8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
1/45
_JCE ` sj prjperer%k pr`ouat`s aruo`s $ jde#`reo`s jk jd cfsc` jspeaf`.
>` sj pjrcftj de jktreoe e des z`kes oj jde#`reafk edfcjkt`s e t`oe pjrs`ke e"jke ed sjrvfaf` quj k` ve$e
jqufpeoe a`k de fkoucjkterfe eojaueoe.
este jd peseo`
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
4/45
auedqufjr besj oj de pr`ouaafk, treksb`rceafk $ ofstrf#uafk oj d`s edfcjkt`s quj jst*k #e"` su a`ktr`d.
]ere jdd` sj oj#jr%k #eser jk d`s sfnufjktjs prfkafpf`s=
De kjajsfoeo oj nerektfzer de sjnurfoeo edfcjkterfe.
De fcp`rtekafe oj cektjkjr de aeojke ojd br+` jk d`s edfcjkt`s a`knjdeo`s.
De epdfaeafk oj pr%atfaes oj fnfjkj a`rrjates, $ oj pr`ajofcfjkt`s oj a`ktr`d #eseo`s jk d`s prfkafpf`s o
ek%dfsfs oj pjdfnr`s $ pukt`s oj a`ktr`d ar+tfa`s (M]]'').d us` $, jk su aes`, de jde#`reafk oj nu+es oj pr%atfaes a`rrjates.
De rjedfzeafk oj cujstrj` $ ek%dfsfs.
d aucpdfcfjkt` oj d`s arftjrf`s cfar`#f`dnfa`s quj de djnfsdeafk jste#djaj, $ d`s rjqufsft`s t*rcfa`s oj
edfcjkt`s.
De nerekt+e oj quj d`s edfcjkt`s fcp`rteo`s tjkor%k ed cjk`s jd cfsc` ` jqufvedjktj kfd-jd fnf*kfa` quj
d`s pr`pf`s.
&.). OFQ%@QFAF@KQ "KWE#Q O !F"FK E%#FAEG#Q E #E %W@OZAAFK %WFCEWFE
Qj jktfjkoj p`r pr`ouat`s prfcerf`s, d`s pr`ouat`s oj pr`ouaafk prfcerfe, fkadufo`s d`s oj de tfjrre, nekeojr
aeze $ pjsae.
De pr`ouaafk prfcerfe fkadu$j jd treksp`rtj ojd duner oj pr`ouaafk ed jste#djafcfjkt` (fkadufo` jd oj
ekfcedjs vfv`s, $ jd oj pr`ouat`s prfcerf`s au$e keturedjze k` sj e$e edtjreo` oj cekjre sustekafed),
edceajkecfjkt` $ cekfpudeafk oj pr`ouat`s prfcerf`s jk jd duner oj pr`ouaafk.
Qj fkadu$jk jktrj jst`s d`s quj sj ojofqujk e de ar+e, de rja`djaafk, de aeze oj ekfcedjs, ` de pr`ouaafk ojpr`ouat`s prfcerf`s oj `rfnjk ekfced, $ d`s quj pr`ouzaek ` a`sjajk vjnjtedjs.
D`s `pjreo`rjs oj jcprjses edfcjkterfes ojofaeo`s e jstes eatfvfoeojs, sj esjnurer%k oj quj d`s pr`ouat`s
prfcerf`s jst*k pr`tjnfo`s a`ktre auedqufjr b`a` oj a`ktecfkeafk, $ pere jdd` jste#djajr%k cjofoes oj a`ktr`d o
de a`ktecfkeafk, cjofoes z``sekfterfes $ bft`sekfterfes.
?jkor%k jk aujkte des sfnufjktjs cjofoes fnf*kfaes= Cektjkor%k dfcpfes des fkstedeaf`kjs.
Dfcpfer%k $ ojsfkbjater%k aueko` sje kjajserf` d`s jqufp`s, a`ktjkjo`rjs, vj+aud`s, $ auedqufjr `tr`
cetjrfed.
Msjnurer%k de dfcpfjze oj ekfcedjs pere searfbfaf` $ oj pr`ouaafk.
Eerektfzer%k des a`kofaf`kjs fnf*kfaes oj de pr`ouaafk, treksp`rtj, edceajkecfjkt` $ dfcpfjze oj d`s
vjnjtedjs.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
5/45
:ser%k sfjcprj enue p`te#dj ` dfcpfe.
Gfnfder%k jd #ujk jsteo` oj seduo oj d`s cekfpudeo`rjs, $ sj esjnurer%k oj quj
rjaf#jk de b`rceafk kjajserfe s`#rj rfjsn`s sekfterf`s.
vfter%k de a`ktecfkeafk p`r pdenes u `tr`s ekfcedjs.
vfter%k de a`ktecfkeafk p`r rjsfou`s $ sustekafes pjdfnr`ses.
Acpjofr%k de ofbusfk oj jkbjrcjoeojs a`ktenf`ses trekscfsf#djs ed sjr ucek` e trev*s oj d`s edfcjkt`s.?`cer%k cujstres pere su ek%dfsfs, $ tjkor%k jk aujkte d`s rjsudteo`s.
7jspjter%k de k`rcetfve rjspjat` e d`s eoftfv`s pere pfjks` $ d`s cjofaecjkt`s pere ekfcedjs.
D`s `pjreo`rjs oj jcprjses edfcjkterfes oj#jr%k ddjver $ a`ksjrver rjnfstr`s s`#rj des cjofoes epdfaeoes per
a`ktr`der pjdfnr`s. k jspjafed s`#rj d`s sfnufjktjs espjat`s=
k jd aes` oj ekfcedjs ` pr`ouat`s oj `rfnjk ekfced=
5 >eturedjze $ `rfnjk oj d`s edfcjkt`s sucfkfstreo`s ed ekfced.
5 Cjofaecjkt`s vjtjrfkerf`s $ `tr`s tretecfjkt`s.
5 kbjrcjoeojs peojafoes p`r jd ekfced.
5 7jsudteo`s oj ek%dfsfs.
5 '`ktr`djs jbjatueo`s ed ekfced ` e d`s pr`ouat`s oj `rfnjk ekfced. k jd aes` oj vjnjtedjs=
5 :tfdfzeafk oj pr`ouat`s bft`sekfterf`s $ #f`afoes.
5 Mperfafk oj pdenes $ jkbjrcjoeojs jk des pdektes.
5 7jsudteo`s oj ek%dfsfs.
&.7. W'ZFQF_@Q "KWE#Q O #@Q #@AE#Q OQ_FKEO@Q E #@Q %W@OZA_@QE#FCK_FAF@Q
d 7jndecjkt` ;8
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
6/45
de quj sj cekfpudjk edfcjkt`s.
0. e#r%k subfafjktjs oj deve#`s a`k enue a`rrfjktj aedfjktj $ br+e, $ cetjrfed oj dfcpfjze $ sjaeo` fnf*kfa`.
8. 2j#jr% ofsp`kjr oj cjof`s eojaueo`s $ subfafjktjs oj vjktfdeafk cja%kfae k` ketured, $ sj jvfter%k des
a`rrfjktjs oj efrj ojsoj z`kes a`ktecfkeoes e z`kes dfcpfes.
O. Qj ofsp`kor% oj subfafjktj duz ketured ` ertfbfafed.
9. Des rjojs oj jveaueafk oj enues rjsfouedjs sjr%k subfafjktjs, $ jster%k a`kaj#foes oj c`o` quj sj jvftjt`o` rfjsn` oj a`ktecfkeafk, jk pertfauder pere d`s edfcjkt`s.
;. 'ueko` sje kjajserf`, jd pjrs`ked oj#jr% ofsp`kjr oj vjstuerf`s eojaueo`s.
6. D`s pr`ouat`s oj dfcpfjze $ ojsfkbjaafk k` sj edceajker%k jk des z`kes o`koj sj cekfpudjk edfcjkt`s.
&.&. W'ZFQF_@Q Q%A*+FA@Q O #EQ QE#EQ O@KO Q CEKF%Z#EK E#FCK_@Q,
-A%_@ A@CO@WQ
Des sedes jk de quj sj prjperjk, tretjk ` treksb`rcjk edfcjkt`s, oj#jr%k pjrcftfr des pr%atfaes a`rrjates oj fnfj
edfcjkterfe, $ jk pertfauder ofsp`kor%k oj=
Qujd`s $ perjojs jk #ujk jsteo` $ b%afdjs oj dfcpfer $ ojsfkbjater. Cetjrfedjs fcpjrcje#djs, k` e#s`r#jktjs,
deve#djs $ k` t&fa`s. D`s sujd`s ofsp`kor%k oj sfstjce oj ojsenJj. Des perjojs sjr%k dfses este uke edture
eojaueoe pere des `pjreaf`kjs quj oj#ek rjedfzersj.
?ja`s $ beds`s tja`s quj k` pjrcftfr%k de eaucudeafk oj suafjoeo, a`kojkseafk ` c``.
Gjktekes quj fcpfoek de eaucudeafk oj suafjoeo, $ ofsp`knek oj pekteddes a`ktre fksjat`s quj pujoek
ojsc`ktersj a`k beafdfoeo pere su dfcpfjze.
]ujrtes b%afdjs oj dfcpfer $ ojsfkbjater.Des supjrbfafjs o`koj sj cekfpudjk ` jst*k jk a`kteat` d`s pr`ouat`s edfcjkterf`s, sj cektjkor%k jk #ujk jsteo
$ sjr%k oj cetjrfedjs dfs`s, deve#djs, rjsfstjktjs e de a`rr`sfk $ k` t&fa`s.
Qj ofsp`kor% oj fkstedeaf`kjs eojaueoes pere de dfcpfjze, ojsfkbjaafk $ edceajkecfjkt` ojd jqufp` $ utjksfdf`s
D`s brjneojr`s ` fkstedeaf`kjs pere jd deveo` oj edfcjkt`s, tjkor%k sucfkfstr` oj enue p`te#dj.
&.. _WEKQ%@W_
D`s rjajpt%aud`s oj vj+aud`s ` a`ktjkjo`rjs utfdfzeo`s pere treksp`rter pr`ouat`s edfcjktfaf`s, sj cektjkor%k
dfcpf`s $ jk #ujk jsteo`. Qd` sj utfdfzer%k pere treksp`rtj oj pr`ouat`s edfcjktfaf`s, $ sf sj tresp`rte auedqufjr
`tre a`se, oj#jr% j&fstfr uke sjpereafk jbjatfve oj d`s pr`ouat`s, pere jvfter de a`ktecfkeafk.
D`s pr`ouat`s edfcjktfaf`s e nrekjd jk jsteo` d+qufo`, nrekudeo` jk p`dv`, oj#jr%k treksp`rtersj jk
a`ktjkjo`rjs ` afstjrkes rjsjrveo`s pere ted bfk, jk d`s quj bfnurj fkofaeafk adere j fkojdj#dj s`#rj su utfdfzeafk
` #fjk !j&adusfvecjktj pere pr`ouat`s edfcjktfaf`s!.
'ueko` sj utfdfaj jd rjajpt%aud` oj vj+aud` ` a`ktjkjo`r pere jd treksp`rtj oj pr`ouat`s k` edfcjktfaf`s, `
pr`ouat`s edfcjktfaf`s ofstfkt`s, oj#jr% dfcpfertj jbfaezcjktj pere jvfter rfjsn` oj a`ktecfkeafk.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
7/45
D`s pr`ouat`s edfcjktfaf`s sj a`d`aer%k $ pr`tjnjr%k pere su treksp`rtj, oj b`rce quj
sj rjouzae ed c+kfc` jd rfjsn` oj a`ktecfkeafk.
'ueko` sje kjajserf`, d`s rjajpt%aud`s oj vj+aud`s oj treksp`rtjs ` a`ktjkjo`rjs, cektjkor%k d`s edfcjkt`s e
tjcpjreture eojaueoe $ a`ktr`deoe.
&./. W'ZFQF_@Q O# 'ZF%@D`s ert+aud`s, fkstedeaf`kjs $ jqufp`s quj jst*k jk a`kteat` a`k d`s pr`ouat`s edfcjktfaf`s, oj#jr%k dfcpfersj
ojsfkbjatertj a`k brjaujkafe, $ sj a`ksjrver%k pere rjouafr ed c+kfc` jd rfjsn` oj a`ktecfkeafk. Qf bujsj
kjajserf`, ofsp`kor%k oj ofsp`sftfv`s oj a`ktr`d eojaueo`s.
&.=. OQ%WOFAF@Q O %W@OZA_@Q E#FCK_FAF@Q
-. Qj rjtfrer%k a`k de ce$`r repfojz p`sf#dj oj des sedes o`koj sj ojp`sftek, pere jvfter su eaucudeafk.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
8/45
fktjrvjkne jk de treksb`rceafk oj d`s pr`ouat`s, sf sj se#j quj jst%k a`ktecfkeo`s, ` ae#j prjvjr
rez`ke#djcjktj quj d` jst*k.
` sj fktjrrucpfr% de aeojke ojd br+`. Qj ofsp`kor% oj sedes eojaueoes $ a`k aepeafoeo subfafjktj pe
jd edceajkecfjkt` rjbrfnjreo` sjpereo`.
O. 'ueko` d`s pr`ouat`s edfcjktfaf`s oj#ek a`ksjrversj ` sjrvfrsj e #e"es tjcpjretures, oj#jr%k rjbrfnjrersj
auekt` ektjs, uke vjz a`kadufoe de besj ojd tretecfjkt` t*rcfa` prjpereafk. N .
9. De ojsa`knjdeafk sj er% oj c`o` quj sj rjouzae ed c+kfc` jd rfjsn` oj cudtfpdfaeafk oj cfar``rnekfsc
petnjk`s ` de b`rceafk oj t`&fkes. 2urektj jstj pjrf`o`, jster%k s`cjtfo`s e tjcpjretures quj k`
sup`knek uk rfjsn` pere de seduo.
;. Des sustekafes pjdfnr`ses ` k` a`cjstf#djs, fkadufo`s d`s pfjks`s, oj#jr%k ddjver su pjrtfkjktj jtfqujte, $ sj
edceajker%k jk rjafpfjktjs sjpereo`s $ #fjk ajrreo`s.
&.)?. W'ZFQF_@Q O K$EQEO@ : CGE#E2 O %W@OZA_@Q E#FCK_FAF@Q ..
D`s jkvesjs sjr%k oj cetjrfedjs k` a`ktecfkektjs, $ sj edceajker%k oj cekjre quj k` jst*k j&pujst`s e rfjsoj a`ktecfkeafk, nerektfzeko` de fktjnrfoeo oj d`s rjafpfjktjs $ su dfcpfjze.
D`s jkvesjs $ jc#ede"js quj vujdvek e utfdfzersj pere pr`ouat`s edfcjktfaf`s, oj#jr%k sjr oj b%afd dfcpfjze.
&.)). +@WCEAFK
D`s `pjreo`rjs oj jcprjse edfcjkterfe oj#jr%k nerektfzer=
-. De supjrvfsfk, fkstruaafk $ b`rceafk oj d`s cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s jk aujstf`kjs oj fnfjkj
edfcjkterfe.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
9/45
jkbjrcjoeojs edfcjkterfes, sfjko` su kcjr` fkvjrse cjktj pr`p`raf`ked ed nreo` oj ojserr`dd`.
De fkafojkafe oj des t`&ffkbjaaf`kjs edfcjkterfes k` js de cfsce e d` dern` oj t`o` jd ek`. De eperfafk oj jstes
jkbjrcjoeojs js c%s brjaujktj jk prfcevjre $ vjrek`, aueko` de tjcpjreture ec#fjkted eucjkte bev`rjafjko` j
ojserr`dd` #eatjrfek`. ?ec#f*k js afjrt` quj jk jste *p`ae eperjajk cua`s jste#djafcfjkt`s oj tjcp`reoe, quj
vjajs k` aucpdjk des k`rces oj fnfjkj.
d kcjr` oj #r`tjs jk jd cjof` becfdfer js ce$`r quj jk jste#djafcfjkt`s pere a`djatfvfoeojs. Qfk jc#ern`, jdkcjr` oj ebjateo`s js ce$`r aueko` sj pr`ouaj de a`ktecfkeafk jk edfcjkt`s ojstfkeo`s e a`djatfvfoeojs, a`
rjsteurektjs, `spftedjs, rjsfojkafes, a`djnf`s, jta. k jst`s cjof`s sj jde#`rek a`cfoes pere cuaes pjrs`kes, $
oj e+ ojrfve de fcp`rtekafe oj jst`s #r`tjs.
De nrevjoeo oj de jkbjrcjoeo ojpjkojr% tec#f*k ojd a`djatfv` ebjateo`. D`s nrup`s oj ce$`r rfjsn` s`k d`s
kf`s, d`s ekafek`s $ d`s jkbjrc`s. k jst`s aes`s, jd sfstjce fkcukfterf` k` bukaf`ke ed -/= jk d`s kf`s k` s
e ojserr`ddeo` pdjkecjktj, jk d`s ekafek`s e pjrofo` jbfaeafe a`k de joeo, $ jk d`s jkbjrc`s des ojbjkses jst%k
tjcp`redcjktj #e"es.
Mdtjreaf`kjs oj d`s edfcjkt`s. '`ktecfkeafk oj d`s edfcjkt`s. Cjof`s oj trekscfsfk oj d`s n*rcjkjs.
'`kofaf`kjs quj bev`rjajk su ojserr`dd`.
/. E#_WEAF@KQ O #@Q E#FCK_@Q. A@K_ECFKEAFK O #@Q E#FCK_@Q. COF@Q O
_WEKQCFQFK O#@Q "(WCKQ. A@KOFAF@KQ 'Z +E$@WAK QZ OQEWW@##@
/.). E#_WEAF@KQ K #@Q E#FCK_@Q
D`s aec#f`s quj pujojk subrfr d`s edfcjkt`s pujojk sjr oj trjs tfp`s=
+sfa`s> s`k c`ofbfaeaf`kjs ojd espjat` ojd edfcjkt`, prfkafpedcjktj jk jd a`d`r $ jk de a`ksfstjkafe, oj#foes e deaafk oj des jkzfces pr`ouafoes p`r des #eatjrfes.
' d`s enjktjs j&tjrk`s pujojk pr`v`aer aec#f`s jk des aereatjr+stfaes oj d`s edfcjkt`s, a`c`
jkrekafecfjkt`, eafofbfaeafk ` b`rceafk oj nesjs.
Gf`d8nfa`s> de eaucudeafk oj cfar``rnekfsc`s a`kstftu$j jk s+ cfsce uke edtjreafk ojd edfcjkt` quj jk de
ce$`r+e oj d`s aes`s k` sj eprjafe a`k d`s sjktfo`s, p`r d` quj k` pr`v`ae rjaez` ed a`ksuc`, d` quj sup`kj uk
rfjsn` edt`.
>` t`o`s d`s edfcjkt`s tfjkjk de cfsce susajptf#fdfoeo oj subrfr edtjreaf`kjs. Qj pujojk adesfbfaer jk trjs nrekoj
nrup`s=
L Mdfcjkt`s pjrjajojr`s= s k d s edfcjkt`s quj a`ksucfc`s brjsa`s, $ quj sj pujojk a`ksjrver p`r tfjcp
a`rt`s= aerkjs, pjsaeo`s, vjroures $ brutes aruoes, djaj, ujv`s, jta.
L Mdfcjkt`s sjcfpjrjajojr s= sj pujojk a`ksjrver p`r ofstfkt`s c*t`o`s ourektj tfjcp` pr`d kneo`=
a`ksjrves $ sjcfa`ksjrves.
L Mdfcjkt`s k` pjrjajojr`s ` jste#djs= a`k uke cekfpudeafk a`rrjate k` vek e subrfr edtjreaf kjs= pestes,
ezaer, erfkes, jta.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
10/45
.
8.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
11/45
Aksjat`s Cjtedjs pjseo`sA`kte6fkektjs e9f8tfa`s Aksjatfafoes $ buknfafoes Mke#`dfzektjs, `rc`kes $ ektf#ftfa`s
/.&.). Gf8tfa`s
Mqujdd`s quj tfjkjk vfoe, $ p`r d` tekt` sj pujojk cudtfpdfaer jk a`kofaf`kjs eojaueoes.
-. Geatjrfes. Q`k `rnekfsc`s cfar`sapfa`s ukfajduderjs, aepeajs oj rjpr`ouafrsj
p`r s+ cfsc`s, ofvfof*ko`sj jk o`s `rnekfsc`s fnuedjs.
Des #eatjrfes sj jkaujktrek jk t`oes pertjs, $ a`k brjaujkafe tfjkjk bukaf`kjs #jkjbfaf`ses pere jd rjst` oj
sjrjs vfv`s. ]jr` e$ ednukes #eatjrfes quj pujojk `aesf`ker oe`s jk de seduo, #fjk p`rquj sjek petnjkes, `
#fjk p`rquj sj eaucudek jk j&ajs`.
'`kstftu$jk jd a`ktecfkektj a`k ce$`r rfjsn` pere de seduo, $ j&fstjk nrek verfjoeo oj t`&ffkbjaaf`kjs
edfcjkterfes.D`s beat`rjs quj bev`rjajk jd arjafcfjkt` #eatjrfek` s`k d`s sfnufjktjs=
?jcpjreture= de ce$`r+e oj des #eatjrfes arjajk cj"`r e tjcpjreture ec#fjktj, sf *ste ofscfku$j arjajk o
cekjre c%s djkte. :k eucjkt` oj tjcpjreture p`tjkafe de vjd`afoeo oj cudtfpdfaeafk oj des #eatjrfes,
este uk d+cftj (quj sujdj sjr oj -H') jk jd quj de ce$`r+e cujrj.
2fsp`kf#fdfoeo oj kutrfjktjs= des #eatjrfes kjajsftek d`s kutrfjktjs pere arjajr B cudtfpdfaersj. Qf dfcftec`
de aektfoeo ` verfjoeo oj kutrfjktjs ofsp`kf#djs, jvfterjc`s de cudtfpdfaeafk #eatjrfeke. Qj `#sjrve quj d
a`ktecfkeafk oj edfcjkt`s brjsa`s jk kutrfjktjs, a`c` d`s ujv`s ` de djaj, js c%s b%afd quj de
a`ktecfkeafk oj edfcjkt`s b`rceo`s p`r uk s`d` kutrfjktj a`c`, p`r j"jcpd`, jd eajftj.
d Mnue= su prjsjkafe js fcprjsafkof#dj pere de vfoe oj d`s cfar``rnekfsc`s. Qf ofscfku$j ` sj jdfcfke jd enue
d`s edfcjkt`s, jst`s sjr%k cjk`s susajptf#djs oj a`ktecfkeafk.
@&+njk`= js kjajserf` pere cuaes #eatjrfes (#eatjrfes ejr`#fes), pjr` e$ `tres quj vfvjk jk eusjkafe oj `&+nj
(#eatjrfes ekejr`#fes).
%WFKAF%E#Q _@-FFK+AA4@KQ E#FCK_EWFEQ
Qed6`kjd`sfss pr`ouafoe p`r de #eatjrfe Qedc`kjdde, quj sj jkaujktre jk jd fktjstfk` ojd `c#rj $ oj cua`s ekfcedjs.
ste #eatjrfe sj ojserr`dde e nrek vjd`afoeo e tjcpjreture ec#fjktj.
]rjsjktj jk ednuk`s edfcjkt`s, a`c` des aerkjs, evjs, djaj sfk pestjurfzer $ ujv`s. Qj oj#j tjkjr jspjafed
aufoeo` a`k des aerkjs pfaeoes, $ d`s ojrfveo`s $ prjpereo`s quj a`ktjknek ujv`.
ktrj -< $ 0; `res tres de fknjstfk oj edfcjkt`s a`ktecfkeo`s, eperjajk d`s s+kt`ces= k%usjes, vcft`s, o`
e#o`cfked, oferrje $ bfj#rj.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
12/45
Cjofoes prjvjktfves=
C%&fce fnfjkj jk de cekfpudeafk oj edfcjkt`s.
'`afker d`s edfcjkt`s a`cpdjtecjktj, este quj edaekajk uke tjcpjreture c+kfce oj 9H' jk jd fktjrf`r ojd
pr`ouat`.
vfter quj d`s edfcjkt`s pjrcekjzaek e tjcpjreture ec#fjktj.
Dfcpfjze oj d`s utjksfdf`s oj a`afke, pere jvfter des a`ktecfkeaf`kjs aruzeoes.>` a`ksucfr ujv`s aruo`s ` prjpereaf`kjs quj d` a`ktjknek, a`c` des ce$`kjses aesjres.
7jbrfnjreafk oj d`s edfcjkt`s quj k` sj ve$ek e a`ksucfr fkcjofetecjktj.
ste3fd`a`a`
Featjrfe d`aedfzeoe jk de kerfz, nernekte $ pfjd ojd `c#rj. Qj trekscftj e d`s edfcjkt`s p`r cede cekfpudeaf
e trev*s oj des sjarjaf`kjs oj kerfz $ #`ae. :ke vjz jk de a`cfoe de #eatjrfe sj cudtfpdfae e tjcpjreture
ec#fjktj $ pr`ouaj uke t`&fke. De #eatjrfe cujrj e edtes tjcpjretures, pjre de t`&fke rjsfstj.
D`s edfcjkt`s aruo`s s`k c%s susajptf#djs oj trekscftfrd` prfkafpedcjktj sf s`k rfa`s jk pr`tj+kes $ ucjoeo
a`c` des arjces, kete, ujv`s, djaj $ sedses.
d pjrf`o` oj fkau#eafk js oj < e -< `res, tres des auedjs eperjajk k%usjes, vcft`s, oferrje $ o`d`r
e#o`cfked.
Cjofoes oj prjvjkafk=
fnfjkj ojd cekfpudeo`r= deveo` oj cek`s, us` oj cesaerfdde, k` t`sjr kf jst`rkuoer, jta.
Cjofoes fnf*kfaes jk de jde#`reafk oj d`s edfcjkt`s.
:tfdfzer djajs pestjurfzeoes.'`aafk oj d`s edfcjkt`s e -H' ourektj 4 cfkut`s pere jdfcfker de t`&fke.
7jbrfnjreafk oj d`s edfcjkt`s quj k` sj ve$ek e a`ksucfr fkcjofetecjktj. sa;jrfa;fe a`df
Featjrfe prjsjktj jk jd fktjstfk` ojd `c#rj $ d`s ekfcedjs, quj sj trekscftj p`r bedte oj fnfjkj ojd cekfpudeo`
puofjko` pr`v`aer fkt`&faeaf`kjs nrevjs. Qf ojstru$j e 9H'.
D`s s+kt`ces eperjajk jktrj -< $
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
13/45
?res uk pjrf`o` oj fkau#eafk verfe#dj jktrj -< $ 4< `res, sj pr`ouajk s+kt`ces a`c` k%usjes, o`d`r oj ae#jze
p*rofoe ojd e#de, vfsfk o`#dj j fksubfafjkafe rjspfret`rfe. ]ujoj ddjner e pr`v`aer de cujrtj.
Cjofoes prjvjktfves=
stjrfdfzeafk oj des a`ksjrves (e -` a`ksucfr edfcjkt`s aruo`s ` djajs sfk pestjurfzer ` ojrfveo`s jde#`reo`s a`k djaj sfk pestjurfzer.
>` a`ksucfr enues k` treteoes.
:jrsfkfe jktjr`a`dtfae
ste #eatjrfe sj jkaujktre prfkafpedcjktj jk jd sujd` $ jk jd enue, oj o`koj sj fka`rp`re e de aeojke edfcjkterfe
D`s edfcjkt`s jk d`s quj c%s brjaujktjcjktj sj pujojk jka`ktrer s`k des aerkjs (oj ajro`, oj veae, oj a`rojr`,
jta.), jk des `stres, jd pjsaeo`, $ de djaj aruoe. ?ec#f*k sj trekscftj p`r jd a`ksuc` oj enues k` treteoes.
?res
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
14/45
'`afkeo` a`cpdjt` oj d`s edfcjkt`s (ed cjk`s 9 2' jk jd ajktr` ojd pr`ouat`).
>` a`ksucfr enues k` treteoes.
Geafdd
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
15/45
Mkfs`cfesfs (ekfseIfo`sfs)= jkbjrcjoeo a`ktre+oe p`r jd a`ksuc` oj pjsaeo` quj tfjkj uk per%sft` ojk`cfkeo`
ekfseIfs. De cujrtj ojd per%sft` k` sj esjnure a`k des edtes tjcpjretures, pjr` s+ a`k des #e"es, p`r d` tekt` de
jkbjrcjoeo sj prjvfjkj a`k de a`knjdeafk ojd pjsaeo`. =
8. Aksjat`s. d pjdfnr` quj sup`kjk d`s fksjat`s a`k rjspjat` e de edfcjkteafk, js quj s`k uk vj+aud` oj
fkbjaafk, $e quj treksp`rtek per%sft`s $ #eatjrfes quj ojp`sftek jk d`s edfcjkt`s.
D`s c%s brjaujktjs s`k des c`saes, c`squft`s, auaereaes $ erees.
/.&.7. E9f8tfa`s
Mqujdd`s a`ktecfkektjs quj k` tfjkjk vfoe.
-. Cjtedjs pjseo`s. Qj pujojk jka`ktrer jk des cetjrfes prfces quj sj ek rjneo` a`k enues quj a`ktjk+ek
cjtedjs pjseo`s, ` aueko` jd jkvesj a`ktfjkj ednuk` oj jst`s jdjcjkt`s $ d` ajoj ed edfcjkt`.
D`s cjtedjs pjseo`s sj eaucudek jk kujstr` `rnekfsc` pr`v`aeko`, e de derne, nrevjs jkbjrcjoeojs= p`r
j"jcpd`, jd pd`c` aeuse jd Qeturkfsc`, $ jd cjraurf` pr`v`ae de jkbjrcjoeo oj Cfkecete.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
16/45
ucek`. Q`k sfnk`s oj de prjsjkafe oj jstes sustekafes quj des aerkjs prjsjktjk a`d`r #dekqujafk`, eusjkafe
nrese, ` sujdtjk enue ed brj+r.
D`s ektf#ftfa`s tec#f*k oj"ek rjsfou`s jk de aerkj oj a`ksuc`, d` quj bev`rjaj de eperfafk oj rjsfstjkafes
ednuk`s cfar``rnekfsc`s $ quj, a`c` a`ksjaujkafe, jd ektf#ftfa` pfjroe jbjatfvfoeo.
8.0. A@KOFAF@KQ 'Z +E$@WAK QZ OQEWW@##@
D`s beat`rjs quj pr`pfafek jd ojserr`dd` oj d`s n*rcjkjs jk d`s edfcjkt`s s`k kucjr`s`s jd a`ktjkfo` oj e
ojd edfcjkt`, de ucjoeo rjdetfve ojd cjof`, de tjcpjreture ec#fjktj, d`s jdjcjkt`s quj a`cp`kjk d`s edfcjkt
des a`cpjtjkafes jktrj ofstfkt`s cfar``rnekfsc`s, jd tfjcp` oj j&p`sfafk, jta., s`k ednuk`s oj ofa`s beat`rjs.
-. De ucjoeo ec#fjkted $ jd a`ktjkfo` jk enue
De ucjoeo ec#fjkted s`#rj t`o`, $ jd a`ktjkfo` jk enue oj d`s edfcjkt`s, s`k o`s beat`rjs quj pr`pfafek
a`ktecfkeafk. d arjafcfjkt` oj ojtjrcfkeo`s n*rcjkjs ` c``s ojpjkoj bujrtjcjktj oj de ucjoeo
duner oj#fo` e de bukafk ojd enue jk su eatfvfoeo.
` `#stektj, ojtjrcfkeo
n*rcjkjs ` c``s pujojk pr`dfbjrer ojsoj -H e OH. ]`r jkafce oj O $ p`r oj#e"` oj -H sj fkf#j
ojserr`dd`, pjr` k` cujrjk. s kjajserf` quj s`#rjpesj de tjcpjreture d`s -H (j#uddfafk ojd enue) ourektj uk
cfkut`s pere `aesf`ker de cujrtj oj de ce$`r+e oj d`s cfar``rnekfsc`s.4. De a`cp`sfafk $ aereatjr+stfaes j&tjrkes oj d`s edfcjkt`s
De a`cp`sfafk qu+cfae ojd pr`ouat` tfjkj uke fkbdujkafe jk jd arjafcfjkt` oj ojtjrcfkeo`s n*rcjkjs.
edfcjkt`s quj, p`r sus aereatjr+stfaes (aerkjs r`"es, ujv`s, jta.) s`k uk cjof` pjrbjat` pere jd ojserr`dd`
n*rcjkjs. Qfk jc#ern`, `tr`s a`c`, p`r j"jcpd`, equjdd`s quj tjknek uk p (nreo` oj eafojz) fkbjrf`r
fcpfojk jd arjafcfjkt` oj ofa`s cfar``rnekfsc`s, pujs sj jkaujktrek jk uk cjof` eovjrs`. ?ec#f*k
aereatjr+stfaes j&tjrkes (pfjd, edceajkecfjkt`, jta.) bev`rjajr%k de fkbjaafk $ p`sf#fdfoeojs oj pjkjtreafk
d`s n*rcjkjs.
0. d tfjcp` oj j&p`sfafk
]ere quj ojtjrcfkeo`s cfar``rnekfsc`s sj ojserr ddjk jk uk edfcjkt js kjajserf` uk tfjcp` jk
a`kofaf`kjs ptfces pere su arjafcfjkt`. :ke vjz fkbjateo`, jd tfjcp` quj pesj este su a`ksuc` beafdfter%
pr`nrjsfv` eucjkt` oj ofa`s n*rcjkjs jk jd cfsc`.
=. # %#E_@ _Q_F"@
2j aeoe jde#`reafk sj rjqufjrj jd vfst` #ujk` oj d`s rjsp`kse#djs oj aeoe ojpertecjkt`. d "jbj oj, a`afke
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
17/45
oer% jk auekt` ed a`ktjkfo` $ b`rce oj jde#`reafk. d ofjtfste ` rjsp`kse#dj sekfterf` tec#f*k supjrvfser%
eojaueafk oj des ofjtes jste#djafoes sfjko` e jste dtfce e qufjk jd aueor` c*ofa` vek e pjofr rjsp`kse#fdfoeo
jk aes` oj jrr`r. ?ec#f*k e$ `tr`s a`ktr`djs quj s`k d`s fnf*kfa`s, jk d`s auedjs sj jvedek d`s pr`ajs`s o
cekfpudeafk, fkstedeaf`kjs, cequfkerfe, dfcpfjze jk njkjred, jta. '`k rjbjrjkafe ed sfstjce fnf*kfa` edfcjkter
jd pr`ajs` quj sj sfnuj js rjedfzer uk cujstrj` jk ofbjrjktjs jde#`reaf`kjs, prjbjrjktjcjktj uke vjz tjrcfkeoe
es+ a`c` oj `tr`s pr`ouat`s k` jde#`reo`s $ quj s`k ofspujst`s pere su a`ksuc` jk aruo`. ?ec#f*k sj t`cecujstres jk dunerjs o`koj sj ddjvek e ae#` besjs oj prjjde#`reafk es+ a`c` jk d`s a`cpertfcjkt`s o`koj
cektfjkjk edfcjkt`s. k de ce$`r+e oj des vjajs jst` sj eaj jk des a%ceres brfn`r+bfa`s, tfc#rjs ` ercerf`
brfn`r+bfa`s, cjses aedfjktjs, #e`Lcer+e, $ sfcfderjs. stes cujstres s`k pr%atfaecjktj ekedfzeoes fk sftu, p`r
quj d`s rjsudteo`s sj a`k`ajr%k ektjs oj quj des cfkutes pujoek a`cjkzer su j&pjofafk. 'uedqufjr ek`ced
ojtjateoe sjr% aeuse subfafjktj pere quj jd pr`ouat` jk aujstfk sje sustftufo` p`r `tr`.
Des aeuses ek oj sjr ojtjateoes a`k jd `#"jt` oj quj jd pr`#djce k` sj vujdve e rjpjtfr.
5. K@WCEQ O !F"FK W#E_F$EQ E #@Q %W@OZA_@Q E#FCK_FAF@Q
9.-. FK_W@OZAAFK
De fka`rp`reafk oj kujv`s pe+sjs e de :kfk ur`pje, $ de j&peksfk ojd a`cjraf` jktrj d`s cfsc`s
fkarjcjkteo` jd rfjsn` cfar`#f`dnfa` $ qu+cfa` oj d`s edfcjkt`s. ]`r nerektfzer de sjnurfoeo ojd a`ksucfo`r
e ja` kjajserf` jk d`s dtfc`s e`s jd jste#djafcfjkt` oj uke sjrfj oj k`rces oj fnfjkj pere t`o`s
pr`ouat`s edfcjktfaf`s, a`k jd bfk oj a`ks`dfoer, eatuedfzer $ sfcpdfbfaer des k`rces $e j&fstjktjs jk d`s pe+
cfjc#r`s. d `#"jtfv` js arjer uk cera` "ur+ofa` c%s sjnur`, $ oj epdfaeafk c%s sjkafdde pere t`oe de :k
ur`pje, quj sj jstruature jk uke sjrfj oj 7jndecjkt`s=Des k`rces rjvfseoes sj jstruaturek #e"` uk cera` a`ck quj js jd 7jndecjkt` (') k3 ;8
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
18/45
Md `pjreo`r oj uk ceteojr` sj dj ve e j&fnfr, sjnk de k`rce, quj s`dfaftj, rjaf#e, vjrfbfquj j fktjrvjkne jk
fkb`rceafk s`#rj de aeojke edfcjkterfe jk rjdeafk a`k t`o`s d`s ekfcedjs, j&ajpt` de aeze sfdvjstrj. st`
a`cpr`#eo` p`r de Mut`rfoeo '`cpjtjktj.
d 7jndecjkt` (') ;801
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
19/45
5 ?jkfjko` jk aujkte de ofbfaudteo oj epdfaeafk ojd kujv` rjndecjkt`, sj prjv* uk pjrf`o` oj treksfafk oj au
e`s, jk jd quj p`or%k epdfaersj nreouedcjktj d`s rjqufsft`s jste#djafo`s.
5 ]ere beafdfter de epdfaeafk oj de k`rcetfve jur`pje jk spee, sj epruj#e jd Wjed Ojarjt` =?47??=, j 7=
6e0`, cjofektj de quj sj ojr ne des ofsp`sfaf`kjs ektjrf`rcjktj vfnjktjs jk jstj pe+s. .
5.7. WE# OAW_@ =?47??=, O 7= O CE:@, %@W # 'Z Q W"Z#EK O_WCFKEOEQA@KOFAF@KQ O E%#FAEAFK O #EQ OFQ%@QFAF@KQ A@CZKF_EWFEQ K CE_WFE O
!F"FK, O #E %W@OZAAFK : A@CWAFE#dEAFK O #@Q %W@OZA_@Q E#FCK_FAF@Q
Qj jktfjkoj p`r E
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
20/45
ojtjaafk oj trfqufke.
#) Qucfkfstr` ofrjat` p`r pertj oj d`s aezeo`rjs oj pjqujes aektfoeojs oj aeze sfdvjstrj ed a`ksucfo`r bfked
jste#djafcfjkt`s d`aedjs oj vjkte ed p`r cjk`r quj sucfkfstrek ofrjatecjktj ed a`ksucfo`r bfked. k jspja
sjksf#djs sj er% ek%dfsfs oj ojtjaafk oj trfqufke.
a) Qearfbfaf` oj rucfektjs pere a`ksuc` o`c*stfa` prfveo`.
De aerkj oj uknudeo`s o`c*stfa`s searfbfaeo`s oj cekjre urnjktj oj#jr% prjsjkter ceraeo` oj fkspjaaf
vjtjrfkerfe e tfkte ` bujn` a`k b`rce rjateknuder, $ jk su fktjrf`r jd kcjr` oj eut`rfzeafk ojd jste#djafcfjkt`
de cjkafk !d`aed!. de vjkte ofrjate ed a`ksucfo`r vfked ` e jste#djafcfjkt` oj vjkte ed p`r cjk`r sj er% jk
cfsc` cukfafpf` ` ukfoeoLsekfterfe d`aed.
D`s jkvesjs ojstfkeo`s ed a`ksucfo`r bfked quj a`ktjknek aerkj pfaeoe, ` prjpereo`s oj aerkj sjpere
cja%kfaecjktj, ddjver%k uk rtud` jk jd quj sj fkofquj quj d`s pr`ouat`s ek oj a`afkersj ektjs oj su a`ksuc`.
A`kfaf`kjs jspja3faes a`k rjspjat` e de dja;j 0 d`s pr`
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
21/45
d. K@WCEQ O !F"FK %EWE #E #EG@WEAFK, OFQ_WFGZAFK 0 A@CWAF@ O A@CFOEQ
%W%EWEOEQ AFO &47???, O 71 O OFAFCGWJ
d 7jed 2jarjt` 40;01
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
22/45
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
23/45
De ojsa`knjdeafk sj rjedfzer% jk rjbrfnjreafk, ` a`k `tr` c*t`o` a`k nerekt+es oj sjnurfoeo $ sedu#rfoeo.
:ke vjz ojsa`knjdeo`s d`s pr`ouat`s sj jde#`rerek fkcjofetecjktj ` sj a`ksjrver%k rjbrfnjreo`s. Des cetjrfes
prfces ` a`cfoes prjpereoes ojsa`knjdeoes k` sj p`or%k rja`knjder.
d breaaf`kecfjkt` oj cetjrfes prfces, pr`ouat`s fktjrcjof`s $ bfkedjs sj er% jk bukafk oj des kjajsfoeojs oj
tre#e"`, de ojcekoe, ` jk aektfoeojs d` c%s rjouafoes p`sf#djs, pere jvfter de a`ktecfkeafk ` edtjreafk oj d`s
cfsc`s.Des a`cfoes prjpereoes sj jde#`rerek a`k de cjk`r ektjdeafk p`sf#dj, sedv` quj sj ve$ek e a`knjder ` rjbrfnjre
De rjbrfnjreafk sj er% ojsoj jd bfked ojd tretecfjkt` t*rcfa` $ jk jd pdez` oj tfjcp` c%s #rjvj p`sf#dj,
cekjre quj jd edfcjkt` edaekaj uke tjcpjreture fnued` fkbjrf`r e ;3 ' jk su pertj ajktred. ]ere su utfdfzeafk
rjaedjkter%k jk jd cjk`r tfjcp` p`sf#dj, oj cekjre quj jd ajktr` ojd pr`ouat` edaekaj uke tjcpjreture fnue
supjrf`r e O83 '. .
.. A@KOFAF@KQ O E#CEAKECFK_@, A@KQW$EAFK, _WEKQ%@W_ : $K_E
Des tjcpjretures oj edceajkecfjkt`, a`ksjrveafk, treksp`rtj, vjkte $ sjrvfaf` oj a`cfoes prjpereoes sjr%k
sfnufjktjs=
e) '`cfoes a`knjdeoes L-;3 '
#) '`cfoes rjbrfnjreoes a`k uk pjr+`o` oj oureafk fkbjrf`r e
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
24/45
#) Aojktfbfaer d`s pukt`s oj a`ktr`d ar+tfa`.
a) ste#djajr d+cftjs ar+tfa`s jk d`s pukt`s oj a`ktr`d ar+tfa`.
o) ste#djajr $ epdfaer pr`ajofcfjkt`s jbfaeajs oj a`ktr`d jk d`s pukt`s oj '`ktr`d
j) ste#djajr cjofoes a`rrjat`res aueko` jd a`ktr`d fkofquj quj uk pukt` oj a`ktr`d ar+tfa` k` jst% #e
a`ktr`d.
b) 2fsjer o`aucjkt`s $ ddjver rjnfstr`s.n) ste#djajr pr`ajofcfjkt`s oj vjrfbfaeafk.
Des eut`rfoeojs a`cpjtjktjs p`or%k j&fnfr quj sj ofsp`kne oj a`cfoes tjstfn`, quj rjprjsjktjk des ofbjrjkt
a`cfoes a`ksucfoes oferfecjktj. st s pdet`s tjstfn` jster%k aderecjktj Aojktfbfaeo`s $ bjaeo`
a`ksjrveo`s eojaueoecjktj ourektj uk c+kfc` oj o`s o+es $ tjkor%k de aektfoeo a`rrjsp`kofjktj e uke reaf
fkofvfoued.
.5. "Z*EQ O %WA_FAEQ A@WWA_EQ O !F"FK B"%A!J
d pr`ajofcfjkt` oj jde#`reafk $ jvedueafk oj des E]' sjr% jd sfnufjktj=
e) Qj ddjver% e ae#` p`r d`s sjat`rjs a`rrjsp`kofjktjs, des eut`rfoeojs a`cpjtjktjs $ es`afeaf`kjs oj
a`ksucfo`rjs.
#) Des eut`rfoeojs a`cpjtjktjs jveduer%k des E]', $ sf s`k a`kb`rcjs, rjcftfoes e de '`cfsfk oj de :k
ur`pje.
.. %W@OZA_@Q %W@AOK_Q O %E*QQ _WAW@Q
'ucpdfr%k d`s sfnufjktjs rjqufsft`s=
?jkor%k a`kofaf`kjs jqufvedjktjs e des jste#djafoes jk jstj 7jed 2jarjt`. e#rf4k sfo` fktr`ouafo`s p`r upujst` br`ktjrfz` eut`rfzeo` ` uk rjafkt` eouekjr`. e#r%k sfo` s`cjtfo`s e a`ktr`djs vjtjrfkerf`s.
Ar%k ea`cpeeo`s oj ajrtfbfaeafk sekfterfe $ oj `rfnjk fkofaeko` su eptftuo pere a`ksuc` ucek`.
.1. K@WCEQ CFAW@GF@#"FAEQ O A@CFOEQ %W%EWEOEQ
Des a`cfoes prjpereoes sj adesfbfaek jk d`s sfnufjktjs nrup`s=
E7:]@ M= a`cfoes prjpereoes sfk tretecfjkt` t*rcfa` $ a`cfoes prjpereoes t`k tretecfjkt` t*rcfa`, quj ddjvj
fknrjofjktjs k` s`cjtfo`s e tretecfjkt` t*rcfa`.
E7:]@ F= a`cfoes prjpereoes a`k tretecfjkt` t*rcfa`.
E7:]@ '= a`cfoes prjpereoes s`cjtfoes e jstjrfdfzeafk.
E7:]@ 2= a`cfoes prjpereoes jkveseoes, e #esj oj vjnjtedjs aruo`s.
"r
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
25/45
Fkfae`rjs> "r
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
26/45
aK . L Oe 3e9rdaea83d Oe ae
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
27/45
1.). O+FKFAF@KQ
M d`s jbjat`s oj jste @rojk, sj jste#djajk des ojbfkfaf`kjs sfnufjktjs=
Cekfp t`oes equjddes pjrs`kes quj, p`r su eatfvfoeo de#`red, tfjkjk a`kteat` ofrja
a`k d`s edfcjkt`s ourektj su prjpereafk be#rfaeafk, treksb`rceafk, jde#`reafk, jkveseo`
edceajkecfjkt`. treksp`rtj, ofstrf#uafk, cekfpudeafk, vjkte. sucfkfstr` $ sjrvfaf` oj pr`ouat`sedfcjktfaf`s ed a`ksucfo`r.
Cekfp equjdd`s au$es pr%atfaes oj cekfpudeafk pujojk sjr ojtjrcfkektjs
rjdeafk a`k de sjnurfoeo $ sedu#rfoeo oj d`s edfcjkt`s. M jst`s jbjat`s, sj a`ksfojrer%k cekfpudeo`rjs
ce$`r rfjsn` d`s ojofaeo`s e des sfnufjktjs eatfvfoeojs=
e) de#`reafk $ cekfpudeafk oj a`cfoes prjpereoes pere vjkte, sucfkfstr` $ sjrvfaf` ofrjat`
a`ksucfo`r ` e a`djatfvfoeojs.
#) de#`reafk oj pr`ouat`s oj pestjdjr+e, #`ddjr+e $ rjp`stjr+e.
a) de#`reafk oj qujs`s.
o) de#`reafk oj pr`ouat`s d%atj`s `#tjkfo`s a`k djaj quj k` e$e subrfo` tretecfjkt` t*rcfa`.
j) de#`reafk oj aerkjs pfaeoes $ prjpereo`s e #esj oj aerkj.
De 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae ojd Qjrvfaf` 'ekerf` oj de Qeduo p`or% ojtjrcfker, sjnk oe
jpfojcf`dnfa`s. afjkt+bfa`s $ t*akfa`s, de ecpdfeafk ` rjouaafk oj d`s supujst`s oj a`ksfojreafk
cekfpudeo`rjs oj ce$`r kjsn`.
ktfejs j 3`r6eaf8k> s`k equjddes `rnekfzeaf`kjs, jcprjses, jcprjserf`s Akofvfouedjs, es`afeaf`kjcprjserfedjs. 'jktr s sekfterf`s esfstjkafedjs, '`rp`reaf kjs D`aedjs j Akstftuaf`kjs tekt p#dfaes a`
prfveoes, eut`rfzeoes p`r de 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae pere ojserr`dder j fcpertfr pr`nreces
b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s.
%r`nre6e j 3`r6eaf8k> a`k"ukt` oj a`ktjkfo`s $ eatfvfoeojs quj sj oj#jr%k ojserr`dder. $ jk su ae
fcpertfr, p`r de pr`pfe jcprjse ojd sjat`r edfcjkterf`, ` p`r uke jktfoeo eut`rfzeoe pere de b`rceafk a`k
bfk oj esjnurer quj d`s cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s eoqufjrek d`s a`k`afcfjkt`s subfafjktjs pere nerektf
de aedfoeo fnf*kfa`Lsekfterfe oj d`s edfcjkt`s, oj eaujro` a`k su eatfvfoeo de#`red ojktr` oj de jcprjse.
1.7. +@WCEAFK O CEKF%Z#EO@WQ O E#FCK_@Q
EJ @9dfneaf`kjs j des j6prjses
Des jcprjses ojd sjat`r edfcjkterf` nerektfzer%k quj sus cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s ofsp`knek oj u
b`rceafk eojaueoe $ a`ktfkueoe jk fnfjkj oj d`s edfcjkt`s, oj eaujro` a`k su eatfvfoeo de#`red. M ted jbja
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
28/45
oj#jr%k ofsp`kjr $ epdfaer, oj cekjre pjrcekjktj, uk pr`nrece oj b`rceafk eatuedfzeo` jk jste cetjrfe.
d pdez` c%&fc` pere Acpertfr b`rceafk e equjdd`s cekfpudeo`rjs quj sj fka`rp`rjk p`r prfcjre vjz e jse
eatfvfoeo, sjr% oj uk cjs e a`kter ojsoj de bjae jbjatfve oj a`cfjkz` oj su eatfvfoeo de#`red. 2urektj jstj
tfjcp`, jd cekfpudeo`r ojsjcpjer% sus bukaf`kjs #e"` de supjrvfsfk $ a`ktr`d oj pjrs`ked auedfbfaeo` jk
cetjrfe oj fnfjkj.
k t`o` aes`, $ sedv` quj d`s cekfpudeo`rjs earjoftjk e#jr rjaf#fo` b`rceafk oj eaujro` a`k d` jstfpudeo`de @rojk, des jcprjses nerektfzer%k quj t`o`s d`s cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s ek rjaf#fo` de b`rceafk ektjs o
quj bfkedfaj su rjdeafk de#`red.
fkedcjktj, des jcprjses fkadufr%k jd pr`nrece oj b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s jk jd ]dek oj
Mk%dfsfs oj ]jdfnr`s $ ]ukt`s oj '`ktr`d 'r+tfa` (M]]''), ` jk des Eu+es oj ]r%atfaes '`rrjates oj fnfjkj
(E]').
G)]r`nreces oj b`rceafk
D`s pr`nreces oj b`rceafk oj#jr%k eoeptersj, a`c` c+kfc`, ed a`ktjkfo` quj su jste#djaj jk jd ekj&` AG
de @rojk, $, jk t`o` aes`, nerektfzer%k, cjofektj d`s aurs`s oj b`rceafk #%sfae ` jspjafbfae, jd kfvjd
a`k`afcfjkt` kjajserf` pere p`sf#fdfter ukes pr%atfaes a`rrjates oj fnfjkj $ cekfpudeafk oj edfcjkt`s.
Qj oj#jr%k ojserr`dder $, jk su aes` fcpertfr p`r de pr`pfe jcprjse ` p`r `tres jktfoeojs oj b`rcea
oj#foecjktj eut`rfzeoe. k t`o` aes` j&fstfr%k uk` ` vek`s c`kft`rjs eut`rfzeo`s $ rjnfstreo`s quj sjr%k
rjsp`kse#djs oj de b`rceafk.
D`s aurs`s oj b`rceafk fcpertfo`s p`r des jcprjses oj#jr%k jster ofrfnfo`s p`r uk rjsp`kse#dj, pjrs`ked oj
jcprjse, jk jd quj *ste ojdjnuj sfjko` su de#`r de jdj supjrvfser $ a``rofker "ukt` a`k jd c`kft`r ` de jktfoeob`rceafk. de eaafk b`rcetfve oj eaujro` a`k jd pr`nrece oj b`rceafk jste#djafo`.
D`s pr`nreces sj eojauer%k e d`s espjat`s t*akfa`s $ sekfterf`s ofrjatecjktj rjdeafk keoes a`k de eatfvfo
jspja+bfae quj sj ojserr`ddj.
') @#dfneafk oj nerektfzer b`rceafk a`ktfkueoe
De jcprjse esucj de rjsp`kse#fdfoeo oj de b`rceafk a`ktfkueoe oj sus cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s, rjvfsek
$ eatuedfzeko` sus a`k`afcfjkt`s, cjofektj d`s aurs`s a`rrjsp`kofjktjs, tekt` jk espjat`s t*akfa`s a`
pr%atfa`s.
2) fkekafeafk
D`s nest`s ojrfveo`s oj de -c pertfafk oj d`s aurs`s $ oj de jde#`reafk $ ojserr`dd` oj d`s pr`nreces
b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s fcpertfo`s p`r de pr`pfe p`r ` pere des jcprjses, sjr%k bfkekafeo`s
de pr`pfe jcprjse, quj k` p`or%k, jk kfknk aes` rjpjrautfrd`s e d`s tre#e"eo`rjs quj rjaf#ek de b`rceafk.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
29/45
6.4. EZ_@WFEAFK O K_FOEOQ O +@WCEAFK : O C@KF_@WQ
. Des jktfoeojs oj b`rceafk $ c`kft`rjs, pere j"jrajr eatfvfoeojs oj b`rceafk oj b`rceafk oj cekfpudeo`r
oj edfcjkt`s jk de '`cukfoeo Mutk`ce oj 'ekerfes, jst%k su"jt`s ed tr%cftj oj eut`rfzeafk eocfkfstretfve
prjvfe s`dfaftuo oj d`s fktjrjseo`s.
M)Wjqufsft`s]ere `#tjkjr de eut`rfzeafk eocfkfstretfve des jktfoeojs $ c`kft`rjs tfjkjk quj aucpdfr kjajserfecjktj d`s
rjqufsft`s sfnufjktjs=
2fsp`kjr oj d`s rjaurs`s cetjrfedjs $ pjrs`kedjs eojaueo`s pere rjedfzer des eatfvfoeojs oj b`rceafk.
2fsp`kjr oj uk sfstjce a`ktfkueo` oj b`rceafk ojd pjrs`ked b`rceo`r1o`ajktj quj esjnurj de pjrcekjktj
eojaueafk oj *stj e des bukaf`kjs e rjedfzer.
'uedqufjr `tr` rjqufsft` eocfkfstretfv`, oj `rnekfzeafk, oj aedfoeo ojd pjrs`ked, oj d`s cjof`s, oj d`s
jqufpecfjkt`s $ oj de cjt`o`d`n+e quj sj a`ksfojrj kjajserf` pere jd a`rrjat` ojserr`dd` oj de b`rceafk.
F) ?recfteafk ojd pr`ajofcfjkt`
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
30/45
]ere sjr eut`rfzeo` $ rjnfstreo` a`c` jktfoeo oj b`rceafk ` c`kft`r jk de jouaeafk
oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s=
-. Qj oj#jr% prjsjkter, trjfkte o+es ektjs ojd fkfaf` oj de eatfvfoeo b`rcetfve, s`dfaftuo sjnk jd c`ojd` k`rcedfz
quj sj jste#djaj jk d`s ekj&`s A $ AA oj de @rojk.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
31/45
prjvfst`s jk de djnfsdeafk oj pr`ajofcfjkt` eocfkfstretfv` a`ck.
;. '`ktre de 7js`duafk ofateoe p`r jd tftuder oj de 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae sj p`or% fktjrp`
rjaurs` oj edzeoe ektj jd '`ksj"jr` a`cpjtjktj jk cetjrfe oj sekfoeo, jk jd pdez` oj uk cjs, e a`kter ojs
jd o+e sfnufjktj ed oj de k`tfbfaeafk.
A) Rfnjkafe, aeouafoeo $ rjk`veafk oj de eut`rfzeafkDe eut`rfzeafk eocfkfstretfve pere jd j"jrafaf` oj eatfvfoeojs oj b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjk
tjkor% uke vfnjkafe oj afka` e`s.
Qedv` quj sj pr`ou"jrek aec#f`s quj ebjatjk e des afraukstekafes o`aucjktedjs ojadereoes fkfafedcjktj
rjk`veafk oj des afteoes eut`rfzeaf`kjs sj rjedfzer% aeoe 8 e`s, pr`ajofjko` pere jdd` oj de b`rce sfnufjktj
tftuder oj de eut`rfzeafk p`or% s`dfafter, jk d`s trjfkte o+es ektjrf`rjs e de bfkedfzeafk ojd pjr+`o` oj vfnjkafe oj
eut`rfzeafk, de rjk`veafk oj de eut`rfzeafk eocfkfstretfve, prjsjkteko` uke kujve s`dfaftuo ea`cpeeoe oj u
ojadereafk rjsp`kse#dj jk de quj sj ene a`kster quj sj a`ktfkek aucpdfjko`, a`c` c+kfc`, des cfsc
a`kofaf`kjs quj sj dj j&fnfjr`k pere de eut`rfzeafk fkfafed.
Qj pr`ouafr% de aeouafoeo oj de eut`rfzeafk aueko`, e#fjko` treksaurrfo`s afka` e`s ojsoj de bjae oj
rjs duafk oj eut`rfzeafk eocfkfstretfve, k` sj e$e prjsjkteo` Q`dfaftuo oj rjk`veafk, a`kb rcj e
jste#djafo` jk jd eperteo` ektjrf`r.
d tftuder oj de eut`rfzeafk p`or% jk auedqufjr c`cjkt` s`dfafter quj sj ojaderj j&tfknufoe de eut`rfzeafk p`
e#jr ajseo` jk de eatfvfoeo oj b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s.
2)Wjv`aeafk oj de eut`rfzeafk
d fkaucpdfcfjkt`, p`r pertj ojd tftuder oj de eut`rfzeafk eocfkfstretfve oj auedqufjre oj d`s rjqufsft`s j&fnpere su `t`rnecfjkt`, jk jspjafed, ojd pr`nrece oj b`rceafk, pr`v`aer% de rjv`aeafk oj de eut`rfzeafk cjof
rjs`duafk ojd 2frjat r Ejkjred oj Qeduo ]#dfae, prjvfe de fkstruaafk ojd `p`rtuk` j&pjofjktj, $ de a`ksfnuf
aekajdeafk oj de fksarfpafk rjnfstreU.
) !`kft`r rjsp`ksedj oj de #`rceafk
:k c`kft`r, tftudeo` ukfvjrsfterf`, dfajkafeo` ` ofpd`ceo`, oj#foecjktj auedfbfaeo` $ j&pjrfcjkteo` jk %r
oj a`k`afcfjkt` oj de seduo p#dfae, prjbjrjktjcjktj jk vjtjrfkerfe, berceafe, cjofafke $ jk tjak`d`n+e oj
edfcjkt`s, a`k earjofteoe j&pjrfjkafe pr`bj. sf`ked $1` o`ajktj, sjr% jd rjsp`kse#dj oj fcpertfr d`s pr`nrece
b`rceafk oj eaujro` a`k d`s a`k`afcfjkt`s jspja+bfa`s quj p`sje.
]ere sjr eut`rfzeo` $ rjnfstreo` a`c` c`kft`r prjsjkter%, jk de 2frjaafk Ejkjred oj
Qeduo ]#dfae, de o`aucjkteafk jste#djafoe jk jd ekj&` -- oj de @rojk.
2jtjrcfkeo`s espjat`s pr%atfa`s ojd pr`nrece oj b`rceafk p`or%k sjr fcpertfo`s, #e"` de supjrvfsfk ojd
c`kft`r, p`r `tr` pjrs`ked quj earjoftj a`k`afcfjkt`s $ j&pjrfjkafe subfafjktj jk de cetjrfe.
)!jc`rfe ekued
D`s tftuderjs oj eut`rfzeafk eocfkfstretfve pere de b`rceafk oj cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s prjsjkte
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
32/45
ojktr` oj d`s prfcjr`s 4 o+es oj aeoe e`, e des 2frjaaf`kjs oj Wrje oj Qeduo a`rrjsp`kofjktjs, uke cjc`rf
des eatfvfoeojs rjedfzeoes jk jd e` ektjrf`r, a`k jd a`ktjkfo` c+kfc` quj jste#djaj jd ekj&` --- oj de @rojk.
6.0. EAWOF_EAFK O #E +@WCEAFK
M)!jof`s oj earjofteafk
Des jcprjses edfcjkterfes, des jktfoeojs oj b`rceafk $ des eut`rfoeojs sekfterfes a`cpjtjktjs, earjofter%k jepr`vjaecfjkt` oj de b`rceafk jste#djafoe jk jste k`rce ,oj de sfnufjktj b`rce=
e) Cjofektj de j&pjofafk ojd ajrtfbfaeo` oj b`rceafk sjnk c`ojd` jste#djafo` jk jd Mkj&` G oj de @rojk
quj sj jktrjner% e equjdd`s educk`s quj e$ek supjreo` A
de jvedueafk ojd aurs`. A
d ajrtfbfaeo` oj b`rceafk tjkor% uke vedfojz fkojbfkfoe, sfk pjr"ufaf` oj des `#dfneaf`kjs oj des jcprjse
ojd sjat`r edfcjkterf` oj rjedfzer de b`rceafk a`ktfkueoe
oj d`s cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s.
#) k aes` oj cekfpudeo`rjs oj ce$`r rfjsn` quj e$ek supjreo` de jvedueafk ojd aurs`, cjofektj jd aerk*
cekfpudeo`r oj edfcjkt`s. M ted bfk, de 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae jste#djajr% jd c`ojd`
a`rrjsp`kofjktj.
F)$pjofafk oj aerk%s
]ere de j&pjofafk oj d`s aerk*s, des jktfoeojs eut`rfzeoes $ des jcprjses edfcjkterfes, prjsjkter%k jk de 2frjaa
oj Wrje oj Qeduo a`rrjsp`kofjktj, de o`aucjkteafk jste#djafoe jk jd ekj&` GA oj de @rojk "ukt` a`k d`s aer
oj#foecjktj aucpdfcjkteo`s.
]ertfjko` oj de ved`reafk oj jste o`aucjkteafk $ oj eaujro` a`k d`s arftjrf`s $ ofrjatrfajs jste#djafo`s e ted p`r de 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae, de 2frjaafk ojd Wrje oj Qeduo, a`cpdjter% jd tr%cftj oj ofdfnjkafe
aerk*, vedfoeko` jd cfsc` cjofektj bfrce $ sjdd`.
De 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae, cjofektj rjs`duafk, p`or% eut rfzer de vedfoeafk ojd aerk*
cekfpudeo`r e jktfoeojs j&prjsecjktj e#fdfteoes pere jdd`.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
33/45
A) Gfnjkafe ojd aerk%
d aerk* oj cekfpudeo`r oj edfcjkt`s tjkor% uke vedfojz c%&fce oj 0 e`s, jk t`o` jd tjrrft`rf` keaf`k
?reksaurrfo` jstj tfjcp`, sf jd tftuder k` e rjaf#fo` uke b`rceafk a`ktfkueoe jqufvedjktj $ jspja+bfae earjofte
a`k d`s a`rrjsp`kofjktjs rjnfstr`s pere quj pujoe sjr a`kvedfoeoe, oj#jr% rjk`verd cjofektj jd a`rrjsp`kofj
aurs` oj b`rceafk jspja+bfae, quj tjkor+e uke oureafk c+kfce oj ; `res djatfves, ojstfkeoes e rjedfzerrjvfsfk $ eatuedfzeafk oj d`s a`k`afcfjkt`s tjrfa`s $ pr%atfa`s a`rrjsp`kofjktjs e su eatfvfoeo de#`red.
2)$ajpaf`kjs
Qj p`or% j&ajptuer oj ofsp`kjr oj ajrtfbfaeo` oj b`rceafk ` oj aerk* oj cekfpudeo`r oj edfcjkt`s, e equj
tre#e"eo`rjs quj aujktjk a`k uke b`rceafk pr`bjsf`ked jspja+bfae $ jqufvedjktj. ]ere jdd`, sj tjkor%k
a`ksfojreafk, tekt` e jbjat`s ojd rja`k`afcfjkt` oj de b`rceafk fkofvfoued, a`c` oj d`s pr`nreces
b`rceafk jk fnfjkj edfcjkterfe, d`s aurs`s ` eatfvfoeojs quj e$ek sfo` fcpertfo`s e d`s cekfpudeo`rjs
edfcjkt`s jk ajktr`s $ jsaujdes oj b`rceafk pr`bjsf`ked ` jouaeaf`ked rja`k`afo`s p`r `rnekfsc`s `bfafedj
quj bfrcjk a`kvjkf`s jspja+bfa`s e ted bfk a`k jd rnek` a`cpjtjktj ojd Qjrvfaf` 'ekerf` oj de Qeduo, sfjcprj
sj nerektfaj d` jste#djafo` jk jd ert` 0 oj de @rojk.
d rja`k`afcfjkt` oj#jr% s`dfaftersj ektj de 2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae, ea`cpeeko` jd pr`nre
tjrfa`Lpr%atfa` $ jd t+tud` e rja`k`ajr.
6.8. A@K_W@# : QZ%W$FQFK O #E +@WCEAFK FC%EW_FOE
Md Cjofoes oj eut`a`ktr`dd`s rjsp`kse#djs oj des jcprjses ojd sjat`r edfcjkterf` $ oj des jktfoeojs oj b`rceafk, oj#jr%k ofsp`kjr oj
o`aucjkteafk quj earjoftj de b`rceafk fcpertfoe e d`s cekfpudeo`rjs. Mojc%s, des jcprjses ofsp`kor%k oj
o`aucjkt`s quj jvfojkafjk de pjrf`ofafoeo oj d`s cfsc`s, es+ a`c` d`s a`rrjsp`kofjktjs e de supjrvfsfk oj de
pr%atfaes oj cekfpudeafk.
Msfcfsc` jst%k `#dfneoes e beafdfter e aeoe cekfpudeo`r jd `rfnfked ojd ajrtfbfaeo` oj b`rceafk fkofvfoued ` oj
aerk* oj cekfpudeo`r oj ce$`r rfjsn` quj earjoftj de b`rceafk rjaf#foe.
st`s o`aucjkt`s sj erafver%k ourektj uk pjr+`o` k` fkbjrf`r e 8 e`s $ oj#jr%k jster jk t`o` c`cjkt` e
ofsp`sfafk oj de eut`rfoeo sekfterfe.
G)Qupjrvfsfk oj de Mut`rfoeo Qekfterfe
D`s Akspjat`rjs oj Qeduo ]#dfae supjrvfser%k jk des jcprjses edfcjkterfes d`s pr`nreces oj b`rceafk $
pjrf`ofafoeo a`k quj d`s rjedfze, vjrfbfaeko` cjofektj de a`ksteteafk ojd aucpdfcfjkt` oj des pr%atfaes
fnfjkj, quj d`s cekfpudeo`rjs oj edfcjkt`s epdfaek d`s a`k`afcfjkt`s eoqufrfo`s $ aucpdjk a`k d`s rjqufsf
jste#djafo`s.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
34/45
k aes` oj quj sj ojtjatj jd fkaucpdfcfjkt` oj jstes pr%atfaes, eojc%s oj p`ojr pr`p`kjr jd fkfaf` o
pr`ajofcfjkt` sekaf`keo`r a`rrjsp`kofjktj, sj p`or% rjqujrfr de j&. adusfk tjcp`red ojd cekfpudeo`r jk
pr`ajs`s oj cekfpudeafk oj edfcjkt`s $ pr`p`kjr de rjpjtfafk oj de b`rceafk $1` de rjb`rce ojd pr`nrece
b`rceafk.
6.O. W"FQ_W@ O K_FOEOQ O +@WCEAFK O CEKF%Z#EO@WQ : OC@KF_@WQ
Cjofektj de @rojk oj - oj "udf` oj jk jddes sj er% a`kster auedqufjr tfp` oj fkafojkafe quj a`ksfojrj oj fktjr*s.
Oj aekajdeaf8k> jk jddes sj er% a`kster de bjae jk de quj bfkedfze de vfnjkafe oj de eut`rfzeafk `t`rne
es+ a`c` jd c`tfv` oj jse bfkedfzeafk, #fjk sje p`r aeouafoeo, j&tfkafk ` rjv`aeafk.
Des fksarfpaf`kjs sj preatfaer%k oj `bfaf` uke vjz `t`rneoe de a`rrjsp`kofjktj eut`rfzeafk eocfkfstretfve, p`
2frjaafk Ejkjred oj Qeduo ]#dfae ` e fkstekafe oj pertj, jk su aes`.
GJ Qjn
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
35/45
e) Gjder p`r jd #ujk bukaf`kecfjkt` ojd rjnfstr`.
#) 'edfbfaer d`s o`aucjkt`s su"jt`s e fksarfpafk, ojafofjko` sf pujojk sjr fksarft`s, etjkofjko` e su a`ktjkfo
a) >`tfbfaer ed s`dfaftektj oj de eut`rfzeafk, de a`kajsfk ` ojkjneafk oj de cfsce, es+ a`c` jd kcjr` oj
rjnfstr` oeo`, aes` oj su `t`rnecfjkt`.
o) &pjofr des ajrtfbfaeaf`kjs oj des a`rrjsp`kofjktjs fksarfpaf`kjs.
1.5. FK+WEAAF@KQ : QEKAF@KQ
d fkaucpdfcfjkt` oj d` jste#djafo` jk de prjsjktj @rojk p`or% sjr a`kstftutfv` oj fkbreaafk $ `#"jt` oj
a`rrjsp`kofjktj sekafk eocfkfstretfve, prjvfe fkstruaafk ojd `p`rtuk` j&pjofjktj eocfkfstretfv` $ o* eauj
a`k d` prjvfst` jk jd 'ep+tud` GA ojd ?+tud` A oj de Dj$ -01-6;O, oj 3 ;8
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
36/45
M]]'', p`r d` quj t`o`s d`s ajktr`s `spftederf`s ofsp`kor%k oj=
-. '`kofaf`kjs jstruaturedjs eojaueoes tdj des a`afkes `spftederfes $ uk pdek oj cektjkfcfjkt`.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
37/45
Anuedcjktj, oj#j jvftersj utfdfzer sfc#`d`n+e t*akfae ` of#u"`s, a`cpdj"`s, quj enek quj jd 2fenrece oj du"`
pujoe fktjrprjtersj p`r d`s rjsp`kse#djs oj de j"jauafk ojd Qfstjce M''].
)?.&. #EG@WEAFK O# %#EK O E%%AA'ueko` sj a`cfjkze jd jstuof` oj jde#`reafk oj uk pdek M]]'', js kjajserf` quj t`o` jd pjrs`ked fcpdfaeo` j
fkb`rceo`, a`k jd bfk oj c`tfverd` $ eajrdj pertfafpj jk *d.
]ere epdfaer d`s prfkafpf`s ojd sfstjce M]]'' js kjajserf` j"jauter d`s pes`s quj sj ojteddek e a`ktfkueafk=
)?.&.). A`kstft
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
38/45
cfjc#r`s tjknek uke #esj a`ck $ jktfjkoek jd `#"jt` ojd jstuof`.
)?.&.7. Ojsarfpaf8k jd %r`
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
39/45
)?.&./. Fjktf3faeaf8k j pjdfnr`s B%rfkafpf` )J
:ke vjz bfkedfzeo` $ vjrfbfaeo` jd ofenrece oj bdu"`, jd jqufp` M]]'' oj#jr% jkucjrer t`o`s d`s pjdfn
#f`dnfa`s, qu+cfa`s ` b+sfa`s quj sje rez`ke#dj prjvjr quj sj pr`ouafr%k jk aeoe jtepe ojd pr`ajs` oj pr`ouaa
oj des a`cfoes, $ ojsarf#fr%k des cjofoes prjvjktfves quj sj epdfaer%k pere a`ktr`der d`s pjdfnr`s fojktfbfaeo`s.
Des cjofoes prjvjktfves oj#jk sjr r%pfoes oj fksteurer $ jbfaeajs. ]ujoj sjr kjajserf` c%s oj uke cjo
prjvjktfve pere a`ktr`der uk pjdfnr` $ Gfajvjrse, uke cjofoe prjvjktfve pujoj a`ktr`der c%s oj uk pjdfnr`. ?`d`s pjdfnr`s $ sus cjofoes prjvjktfves oj#jk oj qujoer #fjk jste#djafo`s rja`cjko%ko`sj de utfdfzeafk oj
rjnfstr` oj des cfsces. k jd ekj&` --A sj rja`nj uke pr`pujste oj o`aucjkt` oj rjnfstr` oj jstj ek%dfsfs.
)?.&.=. Fjktf3faeaf8k j d`s p
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
40/45
ojktr` oj d`s d+cftjs ar+tfa`s.
D`s sfstjces oj vfnfdekafe oj#jr%k ep`rter fkb`rceafk e tfjcp` pere a`rrjnfr ojsvfeaf`kjs $ jvfter de p*rofoe
a`ktr`d ojd pr`ajs`.
d jqufp` M]]'' fcpdekter% d`s sfstjces oj vfnfdekafe quj jstfcj a`kvjkfjktjs jk aeoe jtepe ojd pr`ajs`, sfjk
oj jdjaafk d`s sfstjces oj vfnfdekafe a`ktfku`s oj per%cjtr`s b+` sfa`s $ qu+cfa`s ektjs quj pruj
cfar`#f`dnfaes. Qf de vfnfdekafe k` js a`ktfkue, jd jqufp` M]]'' ojbfkfr% de brjaujkafe oj ted b`rce qujnerektfaj quj d`s ]'' jst*k #e"` a`ktr`d.
d jqufp` M]]'' pr`p`kor% jd k`c#recfjkt` oj d`s rjsp`kse#djs oj jbjatuer de vfnfdekafe oj d`s ]'',
auedjs rjnfstrer%k d`s oet`s `#tjkfo`s jk uk o`aucjkt` quj oj#jr% sjr bfrceo` bfkedfzeoe de de#`r oj vfnfdekafe.
-.4.6. ste9djaf6fjkt` j 6jfes a`rrjat`res B%rfkafpf` /J
'ueko` jk d`s rjsudteo`s `#tjkfo`s ojd sfstjce oj vfnfdekafe sj ojtjatjk ojsvfeaf`kjs jd jqufp` M]]'' jste#dja
cjofoes a`rrjat`res pere aeoe ]''. stes cjofoes esjnurer%k quj jd ]'' vujdvj e jster #e"` a`ktr`d $ jd ojstfk
oj de a`cfoe ojbjatu`se.
d jqufp` k`c#rer% d`s rjsp`kse#djs oj t`cer des eaaf`kjs a`rrjat`res, oj ted b`rce quj *st`s tjknek eut`rfoeo
pere fksteurerdes $ eojc%s a`cpr`#er%k quj jd pr`ajs` vujdvj e jster #e"` a`ktr`d.
?`oes des fkafojkafes sj rjnfstrer%k jk uk o`aucjkt` quj oj#jr% sjr bfrceo` p`r jd rjsp`kse#dj oj `rojker de
eaafk a`rrjat`re $ jd rjsp`kse#dj oj su epdfaeafk.
?`o` jd pr`ajs` oj ek%dfsfs oj pjdfnr`s, fojktfbfaeafk oj ]''s, jste#djafcfjkt` oj cj. ofoes prjvjktfves $
kfvjdjs `#"jtfv` $1` d+cftjs ar+tfa`s, d`s pr`ajofcfjkt`s oj vfnfdekafe, des cjofoes a`rrjat`res $ d`s rjsp`kse#djs
des eaaf`kjs sj rjsucfr%k jk uk aueor` oj njstfk oj ]''s pere beafdfter su epdfaeafk.
-.4.-. ste9djaf6fjkt` j pr`ajf6fjkt`s j Mjrf3faeaf8k B%rfkafpf` =J
d jqufp` M]]'' jste#djajr% pr`ajofcfjkt`s pere vjrfbfaer quj jd ]dek M]]'' bukaf`ke a`rrjatecjktj.
utfdfzerek c*t`o`s, pr`ajofcfjkt`s $ jkse$ s oj vfnfdekafe $ a`cpr`#eafk, fkadufo`s jd cujstrj` edjet rf` $
ek%dfsfs cfar`d-f`dnfa`s. .
d jqufp` M]]'' jste#djajr% de brjaujkafe $ sfstjc%tfae oj de vjrfbfaeafk oj ted cekjre quj sj esjnurj uk #
bukaf`kecfjkt` ojd ]dek M]]''.
'`c` eatfvfoeojs oj vjrfbfaeafk sj p`or%k utfdfzer jktrj `tres, e t+tud` oj j"jcpd`, des sfnufjktjs=
Muoft`rfes fktjrkes $1` j&tjrkes ojd ]dek M]]''.
Muoft`rfe oj de o`aucjkteafk ojd sfstjce.
7jvfsf`kjs oj ojsvfeaf`kjs $ oj de epdfaeafk oj cjofoes a`rrjat`res.
Mk%dfsfs cfar`#f`dnfa`s oj cetjrfes prfces, pr`ouat`s fktjrcjof`s, $ a`cfoes prjpereoes, tjkfjko` sfjcprj
aujkte d`s per%cjtr`s cfar`#f`dnfa`s djnedcjktj jste#djafo`s jk de k`rcetfve sekfterfe vfnjktj `
rja`cjkoeaf`kjs rja`k`afoes fktjrkeaf`ked cjktj.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
41/45
Gedfoeaf`kjs oj d`s d+cftjs ar+tfa`s.
'edf#reaf`kjs oj d`s jqufp`s.
7jvfsf`kjs oj us`s ojd pr`ouat` jbjatueoes p`r jd adfjktj.
Des eaaf`kjs oj vjrfbfaeafk sj ojbfkfr%k jk uk o`aucjkt` rjsucjk oj t`o` jd pr`ajs` oj pr`ouaafk, a`k j
oj beafdfter de a`cprjksfk oj t`oes des eaaf`kjs e ddjver jk aeoe jtepe.
)?.&.)). ste9djaf6fjkt` j
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
42/45
spjafbfaeafk oj cetjrfes prfces
d dfsteo` oj cetjrfes prfces kjajserfes pere de jde#`reafk oj des a`cfoes prjpereoes tjkor% a`c` #esj
pr`t`a`d` oj ofjtes jste#djafo` p`r jd ajktr` $ jd c`ojd` oj bfaes t*akfaes oj aeoe a`afke.
?`oes des cetjrfes prfces quj sj eoqufjrek e d`s pr`vjjo`rjs, sjr%k jspjafbfaeoes oj cekjre prjafse $ eatuedfze
2j#jr%k ojbfkfr t`o`s d`s beat`rjs quj sj "uznujk fcp`rtektjs, fkadu$jko` d`s d+cftjs ar+tfa`s $1` kfvjdjs, `#"jt
quj pjrcftek eajpterdes ` rjaezerdes. Des jspjafbfaeaf`kjs oj a`cpre p@or%k sjr d` j&tjkses quj sj qufjre psfjcprj oj#jr%k rjspjter d`s sfnufjktjs per%cjtr`s=
2jsarfpafk oj de cetjrfe prfce $ su bukaf`kedfoeo. k jd aes` oj sjr uk pr`ouat` jde#`reo`, su dfste
fknrjofjktjs.
eat`rjs fktr+ksja`s jk ojteddj $ d+cftjs oj t`djrekafe.
'rftjrf`s cfar`#f`dnfa`s jste#djafo`s djnedcjktj, ` ektj de bedte oj k`rce, eusjkafe oj petnjk`s.
7jqufsft`s oj jkveseo` $ jtfqujteo`.
'`kofaf`kjs oj edceajkecfjkt` $ treksp`rtj.
]dekjs oj cujstrj` eked+tfa`s pere a`cpr`#eaf`kjs cfar`#f`dnfaes $1` kutrfaf`kedjs.
s rja`cjkoe#dj de s`dfaftuo oj ajrtfbfaeo`s eked+tfa`s oj pertfoes a`k jd bfk oj esjnurer quj sj jst%k aucpdfjko`
des jspjafbfaeaf`kjs oj sucfkfstr`.
Muoft`rfes e pr`vjjo`rjs
&fstfr% uk pr`nrece oj euoft`rfes e d`s pr`vjjo`rjs pere p`ojr vjrfbfaer uk sucfkfstr` sjnur` oj cetjrfRs prfc
Des euoft`rfes sjr%k jaes p`r pjrs`ked ojd ajktr` `spftederf` ` p`r pjrs`ked j&tjrk`. k ec#`s aes`s jd pjrs`
tjkor% de auedfbfaeafk eojaueoe pere de rjedfzeafk oj des cfsces.
d pr`nrece oj euoft`rfes jspjafbfaer% de brjaujkafe tjcp`red $ d`s pukt`s oj ajquj` oj d`s sucfkfstreo`r
rjnfstr%ko`sj t`o`s d`s rjsudteo`s `#tjkfo`s.
-.8. WQ%@KQEGF#FOEOQ
'`k jd bfk oj esjnurer jd aucpdfcfjkt` ojd ]dek oj eut`a`ktr`d, sj oj#jr% rjbdj"er jk jd pdek
rjsp`kse#fdfoeojs esfnkeoes e des ofbjrjktjs bfnures.
Ejrjkafe. Qjr% de rjsp`kse#dj oj=
Mpr`#er jd ]dek M]]'' $ t`oes des rjvfsf`kjs quj sj rjedfajk jk jd cfsc`.
'`k`ajr, jktjkojr, ofbukofr $ eajr quj jd pjrs`ked e su aern` aucpde a`k d`s rjqujrfcfjkt`s ojd a`ktjkfo
ojd ]dek M]]''.
>`c#rer uk jqufp` oj jde#`reafk $ cektjkfcfjkt` ojd ]dek M]]'' $ uk a``rofkeo`r ojd jqufp` (jqufp`
M]]'').
>`c#rer e d`s jkaerneo`s oj des de#`rjs oj vfnfdekafe $ vjrfbfaeafk, e pr`pujste ojd a``rofkeo`r ojd jquf
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
43/45
M]]''.
Mpr`#er jd pr`t`a`d` oj ofjtes o`koj sj jste#djajr%k d`s pdet`s quj sj jde#`rer%k jk jd ajktr` `spftederf`,
pr`pujste ojd sjrvfaf` jkaerneo` oj su jde#`reafk.
Qupjrvfser d`s rjsudteo`s oj des euoft`rfes fktjrkes, j"jauteko` des eaaf`kjs quj sj ojrfvjk oj jddes.
2jdjneafk oj rjsp`kse#fdfoeo= jd njrjktj ojd ajktr` `spftederf` p`or% ojdjner, oj b`rce j&prjse,
k`c#recfjkt` oj d`s rjsp`kse#djs oj de#`rjs oj vfnfdekafe $ oj vjrfbfaeafk s`#rj jd a``rofkeo`r ojd jqufp`, a`c` auektes bukaf`kjs arje a`kvjkfjktj.
A``rfke`r jd I
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
44/45
7jnfstr`s oj des eaaf`kjs a`rrjat`res.
7jnfstr` ojd a`ktr`d oj jktreoes oj cetjrfes prfces.
7jnfstr`s oj `pjreaf`kjs oj cektjkfcfjkt` $ a`ksjrveafk. 7jnfstr` oj vfnfdekafe oj epdfaeafk oj #ujke
pr%atfaes fnf*kfaes. 7jnfstr`s oj cekfpudeo`rjs.
7jnfstr` oj vfnfdekafe oj `pjreaf`kjs oj dfcpfjze.
7jnfstr` oj des vjrfbfaeaf`kjs oj d`s pukt`s oj a`ktr`d ar+tfa`, ojd pdek oj cektjkfcfjkt`, ojd pdek ojdfcpfjze $ oj de b`rceafk oj d`s cekfpudeo`rjs.
@tr`s rjnfstr`s kjajserf`s pere `pjreaf`kjs quj oj#ek jster o`aucjkteoes.
)?.5. W$FQF@KQ
dpdek M]]'' oj#jr% rjvfsersj e a`ksjaujkafe oj des ojsvfeaf`kjs jka`ktreoes jk des euoft`r+es j&tjrkes `
fktjrkes quj sj rjedfajk. ?`o`s d`s aec#f`s fktr`ouafo`s sjr%k epr`#eo`s p`r de njrjkafe, quj e su vjz oer%
ofbusfk fktjrke.
)?.. $E#ZEAFK
'`k jd bfk oj a`cpr`#er jd a`rrjat` bukaf`kecfjkt` ojd pdek M]]'', jd a``rofkeo`r ojd pdek rjedfzer% euoft`r
fktjrkes. Qj rja`njr%k des jspjafbfaeaf`kjs oj rjedfzeafk jk uk o`aucjkt`, quj a`c` c+kfc` fkadufr%=
7jsp`kse#djs.
rjaujkafe= js rja`cjkoe#dj uke brjaujkafe c+kfce sjcjstred.
Cjt`o`d`n+e oj j"jauafk. 2`aucjkteafk $ rjnfstr`s.
D`s Qjrvfaf`s 'jktredjs jveduer%k de epdfaeafk de !Eu+e oj fcpdekteafk oj sfstjces oj eut`a`ktr`d jk derjsteureafk `spftederfe! cjofektj uk sfstjce oj euoft`rfe j&tjrke.
ste euoft`rfe fkadufr% de vedfoeafk oj eaujro` e d`s arftjrf`s jspja+bfa`s ojd ]dek M]]'' $ oj t`o`s d`s
o`aucjkt`s a`ksfojreo`s a`c` prjrrjqufsft`s jk jste nu+e, f de vjrfbfaeafk oj su aucpdfcfjkt`.
Fkfae`rjs j f6pdekteaf8k
-. &fstjk d`s prjrrjqufsft`s jste#djafo`s jk jste Eu+e.
8/8/2019 Riesgos derivados de la manipulacin de los alimentos; Anlisis de peligros y puntos de control crtico
45/45
Fkfae`rjs j pr`ajs`
-. &fstjk rjnfstr`s oj bfaes t*akfaes oj pdet`s.
Top Related