O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO|
1
Sumario
Contenido
Introdución .................................................................................................................................... 2
Introducción .................................................................................................................................. 2
Introduction .................................................................................................................................. 3
O solsticio de inverno .................................................................................................................... 3
El solsticio de invierno ................................................................................................................... 4
Winter solstice .............................................................................................................................. 6
Nadal ............................................................................................................................................. 7
Navidad ......................................................................................................................................... 8
Christmas ..................................................................................................................................... 10
Hanukkah .................................................................................................................................... 11
Hanukkah .................................................................................................................................... 11
Hanukkah .................................................................................................................................... 12
Outras celebracións ..................................................................................................................... 13
Otras celebraciones ..................................................................................................................... 15
Other celebrations ...................................................................................................................... 17
Guía de lectura ............................................................................................................................ 19
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
2
Introdución
Co Nadal á volta da esquina un ano máis,
xa é tempo de decoracións e regalos, de
anxos e piñas, de reunións familiares e
reflexións. Pero, se ven é certo que o Nadal
é unha das festas máis celebradas en
Occidente e unha das máis recoñecidas do
mundo, noutros países existen ao mesmo
tempo multitude de festas tradicionais.
Novembro e decembro son unhas fechas
cargadas de festexos en todo o mundo
dende tempos inmemoriais: celtas, xudeus,
incas ou maias, cada pobo ten a súa propia
festa neste período. E se ben moitas non
son tan famosas como o Nadal, todas
merecen ser igual de coñecidas e
respectadas.
Este é precisamente o obxectivo da actual
mostra bibliográfica: dar a coñecer as
celebracións tradicionais que cada ano se
reúnen arredor do solsticio de inverno; e
ofrecer ao visitante unha ollada do que a
colección da Biblioteca Provincial ten que
ofrecer con respecto ao Nadal.
Introducción
Con la Navidad a la vuelta de la esquina un
año más, ya es hora de decoraciones y
regalos, de ángeles y piñas, de reuniones
familiares y reflexiones. Pero, si bien es
cierto que la Navidad es una de las fiestas
más celebradas en Occidente y una de las
más reconocidas en todo el mundo, en
otros países existen al mismo tiempo
multitud de fiestas tradicionales.
Noviembre y diciembre son unas fechas
cargadas de festejos en todo el mundo
desde tiempos inmemoriales: celtas,
judíos, incas o mayas, cada pueblo tiene su
propia fiesta en este período. Y si bien
muchas no son tan famosas como la
Navidad, todas merecen ser igual de
conocidas y respetadas.
Este es precisamente el objetivo de la
actual muestra bibliográfica: dar a conocer
las celebraciones tradicionales que cada
año se reúnen alrededor del solsticio de
invierno; y ofrecer al visitante un vistazo de
lo que la colección de la Biblioteca
provincial tiene que ofrecer con respecto a
la Navidad.
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
3
Introduction
With Christmas just around the corner, it’s
time for decorations and presents, angels
and pinecones, family reunions and
meditation. But, being true that Christmas
is one of the most celebrated holidays in
Occident and one of the most recognizable
in the whole world, there are at the same
time lots of traditional holidays in other
countries.
November and December are dates full of
holidays all around the world since
immemorial times: Celtic, Jew, Inca or
Mayan, each country has its own holiday
during this time. And even if many of them
are not as well known as Christmas, they all
deserve to be equally respected.
This is precisely this exhibition’s objective:
bring some light to these traditional
holidays that each year happen around
winter’s solstice; and offering visitors a
look on what the collection of the
Provincial Library has about Christmas.
O solsticio de inverno
O solsticio de inverno corresponde ao
instante en que a posición do Sol no ceo
atópase á maior distancia angular negativa
do ecuador celeste. Dependendo da
correspondencia co calendario, o evento
ten lugar entre o 20 e o 23 de decembro no
hemisferio norte, e entre o 20 e 23 de xuño
no hemisferio sur.
O solsticio implica a reversión da tendencia
ao alongamento da duración das noites e
ao acurtarse das horas diúrnas. Distintas
culturas definen isto de diversas maneiras,
posto que nalgunhas ocasións considérase
que astronomicamente pode sinalar tanto
o comezo como a metade do inverno. O
inverno é unha palabra de significado
subxectivo, posto que non ten un principio
ou metade que estea cientificamente
establecido, sen embargo no caso do
solsticio podemos calcular con exactitude o
segundo no que ocorre. Aínda que en
teoría o solsticio de inverno só dura un
instante, este termo tamén se usa
normalmente para referirse ás 24 horas do
día en que ten lugar.
En 1582, o Papa Gregorio XIII decretou o
cambio ao novo calendario gregoriano, co
cal o solsticio de inverno (no hemisferio
norte) sucedía arredor do día o.
Anualmente no calendario gregoriano o
solsticio flutúa lixeiramente, pero a longo
prazo (só arredor dun día cada 3000 anos).
As interpretacións que as diversas culturas
dan ao solsticio son variadas. Para os
países celtas como Irlanda, xenericamente
a tempada de inverno comeza o 1 de
novembro, o día de Samhain. Termina o
inverno no Imbolc ou a Candelaria, que é o
1 e 2 de febreiro. Este sistema de
calendario de estacións baséase na
duración de días exclusivamente.
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
4
A maior parte das culturas de Asia oriental
definen as estacións en termos de enerxía
solar, con Dong Zhi no solsticio de inverno
como o inverno «extremo». Este sistema
baséase na altura aparente do Sol sobre o
horizonte ao mediodía. Algúns festivais de
pleno inverno prodúcense de acordo cos
calendarios lunares, e así ten lugar a noite
do Hōku (‘a lúa chea máis preto do solsticio
de inverno’ en idioma hawaiano). E, para
moitos países europeos, o pleno inverno
do calendario solar aínda é centro das
celebracións do 24 e o, que foi considerado
como o solsticio de inverno dende a
creación do calendario xuliano. No Talmud
xudeu, Teḳufat Tevet é a estación do
solsticio de inverno, rexístrase como o
primeiro día do «paso de tempo» ou a
tempada de inverno. A cultura irana
tamén o recoñece como o comezo do
inverno.
O solsticio por si mesmo pode ter sido un
momento especial do ciclo anual incluso
durante o período neolítico. Os principais
eixes dos monumentos de Nova Grange e
Stonehenge parecen ter sido
coidadosamente aliñados sobre unha liña
de vista que apunta á saída do sol do
solsticio de inverno (Nova Grange) e a
posta de sol do mesmo día (Stonehenge).
O solsticio de inverno pode ter sido
inmensamente importante porque as
comunidades ían ser privadas de moitas
cousas durante o inverno e tiñan que estar
preparados. A fame era común en inverno,
entre xaneiro e abril, tamén coñecidos
como «meses da hambruna». Nos climas
temperados, o festival de pleno inverno
era a última festa de celebración antes do
comezo do inverno. A maioría dos animais
eran sacrificados para non ter que
alimentalos durante o inverno, polo que
practicamente era o único momento do
ano para o subministro de carne fresca. A
maioría de viño e cervexa da colleita anual
estaba finalmente fermentada e lista para
beber neste momento. Ao comezo da era
prerrománica, as festas empezáronse a
celebrar na véspera.
El solsticio de invierno
El solsticio de invierno corresponde al
instante en que la posición del Sol en el
cielo se encuentra a la mayor distancia
angular negativa del ecuador celeste.
Dependiendo de la correspondencia con el
calendario, el evento tiene lugar entre el
20 y el 23 de diciembre en el hemisferio
norte, y entre el 20 y el 23 de junio en el
hemisferio sur.
El solsticio implica la reversión de la
tendencia al alargamiento de la duración
de las noches y al acortamiento de las
horas diurnas. Distintas culturas definen
esto de diversas maneras, puesto que en
algunas ocasiones se considera que
astronómicamente puede señalar tanto el
comienzo como la mitad del invierno. El
invierno es una palabra de significado
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
5
subjetivo, puesto que no tiene un principio
o mitad que esté científicamente
establecido, sin embargo en el caso del
solsticio podemos calcular con exactitud el
segundo en el que ocurre. Aunque en
teoría el solsticio de invierno solo dura un
instante, este término también se usa
normalmente para referirse a las 24 horas
del día en que tiene lugar.
En 1582, el papa Gregorio XIII decretó el
cambio al nuevo calendario gregoriano,
con lo que el solsticio de invierno (en el
hemisferio norte) sucedía alrededor del
día 21 de diciembre. Anualmente en el
calendario gregoriano el solsticio fluctúa
ligeramente, pero a largo plazo (solo
alrededor de un día cada 3000 años).
Las interpretaciones que las diversas
culturas dan al solsticio son variadas. Para
los países celtas, como Irlanda,
genéricamente la temporada de invierno
comienza el 1 de noviembre, el día de
Samhain. Termina el invierno en el Imbolc
o la Candelaria, que es el 1 y 2 de febrero.
Este sistema de calendario de estaciones se
basa en la duración de días
exclusivamente.
La mayor parte de las culturas de Asia
oriental definen las estaciones en términos
de energía solar, con Dong Zhi en el
solsticio de invierno como el invierno
«extremo». Este sistema se basa en la
altura aparente del Sol sobre el horizonte
al mediodía. Algunos festivales de pleno
invierno se producen de acuerdo con los
calendarios lunares, y así tiene lugar la
noche del Hōku (‘la luna llena más cercana
al solsticio de invierno’ en idioma
hawaiano). Y, para muchos países
europeos, el pleno invierno del calendario
solar todavía es centro de las celebraciones
del 24 y 25 de diciembre, que fue
considerado como el solsticio de invierno
desde la creación del calendario juliano. En
el Talmud judío, Teḳufat Tevet es la
estación del solsticio de invierno, se
registra como el primer día del «paso de
tiempo» o la temporada de invierno. La
cultura iraní también lo reconoce como el
comienzo del invierno.
El solsticio por sí mismo puede haber sido
un momento especial del ciclo anual
incluso durante el periodo neolítico. Los
principales ejes de los monumentos de
Nueva Grange y Stonehenge parecen haber
sido cuidadosamente alineados sobre una
línea de vista que apunta a la salida del sol
del solsticio de invierno (Nueva Grange) y
la puesta del sol del mismo día
(Stonehenge).
El solsticio de invierno puede haber sido
inmensamente importante porque las
comunidades iban a ser privadas de
muchas cosas durante el invierno y tenían
que estar preparados. El hambre era
común en invierno, entre enero y abril,
también conocidos como «meses de
la hambruna». En los climas templados, el
festival de pleno invierno era la última
fiesta de celebración antes del comienzo
del invierno. La mayoría de los animales
eran sacrificados para no tener que
alimentarlos durante el invierno, por lo que
prácticamente era el único momento del
año para el suministro de carne fresca. La
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
6
mayoría de vino y cerveza de la cosecha
anual estaba finalmente fermentada y lista
para beber en este momento. Al comienzo
de la era pre-románica, las fiestas se
empezaron a celebrar en la víspera.
Winter solstice
Winter solstice is the moment is the
moment of the year when the Sun’s
position in the sky is at the biggest negative
angle from celestial equator. Depending on
the correspondence with the calendar, it
happens between December 20th and 23rd
in the North hemisphere, and June 20th and
23rd in the South hemisphere.
Solstice implies the reversion of the
tendency towards longer nights and
shorter days. Different cultures define this
in different ways, as in some occasions it
can signal both the beginning and the
middle of winter. Winter is a world with
subjective meaning because it doesn’t have
a scientifically established beginning or
middle, although we can calculate the
exact second the winter solstice happens.
Even thought solstice only last for a
moment, the word is used to refer the
whole day when it happens.
In 1582, Pope Gregory XIII decreed the
change to the new Gregorian calendar,
making winter solstice happen around
December 21st -in the North-. Annually, this
calendar fluctuates slightly, but only in the
long term -a day every 3000 years-.
The interpretations that different cultures
give to the solstice are diverse. In Celtic
countries as Ireland, winter season starts
on November 1st, Samhain day. It ends with
the Imbolc, February 1st and 2nd. This
season calendar system is based exclusively
on the duration of the days.
Most of the cultures from Eastern Asia
define the season in terms of solar energy,
with Dong Zhi at the winter solstice as the
“extreme winter”. This system is based on
the Sun’s height over the horizon at
midday. Some winter festivals happen
according to lunar calendars such as Hōku
night –“the closest to the winter solstice
full Moon” in Hawaiian-. And for many
European countries, solar calendar’s winter
is still the center of December 24th and 25th
celebrations, considered as winter solstice
since the creation of Julian calendar. In the
Jewish Talmud, Tekufat Tevet is the season
of the winter solstice, registered as the first
day of the “change of time” or winter
season. Iranian culture also recognizes it as
the beginning of winter.
Solstice itself may have been a special
moment of the annual cycle even during
the Neolithic. The main axis of new Grange
and Stonehenge seem to have been
carefully aligned towards the view pointing
the Sun rising during winter solstice (New
Grange) and same day’s sunset
(Stonehenge).
Winter solstice may have been immensely
important because communities were
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
7
about to lose so much during winter and
had to be prepared. Hunger was common
on winter between January and April,
known as the “Famine months”. In warm
climates, winter festivals were the last
celebration before winter started. Most
animals were sacrificed so they wouldn’t
have to be fed during winter, so it was the
only moment of the year to get fresh meat.
Most the wine and beer of the annual
reaping was fermented and ready to drink
in that moment. At the beginning of pre-
Roman era they started celebrating on the
eve of the solstice.
Nadal
O Nadal (en latín: nativitas, “nacemento”),
tamén chamado coloquialmente “Pascua”,
é unha das festividades máis importantes
do cristianismo, xunto á Pascua de
resurrección e Pentecostés. Esta
solemnidade, que conmemora o
nacemento de Xesucristo en Belén,
celébrase o 25 de decembro na Igrexa
católica, na anglicana, nalgunhas
comunidades protestantes e na maioría
das Igrexas ortodoxas. En cambio,
festexase o 7 de xaneiro noutras Igrexas
ortodoxas como a rusa ou a de Xerusalén,
que non aceptaron a reforma feita ao
calendario xuliano para pasar ao
gregoriano. O 25 de decembro é un día
festivo en moitos países celebrado por
millóns de persoas arredor do mundo,
tanto cristiáns coma non.
Existen diversas teorías sobre a orixe do 25
de decembro como día de Nadal. Segundo
defende William J. Thige, xa no século III
celebraríase o nacemento de Cristo en tal
data, aínda antes de que os romanos
celebraran a festa do Sol Invencible. Pero
outros autores aseguran que a Igrexa
Católica adoptou esta festa para permitir a
conversión dos pobos pagáns. No Imperio
romano, as celebracións de Saturno
durante a semana do solsticio, que eran o
acontecemento social principal, chegaban
ao seu apoxeo o 25 de decembro. Para
facer más fácil que os romanos puidesen se
converter ao cristianismo sen abandonar as
súas festividades, o Papa Xulio I pediu no
350 que o nacemento de Cristo fora
celebrado nesa mesma fecha e finalmente
o Papa Liberio decreta este día como o
nacemento de Xesús de Nazaret en 354.
Durante a Reforma protestante, a
celebración do nacemento de Cristo foi
prohibida por algunhas Igrexas
protestantes debido á súa relación co
catolicismo e o paganismo antigo. Despois
da vitoria parlamentaria contra o Rei Carlos
I durante a Guerra Civil inglesa en 1647, os
gobernantes puritanos ingleses prohibiron
a celebración do Nadal. O pobo rebelouse
realizando varios motíns ata tomar cidades
importantes como Canterbury, onde
decoraban as portas con frases que falaban
da santidade da festa. A Restauración de
1660 puxo fin á prohibición, pero moitos
dos membros do clero reformista, non
conformes, rexeitaban as celebracións de
Nadal, utilizando argumentos puritanos. Na
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
8
época colonial dos Estados Unidos, os
puritanos de Nova Inglaterra rexeitaron o
Nada, e a súa celebración foi declarada
ilegal en Boston de 1659 a 1681. Ao
mesmo tempo, os cristiáns residentes de
Virxinia e Nova York seguiron as
celebracións libremente. O Nadal caeu en
desgraza nos Estados Unidos despois da
Revolución, porque se consideraba un
costume inglés.
Na actualidade, practicamente todas as
Igrexas cristiás históricas (católica,
ortodoxa, Comunión anglicana, diversas
Igrexas protestantes, etc.) outorgan á
solemnidade da Natividade ou Nadal unha
importancia tal que se lla antecede dun
tempo de preparación, o Advento. É
frecuente nalgunhas rexións ou países a
tradición de que algunha personaxe ou
personaxes visiten aos nenos para
deixarlles regalos baixo a árbore de Nadal.
Aparte da orixe cristiá do Nadal, esta festa
foi mesturando o seu carácter relixioso coa
tradición de convivencia familiar, debido
en gran medida á popularidade desta
celebración e ás técnicas de marketing
actuais.
Unha das tradicións de Nadal máis
importantes nos países hispanos é a dos
Reis Magos: os Tres Reis de Oriente que
segundo as escrituras levaron regalos ao
neno Xesús, e que agora llos levan a todos
os nenos o día da Epifanía (6 de xaneiro).
Sen embargo, no mundo anglosaxón os
nenos reciben regalos de Papá Noel a noite
do 24 de decembro, unha personaxe
baseada na figura de San Nicolás. España
ten outras personaxes similares propias,
como son o Tió de Nadal en Cataluña, o
Olentzero no País Vasco ou o Apalpador en
Galicia.
Navidad
La Navidad (en latín: nativitas, “nacimiento
”), también llamada coloquialmente
“pascua”, es una de las festividades más
importantes del cristianismo, junto con
la Pascua de resurrección y Pentecostés.
Esta solemnidad, que conmemora el
nacimiento de Jesucristo en Belén, se
celebra el 25 de diciembre en la Iglesia
católica, en la Iglesia anglicana, en
algunas comunidades protestantes y en la
mayoría de las Iglesias ortodoxas. En
cambio, se festeja el 7 de enero en
otras Iglesias ortodoxas como la Iglesia
ortodoxa rusa o la Iglesia ortodoxa de
Jerusalén, que no aceptaron la reforma
hecha al calendario juliano para pasar al
gregoriano. El 25 de diciembre es un día
festivo en muchos países celebrado por
millones de personas alrededor del mundo,
tanto cristianos como no.
Existen diversas teorías sobre el origen del
25 de diciembre como día de la Navidad.
Según defiende William J. Thige, ya en el
siglo III se celebraría el nacimiento de
Cristo el 25 de diciembre, aún antes de que
los romanos celebraran la fiesta del Sol
Invencible. Pero otros autores aseguran
que la iglesia Católica adoptó esta fiesta
para permitir la conversión de los pueblos
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
9
paganos. En el Imperio romano, las
celebraciones de Saturno durante la
semana del solsticio, que eran el
acontecimiento social principal, llegaban a
su apogeo el 25 de diciembre. Para hacer
más fácil que los romanos pudiesen
convertirse al cristianismo sin abandonar
sus festividades, el papa Julio I pidió en el
350 que el nacimiento de Cristo fuera
celebrado en esa misma fecha y finalmente
el papa Liberio decreta este día como el
nacimiento de Jesús de Nazaret en 354.
Durante la Reforma protestante, la
celebración del nacimiento de Cristo fue
prohibida por algunas Iglesias protestantes
debido a su relación con el catolicismo y el
paganismo antiguo. Después de la victoria
parlamentaria contra el Rey Carlos I
durante la Guerra Civil inglesa en 1647, los
gobernantes puritanos ingleses
prohibieron la celebración de la Navidad. El
pueblo se rebeló realizando varios motines
hasta tomar ciudades importantes
como Canterbury, donde decoraban las
puertas con eslóganes que hablaban de la
santidad de la fiesta. La Restauración de
1660 puso fin a la prohibición, pero
muchos de los miembros del clero
reformista, no conformes, rechazaban las
celebraciones navideñas, utilizando
argumentos puritanos. En la época colonial
de los Estados Unidos, los puritanos de
Nueva Inglaterra rechazaron la Navidad, y
su celebración fue declarada ilegal en
Boston de 1659 a 1681. Al mismo tiempo,
los cristianos residentes de Virginia y
Nueva York siguieron las celebraciones
libremente. La Navidad cayó en desgracia
en los Estados Unidos después de la
Revolución, porque se consideraba una
costumbre inglesa.
En la actualidad, prácticamente todas las
Iglesias cristianas históricas (Iglesia
católica, Iglesia ortodoxa, Comunión
anglicana, diversas Iglesias protestantes,
etc.) otorgan a la solemnidad de
la Natividad o Navidad una importancia tal
que se la antecede de un tiempo de
preparación, el Adviento. Es frecuente en
algunas regiones o países la tradición de
que algún personaje o personajes, visite a
los niños para dejarles regalos bajo el árbol
de Navidad. Aparte del origen cristiano de
la Navidad, esta fiesta ha ido mezclando su
carácter religioso con la tradición de
convivencia familiar, debido en gran
medida a la popularidad de esta
celebración y las técnicas de marketing
actuales.
Una de las tradiciones navideñas más
importantes en los países hispanoparlantes
es la de los Reyes Magos: los Tres Reyes de
Oriente que según las escrituras llevaron
regalos al niño Jesús, y que ahora los llevan
a todos los niños el día de la Epifanía (6 de
enero). Sin embargo, en el mundo
anglosajón los niños reciben regalos de
Papá Noel la noche del 24 de diciembre, un
personaje basado en la figura de San
Nicolás. España tiene otros personajes
similares propios, como son el Tió de Nadal
en Cataluña, el Olentzero en el País Vasco o
el Apalpador en Galicia.
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
10
Christmas
Christmas is one the most important
Christian festivities, next to Easter and
Pentecost. It commemorates the birth of
Jesus in Belem and it’s celebrates on
December 25th by the Catholic, Anglican
and most of the Orthodox churches as well
as some protestant communities. Russian
or Jerusalem Orthodox churches celebrate
it on January 7th as they still use Julian
calendar. December 25th is a holiday in
many countries celebrated by millions of
people around the world, Christian or not.
There are different theories about
choosing December 25th as Christmas day.
According to William J. Thige, Christians
celebrated it this day already during the III
century, before than Romans celebrating
Sol Invictus that same day. But other
authors argue that the Catholic Church
adopted that same festivity to allow
pagan’s conversion. In the Roman Empire,
Saturn celebrations during the week of
solstice, the main social event, ended on
December 25th. To make it easier to
Romans to convert into Christians, Pope
Julius I asked in 350 for Christ’s birth to be
celebrated on that same date, with Pope
Liberius making it official in 354.
During the Protestant Reformation, some
Protestant churches banned celebrating
Christ’s birth because of its relation with
Catholicism and ancient paganism. After
the parliament victory against Charles I
during the English Civil War in 1647, English
puritan rulers banned it. People rioted and
took important towns such as Canterbury,
decorating the doors with slogans about
the holiness of the holiday. 1660
Restoration ended the ban, but many
reformist clerics kept condemning
Christmas. In the United States, during the
colonial era, New England puritans rejected
Christmas and it was banned in Boston
from 1659 to 1681. At the same time,
Virginia and New York Christians kept
celebrating it. Christmas fell in disgrace in
the U.S. after Revolution, considered an
English tradition.
In the present, almost every historical
Christian church -Catholic, Orthodox, and
Anglican Communion, some Protestant
churches, etc. - give Christmas such
importance that it even has a preparation
time, Advent. It’s frequent in some
countries the traditions of a character or
characters that visit kids to leave them
presents under the Christmas tree. Besides
de Christian origin of Christmas, this
holiday mixes its religious side with family
traditions; part because of its popularity
and part because of marketing.
One of the most important Christmas
traditions in Hispanic countries is the Three
Wise Men: the Three Kings that according
to the Bible brought presents to baby
Jesus, now bringing them to every child for
the Epiphany –January 6th-. On the other
hand, kids in the English speaking countries
receive their gifts on the night of
December 24th from Santa Claus, a
character based on Saint Nicholas. Spain
has other similar characters of its own,
such as Tió Nadal in Catalonia, Olentzero in
the Basque Country or Apalpador in
Galicia.
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
11
Hanukkah
Hanukkah, chamada tamén a Festa das
Luces ou Luminarias, é unha festividade
xudía. Celebrada durante oito días,
conmemora a derrota dos helenos e a
recuperación da independencia xudía a
mans dos macabeos sobre os gregos
seléucidas, e a posterior purificación do
Segundo Templo de Xerusalén das iconas
pagás, no século II a. C.
A tradición xudía fala dun milagre, no que
se puido acender o candelabro do Templo
durante oito días consecutivos cunha
exigua cantidade de aceite, que alcanzaba
só para un. Isto deu orixe ao principal
costume da festividade, que é o de
acender, de forma progresiva, un
candelabro de nove brazos chamado
januquiá (un por cada un dos días máis un
brazo «piloto»).
A festividade acontece o 25 de Kislev do
calendario xudeu, data que acaece entre
fines de novembro y fines de decembro do
calendario gregoriano.
O Talmud e o Midrash Raba suxiren tamén
outra orixe para a festividade. O Talmud
relata historias de Adán, o primeiro home,
que viu poñerse o sol por primeira vez na
súa vida e entrou en pánico, e conectan
esta historia coa festividade do solsticio de
inverno. Segundo o relato, o primeiro año
fixo xexuno durante oito días, e logo (o
comezar a alargarse os días novamente)
festexou durante outros oito; pero o
segundo ano, al comprender que esta era a
orde natural, só festexou.
A festividade de Hanukkah celébrase
durante oito días, do 25 de kislev ao 2 de
tevet. É costume reunirse con familiares ou
amigos para o acendido da januquiá e
intercambiar presentes, e tamén que os
nenos xoguen cun dreidel ou sevivon, o cal
é un tipo de trompo.
Hanukkah
Hanukkah, llamada también la Fiesta de las
Luces o Luminarias, es una festividad
judaica. Celebrada durante ocho días,
conmemora la derrota de los helenos y la
recuperación de la independencia judía a
manos de los macabeos sobre los griegos
seléucidas, y la posterior purificación del
Segundo Templo de Jerusalén de los íconos
paganos, en el siglo II a. C.
La tradición judía habla de un milagro, en
el que pudo encenderse el candelabro del
Templo durante ocho días consecutivos
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
12
con una exigua cantidad de aceite, que
alcanzaba sólo para uno. Esto dio origen a
la principal costumbre de la festividad, que
es la de encender, de forma progresiva, un
candelabro de nueve brazos llamado
januquiá (uno por cada uno de los días más
un brazo «piloto»).
La festividad acontece el 25
de Kislev del calendario judío, fecha que
acaece entre fines de noviembre y fines de
diciembre del calendario gregoriano.
El Talmud y el Midrash Raba sugieren
también otro origen para la festividad. El
Talmud relata historias de Adán, el primer
hombre, que vio ponerse al sol por primera
vez en su vida y entró en pánico, y
conectan esta historia con la festividad del
solsticio de invierno. Según el relato, el
primer año ayunó durante ocho días, y
luego (al comenzar a alargarse los días
nuevamente) festejó durante otros ocho;
pero el segundo año, al comprender que
éste era el orden natural, solo festejó.
La festividad de Hanukkah se celebra
durante ocho días, del 25 de kislev al 2
de tevet. Es costumbre reunirse con
familiares o amigos para el encendido de la
januquiá e intercambiar presentes, y
también que los niños jueguen con
un dreidel o sevivon, el cual es un tipo
de peonza.
Hanukkah
Hanukkah, also known as the Holiday of
Lights or Bonfires, is a Jewish festivity.
Celebrated for eight days, it
commemorates the defeat of Helens and
the recovery of Jewish independence
thanks to Maccabeus over Seleucia Greeks,
and the consequent purification of
Jerusalem Second Temple of pagan icons,
in the II century b. C.
Jewish tradition speaks of a miracle, of
lightning the Temple’s candelabra for eight
consecutive days using a small amount of
oil that should only last for one. This
originated the main tradition of the
festivity: lightning progressively a nine
arms candelabra called Hanukkiah –one for
each day plus a pilot arm-.
The festivity happens on Kislev 25th on the
Jewish calendar, around the end of
November or December on the Gregorian
calendar.
Talmud and Midrash Raba suggest another
origin for this holiday. Talmud tells stories
about Adam, the first man, who saw the
sunset for the first time and panicked, and
connects this story with winter solstice.
According to the tale, the first year he
didn’t eat for eight days, and then – when
the days started to be longer- he
celebrated for another eight days. The next
year, understanding that this is the natural
order, he just celebrated.
Hanukkah is celebrated for eight days,
from Kislev 25th to Tevet 2nd. It’s traditional
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
13
to meet with friends or family to light the
Hanukkiah and exchange presents; as well
as for kids to play with a dreidel, a type of
spinning top.
Outras celebracións
Arredor do mundo celébranse numerosas
festividades relacionadas co solsticio de
inverno:
• Amaterasu
Celébrase en Xapón para conmemorar o
rexurdir de Amaterasu, a deusa do sol.
Segundo a lenda, escondeuse nunha cova e
os outros deuses celebraron unha festa
para convencela de volver, devolvendo a
luz solar ao universo.
• Festival Beiwe
Esta e a deusa do sol saami, o pobo
orixinario de Laponia, que viaxa co seu fillo
polo ceo nun carro devolvendo o verde aos
pastos
• Deygan
Este antigo festival persa celebra a vitoria
do sol sobre a escuridade, sinalada polos
días gañando tempo á noite.
• Festival Dongzhi
Celebrado na maioría de países de Asia
oriental, a orixe deste festival remóntase á
filosofía do equilibrio e a harmonía no
cosmos. Despois desta celebración, haberá
días con máis horas de luz natural e, por
tanto, un aumento da enerxía positiva que
flúe.
• Karachun
Trátase dunha festa eslava celebrada a
noite máis longa do ano. Esa noite, Hors, o
antigo Sol, era derrotado pola maldade do
Deus Negro polo que se realizaban danzas
no seu honor. A noite do solsticio Hors
resucitaba traendo el novo Sol, e a xente
celebraba banquetes en honor dos mortos
para evitar a súa resurrección.
• Koleda
Durante dez días a partir do solsticio de
inverno, os nenos rusos disfrazábanse
visitaban as casas recibindo pequenos
regalos.
• Lenaea
Nas civilizacións do Mar Exeo existía o
Festival da Muller Salvaxe, onde se
sacrificaba no bosque a un home ou toro.
Máis adiante cambiouse a ofrenda por un
bebé e, xa na época clásica, unha cabra. O
festival Brumalia celebrado en Roma
procedía deste: celebrábase en honor a
Baco durante un mes, terminando o 25 de
decembro.
• Noite de Lussi
Séguese a celebrar nos países escandinavos
o 13 de decembro honrando á muller
demo Lussi quen, segundo a tradición,
lévase aos nenos se non cumpren as súas
tarefas.
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
14
• Makara Sankranti
O único festival hindú baseado no
calendario celeste, a separación deste co
zodíaco provocou que na actualidade se
celebre o 14 de xaneiro aínda que siga
festexando os días crecentes con respecto
á noite. Celébrase durante tres días con
baños nos ríos, cometas e doces de
sésamo.
• Ritual Perchta
Entre os séculos VI e XI en Alemaña críase
que Hertha, a deusa da luz e o fogar
descendía a través do fume a noite do
solsticio e axudaba aos participantes da
festa a coñecer o futuro. Cociñábanse
tortas en forma de zapatos, enchéndoos de
regalos.
• Festa Rozhanista
No século XII na Rusia oriental, se lle
ofrecían nesta fecha alimentos e bordados
brillantes a Rozhanista, a deusa do inverno.
Hoxe en día se seguen a facer galletas
brancas con forma de muller.
• Shab-e Chellé
En Persia e Irán, dende o II milenio a.C. ata
hoxe, celébrase o primeiro día de inverno
do calendario persa (o solsticio de inverno).
Segundo a lenda Mitra naceu ao final desa
noite, vencendo á escuridade, y agora as
familias reúnense para celebrar.
• Saturnalia
O festival de Chronos celebrado polos
antigos gregos duraba do 17 ao 23 de
decembro. Celebrábase un festival público
que incluía vacacións escolares e
permitíase o xogo para todos, escravos
incluídos. Estes celebraban un banquete
antes da festa servido polos seus amos, e
se lles permitía faltarlles ao respecto.
• Seva Zistane
Aínda celebrada hoxe no Kurdistán, esta
festa simboliza o renacemento da luz.
Fanse reunións familiares e os niños
reciben doces.
• Sol Invictus
Trátase dun festival do nacemento do Sol
Inconquistado celebrado en Roma o 25 de
decembro. Este culto expandiuse
lentamente por todo o Imperio chocando
coa rápida propagación do cristianismo.
• Soyalangwul
Celebrado polos hopi americanos o 21 de
decembro, o ritual buscaba a volta do sol
do seu letargo invernal. Marca o inicio de
outro ciclo da Roda do Ano e é un tempo
de purificación.
• Yule
Trátase das celebracións de pleno inverno
nos países nórdicos, escandinavos e
xermánicos; segundo algunhas seitas
nórdicas, en honor ao deus Thor.
Celebrábase con comida e regalos, e as
súas tradicións mesturáronse ao longo dos
séculos coas do Nadal, facéndoas en
ocasiones indistinguibles.
• Zagmuk
En Babilonia celebrábase a vitoria do deus
sol Marduk contra a escuridade durante
doce días, coincidindo co solsticio. Neste
tempo ocorría un simulacro de coroación, e
amos e escravos intercambiábanse os
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
15
papeis, sendo precursor do festival de
Chronos.
• Ziemassvetki
Na antiga Letonia celebrábase nesta data o
nacemento de Dievs, o deus maior da súa
mitoloxía. Acendíanse velas e celebrábase
un banquete ao que os fantasmas
acudirían en zorra, mentres os carolers ían
de porta en porta cantando cancións.
Otras celebraciones
Alrededor del mundo se celebran
numerosas festividades relacionadas con el
solsticio de invierno:
• Amaterasu
Se celebra en Japón para conmemorar el
resurgimiento de Amaterasu, la diosa del
sol. Según la leyenda, se escondió en una
cueva y los otros dioses celebraron una
fiesta para convencerla de volver,
devolviendo la luz solar al universo.
• Festival Beiwe
Ésta es la diosa del sol saami, el pueblo
originario de Laponia, que viaja con su hijo
por el cielo en un carro devolviendo el
verde a los pastos
• Deygan
Este antiguo festival persa celebra la
victoria del sol sobre la oscuridad, señalada
por los días ganando tiempo a la noche.
• Festival Dongzhi
Celebrado en la mayoría de países del Asia
oriental, el origen de este festival se
remonta a la filosofía del equilibrio y la
armonía en el cosmos. Después de esta
celebración, habrá días con más horas de
luz natural y, por tanto, un aumento de la
energía positiva que fluye.
• Karachun
Se trata de una fiesta eslava celebrada la
noche más larga del año. Esa noche, Hors,
el antiguo Sol, era derrotado por la maldad
del Dios Negro por lo que se realizaban
danzas en su honor. La noche del solsticio
Hors resucitaba trayendo el nuevo Sol, y la
gente celebraba banquetes en honor de los
muertos para evitar la resurrección de
éstos.
• Koleda
Durante diez días a partir del solsticio de
invierno, los niños rusos se disfrazaban y
visitaban las casas recibiendo pequeños
regalos.
• Lenaea
En las civilizaciones del Mar Egeo existía el
Festival de la Mujer Salvaje, donde se
sacrificaba en el bosque a un hombre o
toro. Más adelante se cambió la ofrenda
por un bebé y, ya en la época clásica, una
cabra. El festival Brumalia celebrado en
Roma procedía de éste: se celebraba en
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
16
honor a Baco durante un mes, terminando
el 25 de diciembre.
• Noche de Lussi
Se sigue celebrando en los países
escandinavos el 13 de diciembre honrando
a la mujer demonio Lussi quien, según la
tradición, se lleva a los niños si no cumplen
sus tareas.
• Makara Sankranti
El único festival hindú basado en el
calendario celeste, la separación de éste
con el zodíaco ha provocado que en la
actualidad se celebre el 14 de enero
aunque siga festejando los días crecientes
con respecto a la noche. Se celebra
durante tres días con baños en los ríos,
cometas y dulces de sésamo.
• Ritual Perchta
Entre los sigloS VI y XI en Alemania se creía
que Hertha, la diosa de la luz y el hogar
descendía a través del humo la noche del
solsticio y ayudaba a los participantes de la
fiesta a conocer el futuro. Se cocinaban
tortas de levadura en forma de zapatos,
llenándolos de regalos.
• Fiesta Rozhanista
En el siglo XII en la Rusia oriental, se le
ofrecían en esta fecha alimentos y
bordados brillantes a Rozhanista, la diosa
del invierno. Hoy en día se siguen haciendo
galletas blancas con forma de mujer.
• Shab-e Chellé
En Persia e Irán, desde el II milenio a.C.
hasta hoy, se celebra el primer día de
invierno del calendario persa (el solsticio
de invierno). Según la leyenda Mitra nació
al final de esa noche, venciendo a la
oscuridad, y ahora las familias se reúnen
para celebrar.
• Saturnalia
El festival de Chronos celebrado por los
antiguos griegos duraba del 17 al 23 de
diciembre. Se celebraba un festival público
que incluía vacaciones escolares y se
permitía el juego para todos, esclavos
incluidos. Estos celebraban un banquete
antes de la fiesta servido por sus amos, y se
les permitía ser irrespetuosos.
• Seva Zistane
Todavía celebrada hoy en el Kurdistán, esta
fiesta simboliza el renacimiento de la luz.
Se hacen reuniones familiares y los niños
reciben golosinas.
• Sol Invictus
Se trata de un festival del nacimiento del
Sol Inconquistado celebrado en Roma el 25
de diciembre. Este culto se expandió
lentamente por todo el Imperio chocando
con la rápida propagación del cristianismo.
• Soyalangwul
Celebrado por los hopi americanos el 21 de
diciembre, el ritual buscaba la vuelta de sol
de su letargo invernal. Marca el inicio de
otro ciclo de la Rueda del Año y es un
tiempo de purificación.
• Yule
Se trata de las celebraciones de pleno
invierno en los países nórdicos,
escandinavos y germánicos; según algunas
sectas nórdicas, en honor al dios Thor. Se
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
17
celebraba con comida y regalos, y sus
tradiciones se han mezclado a lo largo de
los siglos con las navideñas, haciéndolas en
ocasiones indistinguibles.
• Zagmuk
En Babilonia se celebraba la victoria del
dios sol Marduk contra la oscuridad
durante doce días, coincidiendo con el
solsticio. En este tiempo ocurría un
simulacro de coronación, y amos y esclavos
se intercambiaban los papeles, siendo
precursor del festival de Chronos.
• Ziemassvetki
En la antigua Letonia se celebraba en esta
fecha el nacimiento de Dievs, el dios mayor
de su mitología. Se encendían velas y se
celebraba un banquete al que los
fantasmas acudirían en trineo, mientras los
carolers iban de puerta en puerta cantando
canciones.
Other celebrations
There are numerous festivities around the
world related to winter solstice:
• Amaterasu
Celebrated in Japan in order to
commemorate the resurgence of
Amaterasu, goddess of Sun. According to
the legend, she hid in a cave and the other
gods celebrated a party to make her come
and bring back sunlight to the Universe.
• Beiwe Festival
This is Saami’s goddess of Sun, the original
people of Lapland; who travels with her
son on a carriage through the sky bringing
green back to the country.
• Deygan
This ancient Persian festival celebrates the
victory of Sun over darkness, marked by
the days winning time over nights.
• Dongzhi Festival
Celebrated in most Eastern Asia countries,
the origin of this festival goes back to the
cosmic equilibrium and harmony
philosophy. After this celebration, there
will be days with more natural light, and
the positive energy will rise.
• Karachun
It is a Slavic holiday celebrated on the
longest night of the year. That night, Hors,
the old Sun, was beaten by the evil of the
Black God, and so people made ritualistic
dances to honor him. The night of the
solstice Hors resurrected bringing the new
Sun, and people made feasts to honor the
dead and prevent their resurrection.
• Koleda
For ten days starting at solstice, Russian
kids dressed up and went to each other’s
houses receiving small gifts.
• Lenaea
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
18
Aegean Sea civilizations had the Wild
Woman Festival in which they would
sacrifice a man or bull in the forest. It later
changed to a baby and, in classical times, a
goat. The Brumalia Festival celebrated in
Rome came from this one: it honored
Baucus for a month, ending on December
25th.
• Lussi Night
Still celebrated in Scandinavian countries
on December 13rd honoring Lussi, the
demon woman who takes kids if they don’t
do their chores.
• Makara Sankranti
The only Hinduist festival based on the
solar calendar; its separation from zodiac
made it to be celebrated on January 14th,
even though it is still about celebrating
longer days. It lasts three days and the
main elements are river baths, kites and
sesame sweets.
• Pertcha Rite
Between VI and XI centuries in Germany
people believed that Hertha, the goddess
of light and home, would come to them on
the solstice night through the smoke and
show them the future. They baked shoe-
like pies and filled them with presents.
• Rozhanista Holiday
In Eastern Russia during XII century they
would offer foods and embroidery to
Rozhanista, the goddess of winter. Today,
they still bake white cookies in the shape of
women.
• Shab-e Chellé
In Persia and Iran, from the II millennia b.
C. until today, they celebrate the first day
of winter according to the Persian calendar
– winter solstice-. Legend tells that Mitra
was born at the end of that night, beating
the darkness; and now families gather
together to celebrate.
• Saturnalia
Chonos festival, celebrated in ancient
Greece, used to last from December 17th to
23rd. There was a public festival that
included school holidays and they allowed
gaming for everybody, slaves included. The
celebrated a feast before the party served
by their masters, and the let the slaves
disrespect them.
• Seva Zistane
Still celebrated in Kurdistan, this holiday
symbolizes the resurgence of light. Families
gather around and the kids receive sweets.
• Sol Invictus
This is a festival celebrating Unconquered
Sun that happened in Rome on December
25th. It slowly expanded through the whole
Empire meeting the fast propagation of
Christians.
• Soyalangwul
Celebrated by Hopi natives on the
December 21st, this rite looked for the
comeback of the Sun from its winter
lethargy. It signal the beginning of Year
Wheel’s cycle and it’s a time of
purification.
• Yule
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
19
These are the winter celebrations in the
Nordic, Scandinavian and German
countries; according to some Nordic cults
they are in honor of Thor. They celebrated
with food and gifts, but its traditions are so
mixed with Christmas that they are now
almost indistinguishable.
• Zagmuk
In Babylonia they used to celebrate for
twelve days the victory of Marduk, god of
Sun, against darkness, concurring with
solstice. During this time they made a
simulated coronation; and masters and
slaves interchanged positions, being
precursors of Chronos Festival.
• Ziemassvetki
In ancient Latvia the used to celebrate in
this date the birth of Dievs, the major god
of their mythology. They used to light
candles and celebrate a feast that ghosts
would attend in a sleigh, while carolers
went door to door singing songs.
Guía de lectura
Adrán, José Manuel
Nadal [Música impresa] : canciones en gallego / música José Manuel Adrán. -
Madrid : [s.n.], D.L. 1982
Mga-12/16
Alcott, Louisa May
Obras selectas / Louise M. Alcott. - Barcelona : Carroggio, 1977
2E/56
Almodóvar, Miguel Ángel
La última cena / Miguel Ángel Almodóvar. – Madrid : Oberón, D.L. 2015
3M/32548
Apicio
De re coquinaria : gastronomía en la antigua Roma imperial / Apicius ;
comentarios y traducción a cargo de Miguel Ibáñez Artica. -- [Donostia] : R &
B, D.L. 1995
3E/1388
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
20
Azorín
Cuentos de Navidad : lo que lleva el Rey Gaspar / Azorín ; selección,
comentario y bibliografías, Pedro Ignacio López García ; ilustraciones de
Marina Arespacochaga. -- Madrid : Clan, 2003
3A/1606
Bajraj, Graciela
La Cocina tradicional de nuestras fiestas : recetas de siempre para celebrar la
navidad, carnaval, semana santa, san Juan y muchas otras fechas señaladas /
Graciela Bajraj ; ilustraciones de Gloria Falcón. -- Barcelona : Alba, 2009
3M/28346
Baroja, Pío
El Cantor vagabundo : novela / Pío Baroja. -- Madrid : Biblioteca Nueva, 1950
[Saturnales]
MB/1825
Baroja, Pío
Los Caprichos de la suerte / Pío Baroja ; nota preliminar de José-Carlos Mainer
; edición de Ernesto Viamonte Lucientes. -- Barcelona : Espasa, 2015
[Las Saturnales]
3S/10246
Baroja, Pío
Miserias de la guerra : las saturnales / Pío Baroja ; edición de Miguel Sánchez-
Ostiz. -- Madrid : Caro Raggio, 2006
3S/2655
Biblioteca de Selecciones / libros escogidos y condensados bajo la dirección
de Selecciones del Reader's Digest. -- Madrid : Selecciones del Reader's Digest,
D.L. 1963
3M/28796
Bruno, Isabelle
Reinventar cajas, envases y embalajes / Isabelle Bruno, Christine Baillet. --
Barcelona : Elfos, 2017
3M/20387
Cansinos-Assens, Rafael
Las Luminarias de Janucá : un episodio de la historia de Israel en España /
Rafael Cansinos Assens. -- Alcobendas (Madrid) : Arca, 2011
3S/6910
Cantigas de Nadal no cancioneiro galego
Lugo : El Progreso de Lugo, [2005]
GAL/12055
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
21
Capdevila, Miguel
Navidad / Miguel Capdevila. -- Barcelona : Aymá, 1944
MB/562
Capote, Truman
Tres cuentos / Truman Capote. -- Barcelona : Anagrama, D.L. 2003
3S/802
Cardini, Franco
Los Reyes Magos : historia y leyenda / Franco Cardini ; traducción de M.
Carmen Llerena. -- Barcelona : Península, 2001
3M/18546
Carion, Christian
Feliz Navidad / Christian Carion. -- Sant Andreu de Llavaneres : Malabar, 2007
3S/3256
Carreira, Xoán Manuel
Os "Vilancicos de galegos" na liturxia do nadal nas eirexas ibéricas e
americanas nos séculos XVI ao XVIII / Xoán M. Carreira. - [A Coruña : s.n.], D.L.
1979 (Gráficas Coruñesas)
FOL/23/30
Christie, Agatha
Pasajero para Francfort ; El pudding de Navidad ; Los relojes / Agatha Christie.
-- Barcelona : Orbis, 1987
2H/411
Christie, Agatha
Los Trabajos de Hércules ; Némesis ; Navidades trágicas / Agatha Christie. -
Barcelona : Orbis, 1987
2H/412
Clark, Mary Higgins
Noche de paz [Grabación sonora] / Mary Higgins Clark. - [Madrid] : Servicio
Bibliográfico de la O.N.C.E, [?]
6.CLA 13 noc
(audiolibros)
Clásicos en Nadal para representar con nenos / Mara Barral. – Santiago de
Compostela : Lea, [2000]
3T/776
Clásicos en Navidad [Grabación sonora]. -- Barcelona : Naimara, D.L. 2003 7.CLA50 1-2
Códice Veitia. -- Torrejón de Ardoz (Madrid) : Testimonio Compañía Editorial ;
Madrid : Patrimonio Nacional, 1986
RA/112/1-2
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
22
Concierto de Navidad [Grabación sonora] : Iglesia parroquial de San Jorge : A
Coruña, 2 de enero de 2004. -- [A Coruña : Cantabile, 2004?]
300 CON
Contos de Nadal / Armando Cotarelo Valledor. Costumes do nadal / por E.C.A.
EN: Lar : revista mensual / director Leandro Carré. - A Coruña : Imprenta Lar,
1926-1928
M/520
Count, Earl W.
Historia de la Navidad / Earl W. Count, Alice Lawson Count ; prólogo de Dan
Wakefield ; traducción de Plácido de Prada. -- Palma de Mallorca : José J. de
Olañeta, D.L. 2000
3M/17144
Croisset, Jean
Año cristiano o Ejercicios devotos para todos los días del año / escrito en
francés por el P. Juan Croisset de la Compañía de Jesús ; y traducido al
castellano por el P. José Francisco de Isla de la misma Compañía ; Adicionado
con las Vidas de los Santos y festividades que celebra la Iglesia de España / y
que escribieron los PP. Fr. Pedro Centeno y Fr. Juan de Rojas de la Orden de S.
Agustín. -- Logroño : [s.n.], 1851 (establecimiento tipográfico de Domingo
Ruiz)
FA/1308/1-10
Croisset, Jean
Año cristiano o Ejercicios devotos para todos los días del año / por P. Juan
Croisset ; traducida al castellano por José Francisco de Isla. -- Madrid
: Imprenta de Gaspar y Roig, 1852-1854
FE/1325/1
T.1-5
Croisset, Jean
Año cristiano o Exercicios devotos para todos los días del año : diciembre / por
Juan Croiset ; traducido al español por Joaquín Castellot. -- Madrid : Imprenta
de la Real Compañía, 1804
FA/103
Cuento de Navidad [DVD] / [una película de Paco Plaza]. -- Barcelona : Filmax
Home Video, D.L. 2006
791 CUE (ñ)
Cuentos europeos de navidad / E. Gleghorn Gaskell... [et al.] ; selección y
traducción de María Cuenca Ramón... [et al.] ; ilustraciones de Marina
Arespacochaga. -- Madrid : Clan, D.L. 2005
3B/868
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
23
Cuentos de Navidad / selección e ilustraciones de Ana Torres y Raúl Herrero
"Claudio". -- Zaragoza : Libros del Innombrable, D.L. 1998
3M/13381
Cuentos de Navidad : de los hermanos Grimm a Paul Auster / selección, Marta
Salís ; traducción, Paula Brines... [et al.]. -- Barcelona : Alba, 2015
3S/10219
Cunqueiro, Alvaro
La Cocina cristiana de occidente / [Alvaro Cunqueiro]. -- [Barcelona]
: Tusquets, 2011
GAL/15674
Dafnis, Stéfanos
Cuento griego de navidad : el extranjero navideño / Stéfano Dafnis ;
traducción de Teresa Sempere ; ilustración de Marina Arespacochaga. --
[Madrid] : Clan, imp. 2006
3B/807
Darmanin, A.
Nochebuena [Música impresa] / letra Lucio Mir ; música de A. Darmanin. -
Barcelona : Juan Bta. Pujol & C., [19--?]
M-153/6
Davis, Lindsey
Las Saturnales : la XVIII novela de Marco Didio Falco / Lindsey Davis ;
traducción de Montse Batista
Barcelona : Edhasa, D.L. 2007
3S/9901
Dickens, Charles
Canción de Navidad ; El grillo del hogar / Charles Dickens ; [trad. del inglés por
José Méndez Herrera (Canción de Navidad), Amando Lázaro-Ros (El grillo del
hogar) ; notas preliminares de José Méndez Herrera ; il. de John Leech y
Maclire]. -- Madrid : Aguilar, 1967
2A/312
Dickens, Charles
Canción de navidad en prosa o Historia navideña de fantasmas : = A christmas
Carol in prose being a ghost story of christmas / Charles Dickens ; in
hispanicvm vertit José Luis López Muñoz. -- Madrid : Homo Legens, 2006
3S/3148
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
24
Dickens, Charles
Cuento de Navidad ; El grillo del hogar / Charles Dickens ; prólogo de Miguel
Delibes. -- Barcelona : Salvat, 1970
3T/220
Dickens, Charles
Cuentos de Navidad / Carlos Dickens. -- Madrid : Espasa Calpe, 1978
2I/645
Dickens, Charles
Cuentos de Navidad / Charles Dickens. -- Barcelona [etc.] : Bruguera, 1971
3M/13630
Evans, Richard Paul
Buscando a Papá Noel / Richard Paul Evans ; traducción de Montserrat Batista.
-- Barcelona : Umbriel, 2010
3S/6308
Evans, Richard Paul
El Don / Richard Paul Evans ; traducción de Montserrat Batista. - Barcelona
[etc.] : Umbriel, D.L. 2008
3S/4360
Fraguas Fraguas, Antonio
Contribución al estudio de la Navidad en Galicia : Nadales, Aninovos, Xaneiras
y Reyes / Antonio Fraguas Fraguas. -- Madrid : Bermejo Impresor, 1947
M/49
Gibbons, Stella
Navidades en Cold Comfort Farm / Stella Gibbons ; traducción del inglés a
cargo de Laura Naranjo y Carmen Torres García. - Madrid : Impedimenta, 2012
3S/7805
Gogol, Nikolaï Vasil'evich
Taras Bulba ; y Nochebuena / Nicolás Gogol. - Buenos Aires : Espasa Calpe,
imp. 1941
2I/179
Gómez de la Serna, Ramón
Cuentos de fin de año / Ramón Gómez de la Serna. - Madrid : [s.n.], 1947
3A/138
González Garcés, Miguel
Nadal / Miguel González Garcés. En: Posío : arte y letras. - Orense : [s.n., 1951-
1954]-- 1953-54, p. 32
REV/55
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
25
González Requena, Jesús
Los Tres Reyes Magos : la eficacia simbólica / Jesús González Requena. --
Madrid : Akal, D.L. 2002
3R/640
Gruber, Franz Xaver (1787-1863)
Noche de paz [Música impresa] = Stille nacht = Silent night = Sainte nuit :
Canción de Navidad / Franz Gruber. - Madrid : Editorial Música Moderna,
[196-?]
P-22/1
Hildesheim, Juan de
El Libro de los Reyes Magos / Juan de Hildesheim. -- Madrid : Encuentro, cop.
2002
3M/19666
Hogfather [DVD] = Papá Puerco / dirigida por Vadim Jean. - Reino Unido :
Track Media, D.L. 2011
791 HOG
(rosa)
Intermission Dúo
Música de navidad [Grabación sonora] : percusión / Intermission dúo. -- A
Coruña : Paideia Galiza Fundación, 2007
7.50 INT
Irving, Washington
Vieja Navidad : del "Libro de escenas del caballero Geoffrey Crayon" (1820) /
Washington Irving ; ilustraciones Randolph Caldecott ; traducción y notas
Óscar Mariscal. - Sevilla : El Paseo, 2016
3S/11760
Jacques de Voragine, Beato
El Libro de la Navidad / Jacobo de la Vorágine. -- Madrid : Encuentros :
Comunidad de Madrid, Consejería de Educación, D.L. 2003
3R/449
Jajczay, János
La Navidad en el Arte / János Jajczay. -- Barcelona : Daimon, D.L. 1975
MB/985
Johnson, Maureen
Noches blancas : tres historias de amor inolvidables / Maureen Johnson, John
Green, Lauren Myracle ; traducción de Verónica Canales Medina. -- Barcelona
: Penguin Random House, 2015
3S/10258
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
26
El Libro de Navidad : las fiestas de Navidad, Año Nuevo y Epifanía en la
historia, la leyenda, la literatura y las bellas artes. -- [Barcelona] : Montaner y
Simon, cop. 1956
4F/166
López Gómez, Felipe-Senén
O Nadal : coñecemento do medio cultural galego / texto, Felipe Senén López
Gómez ; diapositivas, Felipe Senén López. - A Coruña : Bahía, 1996
GAL/14491
Macrobio, Ambrosio Aurelio Teodosio
Saturnales / Macrobio ; introducción, traducción y notas de Fernando Navarro
Antolín. -- Madrid : Gredos, d.L. 2010
2H/802
Monzó, Quim
Tres Navidades / Quim Monzó ; ilustraciones de Ramon Enrich. - Barcelona :
Acantilado, 2003
3S/797
Morales, Tomás
Semblanzas de testigos de Cristo para los nuevos tiempos / Tomás Morales. --
Madrid : Encuentro, D.L. 1993
3M/6170/12
Moras, Ingrid
Decorar la casa en Navidad con fieltro / Ingrid Moras ; traducción, [Cristina
Rodríguez]. -- Barcelona : Drac, D.L. 2011
3M/3351
Muñoz Hidalgo, Manuel
Estrellas y luceros en su Nochebuena / Manuel Muñoz Hidalgo. - Ciudad Real :
Ñaque, 2003
3S/789
La Navidad en la literatura nacional : del siglo XII al XX / selección, prólogo y
notas bio-críticas de José Sanz y Díaz. -- Barcelona [etc.] : Patria, 1941
3L/406
Navidad flamenca [Grabación sonora]. -- Barcelona : Naimara, 2003 7.NAV 50 1-2
Navidad renacentista [Grabación sonora]. -- [Valencia] : Licanus, D.L. 2005 3 NAV
Nochebuena andaluza [Grabación sonora]. -- Barcelona : Naimara, 2003 7.NOC50 1-2
Otero Pedrayo, Ramón
Contos de Santos e Nadal / Ramón Otero Pedrayo. - Vigo : Galaxia, 1988
GAL/1052
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
27
Pardo Bazán, Emilia, Condesa de
Cuentos de navidad, año nuevo y reyes / Emilia Pardo Bazán. -- Santiago
de Compostela : Compostela : El Correo Gallego, D.L. 1992
GAL/3515
Pardo Bazán, Emilia, Condesa de
Cuentos de Navidad y Reyes : cuentos de la patria / Emilia Pardo Bazán. --
Madrid : Pueyo, [19--?]
LS/371
Pereda, José María de
Escenas montañesas : antología / José María de Pereda. -- [Madrid] : Aguilar,
[1963]
2A/350
Pérez Higuera, Teresa
La Navidad en el arte medieval / Teresa Pérez-Higuera. -- Madrid : Encuentro,
1997
3M/11270
Perozo, Xosé Antonio
Cuento de Navidad = Conto de Nadal = A Christmas tale = Conto di Natale =
Conte de Noël = Weihnachtsgeschichte / [texto, José A. Perozo]. –- [Santiago
de Compostela] : ACK, D.L. 1993
FE/1076
Pilcher, Rosamunde
Solsticio de invierno / Rosamunde Pilcher ; traducción de Carlos Milla Soler. -
Barcelona : Plaza & Janés, 2000
3M/17996
Piñeiro, Carmiña L.
Nadal en Galicia / Carmiña L. Piñeiro ; selección y notas José Caamaño
Bournacell. - Madrid : Los autores, 1957
BM/1971
Prosas de Navidad / Larra... ; prólogo de José A. Pérez Bowie ; siete dibujos de
Manuel Sánchez. -- Madrid : Confederación Española de Gremios y
Asociaciones de Libreros, 1987
MB/1700
Ramírez, Ariel (1921-)
Misa criolla [Grabación sonora] ; Navidad en verano ; Navidad nuestra / Ariel
Ramírez. -- Germany : Philips, p. 1988
3.RAM 40 mis
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
28
Rodríguez, Pepe
Mitos y ritos de la Navidad : origen y significado de las celebraciones
navideñas / Pepe Rodríguez. -- Barcelona [etc.] : Ediciones B, 1997
3M/10827
Rollins, James
El Sarcófago de los Reyes Magos / James Rollin ; [traducción Marta Pino
Moreno]. -- Madrid : Suma de letras, 2006
3S/2279
Santa Lucía [Música impresa] : canción popular napolitana ; Minutero en sol
/L. van Beethoven ; Barcarola / J. Offenbach ; Ojos negros : canción popular
ruso ; Leyendas de los bosques de Viena /J. Strauss ; Canción del toreador de
Carmen / G. Bizet ; Sinfonía inacabada /F. Schubert ; Rigoletto "La donna e
mobile" / G. Verdi ; Danubio azul : vals /S Strauss ; Melodía en fa /A.
Rubinstein ; Fausto : vals /Ch. Gounod ; Sueño de amor : nocturno /F. Liszt ;
Canción de Solvejg /E. Grieg ;Berceuse /B. Godard ; Marcha de los Reyes
Magos : popular de Provenza. -- Madrid : Editorial Música Moderna, [1970]
P-69/49
Sanz y Díaz, José
Escritores asesinados por los rojos / Por José Sanz y Díaz. -- Madrid
: Publicaciones Españolas, 1953
FE/929
Sastre, Noelia
Nueva York, en Navidad : guía viajar : 300 ideas y direcciones. -- [Barcelona],
[s.n.] (2012)
1K/922
Simenon, Georges
Maigret y el falso culpable ; Maigret y el gigolo ; La agitada navidad de Maigret
/ Georges Simenon. – Barcelona : Orbis, D.L. 1987
3C/952
Simenon, Georges
Obras selectas / Georges Simenon. -- Barcelona : Carroggio, D.L. 1985
2F/7
Solaz Frasquet, Lucía
Pesadilla antes de Navidad : Tim Burton (1993) / Lucía Solaz Frasquet. --
Barcelona : Octaedro ; Valencia : Nau Llibres, D.L. 2001
3M/18721
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
29
Soler, Antonio
Siete villancicos de navidad / Antonio Soler; revisión y estudio preliminar
sobre la forma del villancico polifónico desde el siglo XV hasta el XVIII por /
Samuel Rubio. -- Cuenca : Instituto de Música Religiosa, D.L. 1979
3W/525/1-8
Stevenson, Robert Louis
Un Regalo de Navidad : dos historias inquietantes / Robert Louis Stevenson ;
traducción de Juan Sebastián Cárdenas ; ilustraciones de Tyto Alba. -- Cáceres
: Periférica, 2012
3S/7786
Taboada Chivite, Jesús
Ritos galegos de Nadal / Jesús Taboada Chivite. - [Santiago de Compostela] :
Museo do Pobo Galego, 1992
GAL/8166
Vaamonde, Suso
É Nadal [Grabación sonora] / Suso Vaamonde. - Vigo : Edicións do Cumio, D.L.
1995
095 VAA ena
Vaquedano, José de
Mestres de Capela da Catedral de Santiago. Villancicos de nadal e reis / José
Baquedano ; transcrición e revisión, Joám Trillo. - Santiago de Compostela :
AGADIC ; Vigo : Dos Acordes, 2011
GAL/16076
Ventero Velasco, Manuel
Los Mensajes de Navidad del Rey / Manuel Ventero Velasco ; prólogo de
Pedro González-Trevijano. -- Madrid : La Ley, 2010
3M/29306
Villanueva, Carlos
Vilancicos galegos do nadal / Carlos Villanueva. - Santiago de Compostela :
Compostela : El Correo Gallego, D.L. 1991
GAL/3501
Wilde, Oscar
The Selfish giant = El gigante egoista. - Madrid : Alhambra, 1985
1K/265
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
30
AS FESTAS DO SOLSTICIO NA BIBLIOTECA CESAR ANTONIO MOLINA-MERCEDES MONMANY
Andrés Ruiz, Enrique
Navidad en Westminster bajo el rincón de los poetas : [poesía] / Enrique Andrés Ruiz. En:
Nueva revista de política, cultura y arte. -- Madrid : Difusiones y Promociones Editoriales. -- N.
120 (dic. 2008), p. 164-166
Barrientos, Raúl
(De: "El libro de las imágenes") : [poesía] / Raúl Barrientos. En: Asimetría : revista de poesía. --
Barcelona : Lentini. -- N. 6-7 (nov. 1988), p. 47-54
Capote, Truman
Tres cuentos / Truman Capote. -- 1ª ed. en "Compactos". -- Barcelona :
Anagrama, 2003
Contiene: Un recuerdo navideño ; Una Navidad ; El invitado del día de Acción
de Gracias
S 820-34 CAP
tre
CUENTOS para una Navidad / [Leopoldo Alas, Clarín ... et al.] ; ilustraciones de
Elsa Suárez Girard. -- Madrid : Alianza Editorial, D.L. 2012
S 82-31 CUE
Dickens, Charles
Canción de Navidad / Charles Dickens, Lisbeth Zwerger. -- Barcelona : Destino,
1989
D D9003 820-
32 DIC chr
García Baena, Pablo
Gozos para la navidad de Vicente Núñez / Pablo García Baena. -- Madrid :
Hiperión, [1984]
Ded. autógr. del autor para César Antonio Molina: para César A. Molina, estos
gozos debidos, Cuenca (agosto, 1985)
S 860-1 GAR
goz
SD 860-1 GAR
goz
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
31
Jacques de Voragine, Beato
El Libro de la Navidad / Jacobo de la Vorágine. -- Madrid : Encuentros :
Comunidad de Madrid, Consejería de Educación, D.L. 2003
D4550
398.332.416
JAC lib
D4759
398.332.416
JAC lib
Morais, Vinícius de
Poema de Navidad / Vinícius de Morais. En: Hora de poesía. -- Barcelona : Javier Lentini. -- N.
71-72 (sep-dic. 1990), p. 33-[34]
MourÆo-Ferreira, David
David Mourao-Ferreira : [poesías]. En: Hora de poesía. -- Barcelona : Javier Lentini. -- N. 27-28
(1983), p. 45-53
O Natal na América Latina = Navidad en América Latina [Grabación sonora]. -
Lisboa : Numérica, [2006]
DV230 398
NAT
NAVIDAD en los clásicos / [selección, Ana María Romero Yebra]. -- Córdoba :
Publicaciones Obra Social y Cultural Cajasur, 2004
Ded. autogr. de Antonio Rodríguez a César y Mercedes
CAM/Fol.1/40
POESÍA de Navidad : (antología) / prólogo y selección de Sinda Pino y Jesús
Majada ; dibujos de Gerardo Sánchez Cruz. -- Madrid : C.E.G.A.L., [1990]
S 860-1 POE
O Quiquiriquí [Grabación sonora] : cantos para o Nadal / Asociación de
Gaiteiros Galegos. - Vigo : PAI Música, D.L. 2006
DV530
398.332.4
QUI
Stevenson, Robert Louis
Un Regalo de Navidad : dos historias inquietantes / Robert Louis Stevenson ;
traducción de Juan Sebastián Cárdenas ; ilustraciones de Tyto Alba. -- Cáceres
: Periférica, 2012
S 820-31 STI
reg
O NADAL E OUTRAS FESTIVIDADES DO SOLSTICIO DE INVERNO |
32
Thomas, Dylan
La Navidad para un niño en Gales / Dylan Thomas ; ilustraciones de Pep
Montserrat ; traducción de María José Chuliá García. -- Ed. bilingüe. -- Madrid :
Nórdica Libros, 2010
D D6906 820-
93 THO chi
Thomas, R.S.
Los Laboratorios del espíritu de R.S. Thomas / R.S. Thomas ; selección y traducción de Misael
Ruiz. En: Animal sospechoso. -- Barcelona : [s.n.]. -- N. 3 (2005), p. 90-101
*Las referencias en SIGNATURA se refieren a la localización de la obra en la Biblioteca
*As referencias en SIGNATURA refírense á localización da obra na Biblioteca
*References in SIGNATURA locate the book in the library