dela
egiaztatzeko, esekiduraren uhertasuna 0,5 Mc Farland estandarrarekin alderatu.
2. Müller-Hinton agarra duen kutxa batean kultura puruaren esekidura saskian erein. Hori lortzeko,
torunda esteril bat bakterio-esekiduran busti, eta agarraren gainetik igurtzi, ezkerretik eskuinera marrak
ahalik eta hurbilen eginez. Gainazal guztia bete ondoren, kutxa itxi, eta 60º biratu berriro zabaldu
aurretik. Torunda berarekin eta aurretik egindako marrak gurutzatuz marrak egin beste norabidean. Kutxa
itxi, eta 60º biratu, berriro zabaldu aurretik. Hirugarren aldiz torunda berarekin azkeneko marrak
gurutzatuz marra berriak egin beste norabidean. Inokulua lehortzen utzi.
3. Iragazki-paperezko 4 edo 5 disko aukeratu, antibiotiko kantitate ezagunekoak, eta pintzaz agarraren
gainean ezarri, elkarren artean ahalik eta urrunen kokaturik, kutxaren ertzetik urrun. Kutxa 37 ºC-an 18
orduz inkubatu.
50
Antibiograma. Bakterioaren kultura inkubatzen den bitartean, antibiotikoa iragazki-paperetik agarrera
zabalduko da. Diskotik distantzia jakin batera egongo da hazkuntzaren inhibizioa eragiteko gutxieneko
kontzentrazio-puntua. Puntu horretatik aurrera mikroorganismoa hazi egingo da. Beraz, inhibizio-eremu
bat sortuko da disko bakoitzaren inguruan. Eremu baten diametroa proportzionala da, diskoak duen
antibiotiko-kontzentrazioa eta horren eragina kontuan izanda. Baldintza guztiak estandar zehatz
batzuetara ekarriz gero, antibiotikoak alderatzeko modua izango dugu, eta, hala, zehaztu ahal izango dugu
zein den organismo bakoitzerako erabilgarria.
4. Antibiogramaren irakurketa. Erregela batekin eta kutxaren atzeko aldetik, inhibizio-eremuen
diametroak milimetrotan neurtu.
51
10.1 irudia. Antibiograma agarrean.
5. Antibiograma interpretatu, antibiotiko bakoitzaren hazkuntzaren inhibizioa eragiteko gutxieneko
kontzentrazio-puntuari dagokion diametroarekin alderatuz.
Adibidez, zefotaximarako inhibizio-eremuaren diametroa 29 mm-koa bada, bakterioa zefotaximarekiko
sentikorra da, National Committee for Clinical Laboratories Standards erakundeak argitaratutako
informazioaren arabera.
Antibiotikoa Erresistentea Bitartekoa Sentikorra
Zefotaxima <14 16-22 >23
Ziprofloxazina <15 16-20 >21
Penizilina <17 18-20 >21
Gentamizina <12 13-14 >15
National Committee for Clinical Laboratories Standards
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 9. gaia: «Antimikrobianoen jardueraren oinarri biologikoak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 10. kapitulua: «Antibakterianoak».
52
11. FITXA: ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
Helburuak: Ohiko mikosien onddo espezie eragileak laborategian identifikatzea.
o Orofaringeko laginetik Candida albicans onddo dimorfikoa bakartzea eta
identifikatzea.
o Aspergillus generoa, lizun oportunista, mikroskopioan bereiztea.
o Onddo dermatofitoak (Microsporum, Trichophyton eta Epidermophyton generokoak)
mikroskopioan bereiztea.
Materialak
Tresnak
Ereite-uztaia
Torunda
Inkubagailua
Tanta-kontagailua
Porta
Estalkia
Mikroskopioa
Murgiltze-olioa
Hazkuntza-inguruak Sabouraud agardun kutxa
Giza plasmadun saiodia
Aurretik egindako prestakinak:
Aspergillus spp.
Microsporum spp.
Epidermophyton spp
Trichophyton spp.
Kultura puruak
Candida albicans
Aspergillus sp.
Microsporum sp.
Prozedura
53
1. Ikasle bakoitzak bere ikaskideari, mihia depresorearekin zapalduz eta torunda esterila erabiliz,
orofaringeko lagina hartu. Torunda erabiliz Sabouraud agar kutxa batean «saski» eran erein. Ikus 11.
BIDEOA: http://blip.tv/file/2351622 Kutxa 25 ºC-an 48 orduz inkubatu.
Sabouraud agarraren irakurketa:
Inguru hori onddoak hautatzeko diseinatuta dago, pH azidoa eta hainbat antibakteriano dituelako
bakterioen hazkuntza inhibitzeko. Beraz, Sabouraud agarrean hazten diren koloniak onddoenak baino ez
dira.
Legamien koloniak zuriak eta krematsuak dira. Lizunen koloniak, aldiz, hainbat koloretakoak izan
daitezke (marroiak, urdinak, berdeak, zuriak edo beltzak), hazkuntza zentrokidea, eta, goiko aldetik
ikusita, hauts edo kotoi itxura dute.
11.1 irudia. Sabouraud agarrean onddo mikroskopikoen koloniak: legamiak (ezkerrean) eta
lizunak (eskuinean).
Kolonien itxura makroskopikoak Sabouraud agarrean legamiak eta lizunak bereizteko balio du.
54
2 A. Sabouraud agarrean legamien itxurako koloniak agertzen badira, filamentazio-testa egin Candida
albicans espezie patogenoa identifikatzeko. Horretarako, uztai esterila erabiliz zelula batzuk hartu, eta
giza plasman erein. Saiodia 37 ºC-an 2 orduz inkubatu ondoren, plasma tanta bat hartu eta porta batean
jarri. Estalki batekin zapaldu
eta mikroskopioan aztertu
hodi germinalen bila.
Gure inguruan onddoek
eragindako infekzio
arruntena kandidiasia da.
Nahiz eta Sabouraud
agarrean legamia moduan
hazi, Candida albicans
onddo dimorfikoa da eta
gizakia inbaditzen duenean
harikara bihurtzen da.
11.2 irudia. Filamentazio-test positiboa (hodi germinala).
• Filamentazio-testaren irakurketa. Legamiaren batek ernamuinaren ordez hodi luze bat (hodi
germinala) agertzen badu, froga positiboa da. Horrek esan nahi du bakartutako legamia Candida
albicans dela. Filamentazio-testa negatiboa dela ziurtatzeko, porta osoa sistematikoki aztertu beharko
da, eta hodi germinalik bat ere aurkitu ez. Horrela bada, bakartutako legamia Candida generoko beste
espezie batekoa edo beste legamia genero batekoa da. Legamien espezieak bereizteko karbono-iturri
gisa zer azukre mota erabil dezaketen ikertzen da.
2B. Lizunen espezieak bereizteko ugaltze-mizeliotik hartutako laginak, laktofenol urdinarekin tindatu
ondoren, mikroskopioan aztertzen dira, makrokonidioen itxura bereizgarriari erreparatzeko. Aurretik
55
egindako prestakinak erabiliz eta gidan agertutako irudiekin alderatuz, Aspergillus, Microsporum,
Trichophyton eta Epidermophyton generoak identifikatu.
11.3 irudia. Aspergillus generoko konidioak (ezkerrean) eta dermatofito bateko makrokonidioak
(eskuinean).
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 30. gaia: «Onddoak eta mikosiak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 27. kapitulua: «Onddo patogenoen ezaugarri orokorrak».
o 28. kapitulua: «Gainazaleko, larruazaleko eta larruazalpeko mikosiak».
o 29. kapitulua: «Mikosi sistemikoak eta oportunistak».
56
12. FITXA: PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
Helburua: Protozoo espezie patogeno nagusien forma diagnostikoak bereiztea: Entamoeba histolytica,
Giardia lamblia, Toxoplasmaa gondii, Trypanosoma spp, Plasmodium spp.
Materialeak
Aurretik egindako prestakinak:
Entamoeba histolyticaren kisteak
Entamoeba histolyticaren trofozoitoak
Giardia lambliaren kisteak
Giardia lambliaren trofozoitoak
Toxoplasma gondii
Trypanosoma spp.
Plasmodium spp
Prozedura
1. Mikroskopioetan fokatuta dauden prestakinak aztertuz, protozoo patogenoen forma diagnostikoak
bereiztea :
o digestio-aparatukoak (Entamoeba eta Giardia) gorozki-laginen prestakinetan,
o odolekoak (Trypanosoma eta Plasmodium) odol-frotisetan eta
o ehunetakoa (Toxoplasma) gongoileko biopsiaren lagin batean.
57
12.1 irudia. Entamoeba histolyticaren trofozoitoa (ezkerrean) eta kistea (eskuinean).
12.2 irudia. Giardia lambliaren trofozoitoa (ezkerrean) eta kistea (eskuinean).
12.3 irudia. Odoleko Trypanosomaren trofozoitoak (ezkerrean) eta Plasmodiumaren trofozoitoak
(eskuinean).
12.4 irudia. Toxoplasma gondiiaren takizoitoak.
58
Kasu batzuetan bakartzea eta laborategian kultura puruak egiten badira ere (Leishmania kasuan, adibidez)
protozooek eragindako infekzioen diagnostikoaren oinarria morfologia mikroskopikoa da.
Nahiz eta protozoo patogeno asko gurean endemikoak ez izan, nazioarteko bidaietatik ekarritako kasuak
garaiz diagnostikatzeko funtsezkoa da bakoitzaren bizi-zikloa eta banaketa geografikoa ondo ezagutzea.
Horrela jakingo dugu zer lagin eskatu eta zer forma bilatu beharko ditugun (trofozoitoak, kistea)
diagnostikoa egiteko.
Lagin klinikoak odola, gorozkiak edo, gutxitan, biopsiak izaten dira. Ahal denean tindatu gabeko
laginen behaketa zuzena egingo da protozooen mugimendua nabarmentzeko. Horretaz gain, prestakin
iraunkorrak egingo dira, ezaugarri morfologiko zehatzak ikertzeko eta, hala, espezieen diagnostikoa
egiteko. Odol-laginaren kasuan, odol-tanta lodiak eta frotisak Giemsa-rekin tindatu ondoren aztertuko
dira. Biopsiak Giemsarekin edo antzeko tindagaiekin aztertzen dira, eta gorozkiak iodoarekin edo
kromoarekin tindatuko dira.
Bizitzan zehar protozoo patogenoak ostalari batean edo batean baino gehiagotan biziko dira, eta
askotariko itxurak hartuko dituzte. Oro har, ugaltzen den eta metabolismo aktiboa duen formari
trofozoito deritzo. Ostalarien arteko transmisioa zuzena denean, trofozoitoak baino ez daude, baina
ostalari batetik bestera joateko ingurutik joaten diren protozooek erresistentzia formak eratzen dituzte,
kiste deitutakoak. Kisteak ere infekziosoak dira, eta behin beste ostalariaren barruan daudenean
trofozoito aktibo bihurtzen dira.
Protozoo batzuen bizi-zikloak sinpleak dira eta gizakia haien ostalari bakarra da. Entamoeba histolyticak
edo Trichomonas vaginalisak horrelako bizi-zikloak dituzte, eta, horregatik, gurean ez ezik, askotariko
eragin-tasa izanik ere, munduko beste lurralde guztietan ere ageri dira. Beste espezie batzuk bi ostalari
motatan ugaltzen dira: gizakian eta beste animalia batean, zeina askotan artropodo espezie transmisorea
(bektorea) izaten baita. Orduan, banaketa geografikoa bektorearen banaketarekin bat dator. Plasmodium
espezieentzako bektorea Anopheles generoko eltxo emea da.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 32. gaia: «Medikuntzan garrantzia duten protozooak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 30. kapitulua: «Protozoo eta helminto patogenoak».
o 31. kapitulua: «Hesteetako eta traktu genitaleko protozooak».
o 32. kapitulua: «Odol eta ehunetako protozooak».
59
13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
Helburua: Helminto espezie patogeno nagusien forma diagnostikoak bereiztea: Fasciola hepatica,
Taenia spp, Echinococcus granulosus, Enterobius vermicularis, Ascaris lumbricoides, Trichinella
spiralis.
Materialak
Aurretik egindako prestakinak:
Nematodoak:
Enterobius vermicularisaren har heldua
Enterobius vermicularisaren arrautza
Ascaris lumbricoidesaren har helduak
Ascaris lumbricoidesaren arrautzak
Trichinella spiralisaren har helduak
Trichinella spiralisaren larbak
Nahasitako giza helmintoen arrautzak
Zestodoak edo teniak:
Taenia soliumaren proglotideak eta eskolexak
Taenia generoaren arrautzak
Echinococcus granulosusaren har heldua
Echinococcus granulosusaren larba hidatidea
Tremadodoak edo duelak:
Fasciola hepaticaren arrautza
Fasciola hepaticaren larba mirazidioa
Fasciola hepaticaren larba errediak
Fasciola hepaticaren larba zerkaria
Fasciola hepaticaren har heldua
Prozedura
Helmintoak zelula anitzeko eukariotoak dira eta hiru taldetan sailkatzen dira: 1) trematodoak, hosto
itxurako har zapalak; 2) zestodoak, zatitan banatutako zinta itxurako har zapalak, eta 3) nematodoak, har
zilindrikoak. Gutxi batzuk gizakiaren parasitoak dira eta batzuetan gaixotasunak eragiten dizkigute.
Helmintoen bizi-zikloetan gizakia izan daiteke behin betiko ostalaria (helduak eta arrautzak dituenean)
edo behin-behinekoa (larbak dituenean). Helmintiasi askotan eosinofilia seinale lagungarria da, baina,
60
Fasciola hepatica
Ascaris lumbricoides
Taenia spp. Enterobius vermicularis
nolanahi ere, laborategiko identifikazioa beharrezkoa da diagnostikoa egiteko. Diagnostiko
morfologikoa, makroskopikoa eta batez ere mikroskopikoa dira parasitosien diagnostikoaren oinarria.
Gure lurraldean, parasitoak hilgarri izan daitezke soilik diagnostikoa beranduegi heltzen denean.
Helminto patogeno bakoitzaren bizi-zikloa eta banaketa geografikoa ondo ezagutzea funtsezkoa da.
Horrela jakingo dugu zer lagin eskatu eta zer forma bilatu beharko dugun (arrautza ala larba),
diagnostikoa egiteko. Lagin klinikoak odola, gorozkiak edo, gutxitan, biopsiak izaten dira. Gorozkiak
batzuetan prozesatzen dira parasitoak kontzentratzeko eta, ondoren, iodoarekin edo kromoarekin
tindatuko dira.
1. Mikroskopioetan helminto patogenoen forma diagnostikoak bereiztea:
o Digestio-aparatuko helmintoen kasuan (Fasciola, Taenia, Enterobius eta Ascaris), arrautzak
bereiztea gorozki-laginen prestakinetan.
o Ehunetako helmintoen kasuan, Echinococcusaren eta Trichinellaren larbak bereiztea, kiste
hidatidikoaren hondarretan eta muskuluaren biopsiaren laginetan, hurrenez hurren.
13.1 irudia. Digestio-aparatuko helmintoen arrautzak.
13.2 irudia. Ezkerrean, Trichinellaren larbak muskulu-biopsian, eta, eskuinean, hondar hidatidikoa
(Echinococcus granulosusaren larbak).
61
Trematodoen bizi-zikloak oso konplexuak dira: gizakia eta beste animaliak behin betiko ostalariak dira
eta har helduak dituzte. Arrautzak ostalariaren gorozki edo gernuarekin batera kanporatzen dira, eta ura
aurkitzean zabaltzen dira mirazidio larba igerilari bat askatzeko. Mirazidioak lehenengo bitarteko
ostalaria bilatzen du eta haren gorputzean sartzen da. Ostalari hori uretako barraskilo bat da, eta
espezifikotasun handia dago trematodo eta bitarteko barraskiloen artean. Barraskiloaren baitan larbak
ugaltzen dira asexualki kiste baten barruan (esporozistoan) larba erredia asko sortzeko. Barraskilotik
irten baino lehen, errediak zerkaria bihurtzen dira. Zerkarioek buztana eduki ohi dute uretan beste
ostalari baten bila igeri egiteko. Espezie batzuetan (Schistosoma) zerkariak behin betiko ostalariaren
larruazala zuzenean zeharkatzeko gai dira, baina trematodo espezie gehienetan bigarren bitarteko ostalari
batean sartzen dira (arrain, krustazeo edo landare batean), eta han metazerkaria bihurtzen dira.
Metazerkariek horma gogorra dute, ingurumenean bizirik irauteko behin betiko ostalariak irentsi arte.
Ostalari horren urdailean metazerkariaren horma apurtu, eta hesteko bidean trematodo heldua askatu eta
finkatu egiten da.
Trematodo parasito espezie asko daude munduan, eta bakoitzak banaketa geografiko bat dauka. Banaketa
hori lehenengo bitartekoarekin bat dator; hau da, trematodo espezie bat ageri da soilik barraskilo espezie
transmisore espezifikoa dagoen lekuetan. Gure lurraldean, adibidez, Fasciola hepatica baino ez dago.
13.3 irudia: Fasciola hepaticaren bizi-zikloa.
62
Zestodoak (teniak) parasitoak dira beti. Heste meharrean bizi dira janariz inguratuta, eta tegumentutik
xurgatzen dituzte elikagaiak. Zestodo helduek (teniak) zinta itxurako gorputz zapal eta luzea dute.
Espeziearen arabera milimetro gutxi batzuetatik metro batzuetarainoko luzera dute.
Zestodoen bizi-zikloetan bi ostalari edo gehiago egon daitezke. Behin betiko ostalariaren hesteko traktuan
zestodo heldua dago, eta arrautzak gorozkiekin batera ingurura pasatzen dira. Espezieen arabera larba
mota bat edo beste garatzen da bitarteko ostalarietan. Gizakientzat arriskutsuagoa da bitarteko ostalari
izatea, zestodoen larbek barruko ehunetan ugaldu eta kalte handiak eragiten dituztelako (zistizerkosi edo
kiste hidatidikoen kasuetan). Gizakia zestodoen behin betiko ostalaria denean, adibidez, teniasiak (hau
da, tenia helduak hesteko traktuan egoteak) ez dio hainbeste kalterik eragiten.
13.4 irudia. Taenia saginataren eta Taenia soliumaren bizi-zikloak.
Nematodoen artean tamaina orotako espezieak daude, eta gizakien parasitoak izan daitezke. Zilindrikoak
dira eta digestio-aparatu osoa dute, aho, uzki eta guzti. Sexuen artean bereizketa dago, eta emea arra
baino handiagoa izan ohi da.
Nematodo espezie askorentzat gizakia da espezie ostalari bakarra.
63
13.5 irudia. Nematodoen bizi-zikloak.
Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:
o 32. gaia: «Medikuntzan garrantzia duten helmintoak».
Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.
o 30. kapitulua: «Protozoo eta helminto patogenoak».
o 33. kapitulua: «Trematodoak».
o 34. kapitulua: «Zestodoak».
o 35. kapitulua: «Nematodoak».
64
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN ERABILERA
Zein da aukeratu duzun kasu klinikoa?
♦ Behin-behineko diagnostikoak:
♦ Zer lagin eskatuko zenituzke?
♦ Zer azterketa mota eskatuko zenituzke?
♦ Zer dio laborategiak (irakasleak) eman dizun emaitzen txostenak?
♦ Beraz, zein da, zure ustez, behin betiko diagnostikoa:
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
65
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA
♦ Bete ezazu taula hau (bai ala ez).
Hazkuntza-ingurua
da
Solidoa Aberatsa Selektiboa Bereizgarria
Müller-Hinton
salda
Odol-agarra
Manitol gazidun
agarra
TSI agarra
MacConkey agarra
Sabouraud agarra
DNAsadun agarra
Zitrato-agarra
Triptofanodun salda
NaCl soluzio esterila
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
66
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK
♦ Esterilizatu ondoren, zergatik utzi behar da epeltzen ereite-uztaia lagina hartu aurretik?
♦ Zer-nolako hazkuntza gertatu da autoklabean sartu aurretik zuzenean inkubatu duzun
agardun kutxan edo saldan?
♦ Eta autoklabetik atera ondoren inkubatu duzun agardun kutxan edo saldan?
♦ Egon al da hazkuntzarik ilea, listua edo ur tanta jarri duzun hazkuntza-inguruan?
♦ Agertu diren kolonia guztiak berdinak dira?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
67
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA
Kultura puruaren izena: …………
♦ Müller-Hinton saldan hazkuntzarik egon da?
♦ Nola dakizu?
♦ Hazitako bakterioa nolakoa da?
Aerobioa
Fakultatiboa
Mikroaerofiloa
Anaerobio hertsia
♦ Zer hazkuntza-inguru solido erabili duzu bakterioa hazteko?
♦ Erabilitako agar horretan hazkuntzarik egon da?
♦ Marraztu kultura hori. Bakartzeko ereintza ondo egina al dago?
♦ Hazkuntzarik ez bada egon, zein izan daiteke horren arrazoia?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
68
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA
♦ Zer generotakoa da zure kultura purua?
♦ Nola mugitzen da bakterioa?
Oso arin
Astiro
Ez da mugitzen
♦ Zergatik behar duzu salda bat portan jartzeko eta mugimendua ikusteko?
Zergatik ez duzu lagina tindatu mugikortasuna hobeto ikusteko?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
69
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 5. FITXA. BAKTERIOEN
TINDAKETAK
Kultura puruaren izena (izenak): …………
♦ Zergatik finkatzen duzu lagina tindaketa hasi aurretik?
♦ Gram tindaketa mikroskopioan ikusi ondoren, marraztu
ikusi duzuna.
♦ Zein motatako bakterioak dira?
Kokoak ala baziloak:
Gram-positiboak ala gram-negatiboak:
♦ Metileno-urdinarekin tindaketa egin ondoren, marraztu mikroskopioan ikusten duzuna.
♦ Zer motatako bakterioak dira, kokoak ala baziloak?
♦ Zer objektibo erabiltzen duzu bakterioak ikusteko?
♦ Zergatik da bereizgarria Gram tindaketa?
♦ Marraztu flagelo polarrak eta peritrikoak.
♦ Marraztu bakterioen kapsulak.
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
70
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA
MIKROBIOLOGIKOA
♦ Orofaringeko laginaren tindaketa: marraztu 100 handipeneko objektiboarekin ikusitakoa.
♦ Bakartzeko ereintzaren irakurketa: deskribatu agertu diren kolonia oro.
♦ Kultura puruaren irakurketa: itxura makroskopikoa ikusita, zure kultura purua dela ematen
du?
♦ Zertarako behar duzu kultura hori?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
71
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA
Urokulturaren emaitzak:
♦ 1 µµµµl-ko kutxan zenbat kolonia daude?
♦ 10 µµµµl-ko kutxan zenbat kolonia daude?
♦ Beraz, zer kutxa aukeratu duzu zenbaketa egiteko?
♦ Zenbat bakterio dago zure gernu-laginean mililitroko?
♦ Infektatuta al dago lagina?
♦ (Infektatutako laginen kasuan soilik) Infekzioaren eragilea bazilo gram negatiboa al da?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
72
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
Kultura purua Gram Katalasa Oxidasa Generoa
1
2
3
4
5
6
Orofaringeoa
Urokultura
Kultura purua Manitola Hemolisia Optokinari
R
Espeziea
1
2
3
4
5
6
Orofaringeoa
Urokultura
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
73
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN
IDENTIFIKAZIOA
Kultura purua Gram Oxidasa Glukosa Familia
1
2
3
4
5
6
Urokultura
Kultura
purua
Laktosa Gasa SH2 Zitratoa Metilo-
gorria
Voges-
Proskauer
Espeziea
2
3
4
5
6
Urokultura
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
74
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 10. FITXA. ANTIBIOGRAMA AGARREAN
♦ Antibioagramen irakurketa egin ondoren ondoko taula bete zuk aztertutako antibiotiko
bakoitzekiko kultura erresistentea (R), edo sentikorra (S) den adieraziz
Kultura
purua
Espeziea Peni-
zilina
Anpi-
zilina
Amoxi-
zilina
Oxa-
zilina
Genta-
mizina
Amika-
zina
Zipro-
floxazinoa
1
2
3
4
5
6
Urokultura
Urokultura
Urokultura
♦ Nola informatu behar dituzu erresistentziaren eta sentikortasunaren arteko balioak ?
♦ Antibiogramaren irakurketa: antibiogramaren arabera, zein antibiotikorekin trata ditzakezu zuk
identifikatutako bazilo gram-negatiboak eragindako infekzioak?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
75
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 11. FITXA. ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
♦ Zure praktikako taldean zenbat ikaslek bakartu dute legamia ahotik?
♦ Eta zenbatek identifikatu dute Candida albicans?
♦ Horrek aho-kandidiasia dutela esan nahi du?
♦ Marraztu Aspergillus espezie baten konidioa.
♦ Marraztu onddo dermatofito espezie baten makrokonidioa.
♦ Nola deritze dermatofitoek eragindako mikosiei?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
76
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 12. FITXA. PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
♦ Marraztu Entamoeba histolyticaren trofozoitoa eta kistea.
♦ Marraztu Giardia lambliaren trofozoitoa eta kistea.
♦ Marraztu Trypanosomaren eta Plasmodiumaren trofozoitoak.
♦ Aurreko protozoo horretatik zein ageri da eritrozitoen barruan?
♦ Marraztu Toxoplasmaren trofozoitoa.
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
77
IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:
EMAITZAK. 13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA
♦ Marraztu Fasciola, Taenia, Enterobius eta Ascaris espezieen arrautzak.
♦ Zein da handiena?
♦ Marraztu Echinococcusaren larba hidatidea eta Trichinellaren larba.
♦ Gorozki-lagin batean Echinococcus granulosum teniaren arrautzak aurkitzen badituzu, zer
adierazten du horrek pazienteari buruz?
Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:
78
3. atala3. atala3. atala3. atala.... Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Atal honetan, ikasleak 11 bideo eta 102 irudi aurkituko ditu, mikrobiologia-diagnostikoan
erabilitako prozedurak eta identifikazio-frogen emaitzak jasotzen dituztenak.
� Laborategiko tresnak: 26 irudi
� Bakteriologia:
o Tindaketak: 11 irudi
o Identifikazio-frogak 33 irudi
� Mikologia: 9 irudi
� Protozooak: 14 irudi
� Helmintoak: 19 irudi
� Prozedurak azaltzeko 11 bideo eta 16 eskema
Top Related