Informe de resultados
Observatorio socioeconómico Rede XIANA
ProxectoProgram
Direcció
Servizo
Desenv
IDEARA
Deseño
IDEARA
Edición
IDEARA
o elaborado ma Operativo
ón e Coord
de planificac
volvemento
S.L.
o e maqueta
S.L,.
n:
S.L.
pola Excmao “Adaptabili
inación:
ción, desenv
o técnico e c
ación:
a. Deputaciódade e emp
volvemento t
contidos:
Observa
ón da Coruñrego” Fondo
territorial e U
torio socioeco
ña a través o Social Euro
Unión Europ
onómico do pro
do Programopeo.
ea. Deputac
oxecto Rede X
ma Rede XIA
ción da Coru
XIANA
2
ANA.
ña.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
3
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
4
Índice
1. INTRODUCIÓN .....................................................................................9
2. INFORME DE IDENTIFICACIÓN DE NECESIDADES
FORMATIVAS ............................................................................................. 20
2.1 Identificación de necesidades formativas: Servizos sociosanitarios á comunidade
25
2.2 Identificación de necesidades formativas: Industria alimentaria 35
2.3 Identificación de necesidades formativas: Formación ambiental 41
2.4 Identificación de necesidades formativas: Comercio 48
2.5 Conclusións do estudo de necesidades formativas 51
3. ESTUDO DE DIAGNÓSTICO DE SITUACIÓN DO MERCADO
LABORAL .................................................................................................. 58
3.1 Mercado laboral: Servizos sociosanitarios á comunidade 62
3.2 Mercado laboral: Medio ambiente 75
3.3 Mercado laboral: Industria alimentaria 88
3.4 Mercado laboral: Comercio 93
3.5 Conclusións do diagnóstico do mercado laboral 97
4. ESTUDO DE SEGUIMENTO DA REALIDADE EMPRESARIAL ................ 105
4.1 Descrición da mostra da enquisa 107
4.2 Percepción dos empregadores sobre o mercado laboral 110
4.3 Candidatos: actitudes, valoracións e perfís 119
4.4 Formación demandada 127
4.5 Conclusións do estudo de seguimento da realidade empresarial 134
5. ESTUDO DE DESEÑO DAS ACTIVIDADES FORMATIVAS .................... 138
5.1 Actividades formativas: Servizos á comunidade 139
5.2 Actividades formativas: Zonas verdes e enerxías renovables 140
5.3 Actividades formativas: Industria alimentaria 141
5.4 Actividades comercio: Comercio 143
5.5 Actividades formativas: Outros 143
5.6 Estudo sobre servizos da vida diaria 146
5.7 O observatorio socioeconómico Rede Xiana 152
6. ANEXOS ........................................................................................... 156
Cuestionario de identificación de accións formativas. 156
Guión das entrevistas en profundidade a asociacións empresariais sectoriais 157
Guión das entrevistas en profundidade a asociacións empresariais multisectoriais 158
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
5
Guión dos grupos de discusión 159
Cuestionario do estudo de seguimento da realidade empresarial 161
6.1 Índice de gráficas e táboas 164
Introdución
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
9
1. Introdución
Rede XIANA é unha iniciativa da Deputación de A Coruña que se impulsa no ano
2007. A súa labor encamíñase á promoción de actuacións en territorios rurais da
provincia de A Coruña para impulsar a mellora do emprego e creacións de servizos
de proximidade no medio rural. Enténdese como medio rural a todos os concellos da
provincia de que contan cunha poboación inferior a 50.000 habitantes. Entre as prioridades de
Rede XIANA atópase tamén actuar principalmente sobre colectivos como as mulleres,
parados/as de longa duración, persoas desempregadas maiores de 45 anos ou persoas
desempregadas menores de 25 anos que abandonaron os estudos e, en xeral, colectivos en
risco de exclusión. A completa integración entre o análise da realidade social, o seu
diagnóstico e propostas de intervención está na base do modelo de apoio ao desenvolvemento
social e económico que se deriva de iniciativas como o proxecto Rede XIANA.
O observatorio socioeconómico é un sistema de recollida de información, diagnose e
seguimento da realidade empresarial e laboral que contribúe á mellora continua dos itinerarios
de formación sociolaboral para adaptalos ao estado e necesidades actuais do mercado laboral
e estrutura social. O observatorio socioeconómico é unha ferramenta que permite coñecer
mellor as necesidades territoriais, o impacto das medidas que se están a impulsar e as
necesidades de actuación para a mellora calidade do emprego e do contorno no medio rural.
O proxecto Rede XIANA conta como eixo fundamental co apoio á empregabilidade;
realizando actuacións dirixidas a mellorar os servizos dispoñibles e o acceso ao emprego nas
zonas que participan no proxecto apoiando así, ao mesmo tempo, ao desenvolvemento
socioeconómico da rexión. Que o impulsor sexa a Deputación de A Coruña constitúe unha
potencialidade para o proxecto porque a implicación deste organismo permite facilitar a
comunicación e coordinación coas autoridades locais e achega ao proxecto unha maior
notoriedade xunto cunha imaxe pública de fiabilidade e rigor.
As actividades que desenvolve Rede XIANA pretenden acadar a inserción laboral de
persoas desempregadas, prestando especial atención ás persoas en risco de exclusión. Os seus
obxectivos específicos son, de forma resumida:
Dinamizar a base económica do medio rural fomentando a actividade en Novos
Xacementos de Emprego.
Mellorar o nivel de servizos da poboación rural.
Executar accións no ámbito laboral.
A selección dos ámbitos sectoriais e actividades nos que prioriza a súa acción Rede
XIANA recóllese de entre os Novos xacementos de emprego, que veñen definidos pola Unión
Europea e son adaptados á realidade social e económica do contorno rural da provincia de A
Coruña.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
10
O concepto de novos xacementos de emprego aparece por primeira vez no célebre Libro
Branco sobre crecemento, competividade e emprego: retos e pistas para entrar no século XXI,
cuxa elaboración foi dirixida por Jacques Delors, e publicado en decembro de 1993. As
observacións que nel se realizan sobre o paro e o crecemento económico, inician o camiño na
busca de novas estratexias para combater o desemprego na Unión Europea. Con este
documento desencadeouse unha nova filosofía das políticas de emprego, que se basean na
activación de servizos que cubran as necesidades insatisfeitas da sociedade. Estas necesidades
derivan de transformacións sociais e económicas que favorecen a demanda de novos produtos
e servizos no medio rural e tamén do impulso de actividades que protexan ou melloren o
medio ambiente e difundan un comportamento social e económico que sexa sostible e
responsable a nivel social e do medio natural.
Os novos xacementos de emprego, tamén denominados filóns de ocupación, son o
termo utilizado polo Libro Blanco de Delors para describir aquelas actividades laborais que dan
resposta ás novas necesidades sociais. Estas actividades son moi heteroxéneas, pero teñen en
común catro características:
• Cobren necesidades sociais insatisfeitas.
• Configúranse en mercados incompletos.
• Teñen un ámbito de produción ou prestación localmente definido.
• Teñen un alto potencial na xeración de postos de traballo.
Partindo das premisas descritas reportouse, no Libro branco de Delors, un conxunto de
actividades moi heteroxéneas, que se poden clasificar segundo o seguinte cadro; identificando
19 ámbitos de actividade ocupacional que se poden agrupar en catro grandes grupos:
Figura 1. Táboa. Novos xacementos de emprego
NOVOS XACEMENTOS DE EMPREGO
OS SERVIZOS DA VIDA DIARIA
1. Servizos a domicilio Axudas burocráticasProdución e reparto de comidas a domicilio Reparto de mercancías a domicilio Acompañamento de persoas maiores ao exterior Atención a persoas maiores
2. Coidado de nenas e nenos GardaríasPreescolar Gardarías fóra do horario escolar Atención durante enfermidades Actividades extraescolares culturais Actividades extraescolares deportivas Atención a nenas e nenos con problemas Colonias extraescolares Colonias deportivas Gardarías de empresa ou de colectivo de empresas
3. Novas tecnoloxías da información e da comunicación
A individuos:Aplicacións telemáticas Telemedicina Multimedia ocio Multimedia educativa
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
11
Comercio telemáticoReserva teleservizo Acceso á información (internet) Vixilancia domicilio Información telemática local Teletraballo A empresas: Formación permanente Acceso á información empresarial especializada Técnicas de produción Adaptación ás flutuacións do mercado Ampliación de mercados Servizos administrativos Edición asistida por ordenador Software especializado Teleservizos Vixilancia a empresas Ao sector público local: Teleadministración Apoio ao teletraballo Apoio aos teleservizos Cohesión socioterritorial, acceso a información común Racionalización de transportes públicos
4. Axuda a mozos con dificultades
Axuda extraescolar a escolares con dificultades (fronte ao fracaso escolar) Reinserción da delincuencia Reinserción da drogadicción Axuda á discapacidade
OS SERVIZOS DA MELLORA DO MARCO DE VIDA
5. Mellora da vivenda Rehabilitación e reparación de interiores de inmobles Rehabilitación do exterior de inmobles Mantemento e vixilancia de inmobles
6. Seguridade Vixilancia de lugares públicosVixilancia en transportes colectivos Instalacións de seguridade en domicilios Instalacións de seguridade en empresas Instalacións de seguridade en lugares públicos Televixilancia
7. Os transportes colectivos locais
Mellora do confort técnico dos transportes públicos Mellora do acceso dos discapacitados aos transportes públicos Creación de novas formas de organización do transporte colectivo urbano Acompañamento a persoas con dificultades Seguridade Información Vixilancia de vehículos Microtransportes especializados temática ou zonalmente
8. A revalorización dos espazos públicos urbanos
Redefinición polifuncional dos espazos fortemente funcionais cara á convivencialidade Remodelación e rehabilitación Actuacións con elevados compoñentes de empregos especializados que permiten manter oficios e a recualificación Mantemento de espazos públicos
9. Os comercios de proximidade
Na zona rural: adaptación aos cambios na composición da poboación (permanente ou flotante) Nas zonas urbanas periféricas: introdución ao comercio de proximidade como forma de revalorización e de adaptación ás novas formas de vida (traballo das mulleres, envellecemento da poboación)
OS SERVIZOS CULTURAIS E DE OCIO
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
12
10. O turismo Turismo culturalTurismo rural Turismo de aventura Turismo especializado (rutas, circuítos) Organización de actividades e acontecementos Turismo de 3ª idade
11. O sector audiovisual Produción de películasDistribución de películas Produción de emisión de TV Difusión de produción de TV Televisión interactiva Produción de vídeo–multimedia comerciais
12. A valorización do patrimonio cultural
RestauraciónCreación de centros culturais Difusión da cultura Oferta cotiá e mantemento
13. O desenvolvemento da cultura local
Fomento da cultura popular
14. O deporte Xestión de clubs deportivosInserción polo deporte Educación deportiva e deporte para a saúde Deporte profesional e do espectáculo
OS SERVIZOS DO MEDIO NATURAL
15. Xestión dos residuos Recollida e tratamento selectivo de residuos Recuperación e comercialización dos comercialización dos materias selectivos
16. Xestión da auga Protección das fontesLimpeza e mantemento dos cursos fluviais Saneamento das canles Protección contra as augas contaminadas Xestión de infraestruturas Educación pública no uso da auga: cidadáns e empresas A auga como elemento de ocio
17. Protección e mantemento das zonas naturais
Controlar a degradaciónProgramas de parques naturais, reservas, programas de reforestación ou de reconstitución de terreos Protección de espazos
18. Control da contaminación Achegas de bens e servizos ligados a tecnoloxías menos contaminantes Exportación de tecnoloxía de proceso Tecnoloxía de economización de enerxía Sensibilización respecto ao control da polución e o aforro enerxético
19. A xestión da enerxía Aforro enerxético nos edificios e vivendas Asesoramento ao aforro enerxético das familias Utilización das novas fontes de enerxía
Deste cadro sobre novos xacementos de emprego, Rede XIANA deseña itinerarios
formativos nas áreas de máis demanda laboral ou necesidade de servizos do medio rural da
provincia de A Coruña. En concreto elabora 4 grandes itinerarios formativos:
Formación en Servizos Sociosanitarios á Comunidade: o obxectivo é cubrir as
necesidades asistencias poñendo en marcha cursos de Axuda a domicilio e
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
13
cursos máis especializados en Asistencia a persoas enfermas de Alzheimer,
Atención a persoas con discapacidade, Monitores/as de tempo libre infantil e
Xuvenil.
Formación na área de Medio Ambiente: este área tenta dar resposta á
necesidade de profesionais cualificados en coidado de zonas verdes urbanas e
rurais. Por outra banda quere fomentar a actividade que potencie recursos
endóxenos ligados coa sustentabilidade medioambiental como é o uso de
enerxías renovables.
Formación na área de Actividades do comercio: son ocupacións que presentan
unha alta ocupabilidade e nas que amosan o seu interese especialmente os/as
mozos/as menores de 25 anos.
Formación na área de Actividades da industria alimentaria: existen certas
actividades dentro da industria alimentaria que presentan un bo nivel de
ocupabilidade e que ademais poden presentan vantaxes polos servizos que
achegan á comunidade ou por apoiar o valor engadido ao sector primario.
O contexto en que se enmarca o proxecto Rede XIANA inclúe aos concellos da provincia
de A Coruña de menos de 50.000 habitantes excepto As Somozas. O seu obxectivo debe
entenderse dentro da busca do apoio ás alternativas no mercado laboral pensadas no medio
rural e por tanto fomentan o benestar e a fixación da súa poboación.
Entrando xa no campo da contextualización territorial, a provincia de A Coruña conta,
segundo datos del Padrón Municipal de 2009, con 1.139.121 habitantes, dos cales 724.922
residen en municipios de menos de 50.000 habitantes. A poboación en idade potencialmente
activa (16 a 64 anos) en toda a provincia é de 765.541 habitantes, dos cales 483.419 (63,1%)
reside en concellos de menos de 50.000 habitantes. Estes indicadores demográficos sinalan
que a maioría do potencial de forza de traballo da provincia reside no medio rural. Observarase
sen embargo, máis adiante, que hai factores que nos indican que existe un gran contraste
entre o dinamismo no ámbito sociolaboral urbano e o do rural e que moitos destes concellos
teñen un atractivo residencial relacionado con, precisamente, a súa proximidade ás cidades:
boa parte dos municipios considerados rurais que están máis habitados, pouco avellentados e
con alta taxa de actividade están na órbita económica e limitan xeograficamente con concellos
urbanos.
As problemáticas e necesidades respecto ao emprego nas áreas rurais difiren
considerablemente das que se poden observar nos maiores centros de decisión, formación e
emprego, que son as cidades.
Por outra banda, os concellos rurais tamén atraen novos habitantes procedentes de
zonas urbanas que demandan servizos que en ocasións atópanse escasamente desenvoltos. O
medio rural é moi dinámico e, segundo o padrón municipal de habitantes de 2009, o 30% dos
habitantes de concellos rurais de A Coruña naceron nun concello diferente ao que residen.
Os concellos que máis crecen en termos relativos non son as cidades senón que están nos
seus contornos, limitan coas cidades, como son os casos de Ames, Teo, Culleredo, Oleiros ou
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
14
Narón. A mellora das comunicacións e as limitacións para a convivencia nos saturados espazos
urbanos (espazos, atascos, prezo da vivenda...) fan que Galicia non sexa allea a un fenómeno
que se observa en toda Europa e que se coñece periurbanización. Consiste en que as zonas
máis dinámicas demograficamente xa non son tanto as cidades como os seus contornos. Estes
enclaves rurais próximos ás cidades viviron enormes transformacións nos últimos 20 anos e
agora son un dos principais focos de oportunidades ligadas ás novas necesidades de servizos
de proximidade, tecnoloxía ou comercio. Un mesmo concello pode estar composto por espazos
de características urbanas e outras moito máis rurais con poboación espallada e maior peso
económico e laboral do sector primario. A diferenza entre rural e urbano faise máis sutil e
ambigua. No medio rural aparecen polígonos empresariais de diversos tamaños que tentan
integrar o respecto ao medio co desenvolvemento económico e créase demanda de novos
servizos e atractivos para poboación que queira vivir próxima ao lugar de traballo.
O medio rural non é alleo aos importantes cambios nas formas de vivir e relacionarse da
sociedade moderna. Algunhas destas transformacións chegan a ter maior incidencia no medio
rural que nas cidades: o avellentamento da poboación, ampliación de coberturas sociais e
asistenciais a persoas dependentes, novos servizos demandados por particulares e empresas,
novas formas de lecer, oportunidades do traballo a distancia, novas necesidades de transporte
por ocio e traballo, o crecemento turismo a lugares alternativos e pouco masificados, novos
modelos residenciais de gran atractivo á poboación urbana, a suma de desprazamentos e
horas de traballo que limita o tempo dispoñible e a mellora das comunicacións.
Para insistir na complexidade que define o hábitat rural no século XXI hai que indicar
tamén que no medio rural percíbese unha acusada terciarización da economía. De 2002 a 2008
as persoas ocupadas no sector servizos pasan do 50% a 64% da poboación activa nas zonas
rurais de A Coruña. Tamén se produce a chegada de novos habitantes procedentes de cidades
que, con empregos máis ou menos cualificados e bo nivel económico ou retirados, están a
buscar zonas con mellor calidade de vida, adaptándose a un hábitat tradicional ou creando
novos hábitats con modelos urbanísticos importados (urbanizacións, chalés...) que non
encaixan coa estrutura dos núcleos urbanísticos tradicionais nin coa súa forma de cubrir as
necesidades, creando así mercados emerxentes de novos produtos e servizos como a
xardinería, o coidado de anciáns, servizo doméstico, domótica, reparto a domicilio,
transporte...
Este complexo e cambiante panorama aumenta a necesidade de crear ferramentas que
permitan, dende o rigor de estudos científicos, observar e predicir a situación, a súa evolución,
as consecuencias e oportunidades que a evolución da estrutura social e económica está
abrindo.
Partindo do contexto que se vai perfilando elabórase o observatorio socioeconómico. O
observatorio xerará como resultado catro informes sobre a realidade sociolaboral das áreas de
referencia de Rede XIANA que se corresponden cos capítulos do presente documento.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
15
O estudio de identificación de necesidades
Esta parte do observatorio está constituída por un informe no que se elabora unha
compilación e análise de todos os recursos formativos comparables cos de Rede XIANA no seu
ámbito territorial de acción. Preténdese así coñecer o grao de implicación de diversas
administración nos sectores en que traballa Rede XIANA amosando as posibles debilidades
territoriais ou temáticas que se observen.
Rede XIANA traballa en sectores que se consideran potenciais xeradores de emprego no
medio rural. Neste capítulo son compilados os recursos formativos que existen actualmente en
relación a estes sectores para identificar os territorios e tipoloxías de cursos onde hai
abundancia e escaseza de recursos. Búscanse recursos susceptibles de actuar sobre colectivos
en risco de exclusión: formación para xente de baixo perfil formativo, de custo mínimo e
deseñados para a inserción laboral.
METODOLOXÍA
O principal obxecto desta parte do estudo é o inventariado e análise dos recursos
dispoñibles detectando su grao de cobertura territorial e social. No proceso combínase a
metodoloxía cuantitativa coa cualitativa.
As técnicas de análise cuantitativo serven para contabilizar, describir e explicar a
distribución dos recursos formativos existentes.
As técnicas cualitativas serven para que os propios profesionais dos sector,
representantes de asociacións empresariais, valoren a extensión, calidade e idoneidade
dos cursos existentes. Ao mesmo tempo proporán novos modelos e especialidades
mellor adaptados ás necesidades empresariais.
Estudo de diagnóstico da situación
É un estudo do mercado laboral de referencia que determinará dende o punto de vista
da oferta e da demanda as potencialidades para os colectivos cos que traballa Rede XIANA.
Neste capítulo analízase a percepción, intereses e freos das persoas desempregadas nas
que se centra a labor de inserción de Rede XIANA organizando grupos de discusión. O
obxectivo principal da aplicación desta técnica cualitativa é saber como estas persoas perciben
o mercado, os sectores que máis lles interesa e as ocupacións que están dispostos ou prefiren
desempeñar.
Realízase unha análise cuantitativa da evolución do mercado laboral mediante
indicadores sociais, económicos, laborais, infraestruturas e contorno. Compáranse os
territorios na busca de aqueles que presentan tendencias positivas a medio e longo prazo na
xeración de emprego. Búscanse as características estruturais ideais que determinan onde Rede
XIANA pode obter mellor inserción laboral nos sectores de Servizos sociosanitarios á
comunidade, Medio ambiente, Actividades de comercio e Industria alimentaria.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
16
Desta forma identifícanse as áreas prioritarias pola previsible xeración de emprego nas
actividades de referencia e contrástanse coa existencia de recursos formativos alternativos aos
de Rede XIANA detectados no Estudo de identificación de necesidades.
Estudo de seguimento da realidade empresarial e laboral
Esta fase tamén aplica técnicas cuantitativas. Comprende o análise dos resultados dunha
enquisa a unha mostra de empresas que determina as necesidades e valoración da formación
existente. Tamén se analiza o perfil de candidatos/as que prefiren para os seus postos e as
cualidades máis valoradas. Os resultados da enquisa desagréganse pola variable sectorial para
precisar os diferentes criterios na valoración dos candidatos, dos seus perfís, da formación
demandada e das cualidades persoais.
A análise da enquisa combínase coa realización de entrevistas en profundidade a
responsables de asociacións empresariais que profundan na tipoloxía de acción formativa que
é considerada como vantaxe no proceso de contratación dos postos ofertados para persoal de
cualificación formativa media ou baixa e/ou sen experiencia no sector.
Estudo de deseño das actividades formativas
Os itinerarios formativos que aplica Rede XIANA extráense das especialidades formativas
dirixidas a desempregados que están homologados pola Consellería de Traballo e Benestar
porque acreditan para exercer postos de traballo ofrecéndolles unha titulación oficial aos
alumnos. Estas titulacións son as que a Consellería de Traballo e Benestar aproba a partir do
ficheiro de especialidades formativas do Instituto Nacional de Emprego por seren prioritarios
para Galicia. As especialidades a impartir que se poderían recomendar, extráense do marco de
referencia, que aproba por tanto a Consellería de Traballo e Benestar da Xunta de Galicia.
O Servicio Público de Empleo Estatal (SPEE), contén a oferta formativa que se
desenvolve ao amparo do REAL DECRETO 395/2007 de 23 de marzo, polo que se regula o
subsistema de formación profesional para o emprego. O ficheiro está composto de distintas
especialidades formativas segundo a familia profesional, así como daquelas especialidades
encadradas como formación de carácter transversal ou complementaria.
Así mesmo, inclúe os certificados de profesionalidade de cada familia vinculados co
Catálogo Nacional de Cualificacións Profesionais, así como outras especialidades non
vinculadas a estes certificados. Tamén se recollen, previa validación do SPEE, aquelas
especialidades que non estando incorporadas ao ficheiro son incluídas no marco dos contratos
para a formación, as programacións que inclúen compromisos de contratación e os convenios
para a execución de plans de formación.
Desta forma, dentro deste ficheiro pódese atopar tres clases de accións formativas ben
diferenciadas que poden ser programadas:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
17
Cursos de ocupación: accións formativas que forman para o desempeño dunha
actividade profesional completa. O principal obxectivo é a inserción laboral.
Cursos específicos: capacitan para o desempeño dunha parte laboralmente
significativa dunha ocupación ou ben permiten profundar no dominio dunha
técnica, proceso de traballo, etc. O principal obxectivo é a actualización e
reconversión.
Cursos de formación complementaria: son accións formativas que
complementan a formación na ocupación. O principal obxectivo é a mellora da
empregabilidade.
Nesta parte do Observatorio Socioeconómico escóllense as titulacións e territorios máis
axeitados para que a planificación futura de Rede XIANA se adapte ás necesidades e
preferencias que emerxeron no Observatorio Socioeconómico. A selección adaptarase á
tipoloxía e especialidade que demande o mercado laboral que se analizou. Para elo distínguese
entre os tipos de acción definidas (cursos de ocupación, específicos e de formación
complementaria), as especialidades e os territorios prioritarios.
Informe de identificación de necesidades formativas
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
20
2. Informe de identificación de necesidades formativas
Rede XIANA organiza accións para a integración laboral de persoas desempregadas, que
inclúen a captación, formación e apoio para a integración no mercado laboral de persoas nos
colectivos prioritarios que define o proxecto.
A formación que organiza Rede XIANA está dentro das especialidades homologadas pola
consellería de Traballo. Trátase de titulacións de formación para o emprego, que son as que a
Consellería de traballo aproba a partir do ficheiro de especialidades formativas do Instituto
Nacional de Emprego por seren prioritarios para Galicia. As especialidades a impartir que se
poderían recomendar, extráense do marco de referencia, que aproba por tanto a Consellería
de Traballo da Xunta de Galicia.
Nesta sección do Observatorio Socioeconómico identifícanse accións formativas
dispoñibles no territorio de referencia aínda que non estean homologadas. Esta escolla ampla
débese ao intento de ser exhaustivos e achegar unha visión completa dos recursos dispoñibles
que aínda sen estaren homologados poderían contribuír á inserción laboral de persoas
desempregadas. Para a identificar as accións formativas que se adxunta no Anexo do presente
documento.
As accións formativas que desenvolve Rede XIANA baséanse na integración de
formación especializada con medidas de apoio na obtención do emprego. Todos os cursos
inclúen un seguimento personalizado dos casos e apoio posterior na inserción laboral. Os
cursos non son remunerados pero poden ofrecer recursos no apoio da conciliación coa vida
familiar ou necesidades derivadas dos desprazamentos. Desta forma apóiase no acceso e
utilidade da formación de forma especial para colectivos de risco de exclusión e distínguese
máis claramente doutras modalidades formativas. Podemos establecer certas particularidades
que fan única a labor que desenvolve Rede XIANA:
Sectores: exerce a súa labor de inserción en sectores con potencial empregador no
medio rural galego ou Novos Xacementos de Emprego.
Duración e especialización: cursos longos, para iniciar aos alumnos en sectores nos
que non é preciso que teñan experiencia e formación. Tamén existen accións
formativas máis curtas, de carácter transversal, como a creación de empresas ou a
preparación para obter o certificado de profesionalidade.
Medidas de apoio: a inserción laboral é un proceso que se persigue mediante acción
diversas seguindo unha planificación global.
Destinatarios: desempregados/as de máis de 45 anos, mozos/as menores de 25 anos,
mulleres ou persoas que abandonaron a formación regrada de forma temperá e
colectivos en risco de exclusión.
Ámbito: todos os concellos da provincia de A Coruña excepto Ferrol, A Coruña,
Santiago de Compostela e As Somozas.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
21
Partindo destes criterios metodolóxicos procédese á execución dunha análise da
formación que existe no contexto de estudo, e a valoración que se fai da mesma dende os
sectores implicados. A valoración das accións formativas recóllese mediante a realización e
análise de entrevistas en profundidade a directivos de asociacións empresariais dos catro
sectores que se estudan e asociacións multisectoriais. O guión das entrevistas en profundidade
que se realizaron figura no Anexo do presente documento.
Os Servizos de Acompañamento Sociolaboral son unha ferramenta de Rede XIANA de
reforzo contra a situación das persoas desempregadas e en risco de exclusión social, cuxo
obxecto é dar resposta á necesidade de mellorar as súas perspectivas de integración a través
dun servizo personalizado e especializado de inserción laboral. Articúlase a través de 13
Axentes de Inserción Laboral establecidos en cada unha das zonas de execución do proxecto
que acompañarán a esas persoas na busca activa de emprego, prestando tamén asesoramento
aos potenciais emprendedores/as e realizando tarefas de intermediación laboral para coñecer
as demandas do sector empresarial. O seu labor consiste principalmente en que as persoas
beneficiarias fagan rendibles os recursos postos á súa disposición a través do proxecto.
Sectores que serán obxecto de análise.
Servizos sociais e á comunidade. Este sector debería presentar un
desenvolvemento importante debido á aplicación da lei de dependencia. Achega
os traballos básicos que se veñen dando de antigo dende a propia familia pero
tamén novos servizos que proveñen de novas formas de ocio e de vivir.
Industria alimentaria: prestouse especial atención ao sector de panadería e
pastelería por seren nos que se realizaron acción dende Rede XIANA pero tamén
tentaron explorarse novos campos. Dende as asociacións empresarias
transversais tentouse acceder a novas propostas relacionados con este sector.
Medio ambiente: temos dous campos completamente diferenciados que son o
da enerxía renovable e as zonas verdes que serán considerados de forma
independente. Os postos son aquí diversos polo que resulta difícil extraer
conclusións precisas de todos eles.
Comercio: este é un sector de vital importancia polo volume do emprego que
xera e tamén pola significativa dispersión xeográfica dos mesmos. Tamén é
especialmente interesante no desenvolvemento porque achega servizos e
atractivo ademais do emprego en si.
Nesta parte do Observatorio Socioeconómico de Rede XIANA realízase un Informe de
Identificación de Necesidades. Trátase dunha análise detallada dos recursos que persoas
desempregadas, no medio rural teñen á súa disposición para formarse e inserirse laboralmente
en Novos Xacementos de Emprego da Provincia de A Coruña. Os/as destinatarios/as destas
accións deberán ser persoas desempregadas e en risco de exclusión polo que non nos
interesará a formación a traballadores/as en activo nin a formación regrada. Tampouco a
formación inferior a 100 horas, que especialice a desempregados/as con experiencia e/ou
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
22
formación para mellorar as súas oportunidades laborais son o núcleo do informe. En todo caso
os cursos incluídos impartíronse total ou parcialmente no ano 2009.
Interesan accións que promoven activamente o cambio de sector de actividade
achegando formación completa que sexan realizable por persoas desempregadas e/ou en risco
de exclusión. As persoas que non están no sistema educativo regrado, maiores de 45, parados
de longa duración ou de escasa formación son colectivos en risco de exclusión e as accións que
van dirixidas a eles con apoio público e de carácter subvencionado son os que se van analizar.
As dimensións que nos achegarán unha visión completa da visión actual serán a
distribución xeográfica, usuarios/as, tipoloxía de curso, organismo que o imparten e duración.
A partir de aquí detectaranse áreas deficitarias e saturacións para acabar contratándoas coa
situación do mercado laboral e receptividade dos empresarios cara esta tipoloxía de acción
para achegar as respectivas recomendacións.
Tendo en conta as características da formación que propón Rede XIANA, a nosa
comparación vai dirixida a aquelas accións con apoio do sistema público de emprego ou
dalgunha institución. Desta forma trátanse accións gratuítas, ás que poden acceder persoas en
risco de exclusión. Na listaxe de cursos aparecerán principalmente cursos do plan AFD
(dirixidos a desempregados inscritos no paro) e cofinanciados polo Fondo Social Europeo
(dirixidos tanto a desempregados coma a ocupados).
As accións formativas que se poden comparar de máis directa coas accións que
desenvolve Rede XIANA son os que permiten o acceso a Adultos ou Mozos/as que
abandonaron o sistema de formación regrada. Antigamente estes colectivos podía acceder aos
cursos de Garantía Social pero na actualidade a súa denominación é Programas de
Cualificación Profesional Inicial.
Os Programas de Cualificación Profesional Inicial (PCPI) son programas de
carácter non regrado que teñen como finalidade esencial a recuperación do alumnado que non
logrou os obxectivos do ensino obrigatorio, non teñen formación regrada especializada de cara
ao mercado laboral. A este colectivo ofréceselle unha formación básica e profesional que
permita a súa incorporación á vida activa ou continuación de estudos na FP específica de grao
medio, neste caso mediante a proba de acceso. Os seus contidos baséanse na ensinanza
dalgúns dos módulos dos propios ciclos formativos de grao medio e superior.
Os PCPI teñen un enfoque metodolóxico caracterizado pola flexibilidade interna, que
permite modalidades distintas adaptadas ás diferentes características e expectativas do
alumnado.
Os PCPI teñen unha natureza eminentemente dirixida cara á capacitación laboral, o que
permite que o alumnado poida elixir, en funcións das súas aptitudes e dos seus intereses,
entre aproximadamente 60 perfís profesionais distintos nos que iniciarse profesionalmente.
Están abertos á participación doutras administracións e institucións públicas e privadas e
poden cursarse en centros públicos, concertados e privados, e en asociacións sen ánimo de
lucro.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
23
Obxectivos dos PCPI
• Desenvolver e afianzar a madurez persoal mediante a adquisición de hábitos e
capacidades que permitan a participación como persoas responsables nun traballo e na
actividade social e cultural.
• Desenvolver as actitudes e dotar dos recursos e da orientación necesarios para a
procura dun posto de traballo e para o autoemprego.
• Ampliar a formación co obxecto de adquirir coñecementos e capacidades propios do
ensino básico.
Outro gran piar formativo para os desempregados está constituído polas AFD (accións
formativas dirixidas preferentemente desempregados/as). Esta modalidade é a que se coñecía
antigamente como plan FIP, un dos programas que se enmarca dentro da Formación
Ocupacional. Á súa vez a Formación Ocupacional, conxuntamente coa continua, constitúen o
que se denomina Formación para o Emprego. No presente informe analízase a distribución
destas actividades formativas segundo as aprobadas na convocatoria de 2009. Sen embargo,
xa de cara a 2010, cóntase cunha ferramenta elaborada polo “Observatorio Ocupacional do
Instituto Galego das Cualificacións”, organismo dependente da consellería de Traballo da Xunta de
Galicia. A citada ferramenta é o “Informe de priorizacion 2010”, referido á provincia de A
Coruña (http://traballo.xunta.es/descargas/afd2010-priorizacion.pdf). Tamén poden
consultarse os centros formativos existentes e as especialidades para as que están
homologados, axudando a mellorar a planificación para aquelas comarcas con presenten máis
eivas. (http://traballo.xunta.es/descargas/AFD_2010.pdf). Na orde do 28 de decembro de
2008 indícanse especialidades nas que hai centros homologados por comarcas. Aínda que
poderían solicitarse homologacións provisionais serven para identificar aqueles lugares en que
non é previsible que se imparta unha especialidade no futuro.
O informe “Prioridades de programación da formación profesional ocupacional”
que elabora a consellería de traballo fundaméntase na análise de dúas variables básicas: a
inserción bruta e os saldos netos. A inserción bruta é un indicador mide a porcentaxe de
alumnos que cursan e aproban as accións formativas para o emprego e atopan un traballo no
período de doce meses seguintes á finalización do mesmo independentemente de que a
inserción sexa a relacionada coa especialidade cursada. O citado estudo tamén analiza as
contratacións e demandas de emprego rexistradas en ocupacións asociadas ás distintas
especialidades, considerándose que un volume de contratados superior ao número de
demandas de emprego indicarían un superávit do mercado de traballo en ditas especialidades.
A combinación destas dúas variables, inserción bruta e saldos netos, proporcionan para cada
familia unha listaxe de especialidades recomendadas.
Exporanse os datos actualizados destas “Prioridades de programación da formación
profesional ocupacional” constituíndo así unha ferramenta máis para o análise das necesidades
formativas que presenta o mercado laboral. Este documento presenta tamén unha información
adicional de especial interese que é o número de centros formativos homologados para
impartir as especialidades definidas como “prioridades”. Desta forma determínase onde a labor
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
24
de Rede XIANA é máis desexable ante a falta de recursos para impartir Formación
Ocupacional.
Respecto documentos que se veñen de describir hai que realizar unha aclaración que fan
que non sexan directamente comparables aos datos do Observatorio Ocupacional. A unidade
territorial de análise nas “Prioridades de probramación da formación profesional” ocupacional e
o “Informe de priorización 2010” é a comarca. A comarca non coincide coas zonas que define
Rede XIANA.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
25
2.1 Identificación de necesidades formativas: Servizos sociosanitarios á comunidade
No análise das necesidades formativas dáse unha descrición precisa da distribución de
recursos formativos comparables ás actividades desenvolvidas por Rede XIANA. Trataranse
accións formativas gratuítas, eminentemente prácticas, con intencionalidade de inserción
laboral e dirixidas a desempregados/as. Esta perfil formativo a analizar responde a que se está
tratar con colectivos en risco de exclusión, pouco probables que a súa opción sexa a formación
privada. O análise diríxese a, precisamente, aqueles ámbitos onde non chega a formación
privada nin a regrada cubrindo un oco do mercado laboral que é susceptible de servir como vía
de entrada para persoas en risco de exclusión. Os obxectivos de Rede XIANA indícanos que é
preciso centrar o foco de interese nas accións formativas da tipoloxía mencionada.
As temáticas a incluír nesta tipoloxía de acción formativa son as seguintes categorías,
segundo a definición de Novos Xacementos de emprego, que servirán de liña temática aínda
que Rede XIANA non achegue formación neste ámbito. Deste xeito o informe non tratará só o
que Rede XIANA está a facer senón tamén o que podería facer.
Figura 2. Táboa. Servizos sociosanitarios á comunidade: áreas formativas
1. Servizos a domicilio
2. Coidado de nenas e nenos
3. Novas tecnoloxías da información e da comunicación
4. Axuda a mozos con dificultades
O sector de servizos da vida diaria presenta unha importante potencialidade de emprego
no medio rural. Esta previsión baséase en factores socioeconómicos e políticos que
característicos de toda Europa pero que se xustifican plenamente no medio rural da provincia
de A Coruña:
Aplicación da lei de dependencia.
Avellentamento da poboación.
Elevación da taxe de actividade feminina.
Mobilidade laboral e limitacións na dispoñibilidade de tempo libre.
Mobilidade e desintegración das relacións veciñais tradicionais.
Modernización do acceso aos servizos e tecnificación.
O presente estudo incluíu a realización de entrevistas en profundidade con responsables
de asociacións empresariais dos sectores implicados. Neste caso tratouse con responsables
relacionados coa atención a domicilio de persoas dependentes para coñecer a súa avaliación do
potencial de emprego e necesidades formativas do sector. Esta técnica de investigación
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
26
permitiu coñecer as especialidades formativas de maior interese dende o punto de vista do
empresariado.
De forma clara, os/as responsables empresariais presentan un sector que está
estancado debido ao escaso desenvolvemento da lei de dependencia e a unha elevada
actividade informal que compite de forma desigual coas empresas do sector. A circunstancias
temporais en que se realizan as entrevistas debe contextualizarse dentro dunha crise
xeralizada na xeración de emprego que afecta ás expectativas a curto prazo que presenta o
sector empresarial. O sector critica particularmente a figura do “coidador informal” que
recoñece a lei de dependencia, que só debería ser unha excepción e está a frear o despegue
do sector.
Que lo que la ley contempla como una excepción, que son los cuidadores informales, se está
convirtiendo en algo habitual. Con lo cual la generación de empleo y los famosos trastornos
económicos son cero patatero. Y se pega un tirón de orejas.
A valoración dos profesionais é un momento de “estancamento” na demanda de
traballadores e “sobreoferta de candidatos” pero confían volver ao crecemento “lixeiro pero
continuado” que viñan observando en anos precedentes. O emprego nos servizos
sociosanitarios crecen a ritmo reducido, ou polo menos inferior ás expectativas previas,
segundo os empresarios pero é un sector pouco atractivo; só a crise do mercado laboral fai
que na actualidade non teñan tantos problemas. Todos os sectores participantes no estudo
describen unha situación de sobreoferta de man de obra no último ano. Na actividade dos
servizos sociocomunitarios, a situación económica diminúe a capacidade de gasto e estanca un
mercado que amosaba unha tendencia ao crecemento.
Ahora mismo hay mucha gente con la formación, en este momento de crisis, pero es uno de los
campos a los que ahora mismo se le está dando más importancia, a través de la formación para
el empleo, lo que yo entiendo vamos. Porque cada vez hay más gente dependiente y la Ley de
Dependencia va a abrir camino para atender a esas personas a través de unos profesionales
determinados; es un campo amplio.
O sector que se trata comprende tarefas de atención a persoas no fogar, coidado de
nenos ou maiores, transporte ou servizos diversos por unha banda. Estes temas trátanse en
maior profundidade por referirse ás liñas de acción de Rede XIANA. Tamén se inclúe a análise
da oferta formativa nas restantes liñas de “Os servizos da vida diaria”.
Na percepción da formación atópase, entre o empresariado, unha postura
considerablemente diferente aos demais que se analizan. O que distingue a este sector doutros
que se tratarán a continuación é que as empresas dan valoración moi positiva á formación e ás
súas consecuencias sobre o mercado laboral. As accións formativas dirixidas á promoción do
emprego no sector supoñen unha vantaxe para as persoas desempregadas. Estas accións son
consideradas polo empresariado como fundamentais para que o servizo prestado redunde no
beneficio das persoas dependentes ou que teñan que ser atendidas. Non ignoran o valor da
experiencia e aprendizaxe informal pero esixen control no sector para que a formación e
certificación sexan os puntos de partida para que a profesionalidade e atención sexan a base
das empresas do sector.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
27
Pero ahí, ya te digo, estamos en un momento de cambio, entonces sí que te diría, hay campo de
trabajo pero pienso que la idea es que trabaje en este campo la gente que está certificada para
trabajar y que desaparezca la persona que cuida sin tener ningún tipo de formación. Entonces la
formación debería ir encaminada a ajustarse al certificado para tener posibilidades de obtener ese
certificado. Debería ir encaminada en esa línea y es lo que se pretende. Hay que ver cómo se va
a reconocer ese aprendizaje informal, toda esa formación que está al margen o bien de
Educación o de Traballo, hay que ver cómo se va a reconocer, y cómo se va a reconocer la
experiencia laboral.
O medio rural presenta a particularidade de dispoñer de menos empresas de servizos,
centros de ocio ou coidado e máis dificultades nos desprazamentos pola dispersión da
poboación.
Neste contexto Rede XIANA imparte, no 2009, cursos de:
Asistencia a persoas enfermas de Alzheimer: (3 cursos de 574 horas)
Atención sociosanitaria a persoas no domicilio (13 cursos de 564 horas)
Coidador/a de persoas discapacitadas físicas e psíquicas (2 cursos de 319 horas).
Monitor/a de actividades de tempo libre infantil e xuvenil (2 cursos de 394 horas).
Todos os cursos contan cunha parte práctica, desenvolvida en colaboración con
empresas do sector e pretenden introducir novos/as traballadores/as ao sector ou axudar a
regularizar e dar estabilidade aos xa existentes de forma informal. As accións formativas van
dirixidos a desempregados/as, preferentemente en risco de exclusión.
No sector da formación se está a prestar atención dende moitos ámbitos públicos e
privados xa que o seu desenvolvemento achega emprego e mellora o nivel de vida dos
habitantes.
En Formación Profesional regrada, a familia profesional de Servizos Socioculturais e
á comunidade é unha das máis numerosas, en particular o ciclo de Atención Sociosanitaria.
Este ciclo ten implantación en tres centros da provincia de A Coruña que están na cidade de A
Coruña, Santiago de Compostela e Rianxo. Como ciclo en réxime de adultos está dispoñible
unicamente na Coruña e Santiago. Non hai por tanto dispoñibilidade para este ciclo
formativo de Atención Sociosanitaria dirixido a adultos en ningunha área rural da
provincia de A Coruña.
Hai que dicir, sen embargo, que os titulados desta familia profesional presentan un
dos graos de inserción máis baixa da formación profesional regrada. Nunha enquisai realizada
en 2008 detectouse que só o 45,5% dos titulados na familia de servizos sociocultarais á
comunidade estaban traballando dou anos despois de rematar o ciclo cursado. De todos xeitos
case o 80% dos que traballan atoparon ese emprego antes dos 6 meses, dato que nos fai
dubidar de se estamos ante falta de traballo en toda a familia, nalgúns dous ciclos ou falta de
interese polos propios alumnos. De feito a familia profesional de Atención Sociosanitaria é a 3ª
con maior porcentaxe de titulados que continúa a estudar aos dous anos de obter o título.
Atópase, en realidade, que o 66% traballaba en postos relacionados co estudado, que os sitúa
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
28
5 puntos por baixo da media. A baixa inserción laboral débese máis a interese dos propios
titulados que a limitacións no mercado laboral.
Sen embargo pódese concretar máis dentro da familia de Atención Sociosanitaria. Ao
analizar especificamente ao ciclo formativo de Atención Sociosanitaria a situación é ben
diferente. O 81% dos titulados estaban a traballar aos dous anos, o que os sitúa nun
dos niveis de inserción laboral máis positivo. O 77,8% dos que traballan están a facelo no
sector para o que estudaron pero só o 50% di que cumpriu as expectativas que tiña ao
rematar o ciclo. E resumo pódese dicir que o ciclo formativo de atención Sociosanitaria ofrece
un nivel de inserción laboral alto pero non cumpre as expectativas dos alumnos, o que fai
anticipar unha posible falta de motivación abandono do sector por moitos destes titulados.
Os datos que se ofrecen son de Formación profesional regrada, que non é directamente
comparable cos itinerarios de Rede XIANA (van dirixidos a distintos colectivos) pero serven
para dar unha perfil da situación laboral no sector dos titulados de Formación Profesional que
son, segundo todos os entrevistados, a primeira opción para a contratación. En caso de que a
inserción laboral non sexa alta entrarán en competencia directa cos colectivos de menor
formación.
Os PCPI constitúen unha alternativa formativa comparable á labor de Rede XIANA pero
semella que a falta de flexibilidade e promoción directa fai que apenas chegue aos seus
verdadeiros destinatarios e que na práctica, só no centro IES Félix Muriel de Rianxo se estea a
impartir formación da familia de Atención Sociosanitaria. A inexistencia dunha promoción máis
directa en colaboración cos servizos municipais de emprego fai que só en Rianxo se formasen
en 2008 en Atención Sociosanitaria, un curso encamiñado a que adultos ou calquera persoa
que abandonou o sistema de formación regrada, obteña un título en atención sociosanitarias
grazas a unha formación de 900 horas que inclúe prácticas, denominadas FCT (formación en
centros de traballo). Para o curso 2009/2010 estableceuse na orde de 21 de Xullo de 2009 a
oferta de módulos obrigatorios para o primeiro curso de Programas de Cualificación Profesional
Inicial. Na provincia de A Coruña non se inclúe nin un só perfil da familia profesional de
Atención Sociosanitaria. Por tanto o sistema de formación regrada renuncia a achegar esta
formación básica dirixida a persoas que abandonaron o sistema de formación regrada na
provincial.
Á vista da escasa implantación da Formación Profesional para adultos na rama
Sociosanitaria na provincia de A Coruña queda por ver o papel doutros organismos
públicos como os concellos ou a formación dirixida a desempregados e financiada por
organismos públicos. O obxectivo é avaliar a densidade de formación desta natureza que
sexan gratuítas xa que se está a tratar con colectivos en risco de exclusión, pouco probables
que a súa opción sexa a formación privada. Nós estamos a analizar, precisamente, aqueles
ámbitos onde non chega a formación privada nin a regrada cubrindo un oco do mercado
laboral que é susceptible de ser cuberto por persoas en risco de exclusión.
Descontando as tres cidades, atopáronse 29 accións formativas que comezaron entre
Xuño de 2008 e xuño de 2009 coas seguintes características:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
29
- Realizáronse nalgún dos concellos rurais da provincia de A Coruña.
- Están dirixidos de forma preferente ou exclusiva a desempregados.
- Superan as 100 horas de duración: é imprescindible para considerarse como un curso
dirixido a integrar profesionais no sector e non só especialización ou iniciación.
- Teñen finamento pública e son gratuítos.
- O seu obxectivo principal é a integración laboral.
- Son do sector sociosanitario e de servizos á comunidade.
O resultado son 40 cursos, excluíndo os impartidos por Rede XIANA, que as institución
públicas imparten, apoian ou dirixen.
As zonas nas que se atoparon cursos dirixidos cara actividades de Servizos
sociosanitarios á Comunidade son todas excepto as zonas 3, 6 e 10. Por tanto non hai cursos
de máis de 100 horas no sector sociosanitario e con participación pública na zona do Eume
(3), nas Mariñas (6) e zona norte de Santiago máis comarca de Ordes (10).
Se situamos o límite nos cursos que teñan un mínimo de 100 horas só debemos incluír
29 nos concellos rurais de toda a provincia. Aquí atoparíase con que a comarca 7 e a 10 tamén
deben ser excluídas de entre as que contan con cursos dirixidos á incorporación de
profesionais ao sector sociosanitario.
A continuación lístanse as denominación de accións formativas relacionados cos servizos
da vida diaria que se imparten nas zonas rurais da provincia de A Coruña.
Figura 3. Táboa. Acción formativas en Atención Sociosanitaria
Accións formativas
Atención a persoas dependentes
Atención a persoas sociodependentes
Atención especializada para enfermos de Alzheimer
Atención integral e coidados sociosanitarios persoas dependentes
Atención sociosanitaria
Atención sociosanitaria a persoas no domicilio
Auxiliar de axuda a domicilio
Auxiliar de axuda a domicilio e asistentes persoais
Auxiliar de axudas a domicilio‐curso plan FIP
Auxiliar de enfermería en xeriatría
Auxiliar de Xeriatría
Celador Sanitario
Coidador de discapacitados físicos e psíquicos
Coidador discapacidados físicos e psíquicos
Monitor de actividades de tempo libre infantil e xuvenil
Monitor sociocultural
Xerente de Empresas de Economía Social
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
30
O número de prazas dispoñibles para realizar os cursos é de 938. Que se quedan en 632
ao descontadas as prazas que se ofertan dende o proxecto Rede XIANA. Desagregando os
cursos segundo a temática concreta temos a seguinte distribución:
Dependencia a domicilio: 762 prazas, 295 dentro do programa Rede XIANA.
Infancia/tempo libre: 101 prazas no ámbito de estudo.
Institucións sanitarias: 45 prazas.
Outros servizos á comunidade relacionados co sector sanitario de carácter
transversal: 359
Se un aspecto é destacable nesta distribución é que só se atoparon 3 cursos
relacionados coa atención a dependentes en institucións. Os cursos localizados son de celador
sanitario (Betanzos), auxiliar de enfermería en xeriatría (Melide) e auxiliar de xeriatría
(Arteixo). En posteriores capítulos hase analizar este sector para saber se realmente se está a
respostar ás necesidades deste sector emerxente.
Non existen datos precisos publicados sobre o número de asistentes de algún destes
cursos así que traballarase sempre cos que fan referencia ao número de prazas, detectando así
os lugares con maior ou menor dispoñibilidade.
Pódese subliñar a escasa demanda de ciclos de FP para adultos, sendo este un recursos
ben dotado de medios, con dispoñibilidade en múltiples localizacións e de considerable
prestixio no mercado laboral. O ciclos formativos para adultos están dispoñibles en multitude
de localización pero só se impartiron, dentro do ámbito territorial de Rede XIANA, en Rianxo.
A razón desta situación só é a falta de demandantes nos restantes centros á disposición de
desempregados/as.
Observando a situación dos ciclos de FP para adultos faise visible que unha formación,
por boa que sexa, non é eficiente se non incorpora procesos activos de captación de
alumnado. A comunicación e promoción son puntos nos que é preciso insistir para chegar a
máis cidadáns.
A opinión dos responsables empresariais respecto á formación para inserción de
novos/as traballadores/as no sector obtén unha valoración relativamente boa.
A formación dispoñible na área de estudo é valorada como “aceptable” por parte dos
empresarios do sector aínda que amosan un alto grao de incerteza pola evolución que se está
a observar ao intentar normalizalo mediante unha certificación. A principal vantaxe desa
certificación é que permitirá outorgar títulos validando a experiencia persoal pero amosa,
segundo o empresariado a desvantaxe de que “se é un título de nivel 2 esixirá unha titulación
en ESO ou comparable, sendo así menos abordable para algúns colectivos en risco de
exclusión social”.
Se os colectivos con menor nivel formativo están interesados no sector pero non poden
obter a cualificación é pouco probable que so poida combinar a integración laboral dos mesmos
coa profesionalización do sector. O problema é que, precisamente, as asociacións empresariais
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
31
destacan a falta de profesionalización que fai que a maioría do traballo de asistencia a
domicilio se realice por coidadores informais. A lei de dependencia recollía a posibilidade de
que coidadores informais non remunerados (familiares sobre todo) realizasen esta labor pero
tratábase dunha opción excepcional. Na actualidade en Galicia é unha opción maioritaria polo
que o sector non se está a desenvolver conforme ao esperado.
La necesidad que tiene esta comunidad de que se sacara una cualificación de nivel 1. Es decir,
las cualificaciones surgen por necesidades objetivas, pero también las pueden plantear las
propias comunidades. Entonces yo creo que esa sería una buena salida.
O sector da atención a domicilio é un dos que máis potencialidade de emprego a persoas
en risco de exclusión presenta. En concreto as mulleres maiores de 45 anos están
especialmente interesadas. É importante coñecer por tanto que existe unha importante
desinformación entre os colectivos empresarias.
Un certificado de profesionalidade de nivel II como é a de Atención Sociosanitaria a
Persoas no Domicilio non precisa ter o título da ESO ou equivalente. A posesión dese título
evitaría ter que facer unha proba de acceso, ao igual que acontecería cos que tivesen un
certificado de profesionalidade de nivel I da mesma familia e área. En todo caso o real decreto
1379/2008 que regula os certificados de profesionalidade da familia profesional de Servizos
socioculturais e á comunidade establece que os candidatos deben ter os seguintes requisitos:
• Nacionalidade española, residente comunitario ou autorización de residencia
• 18 anos cumpridos, nas unidades de competencia de cualificacións de nivel I, e 20 anos para o nivel II e III.
Para as convocatorias que se realicen durante os anos 2009 e 2010, para a avaliación de unidades de competencia correspondentes a cualificacións de nivel II, se poderán presentar as persoas que teñan 19 anos cumpridos no momento de realizar a inscrición.
• Experiencia laboral e/ou formación relacionada coas competencias que se queren acreditar:
o Experiencia laboral:
Para Unidades de competencia de nivel II e III, 3 anos, cun mínimo de 2.000 horas traballadas nos últimos 10 anos.
Para unidades de competencia de nivel I, 2 anos de experiencia laboral e mínimo de 1.200 horas.
o Formación:
Nivel II e III, mínimo 300 horas nos últimos dez anos.
Para de nivel I, mínimo 200 horas nos últimos dez anos.
Por unidades de competencia: a duración establecida no módulo formativo asociado a unidade de competencia
Existe unha certificación de nivel 1 e de nivel 2 aínda que nas asociacións empresariais
declaran que cren que se vai desenvolver o nivel 2 en Galicia xa que é competencia da
comunidade autónoma o desenvolvemento práctico das mesmas.
A realidade con que nos atopamos é o descoñecemento destas posibilidades polas
empresas do sector e deberían elas precisamente, as que fomentasen a profesionalización
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
32
dos/as seus/súas traballadores/as animándoos ampliando e certificando as súas capacidades
profesionais.
En canto á abundancia ou escaseza de cursos temos unha visión clara do empresariado.
Existe abundancia de cursos, quizais a súa distribución xeográfica é mellorable, pero a escasa
profesionalización do sector frea a gran potencialidade que ten. As empresas destacan a
presenza de competencia desleal favorecida polas propias institucións públicas ao aceptar aos
coidadores informais como unha norma en lugar da excepción. Esta situación fai que observen
con preocupación a calidade da atención que están a recibir as persoas dependentes.
A valoración dos cursos de atención sociosanitaria a persoas dependentes, tal e como se
imparten na actualidade, é moi satisfactorio. Consideran que nos antigos cursos de “axuda a
domicilio” botábase en falla un compoñente máis sanitario e teórico para que se puidese
integrar a parte social cos coidados de índole paliativo. En realidade as empresas do sector, tal
e como se corroborará na enquisa que se realiza, prefiren que se dea maior impulso a cursos
especializados en lugar de “Atención sociosanitaria no domicilio”. Os cursos que máis demanda
son os de “Atención a discapacitados/as no domicilio”e “Atención a persoas con
discapacidades”. Mesmo hai cursos máis curtos como “Movementos posturais” ou dirixidos a
discapacitados psíquicos que terían boa aceptación no sector. Sen embargo os cursos curtos e
especializados son precisamente os que atraen a máis non-profesionais, aos coidadores/as
informais. Algún concellos que imparten esa formación non dan preferencia aos profesionais no
sector polo que serven para mellorar a atención recibida polos dependentes pero non axudan a
mellorar a calidade da atención no sector. Os empresarios demandan esta tipoloxía de cursos
moi especializados e que estean dirixidos exclusivamente a profesionais.
Hay muchos cursos muy interesantes pero una cosa es tener nivel profesional y otra empezar de
cero. Hay de distinguir y no mezclar al que es profesional con el que quiere atender a sus padre
y... pues bueno, que empieza de cero. Nos interesan los conocimientos específicos pero sobre
todo la calidad del curso y esas mezclas de lo que hacen desde los concellos...
A especialización da formación que se da en moitos concellos que, en consecuencia,
están dando máis un servizo á comunidade que incorporando novos/as traballadores/as.
Un dos puntos fortes da atencións sociosanitaria é que conxuga dúas dimensións, a
social e sanitaria. Esta formación non ten correspondencia na formación regrada así que se
converterá nun claro referente para atopar traballo no sector.
A transversalidade que amosa esta ocupación pode ser tamén un dos seus maiores
atractivos por achegar ó/á alumno/a xa que da valor, convérteo nun verdadeiro actor social
significativo na mellora dos servizos á poboación e non nun mero traballador doméstico, o que
pode facer que no futuro esta calificación sexa percibida como máis atraente entre as persoas
sen emprego.
Da descrición que vimos de dar da situación da oferta formativa de servizos á
comunidade para atención a domicilio extraemos as seguintes conclusións:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
33
Os concellos son importantes formadores pero tenden a especializar moito os cursos. A
vontade dos cursos é ofrecer servizos á comunidade, ensinarlle a non profesionais
unha tarefa útil, e non tanto á súa integración no mercado laboral.
A falta de promoción fai que os Programas de Capacitación Profesional Inicial non
teñan ningún impacto no territorio. Van dirixidos a xente sen formación pero non
chegan a atraer a posibles alumnos.
A información sobre a futura implantación certificado de profesionalidade o
recoñecemento da experiencia laboral é insuficiente entre os empresarios do sector.
Os temarios propostas acada a integración da intervención social e atención sanitaria,
que fan que o paso de “atención a domicilio” a “atención sociosanitaria no domicilio”
estea moi ben valorado.
A ligazón do social co sanitario tamén da unha imaxe máis atraente do sector.
Unha vez descrito o panorama formativo actual é preciso achegar unha valoración que
se fai dende a propia Xunta, dende a consellería de traballo, que é a Priorización de accións
formativas. No apartado de introdución explicouse a metodoloxía deste informe, que ten en
conta os datos de inserción dos alumnos e os contratos laborais asinados.
No seguinte cadro obsérvanse as conclusión que a consellería de Educación saca
respecto a necesidades formativas por comarca. Os resultados son por comarca así que non se
pode trasladar de forma mecánica ás zonas coas que traballa Rede XIANA. No comentario que
hai baixo a táboa aclárase a correspondencia exacta das zonas que non coinciden con Rede
XIANA. Tampouco se puideron excluír as zonas urbanas ao estar integradas nas provincias.
Obsérvese que se exclúe a zona 9 porque inclúe algún concello de 3 comarcas pero ningunha
comarca completa así que non se pode ter unha comparativa aproximada.
Figura 4. Táboa. Priorización de acción formativas en Atención Sociosanitaria segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de traballo
pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr chAtención especializada para enfermos de Alzheimer 1 0 1 2 1 1 1 1 1 0 1 5 1 0 1 2 1 0 1 0 1 0 1 0Atención sociosanitaria a persoas dependentes en institucións sociais 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0Atención sociosanitaria a persoas dependentes no domicilio 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 0Coidador/a de discapacitados físicos e psíquicos 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 3 1 0 1 1 1 0 1 0Empregado/a de fogar 1 0 1 0 1 0 1 0Monitor/a sociocultural 1 0 1 6 1 3 1 2 1 0 1 2 1 1
pr Prioritario na comarcach Centros homologados na comarca para impartir a acción2 Zona 2+Ferrol5 Arzúa e Melide6 Zona 6 + A Coruña e Carral8 A Barcala+ Santiago
10 10 (excepto Carral)11 Muros e Noia12 Barbanza e Sar13 13 (excepto Arteixo)
10 11 12 133 4 5 6 7 81 2
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
34
En cada zona, a columna da esquerda indica se é prioritario organizar a acción
formativa. Cando hai un “1” é que o consideran prioritario.
Na columna da esquerda indícase o número de centros homologados na zona para
impartir a especialidade. Só se indica o número de centros homologados se é unha zona onde
a acción formativa é prioritaria.
Obsérvase que as accións relacionadas coa atención a dependentes son prioritarias en
todas as comarcas. Aínda que non temos datos desagregados por concellos, é evidente que só
as comarcas urbanas teñen centros homologados para impartir a maioría das especialidades
(zonas 2, 6 e 8).
Recordamos que ao observar a distribución de cursos impartidos no ano 2009
observouse que non hai cursos de máis de 100 horas no sector sociosanitario e con
participación pública na zona do Eume (3), nas Mariñas (6) e zona norte de Santiago
máis comarca de Ordes (10). A zona 6 aparece con centros homologados para as catro
especialidades recomendadas pero hai que recordar que se está incluíndo o concello de
Santiago, ao non ofrecer datos desagregados a Consellería de traballo.
Nas tres zonas é prioritario que se impartan cursos de atención sociosanitaria no
domicilio e en institucións, coidado especializado de discapacitados físicos e psíquicos e de
enfermos de Alzheimer. Recordarase que a Consellería de traballo elaborou estas listaxes
contando o nivel de inserción dos alumnos formados (cando se impartiron cursos na zona) e
volume de contratos para as ocupacións.
As restantes especialidades nas que a Consellería de traballo da “prioridade” contan
sempre con centros homologados nas comarcas de referencia excepto no caso de
“empregado/a de fogar”, recomendado en tres comarcas pero sen centros homologados en
ningunha delas.
So na zona 1 (neste caso correspóndese exactamente coa zona 1 de Rede XIANA) hai
prioridade para a impartición de cursos de monitor/a sociocultural pero non se conta con
ningún centro homologado.
A prioridade, combinando as declaracións dos profesionais do sector e do
análise realizado pola Xunta de Galicia: é a creación de cursos de Atención a
Enfermos/as de Alzheimer na zona 10, e cursos de atención a discapacitados/as no
domicilio nas zonas 3 e 10.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
35
2.2 Identificación de necesidades formativas: Industria alimentaria
Segundo os informantes das asociacións empresariais do sector, estase ante un mercado
laboral que non se atopa en crecemento na actualidade. O volume de empregados que
precisan as empresas non vai en aumento nin tampouco, en xeral, o número de empresas do
sector. Esta afirmación confirmarase na parte do informe dedicada ao análise do mercado
laboral con datos cuantitativos da contratación e paro do sector da Industria Alimentaria. A
situación descrita non impide que poidan existir pequenos nichos de especial interese para o
mundo rural que ademais respondan perfectamente aos obxectivos de Rede XIANA por ofrecer
servizos nun mercado local, pouco desenvolvido e en crecemento. Outro fenómeno
significativo a considerar, tendo en conta a idade media dos traballadores e antigüidade das
empresas, é o abandono do sector que por xubilación, que pode xerar emprego sen que
creza. Este fenómeno debe ser tido en conta xa que pode haber ocupacións sen o esperado
relevo xeracional.
P: Me decía que si en el sector cierran más panaderías porque se jubilen o por falta de personal o por la competencia.
[...] el problema son estas grandes superficies que repito venden el pan muy barato y que es un artículo más, y otro problema es el de las jubilaciones que no hay continuidad.
A industria alimentaria comprende principalmente grandes empresas onde se contrata
titulados superiores en postos directivos ou mantos intermedios, titulados de FP e, por último,
operarios de máquinas. Na industria alimentaria obsérvase que os empresarios non declaran
problemas para acadar traballadores en postos cualificados ou de baixa cualificación. Hai
postos que requiren formación académica media ou superior: os titulados prefiren empresas
grandes, con condicións laborais máis controladas, como son moitas do sector. Tamén hai
postos outros onde non é precisa formación ou é demasiados especializada, particular e
transversal para poder xeneralizarse máis alá de poucas empresas. É dicir, os operarios
manexan equipos especializados, é difícil impartir formación contando con equipos tan caros e
específicos. A formación máis demandada no sector é transversal e específica como
Manipulación de alimentos, Seguridade ou Prevención de riscos.
Cando Rede XIANA oferta formación no sector da Industria Alimentaria aparece
relacionada con valorar produtos do medio rural ou ofrecer servizos á comunidade. Neste caso
emerxen con claridade as opcións de panadaría e pastelería. As potencialidades e interese
destas ocupacións parten de que estean ligadas directamente ao sector servizos, a empresas
de tamaño pequeno e contan cunha importante tradición en Galicia.
A oferta formativa nestas ocupacións é escasa no contorno rural da provincia de A
Coruña. Fixarémonos primeiro nas ofertas de organismos públicos ou que teñan achegas
públicas e por tanto sexan gratuítas ou case no sector da panadería.
Só a Asociación Provincial de Forneiros Artesáns impartiu un curso de panadería no
contorno rural da Coruña en 2009. Tratouse dun curso de 620 horas impartido en Bergondo,
contando con 15 alumnos.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
36
Por outra banda, o Instituto de Educación Secundaria Xoán Magariños de Negreira
impartiu PCPI (Programas de Cualificación Profesional Inicial) nas especialidades de Pastelería
e panadaría (6 alumnos) e a especialidade de Panadaría, repostería e confitería (14 alumnos).
Atópanse por tanto con que só hai dispoñibilidade de formación para novos traballadores
en panadería en só dous concellos: Negreira e Bergondo. Entre medias quedan atrás
numerosas zonas con importante tradicións panadeira en lugares como os arredores de A
Coruña (Carballo, Carral...).
Ao observar o estudo de priorización de accións formativas que elabora a Consellería de
Traballo para 2010 só se atopa o curso de Pastelería, considerado prioritario na zona 2
(é a zona 2 de Rede XIANA máis Ferrol). Tamén indica este estudo que a citada comarca conta
xa con 2 centros homologados para impartir tal especialidade. Recórdese que o citado estudo
parte do análise da evolución da inserción laboral e da contratación. Nos casos en que non
exista formación os datos refírense só ao volume de contratación.
Os representantes de asociacións empresariais describen claramente a situación do
sector contratándoa coa da repostería e confitería:
Es un gremio donde hay bastante falta de personal, sobre todo personal cualificado
Entonces el problema no es el problema de enseñar, tenemos profesorado, tenemos gente cualificada para dar esos cursillos, tenemos ayudas para dar esos cursillos y tenemos una escuela para hacer esos cursillos. Pero el problema que nosotros nos encontramos es que la gente sobre todo joven no tiene interés por este oficio, no le gusta o no le gustan las condiciones.
Na mesma asociación explican como en industrias alimentarias de maior tamaño que as
panaderías tradicionais, que constitúen a súa principal competencia, non demandan persoal
con ese nivel formativo. Os operarios de industrias de panadería e pastelería non precisan
formación previa (non tocan a masa coas mans, só tocan botóns) e serán formados mediante
pequenos cursos moi especializados (equipos propios da instalación) ou transversais. Nas
asociacións de panadería e pastelería indican que os coñecementos adquiridos nun curso de
panadería non son necesarios para nunha industria panadeira de maior tamaño por estaren
máis mecanizadas e automatizadas. Estas industrias contan con horarios máis flexibles e son
así os preferidos de algúns dos alumnos cos que contan.
La gran empresa tiene prácticamente todo mecanizado, aunque hay cosas que son imposibles de mecanizar, pero una fábrica de galletas por ejemplo no tocan absolutamente para nada la mano, ni para echar la harina, va todo controlado. Aquí en Coruña hay fábricas de pan que yo creo que no tocan el pan para nada, sólo lo tocan en el momento de salir, ya cocido o precocido. En cambio la panadería mía es distinto, nosotros ya desde el principio, aunque amasa la máquina, pues ya sacas la masa a mano, la pesas a mano, la divides a mano, la formas a mano e incluso la cueces. O sea que es otro proceso distinto. Digamos que son cursillos que por ejemplo ese tipo de cursillo nosotros como asociación no lo haríamos
A maioría do relevo nas panaderías ven de parte de familiares e, cando non é así, a
panadería pecha aínda que estea a ser rendible. Esta situación é descrita como “moi común”
de parte da asociación provincial de panadería. Outra vez atopan deficiencias na selección de
alumnos que fai que “menos do 50%” estean realmente interesados en quedarse a traballar.
Comentan dúas razóns para este fracaso e xa están relacionadas coa motivación para realizar
o curso así que poden ser previstos e atallados_
Acoden aos cursos porque “o Inem” lles obrígalles e porán pegas aos horarios
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
37
Están interesados no curso por curiosidade, como un hobby.
Estamos ante un caso en que a formación require dunhas instalacións moi específicas e
custosas por iso son poucos os organismos capaces de impartila.
No resto da industria alimentaria atopámonos con dúas grandes tipoloxías de empresa:
- Grandes empresas da industria alimentaria: neste caso precisan moita man de obra
sen formación ou con formación regrada (enxeñeiros, técnicos de mantemento, persoal
de oficina...)
- Pequenas empresas artesanais: viven unha situación semellante á das panadarías
porque nalgúns casos son rendibles pero dependen case de forma exclusiva do relevo
xeracional, que non existe sempre. Esta tipoloxía está moi especializada por zonas e
pode relacionarse con produtos do mar nalgunha zona, derivados do leite, da castaña
ou envasado de produtos da horta. En todo caso todas estas industrias teñen unha
elevada concentración xeográfica e organismos profesionais formadores. A formación
atopada foi sempre de cara ao perfeccionamento, ou a adquisición de coñecementos
básicos para a elaboración caseiras pero non cursos de máis de 50 horas que buscasen
a introdución de novos profesionais no sector.
A outra especialidade que imparte Rede XIANA relaciónase co operario de industria de
galletería/panadería e o de repostería/confitería.
A análise dos expertos do sector indican que a primeira modalidade é, para as
empresas, só un medio de acceder a candidatos interesados, interesando algúns dos seus
módulos máis transversais e as prácticas.
A repostería/confitería agrupa unha serie de accións formativas de duracións e niveis de
especialización variadas. O problema que se observa dende o sector é que consideran que a
maioría de alumnos que os cursan fano para preparar estes produtos dende a casa, sen
interese comercial. É unha ocupación con interesante potencial xa que capacita para crear
empresas propias e para mellorar a diversidade de produtos nas existentes. A selección de
alumnos é clave para este tipo de formación.
A primeira pregunta que debemos facernos ao chegar a este punto é se é convinte
integrar panadería e confitería dentro da mesma acción formativa. Os responsables
empresariais expoñen as razóns a prol e en contra.
- Deben xuntarse porque na actualidade todas as panaderías diversifican os seus
produtos. Tenden ser cada vez máis sinónimo de calidade en lugar de sinónimo de
hábito diario. Por esta razón os consumos son máis espallados (fins de semana) pero
máis custosos así que a panadería debe aproveitar esta tendencia ofrecendo máis
posibilidades ligadas ao ocio, a calidade e celebración.
- O argumento en contra máis potente é que o propio curso de panadaría xa require de
moitas horas. Ademais os profesionais prefiren que se evite “contaminar” os cursos de
panadaría de alumnos que só buscan aprender confitería como ocio quitándolle prazas
a alumnos con intereses máis profesionais.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
38
En canto aos ámbitos en que se imparten este cursos a nivel profesional, atopámonos
que son moi limitados. Neste caso as necesidades de equipamentos apropiados fai que no
medio rural non haxa moitos destes cursos. Atopáronse algúns nas cidades de Ferrol, A Coruña
e Santiago. Sen embargo, en 2009, cursos con financiamento público para a inserción laboral
de desempregados/as na área de repostería/confitería atópanse só catro cursos, nos concellos
de Negreira e Oleiros:
- O IES Xulián Magariños de Negreira imparte cursos de Programas de Cualificación
Profesional Inicial. Son os mesmos cursos que no caso da panadaría porque inclúen
“panadería e pastelería”.
- En Oleiros, o centro Municipal de Formación Isaac Díaz Pardo imparte cursos de
Pastelería.
A pastelería é unha formación valorada polas panaderías, pero non tanto como a
panadaría. É un complemento necesario en panadaría pero comprende un perfeccionamento
ou complemento derivado da diversificación e innovación crecente do sector. Ao contabilizar os
cursos só se toman en consideración aqueles que van dirixidos a desempregados e
atopámonos con escasas opcións, por tanto, para aquelas persoas que pensen en tornar cara
ao sector da panadaría ou repostaría.
Buscáronse cursos especializados noutros produtos referentes a diversas comarcas. Se
ben na zona de Melide-Arzúa hai desenvolvidas experiencias relacionadas co queixo e o mel,
a formación que ofertan vai dirixida a turistas e curiosos máis que a profesionais interesados
no sector.
Tampouco nas zonas costeiras se atopa cursos máis aló dos de formación continua,
dirixidos a traballadores, en temas como manipulación de alimentos, seguridade ou transporte,
é dicir, formación transversal que demandan para os seus traballadores as grandes empresas
de conxelado, envasado e conservación de produtos do mar.
Deste xeito atopámonos en 2009 con só 54 prazas en cursos de inserción laboral no
medio rural en panadaría ou pastelería de A Coruña que están distribuídas en só dous
concellos. O resto dos cursos atopados non van cara a inserción laboral senón que son
especiliadades para o perfeccionamento no sector e só son especializacións ou ensinanzas para
non profesionais.
Nas organizacións empresariais déronnos conta da escaseza de profesionais que
observan os propios panadeiros e que a pastelería é unha habilidade imprescindible nas
panadería que se modernizan, diversifican e permanecen. A pastelería é ademais unha
capacitación que está ligada á posibilidade de establecer novos negocios.
A pesares da escaseza de profesionais hai que ter en conta tamén as zonas en que
exista ciclos de Formación Profesional que entren en competencia. Está claro que os ciclos van
dirixidos a candidatos que os colectivos que toma en conta Rede XIANA. Atoparanse máis
titulados en FP nos concellos de Arzúa e Pontedeume, en que se imparten ciclos formativos de
Panadaría, Pastelería e Confeitaría.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
39
Barbanza, costa da Morte e Ferrol serían tres zonas onde pode presentar interese a
creación deste ciclo. Xunto coa falta de formación no sector atópanse características que as fan
interesantes para esta tipoloxía de formación. O tema analízase máis a fondo no capítulo 3
pero en principio teñen cualidades interesantes para impartir formación en pastelería e
panadería porque:
Relativamente afastados dos lugares onde se imparte a formación.
Poboación elevada e que non decrece.
Abarca moitos núcleos rurais en espazos relativamente reducidos.
Potencialidade turística e de segundas residencias.
No informe de priorización de accións formativas que elaborou a Consellería de Traballo
para 2010 non se atoparon mencións de industrias alimentarias onde dirixir os esforzos
formativos para 2010.
Poderíase sinalar a importancia, sen embargo, de achegarse máis a sectores que
transforman e innovan dando valor engadido a produtos do sector primario. Existen diversas
especialidades que difiren por comarcas como Mel, Leite e Queixo de Arzúa-Melide, produtos
pesqueiros do Barbanza, patacas e hortalizas de Ordes-Terra de Soneira e Bergantiños, o leite
en Terra de Soneira e comarca de Ordes. A valorización destes produtos e apoio ao
emprendedor que propón a súa transformación e innovación achegarían unha maior
rendibilidade no medio rural eliminando intermediarios e complementando rendas rurais. Por
esta razón pódese achegar propostas de cursos especializados ás comarcas. Para a definición
deses cursos pódese contar coa colaboración dos técnicos locais de emprego, verdadeiros
coñecedores da realidade socioeconómica de cada zona e os intereses dos desempregados/as.
As perspectivas da industria alimentaria varían segundo o sector aínda que algúns teñen
aínda posibilidades de crecemento. Vemos por exemplo a opinión de Fernando González Laxe
ao respecto:
El consumo de productos lácteos en España, al igual que en los otros Países del Sur de Europa, Portugal, Italia y Grecia, ha registrado una importante expansión con relación a su práctica estabilización en el conjunto de la UE-15. [...]Este crecimiento del consumo en España es el resultado de una fuerte expansión en los derivados frescos y quesos, en los que el potencial de crecimiento parece no haberse agotado aún, que compensa ampliamente el estancamiento en el consumo de la leche líquida (Cuadro 114). Por ello es de esperar que el crecimiento total de lácteos, expresado en equivalente leche, debería continuar en los próximos añosii
Preséntasenos aquí un sector estratéxico, presente na maioría dos concellos do interior
de Galicia. A produción leiteira está en crise a pesares do crecemento no consumo de produtos
elaborados. É ademais un produto que presenta especial sensibilidade cara a produción
ecolóxica así que existe unha potencialidade de desenvolvemento de pequenos negocios que
axudarán a mellorar a rendibilidade das explotación actuais e ofrecer alternativas de negocio
aos habitantes do medio rural.
Tras recomendar zonas de preferencia para impartir accións formativas de panadería e
pastelería recoméndase tamén traballar cos responsables locais na busca de iniciativas para a
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
40
valoración de produtos endóxenos que mellores a promoción dos produtos do agro ou a pesca
locais.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
41
2.3 Identificación de necesidades formativas: Formación ambiental
Nas actividades relacionadas co medio ambiente, Rede XIANA desenvolve itinerarios
formativos que se encadran en varios sectores. O medio ambiente enmarca actividades de
coidado e protección de zonas verdes, tratamento de residuos, tratamento de auga,
tratamento de enerxía e control da contaminación.
En concreto Rede XIANA aplica os itinerarios formativos que se encadran en dous
sectores produtivos. Estas accións formativas poden clasificarse entre as que capacitan para
traballar en relación a enerxías renovables e as se dirixen cara ao coidado de zonas verdes e
forestal. Deste xeito pódese realizar unha análise diferenciada e adaptada á realidade de cada
unha destas actividades.
ENERXÍAS RENOVABLES
No sector enerxías renovables atópase un número bastante limitado de cursos gratuítos
para desempregados na provincia de A Coruña. Trátase só de 7 cursos e a súa distribución
xeográfica é bastante peculiar. Os concellos onde se imparten accións formativas de
instalación de sistemas de enerxías renovables son Arteixo, Oleiros, Teo, Ames e Narón,
tratándose sempre de enerxía solar. Trátase de concellos de tamaño grande, superior aos
10.000 habitantes, que se sitúan nos extrarradios das tres cidades da provincia coruñesa. Non
se trata, por tanto, de concellos de características socioeconómicas completamente rurais
senón que presentan unha relación moi estreita coas cidades a nivel laboral, comercial e
demográfica.
Os organismos que imparten estas especialidades teñen natureza supramunicipal: Forga
(CIG), Forem (CCOO) e Fundación Laboral da Construción. Non é difícil chegar á conclusión de
que hai que supoñer que estes organismos teñen as súas instalacións nos contornos das
cidades por unha cuestións de espazo, prezo pero son en realidade é unha accións formativas
claramente ligada ás zonas urbanas. A formación que precisa de talleres e grandes instalacións
tende a impartirse en instalacións de recente creación e os concellos próximos ás cidades
ofrecen espazo, mellor prezo e boa accesibilidade.
Só a acción formativa que se impartiu en Narón, o curso de instalador de enerxía solar
térmica aparece impartido por un organismo propio do concello e non por un dos organismos
supramuncipais que se mencionaron. Narón é, sen embargo, un claro exemplo de concello
practicamente integrado no propio casco urbano dunha cidade, a de Ferrol.
En primeiro lugar debe observarse a falta accións formativas que estean organizadas
directamente por organizacións empresariais do sector. Cando nos referimos a sector hai que
entender que se trata de enerxía en xeral, instalación eléctrica (instalacións fotovoltaicas)
ou fontanería (placas solares térmicas, coxeneración). É fundamental, por tanto, coñecer a
opinión do empresariados dos sectores mencionados para saber a falta de implicación nestas
accións formativas e coñecer as recomendacións.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
42
Ao entrevistarse con organizacións empresariais atópase a explicación da escaseza de
cursos para incorporar novos traballadores ao sector. Consideran os coñecementos en
instalacións de sistemas de enerxía renovable como un complemento a técnicos con funcións
diversas e máis xerais. Os cursos de instalacións solares (térmica ou fotovoltaica) ou de
caldeiras de coxeneración e eólicos son, en opinión dos empresarios, un complemento que
debe ser impartido como formación continua ou perfeccionamento (a traballadores do sector)
e non como un curso longo de inserción no sector. Dende as asociacións empresariais
amosaron un claro rexeitamento cara cursos de duración tan longo que pretendan integrar
traballadores/as no sector. Prefiren cursos máis reducidos e de contidos xerais que irán
perfeccionando e aumentando coa práctica e a formación continua.
La formación debe ser gradual, primeramente hay una formación básica la cual la van a asimilar y entender todo los instaladores que ya son instaladores de instalaciones térmicas y que normalmente suelen ser cursillos de cuarenta y pico horas. Es decir, ahí empieza unos conocimientos básicos, qué son los paneles, cómo se instalan, circuitos primarios, secundarios, transformadores, circuitos de bombas, etc. y como se aprende a calcular. Repito, llegan 40 o 50 horas. Luego viene la profundización en un sistema de energía solar térmica. Hay sistemas complejos y hay sistemas sencillitos. Cuando uno ya conoce los sencillitos y quiere ir a los complejos, empieza a profundizar más y entonces podemos hacer un segundo cursillo, que normalmente son de 50- 80 horas pero no más. Esto de 595 horas es un curso para empezar de 0 y para una persona que no tiene ni idea de nada. Es que una persona que no tiene ni idea de nada es muy difícil aunque le metas 1000 horas, es decir, tiene que empezar por una parte práctica de instalaciones térmicas, no se trata de decir que la energía solar es una cosa aislada, sola, no. Forma parte de unas instalaciones térmicas, no va por libre.
Máis aló da opinión que teñen os empresarios respecto da formación que é pertinente no
sector, obsérvase unha total ausencia deste tipo de formación no medio rural. Os cursos
existentes atópanse claramente no extrarradio das cidades polo que as empresas de
fontanería, electricidade, construción ou enerxía das zonas rurais non atopan recursos para
ofrecer aplicacións que utilicen enerxías limpas.
En concreto non existen accións formativas para inserción laboral en sectores
relacionados con enerxías renovables nas zonas: 1, 3, 4, 5, 7, 10, 11 e 12.
Respecto da receptividade que o empresariado terá cara aos candidatos/as que
acheguen esta capacitación atópase unha resposta clara. Segundo declaran, teñen demanda
de persoal de forma habitualmente (non na actualidade xa que as empresas relacionadas coa
construción sofren unha crise importante). Por outra banda declaran que prefiren traballadores
formados como fontaneiro ou electricistas mediante Formación Profesional ou cursos curtos de
iniciación. Os empresarios declaran con claridade a necesidade de contratar persoal con
iniciación á fontanería e electricidade per demandan que esa formación sexa curta, práctica e
pouco especializada.
La actualidad es muy mala, la actualidad es que las empresas están despidiendo gente, y se despide gente por la morosidad y la falta de financiación, más que por la falta de trabajo, pero esto es un período transitorio, quiero decir, que si no es este año será el siguiente y sino dentro de 2 años se arreglará. Para el sector de la energía solar claro que se demanda gente, naturalmente que se demanda gente.
No, se demandan 2 tipos de personas: una que es por decirlo de alguna forma la que tiene menos experiencia, que son los ayudantes que van a terminar su formación en una empresa,
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
43
pero lógicamente ya deben tener unos conocimientos y unas prácticas iniciadas, y luego hay otro tipo de personal que es ya procedente de FP que ese sí que va obtener carnets profesionales y que en muchos casos ya tienen experiencia en otras empresas. La empresa se tiene que nutrir del que tiene experiencia o del que tiene estudios, y del que no tiene tantos estudios pero que tiene un camino ya iniciado a través de estos cursos que me está hablando usted en estos momentos.
Os empresarios tamén describen a estrutura habitual das empresas do sector e o papel
que xogan os traballadores con formación no regrada nas mesmas.
Normalmente hay una persona que tiene el carnet que suele ser el empresario, y suele contratar a lo mejor a otro instalador que también tiene el carnet, de instalaciones térmicas, de fontanería, de productos petrolíferos, de gas, etc. De todas las empresas que tenemos aquí el 50% o más tienen ese nivel de personal, 5-6 personas.
Por outra banda está o sector da enerxía. Neste caso observouse que os parques eólicos
demandan persoal de forma puntual, na súa montaxe, pero presentan escaso dinamismo
cando os parques están xa en funcionamento.
A conclusión, tras analizar a opinión de diversos expertos no sector é que a formación en
enerxías renovables é nula no medio rural pero non hai unha demanda clara da mesma por
parte das empresas. Prefiren achegar formación continua aos seus traballadores en lugar de
contratar aos aquelas persoas desempregadas que estean formados especificamente para
estas labores. Segundo indican dende as empresas de fontanería e electricidade, hai certas
dificultades para conseguir cubrir postos aínda que se refiren principalmente aos que requiren
ter unha Formación Profesional Regrada. En todo caso hai demanda de profesionais e ademais
o mercado demanda tamén máis empresas no sector. Non parece, sen embargo, que a
formación que poida achegar Rede XIANA capacite para montar empresas xa que é preciso
técnicos con ciclos superiores ou enxeñerías para que os proxectos de instalación sexan
válidos.
En conclusión pódese extraer que o mercado precisa fontaneiros e electricistas para
despois ensinarlles, durante a práctica do oficio, a aplicar instalacións relacionadas con
enerxías renovables. Non demanda o sector instaladores especializados especificamente e
ademais desconfían de formación deste tipo por consideralas teóricas, demasiado ambiciosas,
impartidas por inexpertos ou pouco axustadas á realidade. Só se os cursos contan coa
participación directa das organizacións empresarias podería haber unha maior receptividade
cara aqueles que participen nos cursos de Rede XIANA. Quizais as afirmacións sobre esta
formación non sexan acertadas, pero é a imaxe dos empresarios, que está a influír nas
posibilidades de inserción laboral dos alumnos destas especialidades.
Por último vanse amosar os resultados do informe sobre prioridades formativas que
elabora a Consellería de Traballo para 2010. Neste documento indícanse as áreas onde é
prioritario impartir cada especialidade. O documento elabórase cos datos de contratación xeral
e os de inserción laboral de titulados nas especialidades.
A continuación ofrécense as especialidades recordando que aparecen por comarcas así
que a correspondencia coas zonas que deseña Rede XIANA é parcial, tal e como se indica nas
notas que aparecen debaixo.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
44
O cadro indica claramente como a especialidade de “Montaxe e mantemento de
instalacións solares térmicas” é prioritaria en 8 zonas: as zonas 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10 e 11.
Tamén se observa que non existe en ningunha delas centros homologados para impartir os
cursos mencionados.
Os cursos de “Xestión de montaxe e mantemento de parque eólicos” só son
prioritarios na zona 6 aínda que hai que recordar que aquí estase a incluír a cidade de A
Coruña.
Os cursos de “Montaxe e mantemento de instalacións solares fotovoltaicas” amosa, sen
embargo, unha clara prioridade en diversas zonas rurais como son a 1 (Ortegal), 3 (Eume)
e 12 (Barbanza e Sar). A zona 2 tamén é prioritaria na impartición destes cursos pero a
comarca inclúe, no documento da consellería, a cidade de Ferrol.
Figura 5. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo
ZONAS VERDES
Así como no sector anterior observouse unha actitude negativa de parte do
empresariado cara os cursos sectoriais extensos que propón Rede XIANA, no sector produtivo
relacionado con Zonas Verdes obsérvase unha receptividade alta cara esta tipoloxía de acción
formativa. Os profesionais expresan demanda urxente de ampliar, estender e integrar no
mercado aos alumnos que teñan formación en deseño e mantemento de zonas verdes,
especialmente de áreas urbanas e xardíns. No sector forestal a actitude cara á formación é
máis escéptica e prefiren a especialización mediante a formación continua ou accións
formativas curtas e graduais.
O empresariado describe nas entrevistas en profundidade a un sector en expansión pero
que está afectado polo excesivo “mercado negro”, principalmente no que se refire a traballos
forestais e de limpeza ou a coidado de xardíns.
Os empresarios de xardíns e limpezas forestais opinan que a formación que hai é
insuficiente e que ademais presenta deficiencias nalgúns aspectos que consideran relevantes e
que se tratarán máis adiante. Describiron casos de cursos en que o número de candidatos
superaba moito as prazas dispoñibles.
pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr chInstalacións de enerxías renovables en edificios 1 1 1 1Montaxe e mantemento de instalacións solares fotovoltaicas 1 0 1 0 1 0 1 0Montaxe e mantemento de instalacións solares térmicas 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0Técnico de sistemas de enerxías renovables 1 1 1 1 1 1 1 1Xestión de montaxe e mantemento de parques eólicos 1 0
pr Prioritario na comarcach Centros homologados na comarca para impartir a acción2 Zona 2+Ferrol5 Arzúa e Melide6 Zona 6 + A Coruña e Carral8 A Barcala+ Santiago
10 10 (excepto Carral)11 Muros e Noia12 Barbanza e Sar13 13 (excepto Arteixo)
10 11 12 133 4 5 6 7 81 2
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
45
En 2009, na provincia de A Coruña atopáronse 30 cursos no sector de “zonas verdes” en
concellos rurais da provincia de A Coruña que contaron coa participación dun total de 540
prazas. Esta formación non estaba dispoñible nas zonas 3,4,7, 10 e 11 de Rede XIANA. Se as
tres primeiras son zonas ben comunicadas e relativamente próximas a urbes (Ferrol ou A
Coruña), a zona 10 e 11 enmárcase na Costa da Morte, máis afastada e peor comunicada polo
que son os enclaves ideais para impartir ese tipo de formación polas dificultades de
desprazarse a onde se imparten. É un sector que presenta potencial de crecemento tamén en
zonas cun desenvolvemento económico baixo, ou poucas segundas residencias xa que se
inclúen traballos forestais. Tamén hai que considerar que estas zonas, mesmo se non contan
con grandes núcleos urbanos, contan cada vez con mellores equipamentos públicos e privados
que requiren o mantemento que poden achegar profesionais no coidado de xardíns e zonas
forestais.
Identifícanse en total 540 prazas de formación no medio rural de inserción laboral no
sector de zonas verdes en cursos que teñan apoio público e sexan accesibles para persoas en
risco de exclusión. Todos os cursos contabilizados teñen un mínimo de 200 horas, e son
accións formativas que se encadran nos denominados Cursos de ocupación porque e son
accións formativas que forman para o desempeño dunha actividade profesional completa. O
principal obxectivo é a inserción laboral.
As denominación dos cursos que hai dispoñibles son os que seguen:
Figura 6. Táboa. Especialidades formativas dispoñibles en sector de Zonas Verdes Denominación
Conservación e mellora de xardíns e zonas verdes
Fruticultura
Implantación de xardíns e zonas verdes
PCPI de Xardinaría e viveirismo (C)
Silvicultura frondosas
Traballos forestais e de conservación do medio natural
Xardinaría
Xardinaría de interiores e arranxos florais
Xardinería e viveirismo
Xestión e organización dos recursos naturais e paisaxísticos
A investigación complétase con profesionais do sector, que permiten chegar ás seguintes
conclusións:
- O sector atópase estancado, de forma puntual, coa crise económica que se está a
pasar pero viña crecendo de forma suave pero mantida e así se espera que continúe
no futuro. Segundo unha asociación empresarial “antes de la crisis era casi imposible
encontrar gente”. A xardinaría para zonas residenciais é moi interesante porque
emprega indistintamente a homes e mulleres e achega emprego estable.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
46
- Existe unha forte competencia de mercado somerxido xa que moitos particulares
dispoñen de maquinaria precisa para pequenos traballos de índole, sobre todo,
forestal.
- Demandan que a formación lle dea maior peso á parte relacionada coa maquinaria. A
adquisición de coñecementos básicos para mantemento e pequenas reparacións de
desbrozadoras, cortadoras de céspede, motoserras e outra maquinaria achega unha
gran vantaxe no mercado laboral, tanto para os traballadores de instalación de
xardíns, conservación e traballos forestais. Un directivo dunha asociación empresarial
de xardinería describía as melloras precisas na formación tal e como se transcribe a
continuación:
Entonces, nosotros que necesitamos, necesitamos trabajadores que sean autónomos en su puesto de trabajo. Y eso que significa? que tengan conocimientos mínimos de mecánica, porque nuestras máquinas son muy sencillas, pero a la vez, al ser sencillas tienen averías sencillas pero muchas, y entonces eso causa graves problemas si no sabes el A,B,C de las máquinas, que en realidad es un A,B,C muy sencillo. Y después, sobre todo, necesitamos gente que controle el tema de mantenimiento, que no haya que estar explicándole lo que es una planta, lo que es una hierba, como se recorta un bordillo, como hay que echar un herbicida, esto es un poco los mantenimientos que no quiere el personal, normalmente no dan para que esté un técnico encima.
Un dos aspectos que máis particulares do sector é que ten demanda de traballadores
pero tamén é relativamente accesible traballar por conta propia. Sen embargo atópase
demasiado a miúdo que se encadra dentro da economía somerxida, aínda que sempre pode
ser un comezo porque existen traballos relativamente sinxelos, a maquinaria non é moi cara e
non é preciso un local equipado para atender ao público.
Bueno, es un sector que, digamos, hay dos ramas no?, que te contrate una empresa o trabajar por tu cuenta. En jardinería siempre tienes una opción de trabajar por tu cuenta. Entonces aunque no saques grandes sueltos, te anuncias para rozar fincas y la gente lo mira y siempre tienes trabajo. Es un sector que está, de hecho hablo en contra de las empresas, pero en negro se mueve mucho dinero. De gente que se ofrece por todos lados, vas a una tienda y ves "se desbrozan fincas", "se limpia no se qué", "se poda", y hay un tanto por ciento, creo, muchísimo más alto de mano de obra en negro que en el contrato [...] todo el mundo que monta empresa empieza trabajando en negro una temporada, y después te das cuenta que a lo mejor te es más cómodo pagar autónomos y tienes una garantía. Es una manera de empezar.
Respecto do perfil do candidato ideal tamén teñen moi claras as preferencias:
Lo que busca una empresa al final es gente más joven, gente de 20, veinti tantos, o gente mayor con mucha experiencia, gente de esas características
En consecuencia a inserción da xente de más idade parece máis factible se nos
encamiñamos principalmente a traballar por conta propia. Se acudimos ao informe sobre
prioridades formativas que elabora a Consellería de traballo para o ano 2010 atópase a
situación que se indica no seguinte cadro.
Figura 7. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral en zonas verdes segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
47
As zonas 4 e 12 teñen un sector de viveiros e centros de xardinería importantes. Son
prioritarios para a organización de cursos de “actividades auxiliares en viveiros xardíns e
centros de xardinería” e non dispoñen de centros homologados.
Nas zonas 3 e 12 hai prioridade para os cursos de instalación e mantemento de zonas
verdes. A zona 8 tamén aparece destacada pero neste caso existen catro centros homologados
para impartir o curso. Esta situación débese a que a zona inclúe Santiago e Ames, onde teñen
a súa sé asociacións empresariais do sector.
Outras actividades relacionadas co medio ambiente nas que se observa prioridade na
realización de cursos é no de “Axudante técnico de prevención de incendios no medio rural”.
Temos 5 zonas onde o curso é prioritario e ningunha delas conta con centros homologados.
Por último aparece a especialidade de “monitor/a de educación ambiental”. Non semella
un perfil idóneo para alumnos de baixa formación ou idade elevada.
Relacionado con este sector aparécese o do viveirismo,que é un dos que ten maior
potencial de crecemento na provincia e que só é tratado en Narón, Oleiros, Guísamo,
Boqueixón e Negreira. Este sector está especialmente desenvolvido en dúas grandes zonas que
son o arredor da Coruña e o contorno do río Ulla, ao sur da provincia. Pódese observar que as
zonas 9 e 12 non teñen formación en viveirismo e poden estar así a limitar o potencial de
crecemento deste tipo de explotación.
pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr chActividades auxiliares en viveiros, xardíns e centros de xardinaría 1 0 1 0Aproveitamentos forestais 1 0 1 0 1 0Axudante técnico de prevención de incendios no medio rural 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0Curso básico na loita contra o lume 1 1Instalación e mantemento de xardíns e zonas verdes 1 0 1 0Monitor/a de educación ambiental 1 0 1 4 1 0
pr Prioritario na comarcach Centros homologados na comarca para impartir a acción2 Zona 2+Ferrol5 Arzúa e Melide6 Zona 6 + A Coruña e Carral8 A Barcala+ Santiago
10 10 (excepto Carral)11 Muros e Noia12 Barbanza e Sar13 13 (excepto Arteixo)
1 2 10 11 12 133 4 5 6 7 8
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
48
2.4 Identificación de necesidades formativas: Comercio
Compiláronse as accións formativas do sector comercial no medio rural da provincia de A
Coruña. Esta ocupación presenta unha particularidade respecto das anteriores: achega un
grande volume de emprego e está localizado e concentrado en zonas urbanas ou, polo menos,
núcleos poboacional dunha estrutura urbana mínima. Por outra banda, a de dependente/a é
unha ocupación presente en todos os concellos de forma significativa. Amosa significativo
potencial de autoemprego pero tamén se observa en xeral unha tendencia negativa na
contratación nos últimos anos.
Hai escasas accións formativas dirixidas á inserción laboral de desempregados no
comercio a pesar do estendida que está a ocupación. Esta situación non sorprende ao
desenvolver entrevistas en profundidade con asociacións empresariais do sector e atoparse
unha baixa valoración das accións formativas para inserirse laboralmente nesta ocupación. A
preferencia que amosan no nivel formativo non son os cursos de ocupación ou accións
formativas que forman para o desempeño dunha actividade profesional completa. O principal
obxectivo é a inserción laboral. A preferencia que transmiten as asociacións empresariais
diríxense cara ao impulso na organización de cursos específicos, destinados á mellora de
coñecementos e habilidades concretas de labores relacionadas coa ocupación.
Os representantes do sector declaran que é preferible que os/as candidatos/as traballen
e, se lles gusta e melloren as súas habilidades de forma gradual coa formación. En
consecuencia, os cursos ocupacionais servirán, en opinión do empresariado, en maior medida
para axudar a crear novos negocios que a achegar traballadores no mercado laboral polo que é
crucial que se achegue ampla orientación preferente ao respecto. Os empresarios e os propios
traballadores perciben a formación como comercio dende dúas perspectivas:
Perfeccionamento de empregados no sector.
Iniciación para fomentar o autoemprego.
O sector comercial presenta unha densa demografía empresarial con moitas empresas
de reducido tamaño. En moitos casos non teñen empregados ou son de 1 a 3 así que o volume
de ocupados que se encadran dentro de autoemprego é moi significativo.
Un dato a ter en conta é que ningún organismo empresarial promove cursos para
aprender a ser dependente nin tampouco ten presenza significativa entre os cursos dirixidos a
desempregados/as inscritos/as nas oficinas de emprego xa que só se atoparon catro cursos.
En concreto é nos concellos de Narón, Cee, Melide e Cambre onde atoparemos estes cursos
para persoas desempregadas, en concreto as denominacións son:
Dependente polivalente de distribución alimentaria (Cee, 250 horas).
Dependente de comercio (Melide, 269 horas).
Actividades de venda ( Narón, 635 horas).
Dependente de comercio (Cambre, 580 horas).
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
49
No ano 2009 impartiuse formación para traballar en establecementos comerciais noutros
8 casos aínda que se trata de Programas de Cualificación Profesional Inicial. Trátase de accións
formativas en que se imparten algún dos módulos de Formación Profesional e van dirixidos á
capacitación de xente que abandonou prematuramente a formación regrada. Neste caso os
participantes son case sempre alumnos mozos que xa saíran do itinerio regrado. É pouco
habitual atoparse nestes cursos con alumnos de máis de 25 anos aínda que, teoricamente,
poderían acceder aos mesmos persoas de máis idade.
En consecuencia obsérvase pouca de formación para traballar de dependente/a, que é
escasamente valorada polos empresarios. En total contabilízanse 146 alumnos para os cursos
ofertados en 2009 pero a distribución xeográfica observada non é homoxénea xa que non se
atopa formación para inserirse profesionalmente no comercio nas zonas 3 (Eume), 4
(Betanzos), 9 (Sur e Leste de Santiago), 10 (Norte de Santiago, Ordes, Cerceda), 11 (Muros,
Noia, Outes) e 12 (Península do Barbanza).
O informe de priorización da formación que elabora a Consellería de Traballo informa de
que é prioritario, polo nivel de contratación e inserción laboral dos titulados, impartir cursos de
actividades de venda en:
- Zona 7: Camariñas, Cee, Corcubión, Dumbría, Fisterra, Muxía, Vimianzo e Zas.
- Zona 8: Zona 8 de Rede XIANA (A Baña, Ames, Brión, Negreira, Santa Comba e Val do
Dubra) máis Santiago.
- Zona 10: Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso, Tordoia e Trazo (esta é a comarca de
Cerceda, que figura no documento de “Prioridades formativas” e exclúe Carral, que
está incluído na comarca 10 de Rede XIANA).
Figura 8. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral en Comercio segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo
En todo caso é preciso recordar que o comercio é un sector que está a pasar por
dificultades na rendibilidade, cunha tendencia á concentracións en establecementos de maior
tamaño, cadeas e marcas internacionais. O emprego xerado polo sector é elevado pero
obsérvase unha diminución nos últimos anos (este aspecto hase tratar a fondo na parte do
informe sobre estudo do mercado laboral). O sector precisa sen embargo o relevo xeracional
de todos os negocios que perderon rendibilidade por falta de modernización pero teñen un
nicho de clientes ampliables, se non se lles deixa habituarse ás grandes superficie. É máis
doado conservar clientes actuais que recuperalos así que precísase apoiar o interese dos
emprendedores neste sector fundamental para os/as traballadores/as e para os/as habitantes
pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr ch pr chActividades de venda 1 0 1 0 1 0 1 0
pr Prioritario na comarcach Centros homologados na comarca para impartir a acción2 Zona 2+Ferrol5 Arzúa e Melide6 Zona 6 + A Coruña e Carral8 A Barcala+ Santiago
10 10 (excepto Carral)11 Muros e Noia12 Barbanza e Sar13 13 (excepto Arteixo)
10 11 12 133 4 5 6 7 81 2
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
50
do medio rural que precisan servizos de proximidade e acceso aos produtos. En especial
pódense destacar as zonas 8 e 10 porque son consideradas pola consellería de traballo
como “prioritarias” na impartición do cursos de “Actividades de venda”.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
51
2.5 Conclusións do estudo de necesidades formativas
Como resumo expóñense os datos que comparan a dispoñibilidade das accións
formativas coas recomendacións da Consellería de Traballo e Benestar a través do
Observatorio Sociolaboral, que identifica os territorios prioritarios na impartición de cada
modalidade formativa e abrangue todos os territorios nos que actúa Rede XIANA.
ATENCIÓN SOCIOCOMUNITARIA
O número de prazas dispoñibles para realizar accións formativas para a inserción laboral
en ocupacións ou cursos de ocupación (ver páxina 17 do presente informe) neste sector é de
938. Que se quedan en 632 ao descontar as prazas que se ofertan dende o propio proxecto
Rede XIANA:
Só se atoparon 3 cursos relacionados coa atención a dependentes en institucións. Os
cursos localizados son de Celador sanitario (Betanzos, zona 3), Auxiliar de enfermería en
xeriatría (Melide, zona 5) e Auxiliar de xeriatría (Arteixo, zona 13). En capítulos posteriores
amosarase como algúns concellos limítrofes con cidades (Narón, Oleiros, Teo e Ames) contan
cunha elevada oferta e potencialidade de emprego na atención a dependentes e anciáns en
institucións por dispor de elevado número de prazas nestes centros.
Considerando tamén as accións formativas para atención no domicilio, non hai cursos de
máis de 100 horas, para a inserción laboral no sector sociosanitario e con participación pública
na zona do Eume (3), nas Mariñas (6) e zona norte de Santiago máis comarca de Ordes (10).
A zona 6 dispón de centros formativos homologados para as catro especialidades
recomendadas pola consellería de Traballo e Benestar pero hai que recordar que nesta zona
estase incluíndo o concello de Santiago, ao non ofrecer datos desagregados por concellos a
Consellería de traballo senón por comarcas.
Figura 9. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de atención a anciáns/dependentes
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
52
En conclusión, observando os recursos formativos e recomendacións para a formación
da Consellería de Traballo e Benestar: precísase manter os cursos actuais en incluír
tame´n as zonas 3 e 6 nos itinerarios de atención a dependentes no domicilio. Os concellos
próximos ás cidades máis desenvolvidos precisan máis formación para atención a
dependentes en institucións, particularmente nas zonas 2, 6, 8 e 9.
INDUSTRIA ALIMENTARIA
Neste caso a escaseza da formación en pastelería/panadaría é moi evidente, atopándose
accións formativas só nos concellos de Negreira e Bergondo.
Barbanza (zona 12), costa da Morte (zona 7) e Ferrol (zona 2) son tres zonas de
interese para o impulso da acción formativa. O tema analízase máis a fondo no capítulo 3 pero
en principio teñen cualidades interesantes para impartir formación en pastelería e panadería
polas seguintes caracterísicas territoriais:
Relativamente afastados dos lugares onde se imparte a formación.
Dinámica demográfica estable ou positiva.
Abarca moitos núcleos rurais en espazos relativamente reducidos, hai zonas de
concentración de núcleos, áreas semiurbanas en expansión.
Potencialidade turística e de segundas residencias.
Figura 10. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de panadería-pastelería
MEDIO AMBIENTE: ENERXÍAS RENOVABLES
Non se hai en 2009 accións formativas para inserción laboral ou cursos de ocupación en
sectores relacionados con enerxías renovables nas zonas: 1, 3, 4, 5, 7, 10, 11 e 12.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
53
A especialidade formativa de “Montaxe e mantemento de instalacións solares
térmicas” é prioritaria, segundo a Consellería de Traballo e Benestar, en 8 zonas: as zonas
2, 3, 4, 5, 6, 8, 10 e 11. Tamén se observa que non existen na actualidade, en ningunha
destas zonas, centros homologados para impartir os cursos mencionados.
Segundo o estudo sociolaboral da consellería de traballo e benestar, os cursos de
“Xestión de montaxe e mantemento de parque eólicos” só son prioritarios na zona 6
aínda que hai que recordar que aquí estase a incluír a cidade de A Coruña.
Os cursos de “Montaxe e mantemento de instalacións solares fotovoltaicas”
amosa, sen embargo, unha clara prioridade en diversas zonas rurais como son a 1 (Ortegal),
3 (Eume) e 12 (Barbanza e Sar). A zona 2 tamén é prioritaria na impartición destes cursos
pero a comarca inclúe, no documento da Consellería de Traballo e Benestar, a cidade de Ferrol
así que a recomendación debe ser matizada.
Figura 11. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de instalación de sistemas de xeración de enerxías renovables
MEDIO AMBIENTE: ZONAS VERDES
As accións formativas para a inserción laboral en coidado/instalación de zonas verdes
non estaba dispoñible nas zonas 3,4,10, 7 e 11 de Rede XIANA. Se as tres primeiras son zonas
ben comunicadas e relativamente próximas a urbes (Ferrol ou A Coruña), as zonas 7 e 11 son
marcadamente rurais e afastadas dos centros urbáns. É un sector que presenta potencial
de crecemento tamén en zonas cun desenvolvemento económico baixo, ou poucas segundas
residencias xa que se inclúen traballos forestais. Tamén hai que considerar que estas zonas,
mesmo se non contan con grandes núcleos urbanos, contan cada vez con mellores
equipamentos públicos e privados que requiren o mantemento que poden achegar profesionais
no coidado de xardíns e zonas forestais.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
54
As zonas 4 e 12 contan cun importante desenvolvemento do sector de viveiros e centros
de xardinería. Son prioritarios para a organización de cursos de “actividades auxiliares en
viveiros xardíns e centros de xardinería” e non dispoñen de centros homologados para a súa
impartición.
Nas zonas 3 e 12 a consellería de Traballo e Benestar prioridade para os cursos de
instalación e mantemento de zonas verdes. A zona 8 tamén aparece destacada pero neste
caso existen catro centros homologados para impartir o curso. Esta situación débese a que a
zona inclúe Santiago e Ames, onde teñen a súa sé asociacións empresariais do sector.
Figura 12. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de instalación e mantemento de zonas verdes
COMERCIO
Ningún organismo empresarial promove cursos para aprender a ser dependente nin
tampouco ten presenza significativa entre os cursos dirixidos a desempregados/as inscritos/as
nas oficinas de emprego xa que só se atoparon catro cursos. Hai abundantes cursos para
especialización ou perfeccionamento pero escasean cando se trata de cursos de inserción
laboral. En concreto é nos concellos de Narón (zona 2), Cee (zona 7), Melide (zona 5) e
Cambre (zona 6) onde atoparemos estes cursos para inserción laboral na ocupación de
dependentes dirixidos a persoas desempregadas.
O informe de priorización da formación que elabora a Consellería de Traballo informa de
que é prioritario, polo nivel de contratación e inserción laboral dos titulados neste tipo de
accións formativas, impartir cursos de actividades de venda en:
- Zona 7: Camariñas, Cee, Corcubión, Dumbría, Fisterra, Muxía, Vimianzo e Zas.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
55
- Zona 8: (A Baña, Ames, Brión, Negreira, Santa Comba e Val do Dubra) máis Santiago.
- Zona 10: Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso, Tordoia e Trazo (esta é a comarca de
Cerceda, que figura no documento de “Prioridades formativas” e exclúe Carral, que
está incluído na comarca 10 de Rede XIANA).
Finalmente detéctase as zonas 8 e 10 son prioritarias na importación da modalidade
formativa e non dispoñen de cursos na actualidade.
Figura 13. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de dependente de comercio
Estudo de diagnóstico de situación do mercado laboral
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
58
3. Estudo de diagnóstico de situación do mercado laboral
No estudo da situación do mercado laboral aplícase unha análise do mercado de traballo
que combina técnicas de investigación cualitativas e cuantitativas. O obxectivo consiste en
achegarse dunha forma global que integra o análise da oferta e demanda laboral na provincia
de A Coruña. En concreto procédese ao análise conxunto de datos obtidos polos seguintes
medios:
Datos cuantitativos sobre o mercado laboral foron obtidos do Instituto Galego de
Estatística, Ministerio de Traballo, Instituto Nacional da Seguridade Social, Consellería
de Traballo e Asunto Sociais e Consellería de Educación. Aplicouse unha metodoloxía
que combina o análise dos indicadores actuais do mercado laboral cos indicadores
económicos, sociais e do contorno xeral (equipamentos, demografía empresarial,
cultura) para chegar a unha visión prospectiva sobre tendencias no mercado laboral.
Os datos cualitativos proveñen de fontes de información primarias mediante a
realización de entrevistas en profundidade e grupos de discusión.
o As entrevistas en profundidade realizáronse a responsables de asociacións
empresariais do sectores nos que Rede XIANA promove accións formativas.
Permitiron definir con precisión os postos de traballo que podían ser ofertados
a persoal pouco cualificado e das características sociodemográficas cos que
Rede XIANA. O empresariado indica o perfil actual dos seus empregados e as
ocupacións desempeñadas para así definir o modelo de traballador de maior
potencial para cada sector.
o Os grupos de discusión contaron coa participación de colectivos aos que se
dirixen os itinerarios de inserción laboral cos que traballa de Rede XIANA. As
principais achegas céntranse no coñecemento da percepción e atracción que
estes colectivos senten cara as ocupacións propostas nos itinerarios formativos
de Rede XIANA. Grazas aos grupos púidose analizar as preferencias e
limitacións que facían que a idade, xénero, formación ou traxectoria laboral
limitase o interese e confianza por “reciclarse” cara ocupacións como as que
propón Rede XIANA.
Rede XIANA realiza a súa labor dando prioridade a certas ocupacións-sectores e
segmentando o territorio en zonas. Avalíase no presente capítulo a empregabilidade nas
ocupacións propostas e as diferenzas territoriais observadas. Os territorios están definidos
polas 13 zonas nas que Rede XIANA clasifica o seu ámbito de actuación. As zonas abranguen
todos os concellos da provincia de A Coruña excepto A Coruña, Ferrol, Santiago de Compostela
e As Somozas. As zonas a analizar son as que seguen:
Zona 1: Cariño, Cedeira, Cerdido, Mañón e Ortigueira.
Zona 2: Ares, Fene, Moeche, Mugardos, Narón, Neda, San Sadurniño, Valdoviño.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
59
Zona3: As Pontes de García Rodríguez, A Capela, Cabanas, Monfero,
Pontedeume, Vilarmaior.
Zona 4: Aranga, Betanzos, Cesuras, Coirós, Curtis, Irixoa, Oza dos Ríos, Miño,
Paderne.
Zona 5:Arzúa, Boimorto, Melide, Santiso, Sobrado, Toques, Vilasantar.
Zona 6: Abegondo, Bergondo, Cambre, Culleredo, Oleiros, Sada.
Zona 7: Camariñas, Cee, Corcubión, Dumbría, Fisterra, Muxía, Vimianzo, Zas.
Zona 8: A Baña, Ames, Brión, Negreira, Santa Comba, Val do Dubra.
Zona 9: Boqueixón, O Pino, Teo, Touro, Vedra.
Zona 10 Carral, Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso, Tordoia, Trazo.
Zona 11: Carnota, Mazaricos, Muros, Noia, Outes.
Zona 12: A Pobra do Caramiñal, Boiro, Dodro, Lousame, Padrón, Porto do Son,
Rianxo, Riveira, Rois.
Zona 13: A Laracha, Arteixo, Cabana de Bergantiños, Carballo, Coristanco, Laxe,
Malpica de Bergantiños, Carballo, Coristanco, Laxe, Malpica de Bergantiños,
Ponteceso.
Para achegarse ao obxecto de estudo contáronse cos resultados de metodoloxías
aplicadas en experiencias previas. En concreto xulgouse de especial interese dous proxectos
que perseguían obxectivos perfectamente comparables aos de Rede XIANA. Estes proxectos
propoñen unha metodoloxía de análise do mercado laboral e territorios que achegan datos e
técnicas pertinentes no caso do Observatorio Socioeconómico Rede XIANA. Estes dous
recursos son os que seguen:
- Observatorio ocupacional elaborado pola Consellería de Traballo e Benestar. Este
organismo ten entre os seus obxectivos o de coñecer as posibilidades de emprego e as
necesidades de formación por actividades e para os colectivos con peor situación no
mercado de traballo, segundo a evolución e perspectivas do emprego e a formación
(http://emprego.xunta.es/cualificacions/index.jsp) . O observatorio ocupacional
achega dous recursos pertinente para o presente informe. Preséntanse datos precisos
sobre contratación, paro e tendencias de ocupacións clasificados por comarcas. En
segundo lugar o Observatorio Ocupacional achega unha análise das profesións de
maior demanda e crecemento. Para realizar esta análise utiliza indicadores como a
estabilidade laboral, a tendencia nas contratacións e a tendencia na demanda de man
de obra no posto analizado. Deste xeito extráense cales son as profesións de maior
demanda por comarcas, que son comparados cos obtidos coa metodoloxía que se
aplica no presente estudo.
- Proxecto ILDER: O proxecto ILDER (Inserción Laboral en el Desarrollo Rural) busca
fomentar a creación de emprego en zonas rurais de rexións periféricas, como é o caso
de Galicia. En concreto o proxecto ILDER elaborou un estudo que ten como obxectivo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
60
permitir definir, partindo de estudos e traballos previos [...] e da consulta ás empresas
do entorno rural galego, aquelas ocupacións máis viables no medio rural [...]
definiranse os criterios de priorización destas Novas Ocupacións que permitan
seleccionar aquelas que se adaptan non só ao territorio considerado, senón ao
colectivo de persoas futuras usuarias do proxecto e, xa que logo, con especiais
dificultades de inserción. (http://www.proyectoilder.org/). O proxecto ILDER achega
unha metodoloxía para o análise dos territorios (comarcas) perfectamente aplicable ao
observatorio socioeconómico Rede XIANA polo que foi adaptado aos territorios (zonas
de actuación) e ámbitos (ocupacións) e colectivos de interese para o proxecto Rede
XIANA.
Os aspectos da metodoloxía deseñados para o proxecto ILDER que se adaptan ao
Observatorio Socioeconómico Rede XIANA son os que se utilizan para elaborar unha
xerarquización dos territorios analizados en relación á súa potencialidade de creación de
postos de traballo nos sectores de interese. O proceso de selección baséase nas seguintes
fases metodolóxicas:
• Selección de indicadores de tipo demográfico, sociolaboral, infraestruturas e de
tipo económico que inflúen sobre a potencialidade de xeración de emprego nun
sector. Estas variables refírense á situación actual ou evolución de indicadores que
afecten á previsible creación ou potencialidade teórica de emprego nun sector.
• Normalízase a puntuación nunha escala de 0 (mínimo valor da serie) a 10 (máximo
valor da serie). O resto de valores do indicador para cada territorio calcúlanse de
forma directamente proporcional aos valores reais dos indicadores de cada
territorio.
• Outorgarlle unha puntuación (grao de importancia) a cada un dos indicadores
seleccionados para crear a xerarquización territorial. A puntuación está entre -3 e
3. As variables teñen puntuación negativa e viceversa segundo se a influencia é
directa ou inversa. A intensidade pode ser 1, 2 ou 3 segundo se os indicadores
teñen previsiblemente unha incidencia máis ou menos intensa.
• Adición da puntuación obtida por cada territorio en todos os indicadores para
achegar unha xerarquización de territorios en función da potencialidade de
emprego nos sectores analizados.
Os resultados da adaptación da metodoloxía aplicada no proxecto ILDER irá acompañada
co contraste doutras fontes de datos con metodoloxías diferentes:
As técnicas cualitativas serven particularmente para definir as ocupacións concretas
nas que os empresarios están dispostos a contratar aos colectivos cos que traballa
Rede XIANA.
O Observatorio Ocupacional que elabora a Consellería de Traballo e Benestar achega
tendencias pasadas na xeración de emprego e hanse comparar cos resultados da nosa
análise e elaborando conclusión e recomendacións sobre accións futuras. O
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
61
Observatorio Ocupacional é unha análise da evolución do mercado laboral para unha
ocupación nos últimos 5 anos para determinar unha valoración de ocupabilidade
(relación entre ofertas e demandas de emprego pra a ocupación), estabilidade
(evolución do número de contratos) e contratación (volume de contratos).
Mediante a aplicación das citadas técnicas achégase unha análise sectorial e territorial
do mercado laboral no medio rural galego para áreas de acción de Rede XIANA. As áreas nas
que actúan defínense en base á Axenda 21 e derivan da súa adaptación ao caso do medio rural
da provincia de A Coruña:
Servizos sociosanitarios á comunidade.
Medio Ambiente.
Industria alimentaria.
Comercio
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
62
3.1 Mercado laboral: Servizos sociosanitarios á comunidade
Tendo en conta os itinerarios laborais que está a facilitar Rede XIANA atópanse tres
itinerarios xenéricos relacionados cos servizos sociosanitarios á comunidade:
Auxiliar de axuda a domicilio ou atención sociosanitaria no domicilio. Esta
ocupación ten como funcións as de axudar no ámbito sociosanitario no domicilio a
persoas en especiais necesidades de saúde física, psíquica e social, aplicando as
estratexias e procedementos máis adecuados para manter e mellorar a súa autonomía
persoal e as súas relacións co contorno.
Atención especializada en discapacitados/as: ós itinerarios de “coidador/a de
persoas discapacitadas” e “asistencia a persoas enfermas de alzheimer”. Este itinerario
ten moita relación co primeiro aínda que está máis especializado e non inclúe, en
principio, as tarefas relacionadas co coidado no domicilio.
Monitor/a de actividades de tempo libre infantil e xuvenil: as funcións desta
ocupación concéntranse na execución e avaliación de actividades educativas e traballo
en equipo para nenos/as. Vai dirixido cara á realización de manualidades, actividades
físico-deportivas, musicais, etc. O monitor de tempo libre é unha persoa encargada do
coidado, entretemento, diversión, e nalgúns casos, educación dos rapaces.
Na aplicación da técnica de investigación de realización e análise de contidos dos grupos
de discusión que se celebraron tratouse en profundidade a receptividade dos colectivos
participantes para dirixir as súas traxectorias laborais ás ocupacións descritas. Como era de
esperar os resultados difiren en función do colectivo que compoñía cada grupo. En xeral,
obsérvase unha boa predisposición cara o sector, os colectivos que participaron presentan
unha percepción deste sector aberta pero de carácter pouco profesional. A miúdo entra dentro
do factible como alternativa laboral pero como unha etapa pasaxeira e non coma obxectivo
específico na carreira laboral a medio ou longo prazo.
Dise que se percibe pouco profesional porque enseguida pensan en “coñecidos” que os
contratan para coidar “dunha persoa” e non na posibilidade de participar nunha empresa
coidando de varias persoas e con continuidade no tempo.
Dise que hai boa predisposición porque todos os grupos (mulleres máis mozas e
maiores, mozo/as sen formación e homes maiores de 45 anos) tiveron participantes
interesados. En realidade é a percepción da actividade vinculada a un mercado pouco
profesionalizado o que supón un freo. Non é unha ocupación na que investir tempo (formación)
e esforzos porque depende “de coñecer a alguén que o necesite” e non de achegarse a unha
empresa demandando emprego.
A xente maior en xeral presenta sensibilidade e dispoñibilidade nas tarefas de coidado
de persoas dependentes. No caso dos homes esta sensibilidade enfróntase coa súa
reticencia a exercer funcións tradicionalmente desempeñadas por mulleres.
Interésalles o sector pero pensando nunha serie de tarefas moi limitada.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
63
As mulleres de máis idade perciben o sector como fornecedor de ocupacións
transitorias, non profesionais. Non perciben a necesidade de formarse nin falan de
empresas do sector senón de ocupacións mediante contactos informais.
o As mulleres desempregadas de máis de 45 anos danlle gran valor á súa
experiencia persoal e séntense pouco atraídas cara axudas externas que as
axuden na inserción laboral. Séntense autosuficientes e pouco valoradas.
Tende a non percibir a formación como inversión senón como unha dificultade
xa que o seu paso polo sistema educativo regrado foi, en xeral, corto. Neste
senso, a única motivación para realizar un curso radica en que lles garantan
traballo.
Sí, sólo para limpieza, para atención a las personas mayores y para cuidado de niños, o sea que estamos discriminadas, nos están poniendo unas barreras... ¿no valemos más que para eso? Va a ser que no. Eso sí, hay trabajo pero de ayuda a domicilio, limpieza y cuidado de niños siempre y cuando no aparezca una pedagoga que esté en paro y te dice “yo los cuido, pero soy pedagoga”, y que tenga 35, claro, porque si es de más edad, la hemos matado. ¿Y mi experiencia como madre y como abuela no vale? Es patético, lo único que se puede decir es que es patético.
o Existe unha tendencia a falar de forma negativa da formación para o emprego.
É valorada con gran escepticismo. Presentan un baixo nivel de confianza na
posibilidade de saír da dinámica de precariedade, que fai que tendan a non
dirixir demasiado interese cara a investir tempo e esforzos en formación.
Consideran a precariedade unha norma da que non saíran con formación senón
con sorte. É preciso que crean máis na súa capacidade de modificar esa
situación.
Pero bueno, tiran con el dinero (al hacer los cursos). Moderador: Decíais que es tirar con el dinero. ¿Creéis que todos, la mayoría o algunos de esos cursos es tirar con el dinero? A mí totalmente, porque después del curso no hay un seguimiento de la persona, entonces si no hay un seguimiento… (Barullo, varias falan asentindo, todas están de acordo).
As mulleres de menos de 35 anos, con formación media ou alta nin sequera pensaron
en traballar no sector. Atopan multitude de alternativas preferibles á de coidar anciáns
ou discapacitados.
Yo no, es que es muy duro. O que ciertas cosas te dan así como... M: Lo pensaste? Con una amiga de la Coruña, hablando con ella porque las dos estuvimos fuera, hay muchas cosas de lo social que habría que cambiar, y sería una rama para poder trabajar también A mi lo de acompañar y eso si me gustaría El futuro son las personas mayores Y los niños. Yo fui a la de mi abuela y la estoy cuidando, pero es tú abuela, y aun así hay cosas...
Os mozos/as de baixo nivel formativo tampouco pensaron con seriedade en traballar
no sector. Só ao tratar a ocupación do coidado de nenos/as, a xente máis moza
presenta certo interese pero no caso de maiores ou persoas discapacitadas é mínimo.
Xa nin sequera se preguntan se o traballo é estable ou as condicións do mesma (nin
sequera pensaron nel como posible actividade profesional) senón que quédanse en
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
64
falalo, a desgusto, como unha posible obriga temporal. Este colectivo fala sobre
multitude de alternativas antes de dedicarse ao coidado de persoas dependentes,
optan prioritariamente por postos de atención ao público (mulleres) ou físicos (se se
trata de homes).
Se non che queda máis remedio, no meu caso que non teño paro, pois o fas Moderador: E o resto? probaríades a coidar un vello ou así? Un vello non Eu prefería un rapas que un vello. Ou un irmán. Moderador: Un vello xa non gusta tanto! A min cambiarlle o pañal a un vello de 80 anos...
Os homes maiores, de máis de 45 anos presentan algúns comentarios bastante
receptivos cara á realización de tarefas de transporte de persoas maiores e
discapacitados, cara coidar de persoas anciáns ou dependentes aínda que sempre
distanciándose das tarefas domésticas tradicionalmente femininas. En xeral obsérvase
que prefiren evitar aqueles postos que requiran contacto directo cos
clientes/usuarios/receptores. Están dispostos a aceptar a autoridade dun xefe pero en
ningún caso estar baixo as ordes dun cliente. Non presentan rexeitamento cara aos
traballos de atención a persoas maiores e discapacitadas. O maior problema que
atopan é que se queixan, hai que tratalos con coidado e igual son eles aos que non lles
gusta que os atenda alguén coma min. A maioría dos homes de máis de 45 anos
desempregados presentan poucas pegas para traballar atendendo a dependentes. O se
freo principal non é a percepción da formación (caso das mulleres) senón o pouco
interese polo cambio de ocupación respecto a experiencia previa. Cambiar de sector
cos seus anos fainos sentir inseguros e sobre todo vense incapaces de enfrontarse ás
condicións de traballo (condición laborais) ás que se enfrontan os máis mozos.
Non, a mín gústame a construcción, ser encofrador gústame. A todos nos cuesta cambiar. Yo también. Yo cambiar a camillero (risas porque se repite), ou transportista. Pero hai que cumplir uns requisitos que non valen todos, para andar polos montes non valen todos.
Teñen unha experiencia que achega coñecementos e habilidades, para eles é un status
que se perde ao comezar de cero nun sector diferente. O maior problema dos homes maiores
de 45 anos non é tratar con discapacitados senón o simple feito de cambiar de ocupación. Ven
con interese ocupacións relacionadas como transporte, cociña, coidado de xardíns ou
mantemento e fogares.
A conclusión é que no futuro, de cara a futuras anualidades recoméndase dar prioridade
aos seguintes colectivos.
Mulleres de máis de 45 anos: atención a dependentes e persoas maiores.
Homes maiores de 45 anos: ocupación auxiliares de transporte ou adecuación dos
contornos como xardinería, arranxos no fogar, etc.
Mozos menores de 30 con baixo nivel formativo: atención a nenos/as.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
65
Atención sociosanitaria no domicilio a persoas dependentes: estudo cuantitativo
As entrevistas realizadas a organizacións empresarias permiten perfilar o/a traballador/a
actual no sector e os empregos máis habituais que desempeñan. As características
sociodemográficas dos actuais traballadores no sector son:
Muller.
Maior de 45.
Nivel formativo baixo.
A realidade que se atopa é que o rol desempeñado tradicionalmente pola muller tende a
repetirse nas ocupacións ao seren desempeñados tamén de forma maioritaria por mulleres.
Mesmo entre a xente máis moza se reproduce este fenómeno xa que é doado observar as
áreas formativas técnicas masculinizadas e as sociais e culturais máis feminizadas.
Existen mozas por tanto, que estudaron na área sociosanitaria. Na Formación
Profesional regrada o 94,5%% de alumnado é muller na familia profesional de servizos
sociosanitarios á comunidade. As entrevistas en profundidade a responsables empresarias
amosan como estes titulados prefiren encamiñar a súa carreira cara empresas ou institucións
que lles permitan desenvolver a actividade en centros públicos e privados en lugar e non no
domicilio. Neste colectivo existe a percepción de que nos centros e residencias de anciáns ou
discapacitados hai maior especialización: existen numerosas e duras tarefas que son realizadas
por persoal especializado e menos formado.
Para coñecer os territorios (zonas) con máis potencialidade para crear emprego na área
de atención sociosanitaria no domicilio, e particularmente no de atención á ancianidade,
escóllense variables relacionadas co mercado laboral, contorno sociodemográficos e
infraestruturas. O procedemento metodolóxico aplicado é semellante ao que se elaborou para
o proxecto ILDER, modificando o peso e presenza de novos indicadores considerados de
interese. O procedemento seguido comeza por seleccionar os indicadores. A cada indicador
outórgaselle un peso (de 1 a 3) en función da súa importancia na evolución da xeración de
emprego na ocupación de atención á ancianidade e dependencia no domicilio.
Os indicadores para coñecer a potencialidade de emprego no servizo de atención á
ancianidade no domicilio son os seguintes:
Variables de carácter demográfico:
1. Porcentaxe de maiores de 65 anos sobre a poboación total da zona. Este
indicador ten unha influencia directa, forte e positiva sobre a potencialidade de
creación de emprego na atención a dependentes. Ten un peso de 3 puntos.
2. Índice de dependencia senil. É a proporción de persoas maiores de 65 anos sobre
o total de persoas en idade potencialmente activa (16 a 64). A influencia deste
factor é forte e positiva pero déuselle un peso menor porque reproduce en moita
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
66
medida os datos do primeiro indicador. O seu peso no cálculo final é por tanto 1
punto positivo.
3. Avellentamento da poboación. Analízase a evolución do número de persoas
maiores de 65 anos na zona entre os anos 2004 e 2008. Deste xeito coñecerase a
tendencia futura na evolución do número de anciáns e dependentes a seren
atendidos. O peso na selección territorial é 3 puntos positivos xa que é un excelente
indicador sobre a probable evolución futura da demanda destes servizos no
territorio.
4. Crecemento da poboación. Analízase a evolución da poboación de todas as idades
entre os anos 1998 e 2008. O crecemento poboacional implica máis demanda de
servizos, dinamismo demográfico e a súa evolución futura. Por esta razón
considérase que unha evolución poboacional positiva favorece a demanda de
servizos en xeral e de atención á dependencia en particular. Este factor ten un peso
importante pero non tanto como o número de anciáns así que se queda na
valoración de 2 puntos positivos.
5. Volume de persoas dependentes. Esta variable é central no cálculo a realizar
pero non existen rexistros ao respecto. O que hai son cálculos da súa incidencia por
idade e sexo, factores cunha gran relevancia. Deste xeito estimouse o número de
dependentes tomando como referencia a poboación por idade e sexo dos concellos
incluídos en cada zona. Así achégase unha estimación do volume de persoas
dependentes. Este factor afecta de forma positiva (máis dependentes precisan máis
servizos de atención) polo que o seu peso é 3.
Variables de carácter sociolaboral:
6. Taxa de actividade feminina. A taxa de actividade é a proporción de mulleres
activas (ocupadas e paradas) sobre o total de mulleres en idade laboral. Con este
indicador mídese a incorporación da muller ao mercado laboral. Unha baixa
incorporación feminina ao mercado laboral implicaría que as mulleres desempeñan o
rol tradicional e ocúpanse en boa medida do coidado de nenos, anciáns e
dependentes. A alta taxa de actividade implicaría máis necesidade de servizos de
atención a dependentes. Neste caso valórase cun 2 o peso deste indicador. Non se
valora con 3 porque os datos dispoñibles co nivel de desagregación preciso só están
dispoñibles para o ano 2001 (data do último Censo de Poboación e Vivendas) así que
debe ser considerado aproximado e evitando que sexa un factor clave
7. Taxa de ocupación feminina. O presente indicador define a porcentaxe de
mulleres traballando sobre o total en idade activa. Ten unha influencia análoga ao
anterior porque unha maior ocupación feminina implica máis demanda de servizos
de atención á dependencia. O peso deste indicador é 1, xa que é reproduce algunhas
das tendencias do anterior.
8. Taxa de temporalidade. Esta cifra reflexa a porcentaxe de contratos temporais
sobre o total de contratos rexistrados na zona. Así detéctase a calidade do mercado
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
67
laboral. Unha peor calidade no mercado laboral favorece a saída do mesmo por
parte das persoas que teñan necesidades de coidado de familiares. O peso do factor
é negativo (-1) porque unha maior temporalidade implica menos necesidades de
servizos de atención á dependencia.
Variables relacionadas coas infraestruturas e economía:
9. Número de empresas de servizos sociais. As empresas de servizos sociais
(CNAE 85.3) son a principal fonte de emprego así que serán unha un intenso
indicador positivo de cara a definir o potencial de emprego de cada zona. O peso
deste factor será 2 xa que ten influencia importante pero non debe solapar a
importancia de aquelas zonas onde se observa maior necesidade de iniciativa
empresarial no sector (hai poucas empresas pero moito potencial para crealas). O
apartado 85.3 do CNAE inclúe diversas “actividades de servizos sociais” que dan
conta do desenvolvemento deste sector xa que conta aquelas que desenvolven
actividades de atención a anciáns, persoas discapacitadas e persoas maiores con e
sen aloxamento. No epígrafe aparecen centros de día, residencias, empresas de
atención a domicilio ou garderías.
10. Nº de prazas en residencias de anciáns por cada 1000 habitantes maiores
de 65 anos. As ocupacións que se están a tratar implican a atención ao domicilio
polo que o número de prazas en residencias achegan unha competencia directa a
este sector. Por tanto o peso é negativo (-1) xa que a máis prazas teñamos en
residencias terase menos demanda de atención no domicilio. Sen embargo o seu
peso non será moi forte xa eu a existencia de moitas prazas tamén implica
receptividade á profesionalización deste servizo en lugar de unha forte dependencia
dos recursos familiares. É preciso realizar unha puntualización sobre o cálculo deste
indicador. Ao achegar as cifras de prazas en residencias obsérvase que algúns
concellos limítrofes coas cidades presentan un volume desproporcionado de prazas
comparado coa súa poboación. En realidade trátase dun servizo que se oferta a nivel
comarcal, que esixe terreos e infraestruturas polo que é lóxico que moitas
residencias veciñas ás cidades dean servizo ás propias cidades. Atopamos casos
paradigmáticos en Narón (301 prazas), Oleiros (715), Culleredo (263) e Teo (330).
Para obter cifras máis realistas procedeuse a sumar a poboación ancián das cidades
limítrofes e as prazas ofertadas nas mesmas, obtendo así unha proporción
equilibrada do número de prazas por cada 1000 persoas de máis de 65 anos. Este
servizo, como competencia da atención ao domicilio, terá peso negativo (-1).
11. Nº de prazas en centros de día por cada mil maiores de 65 anos. A incidencia
deste indicador na potencialidade de xeración de emprego é comparable ao
indicador nº 10 porque os centros de día compiten co servizo de atención a domicilio
así que a súa incidencia será negativa (-1) sobre a potencialidade de creación de
emprego na atención a domicilio.
12. Renda por habitante. A renda dispoñible informa do poder adquisitivo dos
individuos. Garante a capacidade de acceso a servizos de atención a dependentes. O
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
68
indicador inflúe de forma positiva sobre a potencialidade de creación de emprego de
atención sociosanitaria no domicilio.
13. Centro de Formación Profesional. A impartición na zona de cursos de atención
sociosanitaria ou auxiliar de enfermería achega persoal formado para empresas do
sector e tamén iniciativa empresarial así que son considerados positivos (1) para o
aumento da potencialidade de emprego na atención sociosanitaria no domicilio.
Na seguinte páxina preséntase os resultados do cálculo dos indicadores que foron
descritos.
A primeira táboa recolle o valor que toma cada un dos indicadores para cada zona.
A segunda táboa estandariza a escala de medida e aplícalle o factor de importancia que
foi definido. O procedemento é o que sigue.
Calcúlase o valor mínimo e máximo de cada indicador.
Á puntuación obtida réstaselle o mínimo.
Divídese o valor da resta entre a amplitude total de puntuacións e multiplícase por 10.
Deste xeito os indicadores achegan unha puntuación entre 0 e 10.
Multiplícase o valor obtido pola ponderación (importancia do factor). Se o factor é 1,
quedará un valor entre 0 e 10. Se o factor é 30 a puntuación será entre 0 e 30,
dándolle por tanto máis peso. Se o factor é -1 a puntuación irá de 0 a -10.
Sumando os resultados da segunda táboa, á que se lle aplicou o peso relativo de cada
indicador, tense a seguinte xerarquización de zonas segundo a súa potencialidade para crear
emprego na atención a domicilio de anciáns e persoas dependentes.
Figura 14. Táboa. Priorización de zonas por potencialidade de creación de emprego en atención a persoas dependentes no domicilio
Zonas Puntuación total Total Zona 6 76,90 Zona 10 74,82 Zona 12 72,59 Zona 13 72,05 Zona 2 67,74 Zona 5 59,74 Zona 9 58,44 Zona 7 57,45 Zona 11 52,41 Zona 4 50,81 Zona 8 46,24 Zona 1 44,58 Zona 3 33,87
69
Figura 15. Táboa. Indicadores do mercado laboral para servizos de atención a persoas dependentes no domicilio
Figura 16. Táboa. Indicadores estandarizados do mercado laboral para servizos de atención a persoas dependentes no domicilio
Zona % 65/poboaciónÍndice de
dependencia senilAvellentamento
(2004-2008)Crecemento da
poboaciónTaxa actividade feminina (2001)
Taxa de ocupación feminina
Volume estimado de dependentes
Temporalidade feminina
Empresas de servizos sociais
(cnae 85.3)
Prazas en residencias x 1000 maiores
de 65
Prazas en centros día x 1000 maiores
Formación FP
Renda bruta por habitante
Zona 1 30,0% 48,9% -1,5% -11,6% 30,5% 24,9% 1373 86,8% 4 9 0 0 8,7Zona 2 21,6% 32,3% 4,3% 6,3% 34,7% 26,9% 4163 88,1% 13 25 4 0 8,6Zona 3 21,9% 32,1% 1,1% -6,9% 34,2% 27,2% 1475 92,7% 8 54 4 0 9,7Zona 4 26,1% 40,0% 0,2% 1,5% 36,9% 31,9% 1969 85,6% 11 34 9 0 8,6Zona 5 29,5% 48,4% 0,3% -9,7% 34,4% 30,5% 1418 86,6% 13 29 6 1 8,0Zona 6 16,0% 21,9% 9,6% 35,5% 46,9% 39,1% 4758 87,2% 7 34 15 0 8,5Zona 7 23,1% 35,3% 3,8% -8,9% 32,1% 27,0% 2364 91,0% 7 2 0 1 8,3Zona 8 18,4% 8,9% 0,3% 21,3% 44,9% 39,1% 1606 82,5% 6 5 0 0 8,9Zona 9 19,3% 28,6% 3,5% 8,3% 40,6% 35,8% 1836 85,1% 19 49 0 0 8,0Zona 10 22,8% 34,4% 3,6% 2,5% 41,6% 37,2% 2378 87,7% 14 9 0 0 8,5Zona 11 24,8% 38,4% 3,2% -9,8% 32,3% 27,4% 2399 91,4% 13 20 10 0 8,2Zona 12 20,0% 31,1% 3,2% -1,1% 38,3% 32,2% 4119 92,4% 14 11 6 2 7,7Zona 13 19,8% 34,6% 4,3% 8,0% 41,9% 36,0% 3765 90,1% 11 11 6 0 8,6
% 65/poboaciónÍndice de
dependencia senilAvellentamento
(2004-2008)Crecemento da
poboaciónTaxa actividade feminina (2001)
Taxa de ocupación feminina
Volume estimado de dependentes
Temporalidade feminina
Empresas de servizos sociais
(cnae 85.3)
Prazas en residencias x 1000 maiores
de 65
Prazas en centros día x 1000 maiores
Formación FP
Renda bruta por habitante
Zona 1 30,0 10,0 0,0 0,0 0,0 0,0 8,6 -9,7 2,4 -1,9 0,0 0,0 5,1Zona 2 12,0 5,9 15,8 3,8 2,6 1,4 26,2 -9,8 12,9 -4,8 -2,8 0,0 4,4Zona 3 12,6 5,8 7,0 1,0 2,2 1,6 9,3 -10,0 7,1 -10,0 -2,8 0,0 10,0Zona 4 21,7 7,8 4,5 2,8 3,9 4,9 12,4 -9,6 10,6 -6,4 -6,5 0,0 4,7Zona 5 28,9 9,9 4,9 0,4 2,4 3,9 8,9 -9,7 12,9 -5,5 -3,8 5,0 1,4Zona 6 0,0 3,3 30,0 10,0 10,0 10,0 30,0 -9,7 5,9 -6,3 -10,0 0,0 3,8Zona 7 15,3 6,6 14,3 0,6 1,0 1,5 14,9 -9,9 5,9 -0,6 0,0 5,0 3,0Zona 8 5,2 0,0 5,0 7,0 8,8 10,0 10,1 -9,5 4,7 -1,1 0,0 0,0 6,1Zona 9 7,2 4,9 13,7 4,2 6,2 7,6 11,6 -9,6 20,0 -9,2 0,0 0,0 1,8Zona 10 14,5 6,4 13,8 3,0 6,8 8,6 15,0 -9,7 14,1 -1,8 0,0 0,0 4,2Zona 11 18,9 7,4 12,8 0,4 1,1 1,8 15,1 -9,9 12,9 -3,9 -6,9 0,0 2,8Zona 12 8,6 5,5 12,8 2,2 4,8 5,1 26,0 -10,0 14,1 -2,1 -4,4 10,0 0,0Zona 13 8,2 6,4 15,7 4,2 6,9 7,8 23,7 -9,9 10,6 -2,2 -4,0 0,0 4,6
Ponderación 3 1 3 1 1 1 2 -1 2 -1 -1 1 1
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
70
As zonas con maior potencial para xerar emprego para a ocupación sociosanitaria no
domicilio son a zona 6, 10, 12 e 13.
A zona 6 é próxima á cidade de A Coruña. Conta con moitos servizos e escolas e a
súa poboación é relativamente nova. Destaca sen embargo por un rápido
avellentamento no tempo analizado e polo alto nivel de actividade e ocupación
feminina. O crecemento da poboación maior de 65 anos foi do 9% nos 5 anos
analizados. O volume total estimado de dependentes tamén é elevado ao ter unha
poboación elevada, é a segunda zona con máis poboación tras a 2.
A zona 10: é a comarca de Ordes. Os aspectos en que máis destaca é unha alta taxa
de ocupación e actividade feminina e abundantes empresas de servizos sociais.
A zona 12 é o Barbanza, o Sar e Porto do Son. Trátase dun área rural ampla entre a
zona de influencia de A Coruña e Santiago. Destaca por un volume estimado de
dependentes bastante alto ,moitas empresas de servizos sociais e centros de
Formación Profesional onde se imparten especialidades da rama Sociosanitaria. No
resto de valores ocupa unha zona media na potencialidade de xerar emprego no
sector.
Estes datos pódense comparar cos que presenta o Observatorio ocupacional da
Consellería de Traballo, que identifica as 20 ocupacións con maior contratación (número de
contratos e evolución) e mellor ocupabilidade (relación entre demandas e ofertas de
emprego). Os resultados da consellería de traballo son un indicio pero deben considerarse
diversas apreciacións metodolóxicas.
O ámbito territorial son as comarcas, case nunca a correspondencia é exacta coas
zonas que utiliza Rede XIANA. Inclúe ademais os resultados das cidades.
Só toma en conta datos do mercado laboral e do pasado e non as tendencias
baseadas en indicadores sobre economía, demografía e infraestruturas.
Non tomamos en consideración os datos das comarcas urbanas. Nalgunhas destas
comarcas están as zonas que se definiron por ter maior potencialidade (2 e 6).
Os resultados que amosa a análise do Observatorio ocupacional é que as comarcas en
que os “asistentes domiciliarios” están entre os 20 máis contratados, presentan tendencia ao
crecemento e unha boa relación entre oferta e demanda son:
- Betanzos: zona 4.
- Eume: zona 3.
- Muros: zona 11.
- Terra de Melide: zona 5.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
71
Monitor/a de actividades de tempo libre infantil e xuvenil
Realizáronse entrevistas en profundidade a responsables empresariais que describiron
o perfil de traballadores/as coas que se atopan na actualidade no sector. Trátase de mulleres
de idades diversas pero neste caso o nivel formativo tende a ser algo máis elevado que no
caso dos que prestan atención aos anciáns e dependentes.
Para xente máis moza a ocupación non é rexeitada como o fan co coidado de maiores
e dependentes. Nos grupos de discusión atopáronse abundantes alusións entre os dous
grupos de xente máis moza.
- Para mulleres de nivel educativo medio e alto trátase da reprodución dun rol
feminino no ámbito laboral que rexeitan. Ademais sempre vinculan a ocupación a
salarios moi baixos, poucas posibilidades de mellora no futuro e pouca motivación.
Para o caso dos postos de traballo relacionados coa atención á infancia utilízanse parte
dos indicadores que xa axudaron a calcular a potencialidade no emprego a persoas
dependentes. Hai outros indicadores que aparecerán aquí por primeira vez. O procedemento
para calcular a puntuación final que obtén cada territorio será semellante.
Parte dos indicadores repítense, xa que anuncian tendencias positivas, en xeral, para o
mercado dos servizos persoais. Entre estes indicadores están: o crecemento da poboación, a
renda bruta, a taxa de actividade feminina e o índice de temporalidade feminina. A
continuación enuméranse todos.
Variables de carácter demográfico:
1. Porcentaxe de menores de 10 anos sobre a poboación total da zona. Este
indicador ten unha influencia directa, forte e positiva sobre a potencialidade de
creación de emprego nos servizos de atención á poboación infantil e xuvenil. Ten
un peso de 3 puntos positivos.
2. Evolución da poboación xuvenil. Analízase a evolución do número de persoas
maiores de 65 anos na zona entre os anos 2004 e 2008. Deste xeito coñecerase a
tendencia futura na evolución do número de anciáns e dependentes a seren
atendidos. O peso na selección territorial é 3.
3. Crecemento da poboación. Ver apartado de “Atención sociosanitaria no domicilio
a persoas dependentes”.
4. Porcentaxe de poboación menor de dez anos sobre mulleres inactivas: Se
este indicador é baixo quere dicir que hai moitas mulleres desocupadas (inactivas
ou paradas) polo que a atención e coidado dos menos recae en maior medida
sobre estas. O valor do indicador é positivo xa que ao aumentar o seu valor (máis
proporción de nenos sobre mulleres inactivas) quere dicir que hai menos
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
72
proporción de mulleres (inactivas) que se ocupan de tarefas domésticas e da
atención a familiares.
Variables de carácter sociolaboral:
5. Taxa de actividade feminina. Ver apartado de “Atención sociosanitaria no
domicilio a persoas dependentes”.
6. Taxa de ocupación feminina. Ver apartado de “Atención sociosanitaria no
domicilio a persoas dependentes”.
7. Taxa de temporalidade. Ver apartado de “Atención sociosanitaria no domicilio a
persoas dependentes”.
Variables relacionadas coas infraestruturas e economía:
8. Número de empresas de servizos sociais. Ver apartado de “Atención
sociosanitaria no domicilio a persoas dependentes”.
9. Nº de centros de Atención Infantil por cada mil nenos menores de 5 anos.
Un maior número deste tipo de centros e prazas implica unha maior actividade no
sector e tendencia social a que esta necesidade sexa cuberta por institucións alleas
á familia. Por esta razón o indicados é interpretado de forma positiva, canto maior
sexa a cobertura máis será a potencialidade de creación de emprego así que
presentará un valor positivo de 1.
10. Nº de escolas de infantil e primaria por cada 1000 nenos de menos de 10
anos. A presenza deste tipo de infraestruturas é un indicio de potencialidade na
creación de empregos en ocupacións relacionados con actividades extraescolares,
servizos de comedor ou transporte.
11. Renda bruta por habitante: Ver apartado de “Atención sociosanitaria no
domicilio a persoas dependentes”.
Nas táboas da seguinte páxina preséntanse os resultados da aplicación dos valores
indicados. A primeira táboa recolle os valores absolutos recollidos. Na segunda táboa
normalizáronse as puntuación (0 a 10) e aplicouse a ponderación en función do nivel de
importancia e sentido (positivo ou negativo) do indicador.
Figura 17. Táboa. Priorización de zonas por potencialidade de creación de emprego en atención á infancia-
Zona Total
Zona 8 98,1
Zona 6 92,4
Zona 13 65,2
Zona 10 56,1
Zona 4 52,1
Zona 9 51,7
Zona 12 45,4
Zona 2 41,0
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
73
Zona 3 28,8
Zona 5 28,1
Zona 11 26,2
Zona 7 25,4
Zona 1 21,8
Os resultados indican que as seguintes zonas destacan polo seu potencial na creación
de emprego nos servizos de atención á infancia:
- Zona 8 abrangue concellos do interior de A Coruña das comarcas de A Barcala,
Xallas e, sobre todo, Santiago de Compostela. A porcentaxe de menores, taxa de
actividade feminina e alta renda por habitante
- A zona 6 está na área directa de influencia da cidade de A Coruña: a porcentaxe de
nenos/as aumentou significativamente nos últimos anos ao igual que a poboación
total. A alta ocupabilidade feminina tamén o fan un lugar idóneo para a creación de
emprego na área de servizos sociais.
Zona 13 é a comarca de Bergantiños e Arteixo. Destaca pola taxa de ocupación
feminina, a renda e o crecemento da poboación máis moza.
Ao observar só a contratación rexistrada e a tendencia nos últimos anos podemos
achegar os datos do Observatorio Ocupacional, daCconsellería de traballo, que aprecian
signos positivos nas comarcas de Arzúa, Muros, Betanzos, O Sar e Terra de Soneira na
ocupación de “Empregados para o coidado de neno/as”.
74
Figura 18. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en atención á infancia.
Figura 19. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en atención á infancia.
menores 10/total
evolución menores de
10(2004-2008) crec pobnenos/
inactivostax activ fem
(2001) taxa ocup fem tax par femtemporalidade
femcai/ 1000 nenos
de 0 a 4Escolas inf/pr x
1000 nenosrenda bruta por
hab
Zona 1 4,9% -1,9% -11,6% 22,1% 30,5% 24,9% 370,01 86,8% 7,05 6,3 8,72 Zona 2 7,5% 18,2% 6,3% 26,1% 34,7% 26,9% 1.642,23 88,1% 3,26 5,4 8,58 Zona 3 5,8% -4,5% -6,9% 25,2% 34,2% 27,2% 686,84 92,7% 3,90 14,0 9,70 Zona 4 6,8% 9,7% 1,5% 27,9% 36,9% 31,9% 1.115,87 85,6% 6,01 12,2 8,63 Zona 5 5,4% -6,0% -9,7% 29,1% 34,4% 30,5% 1.378,40 86,6% 3,46 21,9 7,97 Zona 6 10,0% 18,6% 35,5% 38,0% 46,9% 39,1% 416,41 87,2% 4,38 1,3 8,46 Zona 7 6,3% -5,1% -8,9% 28,2% 32,1% 27,0% 383,27 91,0% 4,55 6,9 8,29 Zona 8 18,1% 14,7% 21,3% 28,4% 44,9% 39,1% 382,46 82,5% 3,67 2,0 8,92 Zona 9 7,8% 6,2% 8,3% 34,2% 40,6% 35,8% 1.693,46 85,1% 2,90 5,6 8,05
Zona 10 6,8% 5,7% 2,5% 31,6% 41,6% 37,2% 1.165,74 87,7% 3,37 10,8 8,53 Zona 11 6,2% -4,3% -9,8% 27,7% 32,3% 27,4% 788,10 91,4% 5,31 10,3 8,25 Zona 12 10,3% 3,4% -1,1% 34,0% 38,3% 32,2% 1.671,95 92,4% 3,47 3,9 7,69 Zona 13 10,9% 10,8% 8,0% 30,3% 41,9% 36,0% 1.074,95 90,1% 3,13 3,5 8,61
menores 10/total
evolución menores de
10(2004-2008) crec pobnenos/inactiva
stax activ fem
(2001) taxa ocup fem tax par femtemporalidade
femcai/ 1000 nenos
de 0 a 4Escolas inf/pr x
1000 nenosrenda bruta por
hab Total
Zona 1 0,0 3,3 0,0 0,0 0,0 0,0 -2,2 -9,7 10,0 2,9 17,5 21,8Zona 2 5,9 19,7 3,8 2,5 2,6 2,8 -9,7 -9,8 3,7 2,5 17,1 41,0Zona 3 2,2 1,2 1,0 1,9 2,2 3,2 -4,1 -10,0 4,8 6,4 20,0 28,8Zona 4 4,3 12,8 2,8 3,6 3,9 9,8 -6,6 -9,6 8,3 5,6 17,2 52,1Zona 5 1,3 0,0 0,4 4,4 2,4 7,9 -8,1 -9,7 4,1 10,0 15,5 28,1Zona 6 11,6 20,0 10,0 10,0 10,0 20,0 -2,5 -9,7 5,6 0,6 16,8 92,4Zona 7 3,2 0,7 0,6 3,8 1,0 2,9 -2,3 -9,9 5,9 3,2 16,3 25,4Zona 8 30,0 16,9 7,0 4,0 8,8 20,0 -2,3 -9,5 4,4 0,9 18,0 98,1Zona 9 6,7 9,9 4,2 7,6 6,2 15,3 -10,0 -9,6 3,1 2,6 15,7 51,7
Zona 10 4,5 9,5 3,0 5,9 6,8 17,2 -6,9 -9,7 3,9 5,0 17,0 56,1Zona 11 3,0 1,3 0,4 3,5 1,1 3,5 -4,7 -9,9 7,1 4,7 16,2 26,2Zona 12 12,3 7,7 2,2 7,5 4,8 10,2 -9,9 -10,0 4,1 1,8 14,8 45,4Zona 13 13,7 13,6 4,2 5,1 6,9 15,6 -6,3 -9,9 3,5 1,6 17,2 65,2
importancia 3 2 1 1 1 2 -1 -1 1 1 2
75
3.2 Mercado laboral: Medio ambiente
O sector de medio ambiente inclúe actividades de sectores considerablemente
diversos. Por unha parte está as que se relacionan coas enerxía verdes e por outra os
traballos relacionados co coidado, mantemento e deseño de espazos naturais ou zonas
verdes.
Dende o punto de vista da demanda observouse unha actitude claramente positiva
entre as persoas desempregadas cara ás ocupacións relacionadas coas enerxías renovables.
Sen embargo, o empresariado amósase reticente á incorporación de xente procedente
doutros sectores ou a contar con novos traballadores de idade elevada que non teña
experiencia no sector.
No grupo de discusión que contou coa participación de homes desempregados maiores
de 45 anos apareceu unha especial receptividade cara ao sector de instalación de
sistemas de enerxía solar térmica e fotovoltaica. Hai que indicar, por outra banda, que
este colectivo non dispón, en xeral, dunha información adecuada das funcións e
requisitos para o desempeño destas ocupacións. A ocupación de instalador/a de
sistemas de enerxía solar térmica está moi relacionado coa fontanería e a de
instalador/a de sistemas de enerxía solar fotovoltaica está moi relacionado coa
electricidade: as persoas desempregadas alleas ao sector relaciónano coa construción
non o teñen claro, non saben que é parte da mesma ocupación. Deste xeito resúltalle
unha ocupación moi misteriosa e descoñecida, algo demasiado diferente ao que teñen
feito. Se souberan que ten gran parecido a eses oficios tan coñecidos presentarían
unha actitude moito máis positiva.
Xa hai xente máis que cualificada neso, levan moito tempo formándose neso. En Madrid todo lo que se está construyendo ahora son con placas solares. Hay algunas naves que ya tienen el techo de placas solares.
As mulleres maiores de 45 xulgan practicamente imposible dedicar á instalación de
sistemas de enerxía solar ou fotovoltaica. Vense tan afastadas que a proposta
parécelles graciosa. Din simplemente que “non se ven” facéndoo ou que non están
preparadas, sen saber mesmo en que consiste a ocupación.
Claro, pero la pregunta mía es ¿le daría un puesto de fontanera a una mujer que supere los 45 años, aunque realice un curso y fuera un genio de la fontanería
As mulleres de 30 a 45 anos con formación media ou alta amosan unha actitude
distante e desinteresada cara o sector.
M: Bueno, que os parece el sector de instalación de placas solares o fotovoltaicas? Bueno, inaccesible M: Que opináis Si hay que ir se va M: O sea, básicamente ya no os planteáis si tiene futuro o no Es para decírselo a nuestras parejas, que se animen ellos (asentimentos e risas)
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
76
Entre a xente moza e de baixo nivel formativo tampouco ten especial entusiasmo polo
emprego. En xeral considéranse a si mesmo persoas que non van achegar un traballo
especializado, non lles interesa o que lles pareza complicado de aprender nin pensan
en especializarse. Esta xente moza enfrontouse a diversas experiencias laborais
precarias e inestables. Con menos de 30 anos semellan ter claro que especializarse só
conducirá a reducir abano de oportunidades así que prefiren ir desempeñando traballos
a curto prazo en sectores diversos. Insisten en contar anécdotas de xente dedicada a
un sector que quedou prexudicada por elo. Prefiren contar como se fosen experiencias
heroicas e admirables aquelas nas que sen facer nada, nin estar formado alguén tivo
un golpe de sorte e consegue triunfar sen comprometerse nin especializarse.
O meu vesiño Patxi, votou 3 anos fasendo un curso de placas solares e asejuraronlle que ó acabar o curso dábanlle choio, e tomou polo cú. Eso díxose moito, que ahora iba a dar moito choio pero bueno. Meteuse na éolica, non tiña nada, e chamaronno para ir a traballar así sin máis ás torres éolicas cobrando 3000€ ó mes
En segundo lugar atopámonos coa posibilidade do traballo no sector relacionado con
zonas verdes e forestal. O tema tratouse en todos os grupos de discusión e a reacción é
diversas. O que se pode apreciar claramente é que as mulleres temen que o traballo sexa
excesivamente duro. A maioría das mulleres que amosan certo interese será pensando nelo
como unha afección e non como unha ocupación profesional. A xente máis moza rexeita a
ocupación por ser ao aire libre: pensan na dureza, meteoroloxía. Relaciónano coa agricultura
e iso quítalle o atractivo por vincularse a atraso e falta de progreso social.
Os homes desempregados con máis de 45 anos. Mentres o forestal é considerado
demasiado duro para a súa idade, o da xardinería presenta simplemente pouco
interese. Non o pensaron seriamente porque non forma parte dos seus intereses, ou
iso cren porque non lles interesa ao teren un prexuízo pensando en traballar en casas
particulares para ricos caprichosos. En realidade o termo xardineiro ten unha especie
de connotación de “servinte dunha persoa rica” que xera un xuízo negativo. Ao pasar
polo tema da xardinería ignórano, tórnanse ao foresta, que coñecen e respectan pero
consideran pouco estable e pouco interesado e xente maior.
Antes se hablaba también del tema forestal… Se o miras, Galicia é unha empresa grandísima, e unha empresa grande de montes. Pero e que nadie lle vai a competir cunha simple mixta se teñen as máquinas paradas Antes, hai dous anos, quen compraba unha máquina tiña chollo, gañaba a vida. Sí, pode ser hoxe un que teña para unha casa da aldea, unha pijada de un día, que quera cerrar a vaca por se non ten seguro, despois non hai.
As mulleres maiores de 45 anos relacionan a nivel profesional xardinería coa
agricultura: a escasa rendibilidade e a dureza. En realidade emerxe un pesimismo
estremo e cren que non teñen aberta ningunha porta aínda que se formen. Seren
mulleres e seren maiores desanímaas de tal xeito que se dedicarían a calquera cousa
pero non teñen confianza real en ningunha.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
77
Vale, otro sector. De la industria alimentaria habíais hablado, tú estabas en la industria alimentaria, pero en concreto temas de panadería, de pastelería ¿qué os parece? ¿os plantearíais hacer un curso de ese tipo? (Dudas, tardan en contestar). Yo si tengo trabajo estaría dispuesta a tirar por donde sea. Hombre, garantizar no creo que nadie os lo garantice nunca. Ya, pero entonces ponerte a podar árboles sin ningún objetivo… (varias secundan la moción). No me veo yo. Claro, porque entonces me pongo a estudiar otra cosa que me interese más. El fin de aprender a podar árboles es un trabajo, a mí cómo persona no me aporta. Es que aprender a hacer pastelitos (sin otro objetivo no le vale). A mí cualquier tipo de, a ver cualquiera tampoco, pero cualquier curso que luego me garanticen que por lo menos medio año para empezar a hablar me van a dar trabajo. Que luego puedo quedarme en ese trabajo porque sirvo para él, vale, sino pues qué le vamos a hacer.
As mulleres de 30 a 45 anos con nivel formativo medio ou alto non toman en serio a
posibilidade de acceder ao traballador. Tratan cunha actitude falta de seriedade sobre
o bonitos que son os xardíns pero non hai plantexamentos serios ao respecto.
Yo no sé nada de flores, ni de jardines M: Bueno todo se puede solucionar con formación. Eso, partir de eso, el tema es si os plantearíais trabajar en ese sector, os apetecería, no os apetecería, no os veríais nunca, como lo veis? Jardín y forestal, es decir, jardines, pero también, podas, desbroces, cortes de árboles, ese tipo de cosas Yo estoy podando ahora mismo. M: Pero trabajarías, yo hablo de trabajar, es decir... Si, para mi es un trabajo bonito Si tiene que ser un muy bonito En tu cabeza lo ves tu, en tu jardín, ahí vas cuando quieres, si estás en una empresa... M: Bueno, alguien ha trabajado en eso, para empezar? No Yo no M: Lo veis? Yo no creo Yo de forestal no Yo lo he pensado Trabajas con las manos No todo con las manos trabajas No, no, es que eso es lo que no me gusta, es lo que estoy diciendo, pero le quitar piedras, limpiar
A xente máis moza pero sen formación é receptiva ao sector forestal e ao da
xardinería. O forestal parécelles interesante por pensar en máis cartos e variedade de
traballo mentres a xardinería é cómodo. En todo caso atráelles que perciben que cren
que a formación sería innecesario ou corta e sinxela.
Algún outro que vos interesa que poida ser interesante para facer cursillos, sectores que vos gusten ou tal? Todo o que sexa traballar, que den traballo e... todo o que sexa, dijo eu. Tou separado, teño unha filla, non me podo poñer ahora a estudiar Como todos! todos temos aljo que pasar. Boto un ano traballando ou estudiando e de que vivo, era boa Xente que temos xa unha vida Claro, eso non E moi diferente
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
78
Instalación de sistemas de enerxía solar térmica, fotovoltaica e eólica de pequena
potencia
Os indicadores utilizados para detectar a potencialidade territorial de xeración de
emprego nas ocupacións de sistemas de instalación de enerxía solar térmica, fotovoltaica e
eólica de pequena potencia defínense a continuación. Utilizáronse algúns dos indicadores xa
mencionados en apartados previos como a renda bruta por habitante, o crecemento
poboacional ou taxas de actividade. Tamén se achegan novos indicadores como as
tendencias na edificación. Por último incorpóranse indicadores directamente relacionados co
mercado laboral das ocupacións de fontanería e electricidade.
- A fontanería é unha actividade directamente relacionada coa instalación de sistemas
de enerxía solar térmica.
- A electricidade está incluída como indicador para coñecer a tendencia na contratación
nas ocupación de enerxía solar fotovoltaica e eólica de pequena potencia.
Os indicadores para detección de tendencias nas tendencias de contratación de
instaladores/as de enerxía solar térmica son as que seguen:
Variables de carácter demográfico:
1. Crecemento da poboación: o crecemento da poboación indica a potencialidade
na zona para demandar todo tipo de servizos. É especialmente importante na
previsión da construción de vivendas e infraestruturas, directamente relacionado
co demanda de instalación de vivendas, edificacións e as súas correspondentes
instalacións solares térmicas. O peso do indicador é por tanto positivo (1).
Variables de carácter sociolaboral:
2. Tendencia na contratación da ocupación de fontaneiro: a ocupación de
fontaneiro non está só relacionada senón que está solapada porque o instalador de
enerxía solar térmica debe ter a capacitación de fontaneiro especializado neste tipo
de instalacións. Os fontaneiros xeran emprego e son indicador do emprego xerado
por iso o peso do indicador é positivo (1). O dato é extraído das tendencias
observadas pola evolución nos últimos 5 anos polo observatorio ocupacional
(consellería de traballo) e pola relación entre oferta e demanda de profesionais
para esta ocupación. Aínda que o indicador é calculado a nivel comarcal calcúlase
unha media cando varias comarcas teñen concellos nunha zona. Excluíronse as
comarcas urbanas porque o peso dos contratos nas cidades (excluídas das zonas
que toma en conta Rede XIANA) son excesivas.
3. Volume de contratación de técnicos instaladores de enerxía solar térmica:
O indicador compara a cantidade de contratos nesta ocupación no ano 2009, o
peso é por tanto positivo pero débil (1) porque está demasiado influído polo
tamaño da zona. O dato é extraído das tendencias do observatorio ocupacional
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
79
(consellería de traballo). Aínda que o indicador é calculado a nivel comarcal
calcúlase unha media cando varias comarcas teñen concellos nunha zona.
Excluíronse as comarcas urbanas porque o peso dos contratos nas cidades
(excluídas das zonas que toma en conta Rede XIANA) son excesivas.
4. Tendencia na contratación de técnicos instaladores de enerxía solar
térmica: O indicador describe a evolución dos contratos nesta ocupación nos
últimos 5 anos e a relación entre oferta e demanda de profesionais nesta
ocupación. O peso do indicador é por tanto positivo(2). O dato é extraído das
tendencias do observatorio ocupacional (consellería de traballo). Aínda que o
indicador é calculado a nivel comarcal calcúlase unha media cando varias comarcas
teñen concellos nunha zona. Excluíronse as comarcas urbanas porque o peso dos
contratos nas cidades (excluídas das zonas que toma en conta Rede XIANA) son
excesivas.
Variables sobre infraestruturas e socioeconómicas:
5. Renda bruta por habitante: unha renda bruta elevada indica maior capacidade
para novas vivendas e tamén poder abordar os gastos que supón as instalacións
solares por iso é considerado de influencia positiva. O indicador é moi relevante e
o seu peso é 2.
6. Volume de edificación nova: as novas edificacións xeran a principal demanda de
instalacións de enerxía solar así que é considerado un indicador positivo para a
demanda de instalacións solares térmicas e, por tanto, da demanda da ocupación
de instalador de enerxía solar térmica. (1).
Para analizar a tendencia da demanda da ocupación de instalador de enerxía solar
fotovoltaica recolle os mesmos indicadores que no caso da enerxía solar térmicas coas
excepcións dos indicadores de ocupación de fontaneiros e instaladores de enerxía solar
térmica. Neste caso tómase como referencia a tendencia na ocupación de electricistas e na
ocupación de instaladores de enerxía solar fotovoltaica.
Nos cadros das seguintes páxinas figuran o resultado do análise dos indicadores da
evolución do mercado laboral destas dúas ocupacións. Pásase a continuación a describir os
territorios nos que emerxe unha previsible maior demanda de profesionais do sector e por
tanto prioridades na formación.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
80
Figura 20. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en instalacións solares térmicas
Figura 21. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en instalacións solares térmicas
Figura 22. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas
crec poboacióntend contratación
fontaneríaVolume contratción inst
solar térmica
Tendencia contratación inst sol
térmicaRenda bruta por
habVolume de nova
edificación
Zona 1 -0,1 4,0 1,0 7,0 8,7 162,0
Zona 2 0,1 2,0 4,0 3,0 8,6 658,0
Zona 3 -0,1 3,0 1,0 3,0 9,7 72,0
Zona 4 0,0 3,0 1,0 3,0 8,1 340,0
Zona 5 -0,1 7,0 1,0 2,0 8,0 113,0
Zona 6 0,4 2,0 4,0 3,0 8,0 661,0
Zona 7 -0,1 5,0 1,0 3,5 8,3 187,0
Zona 8 0,2 3,0 0,5 2,5 4,3 716,0
Zona 9 0,1 7,0 2,0 2,5 8,0 115,0
Zona 10 0,0 2,0 1,0 3,0 8,5 334,0
Zona 11 -0,1 3,0 0,5 3,0 8,2 135,0
Zona 12 0,0 2,5 1,0 2,0 6,2 887,0
Zona 13 0,1 2,0 2,0 3,0 6,1 631,0
crec poboacióntend contratación
fontaneríaVolume contratción inst
solar térmica
Tendencia contratación inst sol
térmicaRenda bruta por
habVolume de nova
edificación
Zona 1 0,0 4,0 2,9 30,0 16,4 1,1
Zona 2 3,8 0,0 20,0 6,0 15,8 7,2
Zona 3 1,0 2,0 2,9 6,0 20,0 0,0
Zona 4 2,8 2,0 2,9 6,0 14,1 3,3
Zona 5 0,4 10,0 2,9 0,0 13,5 0,5
Zona 6 10,0 0,0 20,0 6,0 13,7 7,2
Zona 7 0,6 6,0 2,9 9,0 14,7 1,4
Zona 8 7,0 2,0 0,0 3,0 0,0 7,9
Zona 9 4,2 10,0 8,6 3,0 13,8 0,5
Zona 10 3,0 0,0 2,9 6,0 15,6 3,2
Zona 11 0,4 2,0 0,0 6,0 14,6 0,8
Zona 12 2,2 1,0 2,9 0,0 7,0 10,0
Zona 13 4,2 0,0 8,6 6,0 6,6 6,9
Crecemento da poboación
Tendencia na contratación electricistas
Volume contratación ins solar fot
Tendencia contratación inst sol
fot edif novrenda bruta por
hab
Zona 1 -0,1 2,0 1,0 7,0 162,0 8,7
Zona 2 0,1 3,0 2,0 3,0 658,0 8,6
Zona 3 -0,1 7,0 1,0 3,0 72,0 9,7
Zona 4 0,0 8,0 1,0 3,0 340,0 8,1
Zona 5 -0,1 7,0 1,0 2,0 113,0 8,0
Zona 6 0,4 5,0 1,0 2,0 661,0 8,0
Zona 7 -0,1 2,0 1,0 3,0 187,0 8,3
Zona 8 0,2 3,0 0,5 2,5 716,0 4,3
Zona 9 0,1 5,0 1,0 2,5 115,0 8,0
Zona 10 0,0 3,0 1,0 3,0 334,0 8,5
Zona 11 -0,1 2,5 0,5 3,0 135,0 8,2
Zona 12 0,0 2,0 1,0 2,0 887,0 6,2
Zona 13 0,1 7,0 2,0 3,0 631,0 6,1
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
81
Figura 23. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en
instalacións solares fotovoltaicas
Os resultados do análise territorial da potencialidade de xeración de emprego nas
ocupacións de instalador/a de sistemas de enerxía solar térmica e fotovoltaica ofrécennos os
resultados que seguen.
Figura 24. Táboa. Priorización de zonas en función do potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas
Zonas Valores
Zona 6 56,9
Zona 1 54,3
Zona 2 52,8
Zona 9 40,1
Zona 7 34,6
Zona 13 32,1
Zona 3 31,9
Zona 4 31,0
Zona 10 30,7
Zona 5 27,3
Zona 11 23,7
Zona 12 23,1
Zona 8 19,9
As zonas con maior potencialidade na ocupación de instalador/a de sistemas de
enerxía solar térmica son:
• Zona 6: no contorno da cidade de A Coruña aparece un bo dato no volume de
contratación de instaladores/as de enerxía solar térmica e no crecemento da
Crecemento da poboación
Tendencia na contratación electricistas
Volume contratación ins solar fot
Tendencia contratación inst sol
fot edif novrenda bruta por
hab
Zona 1 0,0 0,0 6,7 30,0 1,1 16,4
Zona 2 3,8 1,7 20,0 6,0 7,2 15,8
Zona 3 1,0 8,3 6,7 6,0 0,0 20,0
Zona 4 2,8 10,0 6,7 6,0 3,3 14,1
Zona 5 0,4 8,3 6,7 0,0 0,5 13,5
Zona 6 10,0 5,0 6,7 0,0 7,2 13,7
Zona 7 0,6 0,0 6,7 6,0 1,4 14,7
Zona 8 7,0 1,7 0,0 3,0 7,9 0,0
Zona 9 4,2 5,0 6,7 3,0 0,5 13,8
Zona 10 3,0 1,7 6,7 6,0 3,2 15,6
Zona 11 0,4 0,8 0,0 6,0 0,8 14,6
Zona 12 2,2 0,0 6,7 0,0 10,0 7,0
Zona 13 4,2 8,3 20,0 6,0 6,9 6,6
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
82
poboación. A renda bruta por habitante e o volume de novas edificacións tamén
son relativamente elevados.
• Zona 1: a zona de Ortegal destaca po unha excelente tendencia na contratación de
instaladores/as de sistemas de enerxía solar térmica, que é o indicador de máis
peso entre os que se utilizan para o cálculo de prioridades territoriais.
• Zona 2: a zona próxima a Ferrol destaca polo volume total de contratación de
instaladores/as de enerxía solar térmica. Tamén puntúa por enriba na media na
renda bruta por habitante e volume de nova edificación.
Na seguinte táboa expóñense os resultados da análise de prioridades territoriais na
potencialidade de creación de emprego para a ocupación de instalador/a de enerxía solar
fotovoltaica.
Figura 25. Táboa. Priorización de zonas segundo potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas
Zonas Puntuación
Zona 2 54,5
Zona 1 54,1
Zona 13 51,9
Zona 4 42,8
Zona 6 42,6
Zona 3 42,0
Zona 10 36,2
Zona 9 33,2
Zona 5 29,4
Zona 7 29,4
Zona 12 25,9
Zona 11 22,6
Zona 8 19,6
As zonas con mellores perspectivas futuras na contratación de instaladores/as de
sistemas de enerxía solar fotovoltaica detállanse a continuación.
1. Zona 2: a zona próxima a Ferrol destaca no volume de persoas que contrata para
a instalacións de sistemas de enerxía solar fotovoltaica. Outros dous aspectos que
achegan un panorama positivo son o volume de novas edificacións e a renda bruta
por habitante.
2. Zona 1: novamente a zona de Ortegal achega moi boas tendencias na evolución da
contratación e relación entre oferta e demanda de profesionais para a instalación
de sistemas de enerxía solar fotovoltaica.
3. Zona 13: A zona de Bergantiños máis Arteixo destaca polo volume de contratos de
técnicos instaladores de sistemas de enerxía solar fotovoltaica. Tamén hai bos
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
83
datos no que se refire ao volume de nova edificación e na tendencia de
contratación para a ocupación de electricista.
Traballador/a forestal e mantemento de zonas verdes
Detállanse os indicadores utilizados para calcular a potencialidade territorial de
creación de emprego nas ocupacións de traballador/a forestal e de mantemento de zonas
verdes.
O mantemento de zonas verdes presenta uns indicadores semellantes aos de
instalacións de sistemas de enerxía solar xa que garda relación moi directa coa prosperidade
socioeconómica da zona (edificacións, renda e crecemento demográfico):
Variables de carácter demográfico:
1. Crecemento da poboación: o crecemento da poboación indica a potencialidade
na zona para demandar todo tipo de servizos. O peso do indicador é por tanto
positivo (1).
Variables de carácter sociolaboral:
2. Volume de contratación de xardinería: O indicador compara a cantidade de
contratos nesta ocupación no ano 2009 por zonas, o peso é por tanto positivo pero
débil (1) porque está demasiado influído polo tamaño da zona. O dato é extraído
das tendencias do observatorio ocupacional (consellería de traballo). Aínda que o
indicador é calculado a nivel comarcal calcúlase unha media cando varias comarcas
teñen concellos nunha zona. Excluíronse as comarcas urbanas porque o peso dos
contratos nas cidades (excluídas das zonas que toma en conta Rede XIANA) son
excesivas.
3. Tendencia na contratación de xardineiros/as: O indicador describe a
evolución dos contratos nesta ocupación nos últimos 5 anos e a relación entre
oferta e demanda de profesionais nesta ocupación. O peso do indicador é por tanto
positivo(2). O dato é extraído das tendencias do observatorio ocupacional
(consellería de traballo). Aínda que o indicador é calculado a nivel comarcal
calcúlase unha media cando varias comarcas teñen concellos nunha zona.
Excluíronse as comarcas urbanas porque o peso dos contratos nas cidades
(excluídas das zonas que toma en conta Rede XIANA) son excesivas.
Variables sobre infraestruturas e socioeconómicas:
4. Renda bruta por habitante: unha renda bruta elevada indica maior capacidade
para contratar este tipo de servizos e por iso é considerado de influencia positiva.
O indicador é moi relevante e o seu peso é 2.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
84
5. Volume de edificación nova: as novas edificacións xeran maior demanda deste
servizo polo que é considerado con peso positivo. (1).
Figura 26. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en mantemento de zonas verdes
Crec. pobo. contr xard tend contr xard edif nov renda bruta por
hab
Zona 1 -0,1 2,0 3,0 162,0 8,7
Zona 2 0,1 4,0 8,0 658,0 8,6
Zona 3 -0,1 2,0 8,0 72,0 9,7
Zona 4 0,0 2,0 3,0 340,0 8,1
Zona 5 -0,1 2,0 7,5 113,0 8,0
Zona 6 0,4 4,0 2,5 661,0 8,0
Zona 7 -0,1 1,5 3,0 187,0 8,3
Zona 8 0,2 0,5 5,0 716,0 4,3
Zona 9 0,1 2,0 7,7 115,0 8,0
Zona 10 0,0 3,0 7,0 334,0 8,5
Zona 11 -0,1 1,5 5,0 135,0 8,2
Zona 12 0,0 3,0 5,0 887,0 6,2
Zona 13 0,1 1,0 3,0 631,0 6,1
Figura 27. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en mantemento de zonas verdes
Renda bruta
por hab. Contratación
xardineiros/as
Tendencia na contratación
xard.
Volume de edificación
nova Crecemento da
poboación
Zona 1 0,0 8,6 2,7 1,1 8,2
Zona 2 3,8 20,0 30,0 7,2 7,9
Zona 3 1,0 8,6 30,0 0,0 10,0
Zona 4 2,8 8,6 2,7 3,3 7,1
Zona 5 0,4 8,6 27,3 0,5 6,8
Zona 6 10,0 20,0 0,0 7,2 6,8
Zona 7 0,6 5,7 2,7 1,4 7,4
Zona 8 7,0 0,0 13,6 7,9 0,0
Zona 9 4,2 8,6 28,4 0,5 6,9
Zona 10 3,0 14,3 24,5 3,2 7,8
Zona 11 0,4 5,7 13,6 0,8 7,3
Zona 12 2,2 14,3 13,6 10,0 3,5
Zona 13 4,2 2,9 2,7 6,9 3,3
Da análise realizada emerxen, como zonas de maior potencial de emprego para a
ocupación de xardinaría, as seguintes:
1. Zona 2: na zona que recolle os concellos próximo a Ferrol obsérvase unha
tendencia moi positiva na contratación de xardineiros/as, na evolución dos 5
últimos anos e a relación entre oferta e demanda no mercado laboral.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
85
2. Zona 10: a zona 10 está entre as prioritarias por presentar un volume de
contratación de xardineiros moi elevado e un nivel de renda por habitante elevado.
3. Zona 9: este territorio destaca pola tendencia moi boa na contratación dos últimos
anos e a relación entre oferta demanda de man de obra.
Figura 28. Táboa. Zonas prioritarias pola potencialidade de xeración de emprego en mantemento de zonas verdes
Zonas Valores
Zona 2 43,8
Zona 10 33,6
Zona 9 31,7
Zona 6 30,0
Zona 3 29,6
Zona 5 27,2
Zona 12 25,6
Zona 8 16,1
Zona 11 15,2
Zona 4 13,2
Zona 1 10,4
Zona 13 8,8
Zona 7 8,1
O sector forestal é moi diferente xa que non está ligado aos servizos senón ao sector
primario. Por esta razón aparecen novos indicadores como o terreo forestal ou a actividade
no sector primario xa que é imprescindible unha adecuada demografía empresarial para
xerar emprego no sector. A presenza de formación no sector tamén xerará sinerxías
positivas no sector.
Indicadores para calcular a potencialidade de emprego no sector forestal:
Variables sociolaborais:
1. Activos no sector primario: o volume de activos neste sector favorece a presenza
de actividade económica e de xeración de emprego polo que ten peso positivo (1).
2. Tendencia na contratación: a evolución da contratación nos últimos 5 anos e a
relación entre oferta e demanda é un indicador crucial polo que o seu peso é 3.
3. O volume de contratación no sector no último ano terá tamén peso positivo pola
necesidade de man de obra no sector.
Contorno:
4. Superficie forestal: este indicador é fundamental para que o sector poida xerar
emprego. O seu peso na puntuación final é 3.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
86
5. A existencia de formación profesional regrada no sector é considerado un factor
positivo para aumentar a actividade no sector así que ten influencia positiva sobre
a potencialidade de xeración de emprego para traballadores forestais (1).
Figura 29. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector forestal
Activos no
sector primario Tendencia na contratación
Volume de contratación
Superficie forestal Formación
Zona 1 4913 5,0 1,0 8,0 0,0
Zona 2 6109 2,0 1,0 448,3 0,0
Zona 3 2503 2,0 1,0 89,4 0,0
Zona 4 5140 2,0 1,0 100,5 0,0
Zona 5 5594 6,0 1,0 46,8 1,0
Zona 6 4436 2,0 1,0 59,2 0,0
Zona 7 6012 5,0 2,0 156,3 0,0
Zona 8 7229 6,0 2,0 272,2 0,0
Zona 9 4645 6,0 3,0 28,5 1,0
Zona 10 7214 2,0 1,0 59,4 0,0
Zona 11 4841 4,0 2,0 177,5 0,0
Zona 12 9447 5,0 1,0 1347,0 0,0
Zona 13 10088 2,5 1,0 266,8 0,0
Figura 30. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego no sector forestal
Activos no
sector primario Tendencia na contratación
Volume de contratación
Superficie forestal Formación
Zona 1 3,2 22,5 0,0 0,0 0,0
Zona 2 4,8 0,0 0,0 6,6 0,0
Zona 3 0,0 0,0 0,0 1,2 0,0
Zona 4 3,5 0,0 0,0 1,4 0,0
Zona 5 4,1 30,0 0,0 0,6 10,0
Zona 6 2,5 0,0 0,0 0,8 0,0
Zona 7 4,6 22,5 5,0 2,2 0,0
Zona 8 6,2 30,0 5,0 3,9 0,0
Zona 9 2,8 30,0 10,0 0,3 10,0
Zona 10 6,2 0,0 0,0 0,8 0,0
Zona 11 3,1 15,0 5,0 2,5 0,0
Zona 12 9,2 22,5 0,0 20,0 0,0
Zona 13 10,0 3,8 0,0 3,9 0,0
As seguintes zonas son as de maior potencial na xeración de emprego para
operarios/as de traballos forestais:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
87
1. Zona 9 inclúe Boqueixón, Teo, Touro e Vedra: o volume de contratados, a
evolución da contratación e relación entre oferta e demanda son os indicadores
que empuxan esta zona a ser a que presenta mellor potencial para crear emprego
para operarios/as no sector forestal.
2. Zona 12 é o Barbanza xunto co Sar e Porto do Son: a superficie forestal e a
evolución da contratación fan que esta zona tamén xere signos moi positivos para
a ocupación que nos ocupa.
3. Zona 8 inclúe A Baña, Ames, Brión, Negreira, Santa Comba e Val do Dubra: esta
zona, que ten un centro que imparte formación para o sector forestal, ten o maior
volume de contratados da lista de zonas.
Figura 31. Táboa. Priorización de zonas por potencial de creación de emprego no sector forestal
Zonas Valores Zona 9 53,1 Zona 12 51,7 Zona 8 45,2 Zona 5 44,7 Zona 7 34,3 Zona 1 25,7 Zona 11 25,6 Zona 13 17,6 Zona 2 11,3 Zona 10 7,0 Zona 4 4,9 Zona 6 3,3 Zona 3 1,2
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
88
3.3 Mercado laboral: Industria alimentaria
Este sector é un dos que deparou máis sorpresas aos participantes dos grupos de
discusión, representantes dos colectivos aos que Rede XIANA quere favorecer a inserción
laboral. Ninguén o tiña considerado previamente como alternativa laboral. Case todo o
mundo lle atopa algún aliciente a pesar de que a maioría considera que os horarios son unha
dificultade importante. A realidade é que o oficio de panadeiro é bonito para a maioría dos
parados e só os máis mozos poñen pegas serias ás limitacións horarias que impón.
A pastelería é un oficio definindo normalmente ilusionante, en especial para as
mulleres, xa que perciben o seu lado creativo e imaxinativo.
No grupo de discusión en que participou persoas desempregadas menores de
35 anos e con baixo nivel formativo atopouse que o interese por traballar en
panadería era case nulo, considerando os horarios como unha dificultade
excesiva para a pensar seriamente na posibilidade de dirixir o seu interese aos
sector. A posibilidade de dedicarse á pastelería non se lles pasou pola cabeza.
En realidade amosan escaso interese por comprometerse e especializarse de
verdade nunha ocupación, desconfían do interese disto a longo prazo. Semella
que teñen asumido que serán man de obra barata e pouco especializada toda
a súa vida porque non cren que ningún sector poida garantir unha estabilidade
real.
De noite Traballar de noite....! Traballo duro Panadeiro é moi jodido M: Que vos parece o de panadeiro por ahí? Algo jodido. Un primo meu é panadeiro M: Como? que conoces a alguén panadeiro? Un primo meu. Traballa en Padrón, e ostia, levántase as 4 da mañán pa faser o pan e despois a repartilo eh!, e tes que andar a correr eh. Se chove á chuvia. Dormes antes Aljo durmiras Eu desoriéntome. Jódeche a semana toda, porque non fas vida. E os domingos tes que traballar a collóns, a min o pan traemo a casa ijual. E o sábado xa non podes salir. De panadeiro fáltache moita vida M: O de panadeiro non vos convence No, a ver, se non hai outra cousa, a min se me chaman ahora para ir de panadeiro vou. M: Qué? Faríades algún curso destes? Pastelería? Quén quere ser pasteleiro? Con tal de que traballes 8 horas e un sueldo o día 1. Ahora mismo, eche o mesmo Para iso fas un ciclo medio Tes que ter un título para que che valga para aljo
No grupo de discusión en que participaron mulleres menores de 40 anos con
nivel formativo medio-alto detéctase unha actitude moi positiva. Non só
relativizan a dificultade dos horarios senón que a relativizan ao comparalo con
xornadas interminables e de horarios partidos noutros empregos que
desempeñaron. A este perfil de desempregado interésalle o feito de considerar
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
89
que a ocupación pode ser interesante e creativa xa que están afeitas a
traballar con moita precariedade en traballos que lles resultaron pouco
satisfactorios.
M: Venga otro sector. La industria alimentaria, en concreto, temas relacionados con pastelería y panadería. Si, a mi eso me encanta. A mi todo el pasteleo, y las propinas y todo me encanta. M: Pero se trataría de ponerse en situación de hacer un curso de 400 horas pensando en después trabajaríais y comerse pasteles también Sé que es un trabajo muy duro, porque mi padre es churrero, hay que madrugar mucho, y la cocina es muy dura. A mi en cambio me encantaría hacer pastelería, panadería, aparte de la vida de mi padre de toda la vida. Que sí, se levanta a las 4 de la mañana, pero a las 11 de la mañana está en su casa y eso es un placer, es un placer Y si trabajas en un pub? Te acuestas a las 7 No sé, a mi me encantaría M: O sea, desventajas, habláis de horarios sobre todo? No, no, no a mi... Gente que trabaja en panaderías y empiezan a las 4 de la mañana y acaban a las 3 o 4 de la tarde. Pero aun así, fíjate en una oficina, yo acababa a las 10 de la noche. Y entraba a las 8 de la mañana. Yo no me veo en la calle a la intemperie, pero si me veo en una pastelería. Aparte me parecen que los pasteles como que dan algo positivo.
Entre as mulleres maiores de 40 anos, con nivel formativo baixo amosan certo
desinterese polo sector xa que se negan a admitir que poida ter viabilidade
económica. Insístese en tratar o tema no grupo de discusión pero a verdade é
que nin sequera o toman en consideración porque teñen unha visión xeral de
que o oficio que teña que ver co tradicional está en declive e só atoparán
oportunidades laborais en novas ocupacións.
Pero eu creo que o do pan, é o que dicía a compañeira, ahora vaise ó super e non á panadería. Tengo yo una amiga que vende pasteles y empanadas, el pan lo compran en el DÍA, del pan no viven, y van a cerrar. Y tienen franquicias de pan... y bueno, y siguen vendiendo, le ganarán menos. (No se entiende bien 54:27) Non hay tantos supers como antes. Hay grandes superficies, no como en Coruña, pero las hay. Y las panaderías, yo las que veo, sí funcionan, desconozco si es rentable o no, pero que se hacen colas. Hai sitios que che vai o panadeiro pola porta. Pero hay menos gente que compra el pan. Yo lo veo, vas allí en verano y hay cola, tienen el númerito (un suturno). Pois nas casas no que hai todo xente maior que non ten coche para ir ó super, entonces cóllenllo ó panadeiro que vai pola casa. Porque aquí colles o coche vas ó super e xa tes todo.
Cando analizamos a visión do mundo da pastelería que teñen os homes
maiores de 45 anos atópase que a variable da idade é moi relevante. Ao igual
que pasaba coas mulleres néganse a crer que a panadería e pastelería teñan
potencialidade de emprego a medio ou longo prazo. Perciben un oficio que se
transmite por vía familiar e no que as panaderías tenden a desaparecer a prol
das grandes superficies comerciais.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
90
Pero si vos digo, e eso dígovolo de verdad, que hai panadeiros vellos que se queren retirar e non atopan quen lles traballen nas súas panaderías. A mín que me veña algún deses vellos e me traia un contrato por diante (que el traballa deso). ¿Non me creedes? (Varios din que non) Van metendo ós fillos. ¿Pero vos credes que os fillos lles apetece traballar de noite? Non. Normalmente as panaderías que eu conozco son fillos e pais e sobriños e o que lle cadre, todos da familia. Home poden ter algún obrero, eso non o discuto. O problema é se o fillo non quere traballar. Non, pero traballan. Eu teño compañeiros que traballan (os fillos). En Valladolid estivemos traballando (el máis un amigo) nun taller de soldadura de camións, e estivemos traballando xuntos 3 anos e despois el marchou e meteuse nun taller de aluminios, despois deixou a soldadura, deixou aluminios e hoxe anda de panadeiro. ¿E que tal lle vai? Bueno. Vaille ben, por aló ven un día a semana nada máis. ¿Cantos anos ten? 45 ou 46. Pero ha vuelto a la panadería con el padre o con quién sea porque lo otro no hay, porque si no no creo que siendo soldador, montador, no creo que se vuelva panadero. Pero quen di panadero‐pasteleiro di facer un curso de bastantes horas para poder ser iso. Eu os panadeiros que veñen por alí son pais e fillos e netos e sobriños e...
Indicadores para calcular a potencialidade de emprego nas ocupacións de pastelería e
panadería
Variables demográficas e económicas:
1. Renda bruta por habitante. As ocupacións de pastelería e panadería inclúense no
sector da industria pero son produtos perecedoiros para un mercado local así que a
renda bruta por habitante é un bo indicador da capacidade de compra dese
mercado.
2. Crecemento poboacional (2004-2008). Ao estar falando dun mercado local, o seu
volume é relevante para coñecer a tendencia no número potencial de clientes.
Variables socio-económicas e infraestruturas:
3. O volume de empresas do sector da industria alimentaria. A cifra total de
empresas no sector é un indicador relevante para coñecer a potencialidade de
xeración de emprego.
4. Evolución do número de empresas do sector da industria alimentaria. Esta
tendencia axuda tamén a coñecer como é a tendencia do sector no futuro e do
emprego xerado.
5. Superficie total de grandes superficies comerciais. Nas entrevistas coas asociacións
empresarias atopouse que as grandes superficies de venta constitúen a ameaza
máis significativa para o sector. Por esta razón considérase a súa presenza masiva
como un factor negativo para o emprego no sector.
6. Núcleos de poboación por cada 1000 habitantes. Canto maior é o número de
núcleos por cada 1000 habitantes, máis espallada está a poboación. Deste xeito
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
91
complícanse as posibilidades de éxito dos negocios de venda directa por non ter un
núcleo urbán de referencia considerable.
7. % de traballadores que debe desprazarse máis de media hora ata o lugar de
traballo. Obsérvase unha tendencia crecente, entre a xente ocupada, a utilizar
grandes superficies comerciais, que están nas principais vías de comunicación. A
miúdo a alternativa débese á escaseza de tempo e comodidade como parte dos
itinerarios. A tipoloxía de traballador que debe desprazarse para traballar é, por
tanto, o perfil ideal do que se dirixe aos centros comerciais en lugar de pequenos
comercios de proximidade. En consecuencia considérase que canto maior sexa o
porcentaxe de traballadores que precisan máis de media hora para desprazarse ao
seu posto, menos éxito terán os servizos de proximidade ligados á pastelería e
panadaría.
Figura 32. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector de industrias alimentarias
Figura 33. Táboa. Indicadores estandarizadas do potencial de creación de emprego no sector da industria alimentaria
Renda bruta por habitante
Crecemento da poboación
Empresas industria
alimentaria
Evolución empresas industria
alimentaria
Superficie de grandes
superficies comerciais
Núcleos de poboación por cada 1000 hab
Desprazados a traballar / 1000
hab
Zona 1 8,7 -11,6% 20,0 5,3% 98,3 6,3 36,9
Zona 2 8,6 6,3% 62,0 -10,1% 151,6 4,0 29,3
Zona 3 9,7 -6,9% 12,0 9,1% 131,0 2,8 50,5
Zona 4 8,6 1,5% 30,0 11,1% 108,1 5,5 48,8
Zona 5 8,0 -9,7% 18,0 -14,3% 117,2 7,2 22,5
Zona 6 8,5 35,5% 54,0 5,9% 159,7 3,5 41,2
Zona 7 8,3 -8,9% 29,0 -31,0% 105,5 6,4 13,3
Zona 8 8,9 21,3% 33,0 10,0% 150,7 6,6 31,1
Zona 9 8,0 8,3% 38,0 22,6% 99,5 8,9 34,4
Zona 10 8,5 2,5% 53,0 1,9% 128,5 6,8 48,1
Zona 11 8,2 -9,8% 35,0 -5,4% 118,5 5,7 22,8
Zona 12 7,7 -1,1% 66,0 6,5% 138,3 4,5 26,0
Zona 13 8,6 8,0% 104,0 4,0% 120,8 5,9 48,8
Renda bruta por habitante
Crecemento da poboación
Empresas industria
alimentaria
Evolución empresas industria
alimentaria
Superficie de grandes
superficies comerciais
Núcleos de poboación por cada 1000 hab
Desprazados a traballar / 1000
hab
Zona 1 5,1 0,0 1,7 13,5 0,0 -11,3 -6,3
Zona 2 4,4 3,8 10,9 7,8 -8,7 -3,7 -4,3
Zona 3 10,0 1,0 0,0 15,0 -5,3 0,0 -10,0
Zona 4 4,7 2,8 3,9 15,7 -1,6 -8,8 -9,5
Zona 5 1,4 0,4 1,3 6,2 -3,1 -14,3 -2,5
Zona 6 3,8 10,0 9,1 13,8 -10,0 -2,3 -7,5
Zona 7 3,0 0,6 3,7 0,0 -1,2 -11,6 0,0
Zona 8 6,1 7,0 4,6 15,3 -8,5 -12,5 -4,8
Zona 9 1,8 4,2 5,7 20,0 -0,2 -20,0 -5,7
Zona 10 4,2 3,0 8,9 12,3 -4,9 -13,2 -9,3
Zona 11 2,8 0,4 5,0 9,5 -3,3 -9,4 -2,6
Zona 12 0,0 2,2 11,7 14,0 -6,5 -5,3 -3,4
Zona 13 4,6 4,2 20,0 13,1 -3,7 -10,1 -9,5
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
92
Tra-lo cálculo dos valores estatísticos de cada un dos indicadores atópase que as
seguintes zonas presentan maior potencial de xeración de emprego nos sectores da
panadería e pastelería.
1. Zona 13: Bergantiños máis Arteixo presenta un elevado volume de
empresas do sector e unha evolución relativamente positiva no seu número.
2. Zona 6: o crecemento da poboación, a concentración da mesma e unha
evolución positiva da mesma fai que os concellos próximos á cidade de A
Coruña tamén presenten unha potencialidade positiva na creación de
empregos para ocupación de pastelería e panadaría.
3. Zona 12: na zona do Barbanza a evolución no número de empresas do
sector é positivo e presenta ademais bastante concentración da súa
poboación e os comercios de gran tamaño supoñen unha volume
relativamente baixo.
Figura 34. Táboa. Priorización territorial segundo potencial de creación de emprego no da industria alimentaria
Zonas Valores Zona 13 18,5 Zona 6 16,9 Zona 12 12,6 Zona 3 10,6 Zona 2 10,2 Zona 8 7,2 Zona 4 7,1 Zona 9 5,8 Zona 1 2,7 Zona 11 2,5 Zona 10 0,9 Zona 7 -5,5 Zona 5 -10,5
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
93
3.4 Mercado laboral: Comercio
Os homes non presentan ningún interese por esta ocupación, especialmente os de
maior idade. Se xa se comentou que o trato directo con clientes percibíase como unha
especie de submisión pouco aceptada. No caso do comercio, está aínda máis lonxe do
traballo co que se sentirían identificados que cando se trataba do coidado a persoas
dependentes. Nalgúns casos, dos homes que traballaron en ocupación diversas pode haber
un pouco máis de flexibilidade, sen embargo aqueles que non traballaron nunca de cara ao
público non teñen a menor intención de facelo no futuro. Para os máis mozos é unha
oportunidade provisional. Perciben un sector de gran tamaño que lles permite algunhas
oportunidades pero non valoran a formación para acceder ao posto.
Aínda que en moitas ocasións había interese polo sector, a formación non era
considerada realmente de interese para a inserción laboral.
A xente moza de pouca formación presentan pouco entusiasmo polo comercio,
en realidade teñen pouco traballo por calquera posto xa que é habitual a
expresión de “é traballo” sen que se observe plans a curto ou medio prazo nin
busca dunha ocupación satisfactoria.
M: Cál faríades entón dos que salen ahí? Dependiente de comercio no está nada mal M: E vos gustaría? no? Siiii, todo o que sexa traballo Mellor que estar na casa Traballo que cobres máis de 800€ que é o que busca todo o mundo Si pero eso é bastante complicado
As mulleres menores de 45 anos con formación media ou alta perciben con
interese a ocupación nun comercio. Non presentan entusiasmo nin interese
pola formación no sector pero falan da ocupación como algo factible.
M: Y a nivel de empleo como lo vemos, lo de trabajar en ese tipo de tiendas? A mi si Yo Yo también Pero de dependienta. Es que también hay portales para limpiar, sino te queda más remedio, pues se limpia algún portal. Es un oficio tan... M: Pero lo dices como si fuera lo peor, lo más bajo No, pero a ver, si tienes una carrera y puedes trabajar en lo tuyo vas a trabajar de dependienta? Yo no! lo tengo muy claro. Yo estudié una carrera por vocación y si puedo trabajar en algo de esa carrera no voy a trabajar en otra cosa que a lo mejor no me gusta. Pero si no encuentras un trabajo? Claro, es lo que estoy diciendo, a ver, que tienes muchos sitios donde trabajar; si realmente necesitas trabajar, hay mucho trabajo que hacer, mucho. Un día vi un papelito, déjanos tú currículum y las medidas
As mulleres desempregadas maiores de 45 anos aprecian certo interese polo
comercio pero declaran claramente que cren que non serían contratadas, que
non forman parte do perfil que buscan os empregadores. Este pesimismo
sobre o interese en contratalas, xunto cunha percepción moi negativa da
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
94
evolución do sector fai que rexeiten unha formación e mesmo tentar montar
pola súa conta un negocio no sector do comercio.
¿Pero comercio de atención al cliente? No nos quieren, hay gente joven que tiene problemas con experiencia para encontrar, bueno a parte que ahora el sector comercio está (mal). ¿De estar al público te refieres, para vender cosas? La vamos a vender. Que no la cojan porque a lo mejor pasa de esa edad porque tiene que ser ese perfil, vamos (indignada). A mí ya no me quieren con la edad que tengo. ¿No os lo planteais siqueira? O sea, buscar empleo en el sector del comercio. Yo ya he estado en comercio. ¿Y te planteas la posibilidad de buscar trabajo aún así dentro del comercio? Yo el trabajo me lo planteo en cualquier sector, me da igual. Pero no creo que en comercio te den trabajo. Si te limitan hasta casi la talla. Tienes que tener 25 años y la talla 38 y eso es difícil. O sea, que no, hoy por hoy no. Y montar un comercio hoy en día, no. Hoy olvídalo. Además los comercios en estos momentos están de capa caída. Están cerrando. O sea que eso nada. No interesa. Nada.
Os homes desempregados maiores de 45 anos son os que amosan de forma
máis clara e radical o rexeitamento cara a ocupación de dependente. Non lles
gusta, non cren que valen para desempeñalo e mesmo semella que les
parecería ridículo ou denigrante traballar nun comercio. A cuestión pásase
rapidamente cun acordo xeral e claro. Tras declarar que se dedicarían case a
calquera cousa atopámonos unha reacción espontánea e unánime de risas.
Estas risas indican o afastado que está a imaxe dun dependente da que teñen
de si mesmos. Posteriormente pasan a dar razóns que xustifiquen a súa
postura na tendencia negativa que observan no sector.
Falando do tema que me comentabas de Amancio ¿qué opinades do comercio? porque falábamos de negocios ¿qué opinades do comercio? Tenían que cerrar todos menos los chinos (risas). ¿Vos atreveríades cun comercio? (Varios dicen que no). No, porque tampoco podés competir. Pero hai moitos sectores, non soamente están os chinos. Imposible. Yo experiencia con un comercio no tengo, a parte creo que el gallego ya es vergonzoso de por sí a dar la cara. A los gallegos no nos gusta pedir, yo lo vi en Argentina con gallegos de 80 años que estaban muertos y eran incapaces de pedir un euro y a mí me pasa lo mismo. Pero bueno, comercio me refiro a abrir un comercio, ¿quen quere abrir un comercio? ¿Canto temos de presuposto? (Risas) Bueno, o tema é se o considerades posible, despois organizalo é outra cousa. Eso son batallas imposibles. Estos de aquí compraron un baixo por 40 millóns (os chinos). Os comercios pequenos xa a maioría desaparecen, van quedando os grandes.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
95
Variables demográficas e económicas:
1. Crecemento poboacional (2004-2008). Este indicador é relevante para coñecer a
tendencia no número potencial de clientes do comercio.
2. Renda bruta por habitante: a capacidade de compra depende da renda bruta así
que é un indicador que é preciso ter en conta.
Variables socio-económicas e infraestruturas:
3. Número de empresas do sector comercial. A capacidade para xerar emprego e a
importancia relativa do sector detéctase observando como é o tecido comercial
actual.
4. Evolución do número de empresas do sector do comercio: a tendencia observada
na creación ou destrución de empresas axudaramos a coñecer as expectativas
futuras na ocupación.
5. Volume de contratos para a ocupación de dependente en 2009: o número total de
contratos como dependentes de comercio amósanos o tamaño da oferta laboral
que hai actualmente.
6. Tendencia na contratación para a ocupación de dependentes nos últimos 5 anos.
Este indicador é elaborado polo Observatorio Ocupacional (Consellería de Traballo)
e recolle a tendencia nos contratos dos últimos 5 anos e a relación entre oferta e
demanda de traballadores para a ocupación.
Figura 35. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector do comercio
Crecemento da poboación
Renda bruta por habitante
Empresas comercio
Evolución de empresas comercio
Volume de contratación de
dependentes
Evolución na contratación de
dependentes
Zona 1 -11,6% 8,7 275 -10,7% 1,0 7
Zona 2 6,3% 8,6 776 -5,9% 5,0 3
Zona 3 -6,9% 9,7 328 -7,1% 2,0 3
Zona 4 1,5% 8,1 446 1,6% 3,0 8
Zona 5 -9,7% 8,0 297 4,2% 2,0 3
Zona 6 35,5% 8,0 1282 26,4% 5,0 2
Zona 7 -8,9% 8,3 617 4,2% 1,5 3
Zona 8 21,3% 4,3 701 39,6% 1,0 3
Zona 9 8,3% 8,0 359 17,7% 3,0 3
Zona 10 2,5% 8,5 501 13,9% 2,0 3
Zona 11 -9,8% 8,2 592 -3,7% 1,0 6
Zona 12 -1,1% 6,2 1273 4,3% 3,5 5
Zona 13 8,0% 6,1 1413 6,2% 4,0 2
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
96
Figura 36. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego no sector do comercio
As zonas con máis potencial para xerar emprego para dependentes de comercios
enuméranse a continuación:
1. Zona 6: nos concellos como Culleredo, Oleiros, Sada, Cambre, Abegondo e
Bergondo obsérvase bo potencial na xeración de emprego no comercio xa que é
nos que hai maior volume de dependentes contratados e as empresas no sector
comercial son moitas crecen. A evolución na poboación da zona tamén é positiva.
2. Zona 4: Na zona da comarca de Betanzos destaca sobre todo que a evolución na
contratación de dependentes é moi elevada. Tamén a renda bruta por habitante
contribúe a sinalar esta zona entres as destacadas para o sector do comercio.
3. Zona 12: O Barbanza, a certa distancia dos dous territorios anteriores, só ten a
puntuación máxima no número de empresas do sector comercial, destacando
tamén no número total de contratados para a ocupación de dependente.
Figura 37. Táboa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector do comercio
Zonas Valores Zona 6 67,3 Zona 4 63,3 Zona 12 51,5 Zona 2 50,9 Zona 9 45,1 Zona 13 42,4 Zona 1 41,4 Zona 11 40,5 Zona 10 40,4 Zona 8 35,7 Zona 3 32,9 Zona 7 31,7 Zona 5 30,1
Crecemento da poboación
Renda bruta por habitante
Empresas comercio
Evolución de empresas comercio
Volume de contratación de
dependentes
Evolución na contratación de
dependentes
Zona 1 0,0 16,4 0,0 0,0 0,0 25,0
Zona 2 3,8 15,8 4,4 1,9 20,0 5,0
Zona 3 1,0 20,0 0,5 1,4 5,0 5,0
Zona 4 2,8 14,1 1,5 4,9 10,0 30,0
Zona 5 0,4 13,5 0,2 5,9 5,0 5,0
Zona 6 10,0 13,7 8,8 14,8 20,0 0,0
Zona 7 0,6 14,7 3,0 5,9 2,5 5,0
Zona 8 7,0 0,0 3,7 20,0 0,0 5,0
Zona 9 4,2 13,8 0,7 11,3 10,0 5,0
Zona 10 3,0 15,6 2,0 9,8 5,0 5,0
Zona 11 0,4 14,6 2,8 2,8 0,0 20,0
Zona 12 2,2 7,0 8,8 6,0 12,5 15,0
Zona 13 4,2 6,6 10,0 6,7 15,0 0,0
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
97
3.5 Conclusións do diagnóstico do mercado laboral
A metodoloxía utilizada no capítulo é mixta. Os grupos de discusión achegan unha
explicación dos sectores de máis interese e capacidade en cada un dos colectivos aos que
dirixe a súa acción Rede XIANA.
ATENCIÓN SOCIOCOMUNITARIA
As zonas con maior potencial para xerar emprego para a ocupación sociosanitaria no
domicilio son a zona 6, 10, 12 e 13.
A zona 6 é próxima á cidade de A Coruña. Conta con moitos servizos e escolas e a
súa poboación é relativamente nova. Destaca sen embargo por un rápido
avellentamento no tempo analizado (9% nos 5 últimos anos) e polo alto nivel de
actividade e ocupación feminina. O volume total estimado de dependentes tamén é
elevado ao ter unha poboación elevada, é a segunda zona con máis poboación tras a
zona 2.
A zona 10: é a comarca de Ordes. Os aspectos en que máis destaca é unha alta taxa
de ocupación e actividade feminina, que por tanto non ten tanta dispoñibilidade para
atender a maiores e dependentes, xunto cun número significativo de empresas de
servizos sociais.
A zona 12 é o Barbanza, o Sar e Porto do Son. Trátase dun área rural ampla entre a
zona de influencia de A Coruña e Santiago. Destaca por un volume estimado de
dependentes bastante alto ,moitas empresas de servizos sociais e centros de
Formación Profesional onde se imparten especialidades da rama Sociosanitaria, coa
expectativa de xeración de empresas e actividade que iso supón. No resto de valores
ocupa unha zona media na potencialidade de xerar emprego no sector.
No caso de servizos de atención á infancia aparecen as seguintes zonas polo seu maior
potencial de xeración de emprego:
- Zona 8 abrangue concellos do interior de A Coruña das comarcas de A Barcala,
Xallas e, sobre todo, Santiago de Compostela. A porcentaxe de menores, taxa de
actividade feminina e alta renda por habitante
- A zona 6 está na área directa de influencia da cidade de A Coruña: a porcentaxe de
nenos/as aumentou significativamente nos últimos anos ao igual que a poboación
total. A alta ocupabilidade feminina tamén o fan un lugar idóneo para a creación de
emprego na área de servizos sociais.
Zona 13 é a comarca de Bergantiños e Arteixo. Destaca pola taxa de ocupación
feminina, a renda e o crecemento da poboación máis moza.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
98
Figura 38. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de servizos á comunidade
MEDIO AMBIENTE: ENERXÍAS RENOVABLES
As zonas con maior potencialidade na ocupación de instalador/a de sistemas de
enerxía solar térmica son:
Zona 6: no contorno da cidade de A Coruña destaca o indicador no volume de
contratación de instaladores/as de enerxía solar térmica e no crecemento da
poboación. A renda bruta por habitante e o volume de novas edificacións tamén son
relativamente elevados.
Zona 1: a zona de Ortegal destaca por unha excelente tendencia na contratación de
instaladores/as de sistemas de enerxía solar térmica, que é o indicador de máis peso
entre os que se utilizan para o cálculo de prioridades territoriais.
Zona 2: a zona próxima a Ferrol destaca polo volume total de contratación de
instaladores/as de enerxía solar térmica. Tamén puntúa por enriba na media na
renda bruta por habitante e volume de nova edificación.
As zonas con mellores perspectivas futuras na contratación de instaladores/as de
sistemas de enerxía solar fotovoltaica detállanse a continuación.
Zona 2: a zona próxima a Ferrol destaca no volume de persoas que contrata para a
instalacións de sistemas de enerxía solar fotovoltaica. Outros dous aspectos que
achegan un panorama positivo no mercado laboral deste sector son o volume de
novas edificacións e a renda bruta por habitante.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
99
Zona 1: ao igual que coa térmica, a zona de Ortegal achega moi boas tendencias na
evolución da contratación e relación entre oferta e demanda de profesionais para a
instalación de sistemas de enerxía solar fotovoltaica.
Zona 13: A zona de Bergantiños máis Arteixo destaca polo volume de contratos de
técnicos instaladores de sistemas de enerxía solar fotovoltaica. Tamén hai bos datos
no que se refire ao volume de nova edificación e na tendencia de contratación para a
ocupación de electricista.
Figura 39. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de instalacións de enerxías renovables
MEDIO AMBIENTE: ZONAS VERDES
Da análise realizada do mercado laboral emerxen, como zonas de maior potencial de
emprego para a ocupación de xardinaría, as seguintes:
Zona 2: na zona que recolle os concellos próximo a Ferrol obsérvase unha tendencia
moi positiva na contratación de xardineiros/as, na evolución dos 5 últimos anos e a
boa relación entre oferta e demanda de persoal para esta ocupación no mercado
laboral da zona.
Zona 10: atópase entre as prioritarias por presentar un volume de contratación de
xardineiros moi elevado e un nivel de renda por habitante relativamente alto dentro
da media provincial.
Zona 9: este territorio destaca pola tendencia moi boa na contratación dos últimos
anos e a relación entre oferta demanda de man de obra.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
100
As seguintes zonas son as de maior potencial na xeración de emprego para
operarios/as de traballos forestais:
Zona 9 inclúe Boqueixón, Teo, Touro e Vedra: o volume de contratados, a evolución
da contratación e relación entre oferta e demanda son os indicadores que empuxan
esta zona a ser a que presenta mellor potencial para crear emprego para
operarios/as no sector forestal.
Zona 12 é o Barbanza xunto co Sar e Porto do Son: a superficie forestal e a
evolución da contratación fan que esta zona tamén xere signos moi positivos para a
ocupación.
Zona 8 inclúe A Baña, Ames, Brión, Negreira, Santa Comba e Val do Dubra: esta
zona, que ten un centro que imparte formación para o sector forestal, ten o maior
volume de contratados das zonas.
Figura 40. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de xardinería e forestal
INDUSTRIA ALIMENTARIA
Tra-lo cálculo dos valores estatísticos de cada un dos indicadores relacionados coa
ocupación de panadaría/pastelería atópase que as seguintes zonas presentan maior potencial
de xeración de emprego:
Zona 13: Bergantiños máis Arteixo presenta un elevado volume de empresas do
sector e unha evolución relativamente positiva no seu número.
Zona 6: o crecemento da poboación, a concentración da mesma e unha evolución
positiva da mesma fai que os concellos próximos á cidade de A Coruña tamén
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
101
presenten unha potencialidade positiva na creación de empregos para ocupación de
pastelería e panadaría.
Zona 12: na zona do Barbanza a evolución no número de empresas do sector é
positivo e presenta ademais bastante concentración da súa poboación . As superficies
comerciais de gran tamaño supoñen unha volume relativamente baixo entre a
superficie comercial total.
Figura 41. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de panadaría/pastelería
COMERCIO
As zonas con máis potencial para xerar emprego para dependentes de comercios
enuméranse a continuación:
Zona 6: nos concellos como Culleredo, Oleiros, Sada, Cambre, Abegondo e Bergondo
obsérvase bo potencial na xeración de emprego no comercio debido a que é nos que
hai maior volume de dependentes contratados e as empresas no sector comercial
son moitas e teñen tendencia a crecer en número. A evolución demográfica da zona
tamén é positiva.
Zona 4: Na zona da comarca de Betanzos destaca sobre todo que a evolución na
contratación de dependentes é moi positiva. Tamén a renda bruta por habitante
contribúe a sinalar esta zona entres as destacadas para o sector do comercio.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
102
Zona 12: O Barbanza, a certa distancia dos dous territorios anteriores, só ten a
puntuación máxima no número de empresas do sector comercial, destacando tamén
no número total de contratados para a ocupación de dependente.
Figura 42. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de comercio
Estudo de seguimento da realidade empresarial
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
105
4. Estudo de seguimento da realidade empresarial
Nos apartados anteriores fíxose un achegamento ao mercado laboral das áreas rurais
da provincia de A Coruña. Tomouse en consideración a formación dispoñible, o que opinaban
os propios candidatos e a valoración dende as asociacións empresariais. Tamén se achegou
unha análise de factores sociais, económicos e infraestruturas que permitiron valorar as
potencialidades de emprego por territorios.
Se algo falta para pechar a visión do mercado laboral é o punto de vista dos propios
empregadores. Recolleuse unha valoración do estado das empresas, perfiles e necesidades
formativas xerais mediante entrevistas en profundidade ás principais asociacións
empresariais dos sectores tratados. Estas entrevistas profundaron no perfil dos empregados
que demandan e a súa percepción sobre a formación no seu sector. Tamén deron unha
visión xeral da evolución do sector.
Neste capítulo analízase unha visión distinta porque se realizou unha enquisa entre os
propios empresarios. A enquisa sirve para obter algunhas informacións moi útiles sobre o
mercado laboral:
- Se nas entrevistas en profundidade amosáronse algunhas actitudes e valoracións do
mercado laboral, agora póñense por escrito para que sexan valoradas polos
empresarios e cuantificalas. As actitudes foron analizadas segundo indicadores máis
concretos:
o Valoracións do mercado laboral: interese e abundancia dos candidatos,
actitudes que amosan e preferencias dos empregadores.
o Valoracións da formación: duración ideal dos cursos, grao de especialización,
organismos que os deberían impartir.
o Valoracións sobre os candidatos: o xénero, idade, experiencia ou formación.
- As ocupacións máis demandadas serán detectadas grazas á realización dun repaso
dos procesos de contratación dos últimos anos.
- Os problemas que atopen no perfil ou capacitación dos candidatos son recollidos.
- As preferencias na formación, cualificación e perfil social dos candidatos son expostos
para saber tamén se encaixan cos colectivos aos que se dirixe prioritariamente Rede
XIANA.
Os datos das seguintes páxinas proveñen, por tanto, dunha enquisa presencial e
telefónica realizada a empresas da provincia de A Coruña. Os sectores tratados foron os de
Servizos de proximidade, Acondicionamento e mantemento de zonas verdes, Instalacións de
enerxías renovables e Industrias alimentarias. Observarase que non se trata o sector do
comercio. O enorme volume dos empregados no sector, tipoloxía de empresas e variedade
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
106
de actividades fan que unha enquisa deste tipo non poida achegar datos dun sector así de
grande e diverso.
A ficha técnica da enquisa realizada é a que se detalla a continuación.
Figura 43. Táboa. Ficha técnica de enquisa a empresas
Tipo de mostraxe: Mostraxe aleatorio estratificada. Os estratos están definidos polos sectores participantes e o seu tamaño calculouse por afixación óptima.
Universo: empresas con algún centro de traballo na provincia de A Coruña dos sectores de Servizos de proximidade, Instalacións de enerxías renovables, Industria alimentaria e Zonas verdes e forestal. Tiveron que ter a actividade durante, como mínimo, o ano 2009 e ter varios empregados.
Ámbito xeográfico: Provincia de A Coruña
Tamaño da mostra: 100 entrevistas polo que a marxe de erro sería do 10% para a mostra global cun nivel de confianza do 95,5% e estimando a varianza da distribución (p=q=0,5)
Recollida da información: Entrevista telefónica asistida por ordenador e presencial.
Datas de realización do traballo de campo: do 9 de decembro ao 30 de decembro de 2009.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
107
4.1 Descrición da mostra da enquisa
Na realización da enquisa participaron empresas de todas as zonas nas que Rede
XIANA segmenta o territorio. A distribución por sectores de actividade é o que se amosa na
gráfica.
Figura 44. Gráfica: descrición da mostra por sectores de actividade
A distribución por tamaño das empresas indica que contan cunha media de 32
traballadores. Este dato é equívoco porque está influenciado por valores extremos (poucas
empresas con moitos traballadores/as alteran demasiado o resultado). A mediana indícanos
mellor o tamaño medio das empresas. A mediana sitúase en 13 traballadores/as por
empresa (a metade das empresas ten máis traballadores e a outra metade ten menos de 13
traballadores/as).
Figura 45. Gráfica: descrición da mostra por número de traballadores/as
15%
21%
26%
38%Enerxías renovablesIndustria alimentariaZonas verdesServizos á comunidade
Actividade da empresa
34,0%
29,0%
37,0%Máis de 25 traballadores/as
11 a 25 traballdore/as
1 a 10 traballadores/as
Número de traballadores por empresa
indica
nova
2 ho
relac
enerx
como
A distribuc
an como o
mente as m
mes hai 16
ión é a opos
xías renovab
Figura 4
ActividServiz
Z
Indu
Ene
A distribuc
o segue. Tam
Figura 4
ción por sexo
mercado la
edianas atóp
6 mulleres.
sta no secto
bles.
46. Táboa: de
dade da emprezos á comunidad
Zonas verdes
ustria alimentaria
erxías renovables
Total
ción dos trab
mén se amos
47. Gráfica: d
o do traballa
aboral difire
pase que na
Na industria
r de Mantem
escrición da m
esa e
a
balladores se
sa o tamaño
descrición da m
Observ
ador e secto
considerab
empresa m
a alimentari
mento e aco
ostra por sect
EstatísticoMedia
MedianaMedia
MedianaMedia
MedianaMedia
MedianaMedia
Mediana
egundo as fu
medio por s
mostra por sec
vatorio socioec
or presenta o
blemente du
edia en Serv
a hai 8 mu
ndicionamen
tores e númer
os
Númerotraba
em6
a
1a
9a
1a
1a
ncións dese
sector de act
ctores e tipolo
conómico do p
os primeiros
uns aos out
vizos á comu
ulleres por c
nto de zonas
ro de traballad
o de homes allando na mpresa 6,87
2 12,16
6 9,10
5 15,50
5 10,21
5
mpeñadas n
tividade.
oxía de traball
roxecto Rede
s matices qu
ros. Ao obs
unidade, por
cada 5 hom
s verdes e n
dores/as
Número dmulleres
traballandoempresa
35,83 16
6,04 3
17,70 8
3,21 2
19,37 6
na empresa q
ladores/as
XIANA
108
ue nos
servar
r cada
mes. A
no das
de s o na a
queda
renov
zonas
antig
son m
Figura 4
A antigüida
vables e serv
s verde é 18
Figura 4
Só o 19%
üidade. Pola
moito máis r
Figura 5
Servizo
Zo
Indus
Enerx
48. Gráfica: d
ade das em
vizos á comu
8 anos e na i
49. Gráfica: d
% das emp
a contra, as
recentes, má
50. Táboa: de
os á comunidad
onas verdes
tria alimentaria
xías renovables
Total
descrición da m
presas é dif
unidade as e
ndustria alim
descrición da m
presas da i
empresas d
áis da metad
escrición da m
Menos
de 6
4
a 1
s 6
4
Observ
mostra por sec
ferente segu
empresas te
mentaria 24
mostra por an
ndustria ali
de enerxías
de foron crea
ostra por sect
de 10 anos
60,6%
42,3%
9,0%
60,0%
46,3%
vatorio socioec
ctores e tama
undo o secto
ñen unha m
anos como
tigüidade da e
mentaria te
renovables o
adas nos últi
tores e tipolox
De 10 a 19 a
30,3%
11,5%
38,1%
26,7%
26,3%
conómico do p
año
or que se tra
edia de 10 a
media.
empresa
en menos d
ou de serviz
mos 10 ano
xía de traballa
nos 20 anosmáis
9,1
46,
42,
13,
27,
roxecto Rede
ate. Nas ene
anos. No cas
de dez ano
zos á comun
s.
adores/as s ou
1%
,2%
,9%
,3%
,4%
XIANA
109
erxías
so das
os de
nidade
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
110
4.2 Percepción dos empregadores sobre o mercado laboral
As empresas que participan na enquisa ofrécennos unha perspectiva da evolución
empresarial e do mercado laboral que difiren considerablemente en función do sector así que
esa será a principal variable de clasificación para analizar os resultados dos diferentes
indicadores. A porcentaxe dos empregadores que declaran que a empresa está en fase de
expansión (37,5%) é superior aos que observan un momento de contracción en xeral no
tamaño da empresa (32,3%).
Figura 51. Gráfica: valoración da evolución da empresa
Figura 52. Táboa: valoración da evolución da empresa por sector
Actividade Redución de
tamaño Estabilidade Aumento no
tamaño Total
Servizos á comunidade 17,6% 23,5% 58,8% 100,0%
Zonas verdes 42,3% 34,6% 23,1% 100,0%
Industria alimentaria 38,1% 38,1% 23,8% 100,0%
Enerxías renovables 40,0% 26,7% 33,3% 100,0%
Total 32,3% 30,2% 37,5% 100,0%
O sector dos servizos á comunidade é, con diferenza, o que describe unha
evolución máis positiva no tamaño da súa empresa. Máis da metade declara
que o negocio aumentou de tamaño.
No resto dos sectores a tendencia é claramente negativa. Só no caso das
Enerxías renovables esa tendencia non é tan evidente presenta igualmente
tendencia negativa.
Observando os datos do apartado anterior detéctase que as empresas máis
novas (Enerxías renovables e Servizos á comunidade) son tamén as que máis
Valoración da evolución da empresa nos dous últimos anos
Aumento importante no tamaño da
empresa nos dous últimos anos
A empresa tivo un lixeiro aumento de
tamaño
A empresa non mudou de tamaño nos dous últimos
anos
Redución lixeira do tamaño da empresa
Redución importante do tamaño da
empresa
Porc
enta
xe
40
30
20
10
0
13,5%
24,0%
30,2%
18,8%13,5%
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
111
crecen. Vaise comprobar a continuación se existe unha relación directa entre
estes dous factores.
Figura 53. Táboa: valoración da evolución da empresa por antigüidade da empresa
Antigüidade da empresa Redución de
tamaño Estabilidade Aumento no
tamaño Total
Menos de 10 anos 34,9% 25,6% 39,5% 100,0%
De 10 a 19 anos 21,7% 39,1% 39,1% 100,0%
20 anos ou máis 42,3% 34,6% 23,1% 100,0%
Total 33,7% 31,5% 34,8% 100,0%
Na táboa que relaciona a antigüidade tíranse os seguintes resultados:
As empresas máis novas son máis inestables, este dato era de esperar.
As empresas de 20 anos presentan, claramente, unha tendencia na evolución
máis negativa que o resto.
Sen embargo conclúese que para determinar o que máis inflúe na evolución do
tamaño da empresa non é a súa antigüidade senón o sector, xa que os
contraste que amosa ese cruce de variables é maior.
Comezarase o análise da percepción que os empregadores teñen do mercado laboral
pola derradeira pregunta do cuestionario, a máis aberta e, por tanto, intuitiva. Preguntouse
cal era o principal problema ao que se enfronta o mercado laboral do seu sector. As
respostas non foron moi variadas e facían referencia moi a miúdo a actitudes e formación
dos/as traballadores/as.
Figura 54. Táboa: principais problemas no mercado laboral
Principal problema no mercado laboral para a súa empresa Porcentaxe de casos
As actitudes ou capacidade de traballo dos/as traballadores/as 32,5%
Nada 16,9%
Falta de calidade na formación 15,7%
Falta formación no sector 14,5%
Condicións de traballo non interesan aos/ás candidatos/as 14,5%
Os/as candidatos/as non teñen suficiente experiencia 8,4%
Faltan candidatos/as 7,2%
Faltan traballadores/as formados/as 6,0%
Sector estancado, a empresa non crece 3,6%
Demasiados/as traballadores/as abandonan 1,2%
Total 120,5%
No cadro obsérvase que o 32,5% das empresas consideran que a falta de boa actitude
cara o traballo, capacidade, flexibilidade ou compromiso son os problemas que máis lles
afectan no mercado laboral. O 30 % quéixase por temas relacionados coa formación, ben
sexa porque non é suficiente (14,5% de empresas) ou porque a formación que hai non dá
respostas ás necesidades da empresa (15,7 %).
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
112
Non todos os sectores amosan o mesmo orde nos factores que máis lle preocupan do
mercado laboral.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
113
Figura 55. Táboa: principais problemas no mercado laboral por sector
Principal problema do mercado laboral Servizos á
comunidade Zonas verdes
Industria alimentaria
Enerxías renovables
As actitudes ou capacidade de traballo dos/as traballadores/as 17,4% 44,0% 35,0% 33,3%
Condicións de traballo non interesan aos/ás candidatos/as 30,4% 4,0% 10,0% 13,3%
Demasiados/as traballadores/as abandonan 0,0% 0,0% 0,0% 6,7%
Falta de calidade na formación 17,4% 16,0% 5,0% 26,7%
Falta formación no sector 13,0% 16,0% 10,0% 20,0%
Faltan candidatos/as 17,4% 4,0% 5,0% 0,0%
Faltan traballadores/as formados/as 8,7% 0,0% 0,0% 20,0%
Nada 17,4% 8,0% 35,0% 6,7%
Os/as candidatos/as non teñen suficiente experiencia 0,0% 8,0% 15,0% 13,3%
Sector estancado, a empresa non crece 4,3% 8,0% 0,0% 0,0%
No sector de “servizos á comunidade” obsérvase que o principal problema con
que se atopan os empregadores non é a actitude ou cualidades dos
traballadores/as senón a falta de atractivo que o sector ten para as persoas
desempregadas.
Tamén é destacable que nas Industrias alimentarias se atope a un 35% de
empregadores que declaran que non teñen problemas no do mercado laboral
para o seu sector. Xa se describiu en apartados precedentes que é o sector de
maior antigüidade e menor crecemento, polo que non sorprende que non
teñan problemas para a contratación.
No sector das enerxías renovables é no que se detectan máis queixas sobre a
formación, tanto no que se refire á súa calidade (26,7%) como cantidade
(20%).
Cando se trata o sector relacionado con zonas verdes e forestal atópase que a
principal dificultade é, con diferenza, a actitude e capacidade de traballo dos
traballadores (44%).
Figura 56. Táboa: principais problemas no mercado laboral por tamaño da empresa
Principal problema do mercado laboral para a súa empresa De 1 a 10
empregados/asDe 11 a 25
empregados/as Máis de 25
empregados/as
As actitudes ou capacidade de traballo dos/as traballadores/as 48,4% 29,2% 18,5%
Falta de calidade na formación 25,8% 16,7% 3,7%
Falta formación no sector 6,5% 16,7% 22,2%
Faltan candidatos/as 6,5% 8,3% 7,4%
Faltan traballadores/as formados/as 6,5% 0,0% 7,4%
Nada 6,5% 25,0% 22,2%
Os/as candidatos/as non teñen suficiente experiencia 6,5% 4,2% 14,8%
Sector estancado, a empresa non crece 6,5% 4,2% 0,0%
Condicións de traballo non interesan aos/ás candidatos/as 3,2% 20,8% 22,2%
Demasiados/as traballadores/as abandonan 3,2% 0,0% 0,0%
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
114
Nas empresas nas pequenas amósase un descontento importante cos/as candidatos/as
xa que declaran as actitudes dos/as candidatos/as e calidade da formación son deficientes.
Nas empresas máis grandes é máis doado atopar que non teñan ningún problema ou que, en
certo modo, se culpabilicen eles (as condicións do sector non interesan). Neste caso (as
empresas de maior tamaño) apenas detectan problemas na calidade da formación pero si na
cantidade.
Neste punto hai que indicar que o tamaño da empresa ten relevancia na valoración das
súas necesidades e achéganse posibles indicadores que expliquen esta tendencia:
As maiores empresas teñen máis posibilidades de formar elas mesmas a
candidato/as xa que dedicar un profesional ao control/formación non é un impacto
tan importante como nas máis pequenas.
Cando unha empresa crece vai creando os sistemas de organización e execución do
traballo máis particulares. Isto fai que comprendan que son máis particulares e que
parte da aprendizaxe hase conseguir só dentro da empresa. As empresas grandes
han ser as que máis valoren a participación en prácticas porque así diminúen o custo
de contratar a unha persoa sen a experiencia desexada. As empresas pequenas
entenden máis como un sacrificio que unha aportación.
A percepción que os/as empresarios/as teñen sobre o mercado laboral non se analizou
só mediante unha variable de tipo aberto senón que tamén se introduciu 5 frases coas que
as empresas empregadoras debían amosar o seu grao de acordo. As percepcións que se
miden na enquisa foron extraídas directamente do traballo de campo cualitativo. Nas
entrevistas empresariais a asociacións empresariais atopáronse diferentes percepción que
agora interesaba cuantificar. As percepción medidas preséntanse a continuación.
É preciso observar que en ningún dos casos o punto medio (nin de acordo nin en
desacordo) é o máis mencionado. Iso implica que as frases teñen significado claro, son
importantes para os empregadores. O segundo que se observa é que non hai tendencia
clara, non hai unha distribución normal cun punto máximo e sucesiva baixa nas respostas.
Isto soe deberse a que subxace a existencia de estratificacións significativas, variables
subxacentes que fan que haxa diferentes grupos con diferentes tendencias..
Figura 57. Gráfica: grao de acordo con que hai insuficientes candidatos en postos de baixa cualificación
52,5%
13,1%
7,1%
21,2%
6,1%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
115
Figura 58. Gráfica: grao de acordo con que a mala imaxe do sector fai que teñan menos candidaturas
Figura 59. Gráfica: grao de acordo con que a formación a desempregados non aporta nada positivo á súa empresa
Figura 60. Gráfica: grao de acordo con que é un sector en crecemento que precisaría maior iniciativa de emprendedores que creasen novas empresas
Figura 61. Gráfica: grao de acordo con que descarta a candidatos se non tiveron experiencia ou formación específica para o sector
49,5%
14,1%10,1%
15,2%11,1%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
19,4%
22,4%
12,2%
24,5%
21,4%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
22,2%
15,2%13,1%
35,4%
14,1%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
24,2% 25,3%
6,1%
18,2%
26,3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
116
As afirmacións coas que o nivel de desacordo é maior, son as que fan referencia a que
os candidatos aos postos que ofertan son insuficientes. A afirmación coa que hai maior grao
de acordo é a que di que o “sector ten potencialidade de crecemento, que precisa máis
iniciativa empresarial”.
A continuación amósanse os resultados da percepción sobre o mercado laboral (grao
de acordo coas frases que o describen) segmentadas polo sector da empresa. Agrupáronse
as respostas en tres categorías (en lugar das 5 iniciais) para que resulten máis doados de
interpretar.
Figura 62. Táboa: nivel de acordo con que hai suficientes candidaturas para os postos de menor cualificación por sector de actividade
Hai insuficientes aspirantes para poder elixir cando se deben cubrir postos de menos cualificación
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 37,8% 18,9% 43,2%
Zonas verdes 73,1% 26,9%
Industria alimentaria 95,2% 4,8%
Enerxías renovables 80,0% 20,0%
Total 65,7% 7,1% 27,3%
O sector de servizos á comunidade expresa un acordo bastante importante con que
non ten suficientes aspirantes aos postos de baixa cualificación que oferta. É por tanto un
dos sectores en que atoparemos máis potencialidade de emprego para persoas
desempregadas de baixo nivel formativo.
Figura 63. Táboa: nivel de acordo con que a imaxe do sector impide que se interesen máis candidatos/as por sector de actividade
A mala imaxe impide que máis xente se interese polo sector
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 73,0% 16,2% 10,8%
Zonas verdes 57,7% 11,5% 30,8%
Industria alimentaria 42,9% 57,1%
Enerxías renovables 80,0% 6,7% 13,3%
Total 63,6% 10,1% 26,3%
A industria alimentaria non declara que teña problemas para ter aspirantes aos seus
postos pero considérase damnificado (57% de empresas) pola mala imaxe do sector.
Figura 64. Táboa: nivel de acordo con que a formación para desempregados non aporta nada á empresa por sector de actividade
A formación que lle están dando ás persoas desempregadas non me aporta nada
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 67,6% 13,5% 18,9%
Zonas verdes 23,1% 76,9%
Industria alimentaria 33,3% 14,3% 52,4%
Enerxías renovables 21,4% 28,6% 50,0%
Total 41,8% 12,2% 45,9%
Na presente táboa obsérvase que o sector de Servizos á comunidade atopa máis
beneficios na formación a desempregados/as. Coincide que son tamén os que máis
dificultades declaran para cubrir os postos de baixa cualificación que ofertan.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
117
No lado contrario está o sector de zonas verdes (forestal e xardinería), que amosa un
rexeitamento moi xeneralizado (76%) ao que a formación a desempregados lle achega.
Haberá que observar con coidado se este problema está na cantidade ou na calidade. Aquí
retomamos as respostas á pregunta aberta que se tratou ao comezo do capítulo (principais
problemas do mercado laboral. Obsérvase que o 16% dos empresarios no sector de zonas
verdes considera que a calidade da formación é mala e o 16% que é insuficiente. O principal
problema que declaran é que os alumnos non teñen boa actitude ou cualidades persoais cara
ao traballo. O que se atopa, por tanto, non é que consideren que a formación sexa
especialmente mala senón que valoran pouco o que pode achegar ao seu sector.
Figura 65. Táboa: nivel de acordo con que é un sector en crecemento que precisa máis iniciativa empresarial por sector de actividade
O noso é un sector en crecemento, falta que haxa máis iniciativa empresarial, hai mercado para elo
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 27,0% 18,9% 54,1%
Zonas verdes 38,5% 11,5% 50,0%
Industria alimentaria 57,1% 4,8% 38,1%
Enerxías renovables 33,3% 13,3% 53,3%
Total 37,4% 13,1% 49,5%
Todos os sectores declaran, na metade dos casos aproximadamente, que o seu sector
podería crecer con máis iniciativa empresarial. A excepción é novamente a Industria
alimentaria, máis pesimista sobre a iniciativa empresarial. Curiosamente o sector de zonas
verdes compartía co da Industria alimentaria unha evolución negativa do sector (evolución
do tamaño da empresa nos dous últimos anos) pero non son tan negativos respecto ás
posibilidades de éxito dos novos empresarios.
Figura 66. Táboa: nivel de acordo con que descarta candidaturas que non tivesen experiencia ou formación previa por sector de actividade
Descarto candidatos/as aos postos menos cualificados cando non tiveron contacto co sector: experiencia ou formación
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 29,7% 13,5% 56,8%
Zonas verdes 69,2% 30,8%
Industria alimentaria 71,4% 28,6%
Enerxías renovables 33,3% 6,7% 60,0%
Total 49,5% 6,1% 44,4%
En máis da metade dos casos, no sector de servizos á comunidade e o de enerxías
renovables, descartan a calquera candidato que non teña experiencia ou formación no
sector. Non sorprende no caso das enerxías renovables pero o sector de servizos á
comunidade declarou que tiña problemas para contratar xente nos seus postos que requirían
máis baixa cualificación.
No presente capítulo pódese concluír:
No sector de Servizos á comunidade teñen máis problemas para contratar ao
seu persoal e os que máis valoran que teña a formación a persoas
desempregadas así que é o sector no que será máis efectiva.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
118
No lado contrario atópase o sector de zonas verdes (xardinería e forestal). O
70% non descarta contratar a persoas sen experiencia nin formación. O
principal problema atópano nas actitudes e capacidade de traballo dos/as
candidatos/as.
Na industria alimentaria é no sector máis pesimista de cara ás posibilidades de
éxito de novos/as empresarios/as. Tamén son quen menos problemas declara
para atopar candidatos/as a pesar de declarar que a mala imaxe do sector
impide que xere maior interese entre posibles candidatos/as.
No sector das instalacións de enerxías renovables é de destacar que hai unha
alta demanda de formación ou experiencia para entrar no sector. Están entre
os optimistas sobre a posibilidade de éxito dos novos empresarios e son os que
menos cren que o seu sector teña mala imaxe de entre os tratados.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
119
4.3 Candidatos: actitudes, valoracións e perfís
Neste capítulo amósanse e analízanse as respostas dos empresarios (nivel de acordo)
respecto a afirmacións sobre perfís e actitudes dos candidatos ideais aos postos que ofertan.
Tal e como xa se fixo no capítulo anterior, as frases son extraídas dos resultados das
entrevistas en profundidade realizadas a responsables de asociacións empresarias do sector.
Son expresións que aluden a algunhas das características sociodemográficas dos posibles
candidatos, á súa formación ou actitude. Ao igual que no capítulo anterior, preséntanse os
resultados xerais e, posteriormente segmentados por sectores de actividade.
O primeiro insight que se mide é recollido de empresarios que dan pouco valor á
formación para desempregados, que opinan que só vai xente que non quere traballar e que
non lles interesa inxerirse laboralmente. Esta variable é clave para saber na medida en que
posuír unha formación pode ser incluso negativo de cara ás posibilidades de inserción
nalgunhas empresas.
Figura 67. Gráfica: nivel de acordo con que a formación para desempregados só sirve para ocupar o tempo das persoas desempregadas
Figura 68. Táboa: nivel de acordo con que a formación para desempregados só sirve para ocupar o tempo das persoas desempregadas por sector de actividade
Os cursos dirixidos a parados serven para ocupar aos que non queren traballar
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 60,5% 21,1% 18,4%
Zonas verdes 24,0% 20,0% 56,0%
Industria alimentaria 45,0% 25,0% 30,0%
Enerxías renovables 46,7% 13,3% 40,0%
Total 45,9% 20,4% 33,7%
En consonancia co que se detectaba co capítulo anterior, nas empresas de “zonas
verdes” é nas que peor se valora a formación, neste caso a que vai dirixida a
desempregados. Máis da metade dos empresarios deste sector opina que os cursos para
persoas desempregados só os manteñen ocupados, non lles dan ningún valor. Na mostra
global a cifra segue a ser alta, co 33,7%.
No lado contrario, nas empresas en que mellor se valora o esforzo formativo para
desempregados é no de servizos á comunidade.
26,5%
19,4% 20,4%
15,3%
18,4%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
120
A seguinte variable pregunta se hai postos de traballo que poden desempeñar as
mulleres pero os empresarios non reciben candidatas, elas mesmas se autoexclúen.
Figura 69. Gráfica: nivel de acordo con que hai postos dispoñibles para mulleres pero faltan candidatas
Figura 70. Táboa: nivel de acordo con que hai postos dispoñibles para mulleres pero faltan candidatas por sectores de actividade
Moitos dos postos da empresa poden ser realizados por mulleres pero non temos candidatas
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 71,1% 15,8% 13,2%
Zonas verdes 73,1% 3,8% 23,1%
Industria alimentaria 81,0% 4,8% 14,3%
Enerxías renovables 53,3% 6,7% 40,0%
Total 71,0% 9,0% 20,0%
O sector das enerxías renovables amosou ser un dos que máis valora a formación,
crece e estima que hai espazo para máis empresas. Aquí obsérvase que no 40% dos casos
as mulleres poderían ocupar postos pero non teñen candidatas aos postos que poderían
desempeñar.
Nos restantes sectores é minoritaria a impresión de que as mulleres autoexclúense ao
evitar presentar candidaturas a certos postos en que estarían dispostos a contratalas. No
sector do mantemento de zonas verdes chégase ao 23 de empresariado con esta valoración.
Seguindo coa actitude do empresariado cara diferentes tipoloxías de persoas
desempregadas en risco de exclusión trátase o tema dos parados de longa duración. Nunha
variable demándase o grao de acordo coa afirmación de que “os parados de longa duración
teñen pouco interese en traballar”. É dicir, culparía aos propios traballadores a ás súas
actitudes de estaren en paro, resultando así de pouco interese como posibles candidatos a
un posto na empresa. O resultado amósase na seguinte gráfica e táboa.
45,0%
26,0%
9,0%13,0%
7,0%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
121
Figura 71.Gráfica: nivel de acordo con os desempregados/as de longa duración non teñen interese real por traballar
Figura 72. Táboa: nivel de acordo con que os/as desempregados/as de longa duración non teñen interese real por traballar por sector de actividade
As persoas desempregadas que levan máis dun ano é porque non queren traballar moito
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 47,2% 27,8% 25,0%
Zonas verdes 42,3% 19,2% 38,5%
Industria alimentaria 52,4% 9,5% 38,1%
Enerxías renovables 53,3% 13,3% 33,3%
Total 48,0% 19,4% 32,7%
As diferenzas entre sectores non son grandes. Existe unha preocupante tendencia, un
mínimo do 25% por sector, a pensar que os parados de longa duración non queren traballar.
Esta valoración é especialmente grave ao contextualizala porque nun momento de profunda
crise no mercado laboral téndese reducir a culpabilización do/a parado/a pola súa situación.
É de esperar que coa recuperación do mercado, a valoración destes/as desempregados/as
sexa aínda máis negativa.
Recordarase que o sector de zonas verdes é o que destaca porque o principal
problema do mercado laboral é para eles “as actitudes e capacidade de traballo dos/as
traballadores/as” e aquí obsérvase como cargan parte desas cualidades negativas nos
parados de longa duración.
No capítulo anterior xa se tratou o problema do atractivo dun sector para as persoas
desempregadas. Profundamos agora para ver se consideran que é a xente moza a que ignora
o sector. A distribución xeral (gráfica) xa é salientable porque hai poucos indecisos e dúas
categorías destacadas: subxace unha distribución por sectores moi desigual.
33,7%
14,3%
19,4% 19,4%
13,3%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
122
Figura 73.Gráfica: nivel de acordo con que a xente moza non está interesada no sector
Figura 74.Gráfica: nivel de acordo con que a xente moza non está interesada no sector, resultados por sector de actividade
Normalmente os máis xóvenes non queren traballar nos postos que ofrecemos
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 52,6% 7,9% 39,5%
Zonas verdes 38,5% 3,8% 57,7%
Industria alimentaria 57,1% 9,5% 33,3%
Enerxías renovables 30,8% 7,7% 61,5%
Total 46,9% 7,1% 45,9%
Os catro sectores que se tratan atopan, como mínimo no 33% dos casos, que a xente
máis moza non ten interese por traballar nos postos que ofertan.
As zonas verdes aparecen onde xa se intuía ao observar a variable que declaraba que
o sector ten mala imaxe e iso fai que teñan menos candidato/as. Sen embargo as “Industrias
alimentarias” e “Enerxías renovables” están no lado oposto: estaban entre as que menos
dicían que o sector tiña mala imaxe e agora declaran que a xente moza non quere traballar
no sector. As enerxías renovables teñen boa imaxe pero pouco interese laboral para xente
moza. Semella intuírse un certo descoñecemento do sector, en que a imaxe dos postos que
se ofertan non é moi coñecido ou moi ben valorado pola xente moza. Dende as asociacións
empresarias explicaron que o sector non busca expertos especialistas en enerxías renovables
senón peóns, fontaneiros e electricistas que vaian adquirindo experiencia e formándose en
diversas materias, entre as que están as enerxías renovables. As enerxías renovables teñen
boa imaxe pero ser peón de fontaneiro ou de electricista semella que non tanto e esa é a
estrutura de ocupacións de boa parte das empresas do sector, que poida que a xente moza
non coñeza a fondo.
Os colectivos de empresarios tamén declaran a miúdo que os titulados de FP cobren
boa parte dos postos de traballo e que os prefiren por estaren mellor formados. Outros
empresarios declaran que o exceso de formación significa desmotivación así que inclúese no
cuestionario esa cuestión.
35,7%
11,2%
7,1%
33,7%
12,2%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
123
Figura 75.Gráfica: nivel de acordo con que prefiren titulados/as de FP aínda que sexan postos para candidatos/as de baixa cualificación,
Figura 76.Táboa: nivel de acordo con que prefiren titulados/as de FP aínda que sexan postos para candidatos/as de baixa cualificación por sector de actividade,
Incluso para postos máis baixos é preferible ter titulados/as de FP a non-titulados/as
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 50,0% 21,1% 28,9%
Zonas verdes 50,0% 11,5% 38,5%
Industria alimentaria 71,4% 19,0% 9,5%
Enerxías renovables 26,7% 13,3% 60,0%
Total 51,0% 17,0% 32,0%
A industria alimentaria é a que estaba composta por empresas máis grandes e antigas.
Ten moitos postos moi especializados e de baixa cualificación onde non semella ter interese
contratar titulados de Formación Profesional. Nas entrevistas tratouse con empresariado que
declaraba que este sector pode ter bastante estacionalidade e iso fai que ofrezan traballos
temporais e prefiren persoas que estean dispoñibles, que non busquen traballo estable.
No sector das enerxías renovables prefiren aos titulados de Formación Profesional para
calquera posto no 60% dos casos. Quizais apareza aquí o problema que detectan ao
contratar xente moza e queren que ocupe cargos por baixo da súa cualificación. Deste xeito
quizais prefiran sectores diferentes.
Continuando co tema da formación, e observando a tendencia a achegar unha visión
negativa aos desempregados e á formación que vai dirixida a eles optouse por incluír
directamente a cuestión de se “non conta ter formación” para algúns postos”. Efectivamente,
o 43% empresas están bastante ou moi de acordo con esa afirmación.
Figura 77.Gráfica: nivel de acordo con que para algúns postos a formación non conta.
24,0%
27,0%
17,0%
21,0%
11,0%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
26,0% 25,0%
5,0%
27,0%
16,0%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
124
Figura 78.Táboa: nivel de acordo con que para algúns postos a formación non conta por sectores de actividade.
Para certos postos a formación non conta para seleccionar o candidato ideal
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 73,7% 7,9% 18,4%
Zonas verdes 30,8% 69,2%
Industria alimentaria 50,0% 50,0%
Enerxías renovables 33,3% 13,3% 53,3%
Total 51,5% 5,1% 43,4%
Non sorprende atopar que no sector de zonas verdes (forestal e xardinería) as
empresas sexan máis receptivas á xente sen formación. Hai que recordar que veñen amosan
actitude negativa cara á formación e consideran que os principais problemas do mercado
laboral teñen que ver coas actitudes e capacidade de traballo.
No lado contrario está o sector de Servizos á comunidade, que recordaremos que é o
que mellor valora a formación a desempregados, que da case sempre un valor alto a ter
formación para acceder a postos de traballo.
No sector das enerxías renovables vólvese achegar unha resposta contraditoria porque
máis da metade teñen postos nos que a formación non é valorable cando na variable anterior
recórdase que o 60% declara que prefire titulados de Formación Profesional para calquera
posto. Os titulados de Formación Profesional achegan cualidades, por tanto, que superan a
formación recibida. Xa nun estudo previo sobre a imaxe de Formación Profesional encargado
pola Consellería de Educación detéctase que hai dúas cousas fundamentais que o
empresariado valora nos titulados de formación profesional.:
- Xente moza con ganas de traballar: descartaron estudos máis longos para acceder
ao mercado laboral antes.
- Xente con vocación por unha profesión: escolleron un oficio como primeira
alternativa, non é unha reciclaxe ou busca dun sector con emprego senón un
interese que os leva a pasar varios anos de aprendizaxe.
O seguinte que se vai comprobar é se o empresariado prefire aos homes para
desempeñar certos postos de traballo.
Figura 79.Gráfica: nivel de acordo con que para algúns prefiren contratar homes.
37,8%
23,5%
7,1%
23,5%
8,2%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
125
Figura 80.Táboa: nivel de acordo con que para algúns prefiren contratar homes por sector de actividade
Pese á mellora das condicións, en certos postos é mellor coller homes
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 73,0% 10,8% 16,2%
Zonas verdes 32,0% 4,0% 64,0%
Industria alimentaria 76,2% 4,8% 19,0%
Enerxías renovables 60,0% 6,7% 33,3%
Total 61,2% 7,1% 31,6%
Obsérvase que en todos os sectores, mesmo nos máis feminizados, existen postos de
traballos nos que o empresariado prefire aos homes. O sector de Zonas Verdes achega unha
situación especialmente extrema xa que no 64% dos casos, o empresariado pensa que ten
postos de traballo nos que prefire aos homes. O sector forestal ten moi masculinizado ao
persoal que se dedicada á tala, recollida e tratamento de masas forestais, contratando
mulleres para, basicamente, empregos de oficina. As empresas de xardinería aplican unha
división sexual do traballo. Destinan ás mulleres ao mantemento e aos homes a traballos de
creación de novas áreas.
Por último medirase a actitude do empresariado cara á contratación de parados de
máis de 45 anos. O 39 % de empresas declara que prefire que sexan menores de 45 anos.
Volven a observarse contrastes entre os sectores que se inclúen na análise.
Figura 81.Gráfica: nivel de acordo con que prefiren candidatos/as menores de 45 anos.
Figura Táboa: nivel de acordo con que prefiren candidatos/as menores de 45 anos por sectores de actividade.
Prefiro que a nova xente que contrato teña menos de 45 anos
En desacordo Indiferente De acordo
Servizos á comunidade 60,5% 10,5% 28,9%
Zonas verdes 38,5% 11,5% 50,0%
Industria alimentaria 38,1% 19,0% 42,9%
Enerxías renovables 46,7% 13,3% 40,0%
Total 48,0% 13,0% 39,0%
Novamente un nivel de prexuízos elevado contra as persoas desempregadas que
presentan maior risco de exclusión. Os máis receptivos están nas empresas de servizos á
comunidade (igual que pasaba coas persoas paradas de longa duración e as mulleres).
21,0%
27,0%
13,0%
23,0%
16,0%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
Nada de acordo
Pouco de acordo
Nin de acordo nin
en desacordo
Bastante de acordo
Totalmente de acordo
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
126
Nos restantes sectores atópase a un mínimo do 40% de empresas que prefire
contratar a menores de 45 anos. A situación é máis acusada no caso do sector denominado
Zonas verdes.
O capítulo permitiu achegarse á percepción sobre a tipoloxía de candidaturas no
mercado laboral. AS conclusións máis salientables indícannos a seguinte situación:
No sector de servizos á comunidade atópase unha maior receptividade cara aos
maiores, parados de longa duración e mulleres que no resto de sectores.
No caso contrario está o sector da zonas verdes: buscan xente moza e actitude boa
cara ao traballo. Especializan os postos para homes e mulleres e non lle dan especial
valor á formación dos candidatos.
O sector de instalacións de sistemas de Enerxías renovables é o que máis se lamenta
por non ter máis mulleres como candidatas aos postos que ofertan. Valoran dar
prioridades a xente con titulación de Fp pero declaran que moita xente moza non
está interesada nos postos que ofertan.
A Industria alimentaria amosan disposicións a incorporar candidatos/as sen
formación algunha, tanto homes como mulleres. Danlle valor á formación pero teñen
máis postos de operarios e moi especializados que só aprenderán dentro da propia
empresa.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
127
4.4 Formación demandada
O 71% de empresas dos sectores analizados declara que non tivo en conta nos
procesos de selección de persoal que realizou nos dous últimos anos, se os candidatos
cursaran formación dirixida a persoas desempregadas.
Figura 82.Gráfica: valoración dos cursos para persoas desempregadas.
Figura 83.Táboa: valoración dos cursos para persoas desempregadas por sector de actividade
Nos procesos de selección, ter curso dirixido a desempregados era unha vantaxe Non Si
Servizos á comunidade 52,6% 47,4%
Zonas verdes 92,3% 7,7%
Industria alimentaria 85,7% 14,3%
Enerxías renovables 60,0% 40,0%
Total 71,0% 29,0%
As diferenzas son evidentes: pódese dicir que nos sectores de Zonas verdes
(xardinería e forestal) e de Industria alimentaria non toman en consideración case nunca se
os/as candidatos/as recibiron formación dirixida a persoas desempregadas. Os sectores de
Servizos á comunidade e o de Enerxías renovables xa se acercan á metade de procesos de
selección en que tomaron en consideración se os/as candidatos/as cursaran cursos para
persoas desempregadas.
En moitos casos o problema radica en que non se fixeron procesos de selección no
último ano para postos de baixa cualificaicón. Na seguinte táboa ofrécense os resultados
pero só para os que tiveron procesos de selección en postos en que non era preciso ter unha
titulación Universitaria ou de Formación Profesional.
En realidade só o 53% das empresas tivo recentemente procesos de selección para
candidaturas en postos de cualificación baixa. A continuación amósase cantos valoraron os
cursos dirixidos a desempregados entre os que tiveron procesos de selección deste tipo. O
resultado é un pouco máis positivo para a formación para persoas desempregadas porque
29,0%
71,0%sinon
Nos procesos de selección, ter curso dirixido a desempregados era unha vantaxe
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
128
sobe do 29% ao 39% a porcentaxe de empresas que considera que ter cursos para
desempregados supón unha vantaxe.
Figura 84.Táboa: procesos de selección para postos que requiran baixa cualificación nos últimos 2 anos..
Nos procesos de selección, ter curso dirixido a desempregados era unha vantaxe
Non Si Total Houbo procesos de selección para
candidatos/as con formación media/baixa
Non 83,0% 17,0% 100,0%
Si 60,4% 39,6% 100,0%
Total 71,0% 29,0% 100,0%
En vista dos resultados hanse dar os datos sobre valoración dos cursos dirixidos a
desempregados nos procesos de selección só para os casos en que se demandou persoal de
cualificación baixa.
Figura 85.Táboa: valoración de formación dirixida a desempregados por sectores de actividade.
Nos procesos de selección, ter curso dirixido a desempregados era unha vantaxe Non Si Total
Servizos á comunidade 36,4% 63,6% 100,0%
Zonas verdes 86,7% 13,3% 100,0%
Industria alimentaria 88,9% 11,1% 100,0%
Enerxías renovables 42,9% 57,1% 100,0%
60,4% 39,6% 100,0%
O resultado da valoración é que máis do 85% de empresas dos sectores de Zonas
verdes e Industria alimentaria que fixeron procesos de selección para persoal de baixa
cualificación non valoraban se tiñan cursos para desempregados. No caso dos Instaladores
de sistemas de enerxías renovables e Servizos á comunidade invértese a situación porque en
máis da metade das ocasións valorábase que tivesen cursos dirixidos a persoas
desempregadas.
Os cursos máis demandados en cada un dos sectores son os que se amosan a
continuación.
Figura 86.Táboa: cursos demandados, sector de servizos á comunidade. Servizos á comunidade
Axuda a domicilio Atención sociosanitaria
Mobilización de enfermos Xericultura
Atención a enfermos/as de alzheimer Auxiliar xeriátricos
Auxiliar atención domicilio
Axuda a anciáns
Coidados paliativos Técnico/a sociosanitaria
Úlceras posturais Certificado de axuda a domicilio
O sector de servizos á comunidade é o que maior número de cursos propón. Non é de
estrañar cando xa identificamos que era o que mellor valoraba a formación para o sector.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
129
Aos cursos que propoñen estímanlle tamén unha duración relativamente longa porque
superan sempre as 100 horas. Superan tamén sempre as 300 horas excepto no caso de
“Mobilización de enfermos”, “Coidados paliativos” e unha das tres empresas que menciona
“Coidado de enfermos/as de alzheimer”.
Sen embargo, no sector das Zonas verdes xa observamos que falan máis da actitude
dos/as candidatos/as ou as súa características sociodemográficas (sexo e idade) que da
formación así que só propuxeron tres cursos, un deles é transversal. Os cursos son só de
iniciación xa que a demanda é que non cheguen ás 100 horas de duración: pódese dicir que
só queren que o/a candidato/a coñeza e saiba se lle gusta o sector.
Figura 87.Táboa: cursos demandados, sector de zonas verdes. Zonas verdes
Xardinería
Rego
Prevención de riscos laborais
Nas enerxías renovables corrobórase que non buscan tanto a expertos en enerxías
renovables como a técnicos fontaneiros e electricistas na busca de cursos de especialización.
Cada un dos cursos mencionados só o foi unha vez. Para fontanería, enerxías renovables e
sistemas de calefacción demandan 600 horas por acción formativa. No caso das instalacións
eléctricas estiman en 250 horas a duración ideal do curso.
Figura 88.Táboa: cursos demandados, sector de enerxías renovables. Enerxías renovables
Prevención de riscos laborais
Fontanería
Instalacións eléctricas
Enerxías renovables
Sistemas de calefacción
Na industria alimentaria propóñense cursos que son máis doados de atribuír á
formación continua xa que non responden a ocupacións senón a habilidades adicionais
valorables polos/as empregadores/as. En ningún dos cursos que se propón, estimouse unha
duración superior ás 100 horas.
Figura 89.Táboa: cursos demandados, sector de industria alimentaria.
Industria alimentaria Manipulación de alimentos
Tratamento de residuos
Experto en explotacións gandeiras
Hixiene e seguridade
Prevención de riscos laborais
No que respecta ás características dos cursos que demandan as empresas e o perfil
aos que deberían ir dirixidos pediuse ás empresas participantes na enquisa que situasen as
súas preferencias en escalas de 1 a 10, obtendo os resultados que se presentan nos
seguintes cadros. As casillas de cor laranxa son valores por enriaba da media e os verdes por
baixo.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
130
Figura 90.Táboa: Preferencia por cursos curtos ou longos.
4% 5% 18% 13% 26% 6% 3% 6% 4% 13% Curto (5h) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Longo (600H)
Entre cursos longos e curtos non se observan unha tendencia clara. Hai moitos valores
intermedios e tendendo a cursos a baixos (cursos curtos pero non moitos) e volve a estar
por enriba da media ao referirse aos cursos máis longos (600 horas). Verase se estes dous
puntos máximos responden a unha distribución sectorial desigual.
Figura 91.Táboa: Preferencia por cursos curtos ou longos por sector de actividade.
Duración preferida do curso: 1 é 5 horas e 10 é 600 horas
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 2,8% 13,9% 25,0% 16,7% 41,7% 100%
Zonas verdes 11,5% 42,3% 34,6% 11,5% 100%
Industria alimentaria 9,5% 57,1% 19,0% 4,8% 9,5% 100%
Enerxías renovables 20,0% 20,0% 26,7% 13,3% 20,0% 100%
9,2% 31,6% 26,5% 9,2% 23,5% 100%
No sector dos servizos á comunidade, que máis valoraban a formación para
desempregados, prefiren os cursos longos. En Zonas verdes e en Industria alimentaria hai
tendencia a pedir cursos curtos. No caso das enerxías renovables non hai tendencias claras.
Moi relacionado co anterior está a pregunta de se a formación debe ser intensiva
(moitas horas en pouco tempo para ensinar unha ocupación) ou gradual (aprendizaxe
progresiva, alternada co traballo). Obsérvase que neste caso a tendencia é a demandar
formación gradual, o que indica que a formación continua adáptase mellor ás necesidades
dos sectores que cursos longos e intensivos.
Figura 92.Táboa: Preferencia por cursos intensivos ou graduais. 8% 7% 7% 2% 19% 5% 4% 30% 3% 14% Intensivo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Gradual
A tendencia en todos os sectores é similar xa que o tramo máis mencionado é o que
vai de 8 a 10 (os que demanda que a formación sexa gradual), sendo especialmente
marcado no caso dos sector de Zonas verdes. Recórdase de capítulos previos que é o sector
que menos valora que os/as candidatos/as recibisen formación para desempregados/as.
Figura 93.Táboa: Preferencia por cursos intensivos ou graduais por sector de actividade.
1 é curso intensivo e 10 son cursos graduais
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 16,2% 8,1% 21,6% 8,1% 45,9% 100%
Zonas verdes 11,5% 3,8% 15,4% 7,7% 61,5% 100%
Industria alimentaria 14,3% 14,3% 14,3% 19,0% 38,1% 100%
Enerxías renovables 20,0% 13,3% 26,7% 40,0% 100%
Total 15,2% 9,1% 19,2% 9,1% 47,5% 100%
Na liña cos indicadores anteriores, existe máis demanda de cursos especializados que
cursos xerais, que formen na ocupación de forma global. Ás empresas interésalles máis a
formación continua para traballadores/as que a que vai dirixida a persoas desempregadas.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
131
Figura 94.Táboa: Preferencia por cursos especializados ou xerais. 28% 21% 14% 9% 12% 1% 7% 4% 3% 1% Especializado 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Xeral
Figura 95.Táboa: Preferencia por cursos especializados ou xerais por sector de actividade.
1 son cursos especializados e 10 cursos xerais
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 56,8% 13,5% 8,1% 8,1% 13,5% 100%
Zonas verdes 50,0% 26,9% 7,7% 15,4% 100%
Industria alimentaria 38,1% 38,1% 14,3% 4,8% 4,8% 100%
Enerxías renovables 46,7% 20,0% 26,7% 6,7% 100%
Total 49,5% 23,2% 12,1% 8,1% 7,1% 100%
Neste caso destacarase que o sector que máis demanda cursos moi especializados (1 e
2) é o de Servizos á comunidade, que tamén era quen os demandaba máis longos. En todos
os sectores que se tratan atópase a máis do 60% de empresas que prefiren cursos
especializados.
Tras tratar as características xerais dos cursos pásase a coñecer o perfil de alumnos
cara o cal prefiren que vaian dirixidos os cursos. Estes indicadores hannos sinalar os tipos de
cursos, selección de alumnos/as que prefiren e candidatos/as ideais para os postos que
ofertan.
A maioría das empresas amosan indiferenza no caso de se os cursos van dirixidos a
persoas desempregadas con titulación de Formación Profesional ou non. En todos os sectores
pode observarse que o punto medio é o maioritario (son indiferentes) aínda que no caso das
enerxías renovables tamén hai que subliñar que o 26,7% prefire que os cursos sexan
dirixidos especificamente a titulados/as de FP.
Figura 96.Táboa: Preferencia por cursos para titulados ou non titulados de FP. 10% 2% 2% 0% 61% 8% 1% 7% 1% 8% Para titulados de FP 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Non titulados
Figura 97.Táboa: Preferencia por cursos para titulados ou non titulados de FP por sector de actividade
1 son cursos dirixidos a titulados de FP e 10 para non titulados
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 15,8% 57,9% 5,3% 21,1% 100%
Zonas verdes 3,8% 57,7% 15,4% 23,1% 100%
Industria alimentaria 4,8% 9,5% 66,7% 9,5% 9,5% 100%
Enerxías renovables 26,7% 66,7% 6,7% 100%
Total 12,0% 2,0% 61,0% 9,0% 16,0% 100%
Se o que se demanda é que sinalen se prefiren que os cursos sexan para
candidatos/as que xa teñen experiencia no sector ou reciclen persoas desempregadas
doutros sectores atópase que o punto medio segue a ser o máis mencionado pero non de
forma tan intensa como na variable anterior.
Mentres no sector de Servizos á comunidade amosan máis interese por atraer xente
doutros sectores, no sector das Enerxías renovables piden que os cursos estean dirixidos a
persas con experiencia no sector.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
132
Figura 98.Táboa: Preferencia por cursos para xente con experiencia ou nova na ocupación.
17% 3% 4% 2% 45% 1% 8% 9% 4% 7% Para xente do sector 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Xente sen relación co sector
Figura 99.Táboa: Preferencia por cursos para xente con experiencia ou nova na ocupación por sector de actividade.
1 son cursos para xente introducida no sector e 10 é xente nova
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 18,4% 2,6% 42,1% 10,5% 26,3% 100%
Zonas verdes 19,2% 53,8% 3,8% 23,1% 100%
Industria alimentaria 19,0% 4,8% 47,6% 9,5% 19,0% 100%
Enerxías renovables 26,7% 26,7% 33,3% 13,3% 100%
Total 20,0% 6,0% 45,0% 9,0% 20,0% 100%
No caso da idade atópase a indiferenza maioritaria ao preguntar se os cursos deberían
dar preferencia a alumnos/as menores de 30 anos ou que teñan máis de 45 anos aínda que
tamén destaca o 18% que ten claro que os cursos deben dirixirse a menores de 30 anos. A
tendencia a preferir xente moza é acusada no caso do sector de Zonas verdes, ao atopar un
38,5% de empresas que consideran que os cursos do sector deben dirixirse a menores de 30
anos. O sector de Zonas verdes é o único, por tanto, en que a resposta prioritaria non é a
indiferenza sobre a idade.
Figura 100.Táboa: Preferencia por cursos para menores de 30 ou maiores de 45 anos
18% 4% 4% 4% 61% 0% 2% 4% 0% 2% Menores de 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Maiores de 45
Figura 101.Táboa: Preferencia por cursos para menores de 30 ou maiores de 45 anos por sector de actividade.
1 son cursos para menores de 30 anos e 10 para maiores de 45
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 18,9% 70,3% 2,7% 8,1% 100%
Zonas verdes 38,5% 15,4% 46,2% 100%
Industria alimentaria 4,8% 19,0% 66,7% 9,5% 100%
Enerxías renovables 26,7% 60,0% 6,7% 6,7% 100%
Total 22,2% 8,1% 61,6% 2,0% 6,1% 100%
En todos os sectores atópase que máis do 70% de empresas son indiferentes sobre o
sexo dos/as candidatos/as a traballar excepto no sector de Servizos á comunidade, en que
só o 50% é indiferente. Neste sector hai unha tendencia clara a preferir mulleres nos cursos
impartidos (47,4%).
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
133
Figura 102.Táboa: Preferencia por cursos para homes ou mulleres
3% 2% 1% 0% 68% 3% 5% 4% 3% 10% Para homes 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Para mulleres
Figura 103.Táboa: Preferencia por cursos para homes ou mulleres por sector de actividade
1 son cursos preferentemente par homes e 10 para mulleres
1 a 2 3 a 4 5 6 a 7 8 a 10 Total
Servizos á comunidade 2,6% 50,0% 7,9% 39,5% 100%
Zonas verdes 3,8% 3,8% 84,6% 7,7% 100%
Industria alimentaria 80,0% 10,0% 10,0% 100%
Enerxías renovables 20,0% 73,3% 6,7% 100%
Total 5,1% 1,0% 68,7% 8,1% 17,2% 100%
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
134
4.5 Conclusións do estudo de seguimento da realidade empresarial
A enquisa a empresas enmarcada dentro do Observatorio Rede XIANA indica que os
catro sectores incluídos achegan considerables diferenzas no perfil dos/as traballadores/as
que demandan por sector e nas accións formativas que demandan para os mesmos.
Posiblemente o sector de Servizos á comunidade e o de Zonas verdes son os dous
máis opostos entre os que se están a tratar. No sector de Servizos á comunidade
demándase e valórase a formación para desempregados, cursos longos para inserción laboral
de novos/as traballadores/as no sector. No sector de Zonas Verdes apenas se ten en conta
este tipo de formación, prefiren titulados/as de Formación Profesional aos que continuar
formando de forma progresiva. No primeiro pídese un mercado laboral con máis formación,
no segundo traballadores con actitudes e valores diferentes e cren que xente moza pode
achegarse máis a ese perfil que as persoas desempregadas.
No sector da instalación de sistemas de Enerxías renovables demanda unha volta no
deseño das accións formativas dispoñibles. Neste sector demandan que os cursos iniciais non
acheguen especialización, que esta sexa aplicada coa formación específica para xente que xa
ten experiencia no sector.
Nas Industrias alimentarias obsérvase que hai pesimismo sobre a evolución do
sector, o emprego xerado e a formación que precisan. Piden candidatos/as sen que precisen
formación algunha ou so sexan cursos básicos de especialidades como seguridade,
manipulación ou conservación de alimentos.
Non cabe dúbida que no momento en que se realiza a enquisa enmárcase no contexto
de crise no mercado laboral e de actividade económica polo que hai moitos sectores que
reducen a actividade e prescinden de traballadores. Recórdese que os sectores que se tratan
están relacionados con algún puntos claves na crise como son a construción e os servizos
(moi relacionados co poder adquisitiva, a dispoñibilidade do tempo e a incidencia do paro).
Atravésase unha situación en que o número de desempregados aumenta e a renda
dispoñible diminúe, con consecuencias directas na demanda de produtos, edificacións e
servizos. Os sectores que se analizan vense, por tanto afectados. Aínda así a valoración da
evolución dos seus negocios é, en xeral, positiva, excepto no caso do sector da Industria
alimentaria. Este sector presenta as empresas máis antigas, grandes e tradicionais. Os
postos de baixa cualificación son moi especializados e descontinuos en ocasións polo que non
demandan candidatos/as con formación específica. Cando Rede XIANA trata o sector debe
pensar máis en empresas pequenas, autoemprego, iniciativas innovadoras e relacionadas
con co sector primario do contorno. As iniciativas empresarias neste sector contribúen a
emprego de maior calidade e ao desenvolvemento global do medio rural polo que aquí o
obxectivo debe dirixirse máis a esa modalidade de emprego.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
135
O sector de Servizos á comunidade crece e demanda cursos longos e especializados
como “Coidado de enfermos/as de alzheimer” ou “Atencións a anciáns” ademais da “Atención
sociosanitaria a persoas dependentes”.
En zonas verdes tenden a valorar pouco a formación dirixida ás persoas
desempregadas. En xeral dan prioridade a que os/as candidatos/as teñan titulación de FP
pero o principal valor deles é que son xente moza e con interese no traballo e no sector.
O sector das instalacións de sistemas de enerxías renovables plantexa que precisa
persoas cunha formación global (fontaneiros e electricistas) que continúe formándose e
especializándose na súa vida laboral en, por exemplo, enerxías renovables.
En xeral os sectores tratados presentan unha evolución relativamente positiva e
demanda de man de obra de formación baixa.
Estudo de deseño das actividades
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
138
5. Estudo de deseño das actividades formativas
O proxecto Rede XIANA achega itinerarios formativos baseados na titulacións oficiais
recoñecidas pola consellería de traballo como Formación para o Emprego.
Xorde así interese polo análise do catálogo dispoñible para identificar as que máis
encaixan coas demandas que se detectaron, no capítulo 4, por parte do empresariado. O
análise da oferta formativa poderá indicar onde xa existe esa formación e o análise do
mercado laboral (capítulo 3) sinala a potencialidade de emprego nos sectores tratados por
zonas.
No capítulo 2 analizouse a oferta formativa seguindo unha metodoloxía cuantitativa,
identificando as zonas con abundancia e escaseza de oferta formativa nos sectores que
desenvolve Rede XIANA. Nese capítulo tamén se deu conta das especialidade formativas
preferidas polo empresariado para cada unha das ocupacións nas que se interesa Rede
XIANA.
No capítulo 3 realízase unha análise do mercado laboral mediante unha metodoloxía
cuantitativa que integra datos sobre tendencias económicas e demográficas coas laborais.
Tamén se achegaron as percepcións e imaxes que os colectivos de persoas desempregadas
sobre as ocupacións propostas. Organizáronse a analizáronse grupos de discusión que
axudaron a determinar que colectivos eran máis receptivos para exercer cada unha das
ocupacións que se consideran de máis potencialidade no contorno rural da provincia de A
Coruña.
Antes de presentar a descrición final das zonas recomendadas para a organización de
accións formativas é preciso facer unha primeira apreciación sobre a incidencia da
organización territorial de Rede XIANA sobre o análise realizado.
As zonas nas que se segmenta a provincia están compostas por concellos que, en
ocasións, pertencen a diferentes comarcas. A comarca é unha unidade que dende o punto
administrativo ten pouco relevancia pero é unha unidade socioeconómica básica. A inclusión
de varias comarcas nunha zona pode provocar interpretacións confusas. A principal
distorsión observada deriva da inclusión de concellos procedentes de comarcas
urbanas ou que limitan con cidades (Ames, Teo, Arteixo, Oleiros, Narón) que
alteran os resultados da súa zona. Estes concellos teñen un importante volume de
poboación, oferta formativa, crecemento demográfico, renda bruta por habitante que os fan
destacar ao seren incluídos en zonas menos poboadas. Destacan porque para entender as
súas dinámicas sociais e económicas conforman unha unidade inseparable da urbe de
referencia.
Recoméndase, por tanto, revisar esta unidade de análise para futuras análises
do observatorio socioeconómico.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
139
5.1 Actividades formativas: Servizos á comunidade
A receptividade neste sector de cara á formación é elevada tal e como se observa
polas declaracións dos responsables de organizacións empresariais e a enquisa ás propias
empresas. As empresas empregadoras demandan maior especialización dos cursos e
observan potencialidade na creación de novas empresas no sector, tanto no que se refire á
atención no domicilio, atención en institucións e servizos especializados.
As zonas nas que se atoparon cursos para inserción laboral especializados en
actividades de Servizos sociosanitarios á Comunidade son todas excepto as zonas 3, 6 e 10.
Por tanto non hai cursos para a inserción laboral de máis de 100 horas no sector
sociosanitario e con participación pública na zona do Eume (3), nas Mariñas (6) e zona
norte de Santiago máis comarca de Ordes (10).
O análise do mercado laboral indícanos que as zonas 6, 10, 12 e 3 presentan
maior potencialidade na creación de emprego por presentar tendencias positivas no volume
de contratación para a atención a dependentes, empresas do sector, renda bruta ou
crecemento demográfico.
Na enquisa ás empresas
indicáronse as preferencias na
formación. Dende as empresas
declararon que consideraban
que a formación debía ser
relativamente longa e máis
especializada. Dende o
empresariado considérase máis
importante impulsar formación
en atención a discapacitados/as,
enfermos/as de alzheimer ou
Anciáns en lugar de dar
prioridade á “Atencións
sociosanitaria no domicilio”.
O estudo cos
candidatos/as sinalan que as
mulleres maiores de 45 anos
son as máis interesadas no
sector. A xente moza interésase
principalmente polo coidado de
nenos/as. Neste caso as zonas
8, 6 e 13 son as que achegan
unha tendencias na contratación máis positivas e aconsellan, por tanto, achegar formación.
Coidador/a de persoas discapacitadas e/ou Asistencia a persoas enfermas de Alzheimer
Atención e coidado á i f i
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
140
Estas zonas presentan crecemento poboacional e renda bruta por habitante elevadas. Unha
boa tendencia na contratación de coidadores/as de neno/as e alta taxa de actividade
feminina completan os indicadores que aconsellan dar prioridade a estas zonas na formación
para coidado e atención a nenos/as.
5.2 Actividades formativas: Zonas verdes e enerxías renovables
O sector da xardinería é optimista de cara á xeración de emprego nos próximos anos.
Sen embargo, o sector forestal amosa estancamento e mesmo regresión que non é puntual,
non se limita aos últimos meses.
O sector da xardinería presenta algunhas contradicións ao analizar a formación que
demanda e o perfil de empregado ideal. O sector atópase a necesidade de atraer máis
traballadores/as aos aínda que a formación non é valorada por eles con especial aprecio.
Este empresariado demanda que máis traballadores se acheguen á súa ocupación pero a
Formación para desempregados ten mala imaxe e consideran que é máis eficiente aquel
traballador que entra como peón e se vai formando e especializando gradualmente.
Este sector demanda máis candidatos/as aos postos que ofertan e para iso a opción
preferida é a promoción da Formación Profesional regrada. Cando se analizan as actitudes,
habilidades e coñecementos que demandan nos/as candidatos/as atópase a demanda de
máis titulados de Formación Profesional regrada non responde aos coñecementos
específicos ou o prestixio e calidade da formación. O empresariado de xardinería buscan
como interese e dedicación polo sector porque non é formación senón actitudes o
principal valor que identifican no bo/a candidato/a. Para o empresariado de xardinería o
titulado de FP é xente moza e con actitude positiva cara ao traballo polo que a demanda
desta formación é, en realidade, a demanda da representación social do/a traballador/a que:
o sector da xardinería non é unha opción secundaria para el/a, non pasou tempo no paro, é
mozo e aprenderá na empresa.
Na instalación de sistemas de xeración de enerxías renovables, as empresas
demandan cursos xerais de fontanería ou electricidade para atraer novos traballadores/as ao
sector, que ten potencial para empregalos. Aínda que presenta tamén moito potencial de
autoemprego, precisaría emprendedores/as cun perfil técnico medio/alto así que non son os
colectivos en risco de exclusión que Rede XIANA tenta promover.
No sector tamén se demanda cursos de especialización en instalacións de enerxía solar
térmica e fotovoltaica pero que estean destinados a persoas desempregadas con experiencia
previa no sector.
Segundo o estudo do mercado laboral no sector instalación de sistemas de enerxía
solar térmica (fontanería) sería de índole prioritaria na áreas 6, 1 e 2.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
141
A instalación de sistemas de enerxía solar fotovoltaica (electricidade) ten maior
potencialidade de xerar emprego 2, 1 e 13.
Recordarase que a formación dispoñible para a instalación de sistemas de enerxía
solar térmica e fotovoltaica situábanse en concellos limítrofes coas cidades como Narón,
Arteixo, Oleiros, Ames ou Teo. As accións formativas de fontanería ou electricidade con
contidos e prácticas en empresas de instalacións térmicas e fotovoltaicas poderían impartirse
en calquera das outras zonas pero poríase especial énfase na zona 1, que é Ortegal.
Tomando en consideración que as zonas con maior potencial de crecemento no
emprego para a instalación de sistemas de enerxía solar térmica contan con formación
pásase a identificar as zonas que aparecen a continuación na potencialidade de creación de
emprego. As zonas 7, 3, 4 e 10 tamén presentan boa potencialidade de emprego e non
contan con formación específica relacionada coa instalación de sistemas de enerxía solar
térmica.
Aplicando unha ampliación análoga na selección de zonas susceptibles de impartir
acción formativas na área
de instalación de sistemas
de enerxía solar
fotovoltaica atópanse as
zonas 4 e 3, con
potencialidade de
crecemento alto e nula
oferta formativa.
En conclusión,
recoméndase que o modelo
de itinerario de inserción
laboral sexa das
especialidades de
“Fontanería” e
“Electricidade” tentando
achegar aos/ás usuarios/as
á enerxía renovable
mediante prácticas en
empresas deste tipo.
5.3 Actividades formativas: Industria alimentaria
As grandes empresas da industria alimentaria presentan dúas circunstancias que xeran
escaso interese de cara á tipoloxía de acción formativas que imparte Rede XIANA:
Instalador/a de sistemas de enerxía solar térmica
Instalador/a de sistemas de enerxía solar fotovoltaica e eólica de pequena potencia
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
142
Tendencia regresiva na contratación de persoal.
Interese por dúas tipoloxías básicas de empregados: os que dispoñen dunha
titulación regrada especializada (áreas técnicas e enxeñerías) ou operarios sen
formación ou formación curta de tipo transversal ou especilizada.
Existe unha importante potencialidade na ocupación da pastelería e panadería para
case calquera territorio aínda que poden subliñarse certas áreas que están moi afastadas da
escasa oferta formativa existente. Poden ir combinadas e conseguiremos así dúas cousas:
Apoiar na modernización de diversificación dos territorios axudando a que os
negocios existentes poidan ofrecer unha produción máis variada.
Diminuír o interese de persoas desempregadas que presentan interese pola acción
formativa de pastelería como unha afección e non como recurso para a inserción
laboral.
As zonas onde se imparten accións formativas de pastelería panadaría son Bergondo,
Oleiros e Negreira. É de interese a creación de cursos sobre todo nas zonas de maior
crecemento socioeconómico, espazos urbanos e poder adquisitivo. As zonas que destacan no
análise sociolaboral son as 13, 6, 12, 3, 2 e 8. Descartando a 6 e 8 por dispor de formación
no sector, emerxen as zonas 13,
12, 3 e 2 como as prioridades
na impartición de accións
formativas para as
ocupacións de panadaría e
pastelería.
A recomendación sobre os
contidos desta formación vai
dirixida cara impartir cursos en
calquera das zonas máis
afastadas de onde se imparte
esta formación e promover o
intercambio de ideas cos axentes
locais para promover cursiños
que promovan produtos do agro
ou a pesca local completando a
cadea de valor. A industria
alimentaria presenta
potencialidade de autoemprego
no envasado e comercialización de produtos locais pero isto debe partir do intercambio de
ideas coa xente moza ligada ao sector primaria con ganas de continuar e modernizar as
explotacións.
Panadaría e/ou Pastelería
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
143
5.4 Actividades comercio: Comercio
No sector do comercio a liña fundamental para a inserción laboral deberá ser fomentar
o autoemprego xa que é un sector que amosa certa diminución na contratación pero é moi
dinámico e inclúe un gran volume de contratación. Se ben a tendencia non é especialmente
expansiva existen dúas razóns que fan que teña interese impartir formación para o posto de
dependente:
É unha importante vantaxe no mercado laboral, ben valorado por empresas
empregadoras.
O potencial de autoemprego deste sector é un dos máis claros xa que abren
numerosos comercios e de gran diversidade.
As zonas 6,4, 12, 2 e 9 son as de maior potencial na xeración de emprego no sector
do comercio. As
zonas descritas
tenden a ser as áreas
próximas ás cidades,
onde hai máis
emprego no sector,
crecemento de
poboación a renda
bruta por habitante. A
estas áreas
semiurbanas únese a
área 4, a comarca de
Betanzos, que
destaca como unha
das máis
prometedoras para o
sector comercial.
5.5 Actividades formativas: Outros
No decurso da investigación emerxeron algunhas temáticas destacables pola súa
potencialidade de emprego e a demanda que amosou o sector empresarial. Estes áreas son
susceptibles de absorber un importante volume de persoas desempregadas ou de ofrecer
oportunidades a persoas emprendedoras. Destácanse as seguintes especialidades.
O sector do viveirismo é destacado por diversos empresarios por amosar unha
xeración de emprego considerable, potencialidade de crecemento e espazo para o
Dependente/a de comercio
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
144
autoemprego. Por esta razón tamén se valoran especialidades relacionadas con estes sector
e teñen potencialidade de crecer á súa beira.
Actividades auxiliares en viveiros, xardíns e centros de xardinería.
Floricultor.
Manipulador de produtos fitosanitarios
Dentro do sector de atención a persoas dependentes tamén aparece un sector para
persoas ingresadas en institucións. Esta tipoloxía de formación é moi escasa e estase a
contratar a persoas sen ningún tipo de preparación para postos neste tipo de institucións.
Atención sociosanitaria a persoas en institucións sociais.
No sector da Industria alimentaria é preciso realizar unha análise individualizada de
cada zona intercambiando opinións e experiencias cos principais actores para identificar os
principais produtos do sector primario que terían un potencial de xeración de valor engadido
para o territorio mediante a aplicación de procesos de transformación e empaquetado.
Elaboración de conservas vexetais.
Elaboración de produtos cárnicos.
No sector do comercio describiuse unha situación en retroceso na contratación. O
sector seguirá contratando porque ten un gran tamaño e por tanto existe
mobilidade. Sen embargo o principal valor que se pode achegar aos territorios é
axudar a que os emprendedores sexan máis innovadores, ambiciosos e saiban
aproveitar os recursos que hai á súa disposición polo que é preciso formalos.
Xerente de pequeno comercio
Tres das especialidades están directamente relacionadas co viveirismo, e a
especialidade en floricultura, que son destacadas polos profesionais dos sectores de
xardinería e forestal polo seu crecemento en dúas áreas:
- Zonas 4 e 6 (Betanzos e As Mariñas).
- Zonas 12 e 9 (Val do río Ulla).
As especialidades relacionadas coa industrias alimentarias deberán partir, como se
explica no apartado correspondente, dunha labor de debate e intercambio de ideas cos
axentes do sector en cada zona na busca das especialidades máis adaptadas á produción no
sector primario que corresponda.
O sector da atención sociosanitaria en institucións sociais ten especial demanda no
concellos máis desenvolvidos que limitan coas cidades, onde se concentra unha cantidade de
prazas desproporcionada para a súa poboación: Narón, Oleiros, Teo, Ames.
Non é doado, sen embargo, identificar unha zona predilecta para formar a novos/as
emprendedores/as no sector do comercio: a nivel social son máis necesarios/as nas zonas
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
145
rurais e aquí atopan menos competencia. Lugares con segundas residencias, potencialidade
turística e núcleos máis grandes son os máis axeitados para esta actividade.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
146
5.6 Estudo sobre servizos da vida diaria
A estas alturas do informe plantéxase a posibilidade de establecer propostas de novos
itinerarios formativos destinados a apoiar a creación e mellora dos servizos da vida diaria.
Trátase de buscar cursos de ocupación pertinentes para os obxectivos de Rede XIANA. Cabe
recordar que os cursos de ocupación defínense por ser accións formativas que forman para o
desempeño dunha actividade profesional completa. O seu principal obxectivo é a inserción
laboral.
Rede XIANA ten a vontade de achegar unha formación que conte coa homologación e
certificación que permita obter titulacións oficiais e, se é o caso, certificados de
profesionalidade. Por esta razón o primeiro que interesa facer é consultar o catálogo de
accións formativas que a Consellería de Traballo e Benestar ten homologadas como
Formación dirixida preferentemente a desempregados/as (AFD) e por tanto serían escollibles
para a súa impartición . Observando o catálogo de accións formativas para o emprego que
homologa a consellería de Traballo e Benestar atópase coas seguinte listaxe, que inclúe as
Familias de Servizos Sociosanitarios e A Comunidade, Sanidade, Sanidade, Seguridade e
Medio ambiente, Comercio e márketing e Actividades deportivas e culturais.
Figura 104.Táboa: Actividades formativas homologadas en Galicia relacionadas cos servizos da vida diaria
Catálogo de especiliadidades formativas para a inserción laboral
Actividades de venda Atención sociosanitaria a persoas dependentes en institucións sociais. Atención sociosanitaria a persoas no domicilio Atención especializada para enfermos de Alzheimer Auxiliar de turismo ecuestre Auxiliar de enfermería en xeriatría Coidador de discapacitados físicos e psíquicos Comunicación en lingua de signos española Empregado de información ao cliente Experto en limpeza inmobles Implantación e animación de espazos comerciais Limpeza de superficiese mobiliario en edificios Monitor de actividades de tempo libre infantil e xuvenil Monitor de aerobic Monitor de educación ambiental Monitor sociocultural Operario de centro de recreo Organizador de punto de venda en autoservizos Procesador de catering
De entre estas ocupacións especialidades buscamos, entón, se algunha está entre as
10 ocupacións con máis volume de contratación e ten tendencia positiva nas comarcas da
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
147
provincia de A Coruña para valorar a posibilidade de ser engadidas aos itinerarios
sociolaborais nos que traballa Rede XIANA.
Animador comunitario:
Esta ocupación presenta tendencia crecente na contratación e boa relación entre
contratos e demandas nas comarcas de: A Barcala, A Coruña, O Barbanza, Betanzos, Ferrol,
Muros, Santiago e Terra de Melide.
Ao observar as comarcas sinaladas, obsérvase que inclúe a maioría dos concellos das
zonas: 2, 4 e 6.
Os animadores comunitarios orientan as persoas e colectivos sociais co fin de
desenvolver e potenciar a súa iniciativa e creatividade, para conseguir o benestar social.
Entre as súas tarefas inclúense:
- Axudar a diversas persoas a unha mellor utilización do seu emprego do ocio e do
tempo libre.
- Organizar o voluntariado
- Axudar a prevención da marxinación e da insolidariedade.
- Apoiar a reinserción social.
- Desempeñar tarefas afíns.
- Supervisar outros traballadores Exemplo de ocupacións incluídas neste grupo
primario.
Cociñeiros e outros preparadores de comidas:
A ocupación está entre as 10 máis demandadas e ademais presenta unha tendencia
crecente e con máis oferta que demandantes nas comarcas de: A Barcala, O Barbanza,
Fisterra, Muros, Noia, Santiago e Terra de Soneira.
Deste xeito as seguintes zonas teñen a maioría dos concellos en comarcas con alta
empregabilidade na ocupación de “Cociñeiros e outros preparadores de comidas”: zona 12,
zona 9, zona 7 e zona 11.
Nivel formativo recomendable:
o Coñecementos equivalentes ao Ensino Secundario Obrigatorio
ou ciclo formativo de grao medio
Formación complementaria:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
148
o Formación complementaria (I): Coñecementos técnicos
Necesarios
• Conservación de alimentos
• Máquinas de vacío
o Formación complementaria (II): Coñecementos normativos
Preferibles
• Hixiene e sanidade
o Formación complementaria (III): Coñecementos de idiomas
Preferibles
• Frances
• Inglés
o Formación complementaria (IV): Coñecementos informáticos
Preferibles
• Nivel básico
Carné profesional:
o Carné profesional
Si
o Normativa
Decreto 290/2003, do 4 de xuño - Certificado individual
de acreditación sobre "Manipulación de alimentos".
o Requisitos
Segundo a actual normativa, a responsabilidade da
formación destes traballadores recae sobre as empresas
alimentarias, polo que deben desenvolver un programa
de formación continua para estes traballadores. A
actuación da Consellería de Sanidade concrétase nun
labor de inspección sobre o desenvolvemento do
programa de formación da empresa.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
149
Taxistas e condutores de automóbiles e furgonetas:
As comarcas alta contratación, tendencia positiva e boa relación entre demandas e
ofertas son: A Barcala, Arzúa, Betanzos e Terra de Soneira.
Segundo esta distribución as seguintes zonas teñen a maioría dos seus concellos en
comarcas con alta ocupabilidade para “Taxistas e condutores de automóbiles e furgonetas”:
zona 5 e zona 4.
A CNO considera furgoneta aquel vehículo cuxo peso non exceda de 3,5 t. Os
repartidores de servizos de correo, público ou privado (mensaxaría), independentemente do
medio de locomoción utilizado (a pé, en furgoneta, etc), clasifícanse no grupo primario -
4122. Os taxistas e condutores de automóbiles e furgonetas accionan e conducen
automóbiles, inclusive de alugueiro, e furgonetas ou camionetas para o transporte de
pasaxeiros, correspondencia ou mercancías. Entre as súas tarefas inclúense: - Accionar e
conducir automóbiles ou taxis para transportar pasaxeiros - Accionar e conducir automóbiles,
furgonetas de menos de 3,5 t ou camionetas para a distribución de correspondencia e
paquetaría ou transportes de mercancías - Accionar e conducir ambulancias para o
transporte de enfermos - Desempeñar tarefas afíns - Supervisar outros traballadores
Exemplos de ocupacións incluídas neste grupo primario: - Condutor, taxi - Condutor,
furgoneta/ata 3,5 t - Condutor, ambulancia
Empregados/as para o coidado de nenos/as:
As comarcas con boas tendencias na contratación son Arzúa, Eume e Melide.
As zonas correspondentes de Rede XIANA con boa ocupabilidade para “Empregados/as
para o coidado de nenos/as” son a zonas 3, e 5.
Dentro deste epígrafe pódense incluír ocupacións como “coidador/a de nenos”,
“coidador/a de guardería infantil”, “coidador/a acompañante de servizo de transporte
escolar” e “vixiante-coidador/a de comedor escolar”.
Os empregados para o coidado de nenos coidan dos mesmos e vixíanos durante as
súas actividades cotidiás, podendo realizar simultaneamente algunha tarefa doméstica.
Axudan aos mestres de escola ou xardíns de infancia, a velar polos escolares ao seu cargo.
Entre as súas tarefas inclúese: - Axudar a nenos/as a bañarse, vestirse e comer –
Conducilos/as asta e dende a escola ou levalos a pasear ou recrearse – Xogar cos nenos/as
ou entretelos contándolles ou lendo contos - Manter en orde o seus dormitorios e lugares de
xogo – Coidar ou vixiar en garderías e xardíns de infancia aos escolares durante recretos,
almorzos e outras pausas.- Acompañar e coidar a nenos/as durante paseos e excursións e
actividades semellantes.
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
150
Bañista-socorrista
As comarcas con contratación crecente e boa relación entre oferta e demanda son
Fisterra e Noia que están situados nas zonas 7 e 11 que define Rede XIANA.
• Competencia xeral:
• Velar pola seguridade dos usuarios de piscinas, instalacións acuáticas e zonas de
baño público en espazos acuáticos naturais, previndo situacións potencialmente
perigosas, realizando unha vixilancia permanente e eficiente e intervindo de forma
eficaz ante un accidente ou situación de emerxencia, de forma autónoma ou
integrado nun equipo de rescate e socorrismo.
• Funcións:
• Executar técnicas específicas de natación con eficacia e seguridade.
• Previr accidentes ou situacións de emerxencia en instalacións acuáticas, velando pola
seguridade dos usuarios.
• Asistir como primeiro interveniente en caso de accidente ou situación de emerxencia.
• Rescatar persoas en caso de accidente ou situación de emerxencia que se produza no
medio acuático.
• Previr accidentes ou situacións de emerxencia en espazos acuáticos naturais.
• Rescatar persoas en caso de accidente ou situacións de emerxencia en espazos
acuáticos naturais.
• Ámbito profesional:
• Esta actividade desenvólvese tanto no sector público como no privado, dedicado á
prevención, vixilancia e rescate en centros de actividade acuática (piscinas
convencionais, piscinas naturais, parques acuáticos) en: Concellos: departamentos de
deportes, turismo ou infraestruturas e en espazos acuáticos naturais (praias
marítimas e fluviais, ríos, lagos e encoros, entre outros equipos de rescate e
socorrismo e unidades de intervención acuática). Empresas de servizos deportivos.
Empresas de turismo activo. Empresas turísticas: hoteis, cámpings, balnearios, etc.
Empresas de mantemento de infraestruturas e/ou xestión deportiva. Clubs deportivo-
recreativos e de ocio. Ximnasios. Comunidades de veciños. Centros educativos e
instalacións afíns. Empresas de servizos deportivos en espazos acuáticos naturais;
empresas de turismo en espazos acuáticos naturais e portos deportivos, clubs e
federacións con actividade no medio acuático
Nivel formativo recomendable:
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
151
o Coñecementos equivalentes ao Ensino Secundario Obrigatorio ou ciclo
formativo de grao medio
Formación complementaria:
o Formación complementaria (I): Coñecementos técnicos
Necesarios
• Técnicas de natación
• Técnicas de prevención
• Técnicas de primeiros auxilios
• Técnicas de rescate
• Técnicas de salvamento
o Formación complementaria (II): Coñecementos normativos
Necesarios
• Coñecementos normativos asociados á licenza
federativa
• Coñecementos normativos sobre embarcacións de ata
54 cabalos
• Lexislación de costas
• Lexislación de piscinas
• Lexislación sanitaria
• Seguro obrigatorio de responsabilidade civil
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
152
5.7 O observatorio socioeconómico Rede Xiana
É importante dar continuidade a esta labor de análise das potencialidades laborais e
necesidades formativas das áreas rurais da provincia de A Coruña. Neste documento
introdúcense métodos e técnicas analizándoos en dous sensos:
- Observacións sobre as tendencias actuais.
- Indicacións sobre sectores de interese para profundar no futuro na investigación.
A continuidade das metodoloxías propostas e a súa revisión construtiva permitirá
construír indicadores máis precisos e xerar comparativas ao longo do tempo. Deste xeito o
Observatorio pode ser unha ferramenta flexible e eficiente para acadar cada vez con máis
eficiencia os obxectivo do proxecto Rede Xiana.
As ferramentas de recollidas de datos creadas (cuestionarios sobre formación,
cuestionarios a empresas, guións de entrevistas en profundidade, guións de grupos de
discusión, mostraxes, cálculo de indicadores) deberán contribuír que no futuro se poida partir
dunha reflexión previa para continuar desenvolvendo. Isto permitirá a mellora constante
para a achega de accións acertadas, innovadoras e consistentes para a inserción laboral nas
áreas rurais da provincia coruñesa.
Debe terse en conta que están creadas ferramentas de análise que poden ter
continuidade en próximos informes do observatorio. Para eses futuros informes é preciso
poñer énfase en tres puntos:
- Definir unha unidade de análise axeitada aos obxectivos de Rede XIANA. A
clasificación por zonas que se aplica no presente informe presenta unha dificultade.
Os concellos incluídos en comarcas urbanas teñen tal peso económico, demográfico e
laboral que solapan outros concellos de inferior tamaño da mesma zona. A análise
por comarcas melloraría así a análise por aportar unidades de análise máis
homoxéneas.
Actualizar as informacións dos datos primarios: o camiño do observatorio, en canto a
datos primarios, debería dirixirse a incorporar análise de novos sectores e
ocupacións. Xúlgase de especial interese a ampliación e diversificación do uso de
entrevistas en profundidade entre responsables de asociacións empresariais. Os
responsables e encargados achegan unha visión moi crítica e precisa sobre a
tipoloxía de formación que demandan, os seus contidos e as ocupacións en que
demandan candidatos dos colectivos preferentes de Rede XIANA.
Seguir profundando no uso de fontes secundarias. Existen diversas fontes
estatísticas que achegan unha análise das necesidades formativas e laborais por
comarcas. É importante usar unha metodoloxía que tire o máximo proveito a eses
recursos. A maioría dos análises que achega a Consellería de Traballo e Benestar ao
respecto achegan datos a nivel comarcal e baséanse nunha análise evolutiva do
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
153
mercado de traballo nos 5 últimos anos. O adecuado uso destes recursos
(necesidades formativas e de man de obra) asegurará que o Observatorio
Socioeconómico Rede XIANA se poida facer de carácter permanente, con datos
comparables ano a ano e cunha complexidade decrecente na execución ao usar
recursos e metodoloxías accesibles e contrastados. Por tanto o nivel de análise
comarca, e tratamento evolutivo dos indicadores a nivel dos 5 últimos anos permite
que a metodoloxía se poida manter e enriquecer cun eficiente uso dos recursos
dispoñibles de parte dos organismos públicos.
Anexos
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
156
6. ANEXOS
Cuestionario de identificación de accións formativas.
Prazas Alumnos
Horas
Presenciais
A distacia
On-line
Metodoloxía nº cursos comezados entre 1-7-2008 e 30-6-2009
OBSERVACIÓNS
Ficha cuberta porCARGO/LUGARNome
Nº de alumnos totais (todos os cursos desta denominación e duración
Denominación (nome do curso)
Organizador Becas/ axudas/ criterios para adxudicalas
FORMACIÓN NON REGRADA E DIRIXIDA A DESEMPREGADOS QUE HAI DISPOÑIBLE NA COMARCA DE: __________________________________________
Tf e contacto
Titulación/certificación que se obtén
Requisitos para acceder á formación
Destinatarios (únicos ou preferentes)Financiador
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
157
Guión das entrevistas en profundidade a asociacións empresariais sectoriais
Estamos realizando entrevistas para o observatorio socioeconómico de Rede Xiana. Rede Xiana realiza funcións de inserción laboral en varios sectores así que estamos tratando de coñecer as expectativas e demandas de persoal do sector. E unha entrevista aberta, as preguntas non están escritas senón os temas a tratar para tentar profundar nos que vostede crea que nos pode aportar máis. Gustaríame que comezase dicíndome cal é o seu posto e funcións na asociación.
- Perfil do entrevistado: funcións e experiencia. o Descrición do posto, responsabilidades. o Cantos anos na asociación, se todos foron no mesmo posto. o Outras actividades no presente relacionadas co sector. o Experiencia previa en outras asociacións ou empresas do sector.
- Asociación: tipos de empresas, tamaño, actividades desenvoltas, ámbito territorial. o Asociados tipos de empresas o Participación dos asociados o Demandas dos asociados.
- Actividades de formación da asociación o Formación: mecanismos polas que se detecta a demanda o Cursos realizados o Financiamento o Medios o Asistencia/participación
- Actividades e mecanismos de inserción laboral na asociación o Outros tipos de colaboración coas empresas para busca, formación ou selección
de persoal. - Perspectivas do sector, tendencias.
o Grao de coñecemento do sector: descrición xeral. o Principais empresas o Tendencias: cambios tecnolóxicos, de localización, tamaño de empresas.
SECTOR, EVOLUCIÓN E TENDENCIAS - O sector nos últimos anos: evolución de empresas (creación, tamaño, localización. - Efectos da crise no sector. - A competencia no sector.
PERFÍS LABORAIS MÁIS DEMANDADOS - Ocupacións máis demandada, nivel formativo requirido - Titulacións e organismos formadores - Problemas detectados para cubrir algúns dos postos. - Perfís dos demandantes de cada ocupación. - Preferencias do empresariado en canto a perfís.
NECESIDADES, CAMPOS DEFICITARIOS - Tendencias no sector, novos campos nos que se está a traballar.
- Tendencias nas empresas desenvolver tarefas internamente ou externalizar. - Tecnoloxía e procesos en que o sector se está a desenvolver. - Titulación requiridas de Formación Profesional, Universitario ou especializacións. - Opinión do entrevistado/a sobre tendencias futuras no mercado.
Moitas gracias pola súa colaboración, foinos de gran axuda.
Guión das entrevistas en profundidade a asociacións empresariais multisectoriais
Rede Xiana. Rede Xiana realiza funcións de inserción laboral en varios sectores así que estamos tratando de coñecer a situación destes sectores na súa localidade e do mercado laboral en xeral. É unha entrevista aberta, as preguntas non están escritas senón os temas a tratar para tentar profundar nos que vostede crea que nos pode aportar máis. Gustaríame que comezase dicíndome cal é o seu posto e funcións dentro do organismo en que desenvolve a súa actividade.
- Perfil do entrevistado: funcións e experiencia. o Descrición do posto, responsabilidades. o Cantos anos na organización, se todos foron no mesmo posto ou descrición
doutros en organismos públicos e privados. o Outras actividades no presente relacionadas co sector. o Experiencia previa en outras asociacións ou empresas do sector.
- Organismo en que traballa, actividades. o Natureza e obxectivos do organismo, participación de organismos privados o Actividades de inserción laboral desenvolvidas. o Sectores de interese cos que traballan, organizacións empresariais coas que
estean relacionados. - Actividades de formación da asociación
o Formación: mecanismos polas que se detecta a demanda o Cursos realizados o Financiamento o Medios o Asistencia/participación, perfís.
- Actividades e mecanismos de inserción laboral na asociación o Outros tipos de colaboración coas empresas para busca, formación ou selección
de persoal. - Perspectivas dos sectores no territorio de referencia.
o Grao de coñecemento do sector: descrición xeral. o Principais empresas o Tendencias: cambios tecnolóxicos, de localización, tamaño de empresas.
SECTORES, EVOLUCIÓN E TENDENCIAS - Presenza dos sectores cos que traballa Rede Xiana no territorio nos últimos anos:
evolución de empresas (creación, tamaño, localización).
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
159
- Efectos da crise no sector, cambios observados. - A competencia no sector.
PERFÍS DE DEMANDANTES DE FORMACIÓN - Actitude e perfís de demandantes de formación, especialización, diferenzas por xénero
e idade. - Resultados das accións de inserción laboral especificando por colectivos. - Observación e tendencias na potencialidade de empregos noutros sectores na comarca.
Moitas gracias pola súa colaboración, foinos de gran axuda.
Guión dos grupos de discusión
GRUPO DE DISCUSIÓN REDEXIANA
Benvidos. Non sei se participastes algunha vez nun grupo de discusión... eu
propoño temas para falar pero non tedes que responderme senón falalo entre vós e
tentar poñervos de acordo.
Hai que comezar evitando que reproduzan as frases diarias, que me digan o que farían se
tivesen 22 anos, que estudarían, que buscarían, como se prepararían para así achegar unha
visión máis descontextualizada, que se identifiquen tamén cos demais e que así isto sirva
para que o fagan tamén máis adiante. Desta forma rachamos a súa predisposición a largar
un discurso preparada dándolle unha tarefa que fomenta a creatividade, a imaxinación, que
se sintan máis iguais todos e que practiquen a poñerse no lugar doutras persoas.
Imos falar sobre traballo na actualidade. Como vedes o mercado laboral para vós,
agora que xa vos ides coñecendo, que tedes en común?
- Freos, diferenzas con outros grupos sociais/de idade.
- Limitacións para entrar no mercado laboral na actualidade.
- Sectores que tiveron en conta, que espertaron interese ou curiosidade.
- Tipos de traballo que están dispostos/as a realizar.
- Labores concretas realizadas para inserirse no mercado laboral.
- Formación recibida: fontes, motivacións, intereses e resultados.
- Conclusión do pasado, como influirá nas accións a desenvolver no futuro.
- Sectores que máis lles interesan.
- Percepción da formación. Tratar de buscar correlación entre a percepción
negativa dos empresarios e o uso que perciben estes alumnos.
- Percepción das oportunidades de negocio no contorno rural.
- Lugares onde se informan ao buscar formación
OS ORGANISMOS PÚBLICOS: papel e demandas
- A onde acudiron, cal foi a traxectoria que os conduce alí.
TRABALLO EN GRUPO DE PROXECCIÓN FOMENTANDO A CREATIVIDADE NA
PRIMEIRA FASE E RACIONALIDADE NA SEGUNDA.
Xuntalos de dous en dous(buscar diversidade) e que definan un posto de traballo no que lles
gustaría traballar nun prazo de dous anos (tempo para formación). Que describan como
chegaron ao traballo, como foron as probas e as súas funcións).
Pasar descrición ao grupo do lado para que fagan un plan para chegar a elo nos tres
próximos anos. Han presentalo despois en voz alta.
Desta forma coñeceremos como se ven a si mesmos e de que cren que son capaces e tamén
os introducimos no terro do ideal do posible. A continuación, poñémolos na pizarra para que,
de tres en tres, lles repartamos as opcións que máis interesen (votación).
Primeiro paso: opción ideal, segundo adaptar ao que son capaces.
MÁIS SECTORES
Se todos describiron cousas moi esperables: funcionarios, traballos cómodos de oficina,
proxeccións de amas de casa.... hai que fomentar a emerxencia de novos campos: a
imaxinación.
A opción que se lles asignou debe ser desenvolta para que a redefinan adaptándoa a unha
situación imaxinaria que os predispoña a tratar os sectores.
TRATAMENTO ESPECÍFICO DOS SECTORES: traballo con imaxes. Hai que fixarse en
que algúns parecen servizos á familia, extensión da sumisión da muller. Pódense
presentar imaxes que presenten ese sometemento e que non o fagan (dúas por
sector) para comprobar a incidencia.
- Sector xardíns e forestal. Non cren que serán aceptados? Problema: cren que é
preciso forza física? Cren que é preciso moita formación? Cren que non hai nada de
emprego? Parécelles moi manual?
- Sector industria alimentaria. Cren que é duro? Son os horarios o principal problema?.
o Imaxes
- Sector instalación solar. Non cren que serán aceptados? Coñecen de que vai? Saben
o tipo de empresas que traballa no sector?
- Sector comercio. Non cren que serán aceptados?
- Sector servizos á comunidade. Non cren que serán aceptados? Valoran a necesidade
da profesionalización?
Para cada un dos sectores:
o Consideraron algunha vez traballar nel.
Cue
o O
o P
o A
o I
estionario
Bos días/ tardes
p1 Nº cuestionario
p4 Data
p6 Nome da e
p7 Teléfono dempresa
p9 Cargo da persoa de contacto
p11 Enderezo
p12 Actividadco
p14 Númertotal de
traballadores
p17 PoloRedución importante
¿Respecto á
1 nada deacordo
p18a Hai insucualificación
p18b A mala
p18c A forma
Ocupacións q
Principais fre
Aspectos que
nscribiríanse
o do estud
. Estamos realizaa opinión
__/__
empresa
da
o:
de principal dadificación faci
ro
s/as
o xeral, nos doReduciónLixeira
1
situación na c
e 2 poucode acord
uficientes aspi
imaxe impide
ación que lle e
que cren que
os, medos o
e lles atraen
e en accións
do de seg
ndo unha enquis sobre o emprego
Cp2 Nome entrevista
p5 Localid
p8 Persoacontacto
a empresa (utilitada):
Especi
p15a Dire
ous últimos ann Non camb
tamaño 2
contratación d
o do
3 nin
rantes para p
e que máis xen
stán dando ás
Observ
e poderían de
ou prexuízos
para integra
guimento
sa para o Proxectoo e formación da
uestionario A: sedo
ador
dade
a
p10 Pr
tilizar
ficar nº de trafunción na
cción p15b Admon
nos, como evobiou Aumen
lixeiro 3
de persoal, co
a seguinte e
de acordo nindesacordo
oder elexir ca
nte se interes
s persoas des
vatorio socioec
esenvolver e
.
ación no sec
da realid
o Redexiana, da das empresas de se
rvizos á comunid
rovincia
p1
aballadores/as empresa
n/com p15cProd
olucionou a emnto
Aumimpo
4
mo está de acescala?
en 4 bade
ando se deben
se polo sector
empregadas n
conómico do p
en cada un d
ctor.
dade emp
deputación de A ectores estratéxic
dade
13 Antigüedadcom
s por
c ución
p16
mpresa en tamento
ortante Ns/
5
cordo coas seg
astante acordo
5 td
n cubrir postos
r
non me aporta
roxecto Rede
deles.
presarial
Coruña. Trátase cos .
de da empresampletos)
Especificatraballadores/
6a Homes
maño? /nc
9
guintes frases
totalmente de acordo
s de menos
a nada
XIANA
161
de coñecer
p3 Nº entrevist
a (anos
ar nº de /as por sexo p16b Mullere
s usando
es
p18d O noso é un sector en crecemento, falta que haxa máis iniciativa empresarial, hai mercado para elo p18e Descarto candidatos/as aos postos menos cualificados cando non tiveron contacto co sector: experiencia ou formación
p19 Nos procesos de seleccións realizados nos últimos dous anos foi unha vantaxe ter cursada formación dirixida a persoas desempregadas?
Si Non (pasar á
p20)
p19b Indicar cursos a persoas desemepregadas que coñeza en que sexa unha vantaxe para acceder á empresa(que indique a denominación de cursos que coñeza)
1
2
3
p19c ¿Podería dicirme a duración ideal dos cursos mencionados? (marcar cun X)
1 2 3
p20 Houbo procesos de selección para persoal de baixa cualificación no último ano? (non era imprescindible título universitario
ou fp)
non (pasar á p22)
2 p 20a nº de procesos de
selección
si 1
Rogámoslle que nos describa como foron os procesos de selección de persoal que non precisase titulación de FP nin Universitaria nos últimos 2 anos
p21
Denominación do posto
nº de postos
ofertados Medios de busca
Posto cuberto (si/non)
Titulación requerida
Experiencia requerida
(anos mínimos)
a b c d e
ACTITUDES CARA ÁS PERSOAS CANDIDATAS
Imos falar sobre o mercado laboral: ímoslle ler algunhas frases, sacadas de conversas con empresariado que falaban do mercado laboral en xeral, queríamos para saber o seu nivel de acordo
coas afirmacións recollidas. As repostas van de 1 a 5 segundo a seguinte escala:
1 nada de acordo
2 pouco de acordo
3 nin de acordo nin en desacordo
4 bastante de acordo
5 totalmente de acordo
p22a Só a formación gradual axuda a que sexan mellores traballadores, non queremos cursos longos
ns/nc = 9
p22b Os cursos dirixidos a parados sirven para ocupar aos que non queren traballar
p22c Moitos dos postos da empresa poden ser realizados por mulleres pero non temos candidatas p22dOs as persoas desempregadas que levan máis dun ano é porque non queren traballar moito p22e Normalmente os máis xóvenes non queren traballar nos postos que ofrecemos p22f Incluso para postos máis baixos é preferible ter titulados de FP a non-titulados p22g Para certos postos a formación non conta para seleccionar o candidato ideal
p22h Pese á mellora das condicións, en certos postos é mellor coller homes
p22i Prefiro que a nova xente que contrato teña menos de 45 anos
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
163
Tendo en conta os cursos enfocados ao seu sector voulle dar unhas alternativas para que diga cara onde cre que se deberían centrar os esforzos non postos de menos cualificación.
Sitúese nunha escala de 1 a 10 onde sería…
1 10 Debía ser
Curso corto (5 h) Curso longo (600 h)
ns/nc =99
Intensivo Gradual Especializado Xeral
Para titulados de fp Para non titulados de fp
Para xente do sector Para atraer novos
traballadores interesados no sector
Para menores de 30 Para maiores de 45 Para Homes Para mulleres
Describa, en poucas palabras, os principais problemas ou necesidades do mercado laboral da súa empresa
Moitas gracias pola súa colaboración
6.1 Índice de gráficas e táboas
Figura 1. Táboa. Novos xacementos de emprego ............................................ 10 Figura 2. Táboa. Servizos sociosanitarios á comunidade: áreas formativas ...... 25 Figura 3. Táboa. Acción formativas en Atención Sociosanitaria ........................ 29 Figura 4. Táboa. Priorización de acción formativas en Atención Sociosanitaria segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de traballo ....................... 33 Figura 5. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo .................................... 44 Figura 6. Táboa. Especialidades formativas dispoñibles en sector de Zonas Verdes ............................................................................................................ 45 Figura 7. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral en zonas verdes segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo . 46 Figura 8. Táboa. Priorización de accións formativas de inserción laboral en Comercio segundo o observatorio sociolaboral da Consellería de Traballo ...... 49 Figura 9. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de atención a anciáns/dependentes ..................................................... 51 Figura 10. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de panadería-pastelería ...................................................................... 52 Figura 11. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de instalación de sistemas de xeración de enerxías renovables ............ 53 Figura 12. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de instalación e mantemento de zonas verdes ..................................... 54 Figura 13. Mapa. Distribución das zonas con accións formativas para inserción laboral de dependente de comercio ................................................................ 55 Figura 14. Táboa. Priorización de zonas por potencialidade de creación de emprego en atención a persoas dependentes no domicilio .............................. 68 Figura 15. Táboa. Indicadores do mercado laboral para servizos de atención a persoas dependentes no domicilio .................................................................. 69 Figura 16. Táboa. Indicadores estandarizados do mercado laboral para servizos de atención a persoas dependentes no domicilio ............................................ 69 Figura 17. Táboa. Priorización de zonas por potencialidade de creación de emprego en atención á infancia- ..................................................................... 72 Figura 18. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en atención á infancia. ....................................................................................................... 74 Figura 19. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en atención á infancia. ..................................................................... 74 Figura 20. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en instalacións solares térmicas ........................................................................... 80 Figura 21. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en instalacións solares térmicas ....................................................... 80
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
165
Figura 22. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas .................................................................... 80 Figura 24. Táboa. Priorización de zonas en función do potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas ................................................. 81 Figura 25. Táboa. Priorización de zonas segundo potencial de creación de emprego en instalacións solares fotovoltaicas ................................................. 82 Figura 26. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego en mantemento de zonas verdes ......................................................................... 84 Figura 27. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego en mantemento de zonas verdes ...................................................... 84 Figura 28. Táboa. Zonas prioritarias pola potencialidade de xeración de emprego en mantemento de zonas verdes ...................................................... 85 Figura 29. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector forestal ........................................................................................................... 86 Figura 30. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego no sector forestal ............................................................................. 86 Figura 31. Táboa. Priorización de zonas por potencial de creación de emprego no sector forestal ............................................................................................ 87 Figura 32. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector de industrias alimentarias .................................................................................... 91 Figura 33. Táboa. Indicadores estandarizadas do potencial de creación de emprego no sector da industria alimentaria .................................................... 91 Figura 34. Táboa. Priorización territorial segundo potencial de creación de emprego no da industria alimentaria ............................................................... 92 Figura 35. Táboa. Indicadores do potencial de creación de emprego no sector do comercio ........................................................................................................ 95 Figura 36. Táboa. Indicadores estandarizados do potencial de creación de emprego no sector do comercio ...................................................................... 96 Figura 37. Táboa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector do comercio ...................................................................... 96 Figura 38. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de servizos á comunidade ................................................. 98 Figura 39. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de instalacións de enerxías renovables .............................. 99 Figura 40. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de xardinería e forestal ................................................... 100 Figura 41. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de panadaría/pastelería .................................................. 101 Figura 42. Mapa. Priorización de zonas polo seu potencial de creación de emprego no sector de comercio .................................................................... 102 Figura 43. Táboa. Ficha técnica de enquisa a empresas ................................. 106 Figura 44. Gráfica: descrición da mostra por sectores de actividade .............. 107 Figura 45. Gráfica: descrición da mostra por número de traballadores/as ...... 107
Figura 46. Táboa: descrición da mostra por sectores e número de traballadores/as ........................................................................................... 108 Figura 47. Gráfica: descrición da mostra por sectores e tipoloxía de traballadores/as ........................................................................................... 108 Figura 48. Gráfica: descrición da mostra por sectores e tamaño .................... 109 Figura 49. Gráfica: descrición da mostra por antigüidade da empresa ........... 109 Figura 50. Táboa: descrición da mostra por sectores e tipoloxía de traballadores/as ........................................................................................... 109 Figura 51. Gráfica: valoración da evolución da empresa................................. 110 Figura 52. Táboa: valoración da evolución da empresa por sector ................. 110 Figura 53. Táboa: valoración da evolución da empresa por antigüidade da empresa ....................................................................................................... 111 Figura 54. Táboa: principais problemas no mercado laboral .......................... 111 Figura 55. Táboa: principais problemas no mercado laboral por sector ......... 113 Figura 56. Táboa: principais problemas no mercado laboral por tamaño da empresa ....................................................................................................... 113 Figura 57. Gráfica: grao de acordo con que hai insuficientes candidatos en postos de baixa cualificación ........................................................................ 114 Figura 58. Gráfica: grao de acordo con que a mala imaxe do sector fai que teñan menos candidaturas ...................................................................................... 115 Figura 59. Gráfica: grao de acordo con que a formación a desempregados non aporta nada positivo á súa empresa .............................................................. 115 Figura 60. Gráfica: grao de acordo con que é un sector en crecemento que precisaría maior iniciativa de emprendedores que creasen novas empresas ... 115 Figura 61. Gráfica: grao de acordo con que descarta a candidatos se non tiveron experiencia ou formación específica para o sector ........................................ 115 Figura 62. Táboa: nivel de acordo con que hai suficientes candidaturas para os postos de menor cualificación por sector de actividade ................................. 116 Figura 63. Táboa: nivel de acordo con que a imaxe do sector impide que se interesen máis candidatos/as por sector de actividade .................................. 116 Figura 64. Táboa: nivel de acordo con que a formación para desempregados non aporta nada á empresa por sector de actividade ..................................... 116 Figura 65. Táboa: nivel de acordo con que é un sector en crecemento que precisa máis iniciativa empresarial por sector de actividade .......................... 117 Figura 66. Táboa: nivel de acordo con que descarta candidaturas que non tivesen experiencia ou formación previa por sector de actividade .................. 117 Figura 67. Gráfica: nivel de acordo con que a formación para desempregados só sirve para ocupar o tempo das persoas desempregadas ................................ 119 Figura 68. Táboa: nivel de acordo con que a formación para desempregados só sirve para ocupar o tempo das persoas desempregadas por sector de actividade .................................................................................................................... 119 Figura 69. Gráfica: nivel de acordo con que hai postos dispoñibles para mulleres pero faltan candidatas .................................................................................. 120
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
167
Figura 70. Táboa: nivel de acordo con que hai postos dispoñibles para mulleres pero faltan candidatas por sectores de actividade ......................................... 120 Figura 71.Gráfica: nivel de acordo con os desempregados/as de longa duración non teñen interese real por traballar ............................................................. 121 Figura 72. Táboa: nivel de acordo con que os/as desempregados/as de longa duración non teñen interese real por traballar por sector de actividade ......... 121 Figura 73.Gráfica: nivel de acordo con que a xente moza non está interesada no sector ........................................................................................................... 122 Figura 74.Gráfica: nivel de acordo con que a xente moza non está interesada no sector, resultados por sector de actividade ................................................... 122 Figura 75.Gráfica: nivel de acordo con que prefiren titulados/as de FP aínda que sexan postos para candidatos/as de baixa cualificación, ............................... 123 Figura 76.Táboa: nivel de acordo con que prefiren titulados/as de FP aínda que sexan postos para candidatos/as de baixa cualificación por sector de actividade, .................................................................................................................... 123 Figura 77.Gráfica: nivel de acordo con que para algúns postos a formación non conta. ........................................................................................................... 123 Figura 78.Táboa: nivel de acordo con que para algúns postos a formación non conta por sectores de actividade. .................................................................. 124 Figura 79.Gráfica: nivel de acordo con que para algúns prefiren contratar homes. ......................................................................................................... 124 Figura 80.Táboa: nivel de acordo con que para algúns prefiren contratar homes por sector de actividade ................................................................................ 125 Figura 81.Gráfica: nivel de acordo con que prefiren candidatos/as menores de 45 anos. ....................................................................................................... 125 Figura Táboa: nivel de acordo con que prefiren candidatos/as menores de 45 anos por sectores de actividade. ................................................................... 125 Figura 82.Gráfica: valoración dos cursos para persoas desempregadas. ........ 127 Figura 83.Táboa: valoración dos cursos para persoas desempregadas por sector de actividade ................................................................................................ 127 Figura 84.Táboa: procesos de selección para postos que requiran baixa cualificación nos últimos 2 anos.. ................................................................. 128 Figura 85.Táboa: valoración de formación dirixida a desempregados por sectores de actividade. .................................................................................. 128 Figura 86.Táboa: cursos demandados, sector de servizos á comunidade. ...... 128 Figura 87.Táboa: cursos demandados, sector de zonas verdes. ..................... 129 Figura 88.Táboa: cursos demandados, sector de enerxías renovables. .......... 129 Figura 89.Táboa: cursos demandados, sector de industria alimentaria. ......... 129 Figura 90.Táboa: Preferencia por cursos curtos ou longos. ............................ 130 Figura 91.Táboa: Preferencia por cursos curtos ou longos por sector de actividade. .................................................................................................... 130 Figura 92.Táboa: Preferencia por cursos intensivos ou graduais. ................... 130 Figura 93.Táboa: Preferencia por cursos intensivos ou graduais por sector de actividade. .................................................................................................... 130
Figura 94.Táboa: Preferencia por cursos especializados ou xerais. ................ 131 Figura 95.Táboa: Preferencia por cursos especializados ou xerais por sector de actividade. .................................................................................................... 131 Figura 96.Táboa: Preferencia por cursos para titulados ou non titulados de FP. .................................................................................................................... 131 Figura 97.Táboa: Preferencia por cursos para titulados ou non titulados de FP por sector de actividade ................................................................................ 131 Figura 98.Táboa: Preferencia por cursos para xente con experiencia ou nova na ocupación. .................................................................................................... 132 Figura 99.Táboa: Preferencia por cursos para xente con experiencia ou nova na ocupación por sector de actividade. .............................................................. 132 Figura 100.Táboa: Preferencia por cursos para menores de 30 ou maiores de 45 anos ............................................................................................................. 132 Figura 101.Táboa: Preferencia por cursos para menores de 30 ou maiores de 45 anos por sector de actividade. ...................................................................... 132 Figura 102.Táboa: Preferencia por cursos para homes ou mulleres ................ 133 Figura 103.Táboa: Preferencia por cursos para homes ou mulleres por sector de actividade ..................................................................................................... 133
Observatorio socioeconómico do proxecto Rede XIANA
169
i Enquisa de inserción laboral dos titulados de FP que remataron estudos en 2005-2006. Consellería de Educación,.IDEARA SL., 2008. ii Fernando González-Laxe. La industria alimentaria en Galicia. A Coruña: Instituto de Estudios Económicos de Galicia. Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2005.