TEMA XIII
A hispania romana
Hispania romana
4. Hispania, provincia romana
3. A conquista romana de Hispania
2. Os pobos prerromanos: iberos e celtas
1. Invasións e colonizacións
13
5. O legado de Roma
Introdución
A presenza romana na Península Ibérica iniciouse a finais do século III a.C. e durou ata comezos do século V d.C.
Durante este longo período, Hispania foi unha provincia do Imperio Romano e adoptou as estruturas sociais e económicas do mundo romano (romanización).
13
IntroducciónHispania
Lugar misterioso de lendarias riquezas
Pobos da península ibérica e primeiros colonizadores
Variada gama étnica resultado dun proceso milenario
Pobos mediterráneos (sur, levante): Íberos
• urbanos, dedicados á agricultura, gandeiría e pesca, metalurxia e
ouriveiría e ó comercio.
Pobos indoeuropeos (celtas) (norte, oeste e meseta)
• + illados, + primitivos; organizados en tribos, dedicados á
agricultura e o pastoreo
Primeiros colonizadores: fenicios (sur), gregos (nordeste), cartaxineses
(levante)
• vivían en cidades, novas técnicas de cultivo e industrialización,
escritura, moeda, pesos e medidas, + comercio
Os pobos prerromanos: iberos e celtas
Os iberos:
Os celtas
Os colonizadores
13
Os iberosOs iberos eran os pobos que ocupaban as terras do Leste [y Sur] peninsular.
Estes pobos tiñan fortes influencias dos pobos colonizadores, cos que mantiñan intercambios comerciais.
13
A súa economía baseábase na agricultura (cereais, oliveiras, vides e legumes), aínda que tamén se dedicaban á gandaría (cabras, ovellas…).
Coñecían a metalurxia e elaboraban tecidos; tamén acuñaban moeda e tiñan escrita de seu.
Reconstrución dunha casa ibera13
Os celtasAs rexións do centro, Oeste e Norte da Península estaban habitadas, antes da chegada dos romanos, por pobos aos que coñecemos co nome de celtas e celtiberos.
Os celtas eran gandeiros nómades e agricultores que coñecían a metalurxia do ferro.
13
Parece ser que descoñecían a escritura e as súas manifestacións artísticas eran escasas.
Os celtas vivían en pequenos poboados, coñecidos coma castros.
Reconstrución dunha casa celta13
Castro de Baroña
Diferencias entre os dous pobos
As colonizaciónsA comezos do I milenio a.C., unha serie de pobos do Mediterráneo interesados na riqueza mineira da Península, chegaron ás costas do Leste e do Sur peninsular e estableceron colonias.
Os fenicios, provenientes do actual Líbano, estableceron colonias no Sur, como Gadir (Cádiz) e Malaca (Málaga).
Os gregos fundaron na Península diversas colonias: Rhode, Emporion, Hemeroscopieion, Heraclia...
A partir do século VI, Cartago, unha colonia fenicia convertida en potencia marítima e comercial, substituíu os fenicios na súa expansión.
13
As guerras entre Roma e CartagoAs guerras entre Roma e Cartago polo dominio do Mediterráneo Occidental (Guerras Púnicas) foron a orixe da ocupación romana da Península Ibérica.
No ano 238 a.C., os cartaxineses, ao mando do xeneral Amílcar Barca, desembarcaron en Gadir (Cádiz) e en poucos anos conseguiron conquistar a poboación do Sueste peninsular (fundación de Cartago Nova).
13
As guerras entre Roma e CartagoNo ano 220 a.C., Aníbal, fillo de Amílcar, planeou a conquista de Roma cunha expedición de elefantes.
Os romanos enviaron os seus exércitos á Península para combater aos cartaxineses, aos que derrotaron e expulsaron no ano 202 a.C.
13
A conquista romana da Península Ibérica
A conquista romana da Península tivo lugar en catro fases:
A primeira fase (218-202 a.C.) de expansión romana en Hispania, significou o dominio da costa mediterránea da Península.
Na segunda fase (202-154 a.C.) dominaron a zona oriental da Península.
A terceira fase (154-133 a.C.) caracterizouse polas guerras contra os pobos da Meseta (toma de Numancia).
Na cuarta fase (29 a 19 a.C.), foron sometidas as tribos de galaicos, cántabros, ástures e vascóns, dándose por rematada a conquista da Península.
13
A conquista de Hispania13
1. Conquistas romanas do ano 218 ao 202 a.C.
A conquista de Hispania13
2. Conquistas romanas do ano 202 ao 154 a.C.
A conquista de Hispania13
3. Conquistas romanas do ano 154 ao 133 a.C.
A conquista de Hispania13
4. Conquistas romanas do ano 29 ao 19 a.C.
Hispania, provincia romana: As provincias
Para administrar mellor os territorios conquistados, os romanos dividían os territorios conquistados en provincias, á fronte das cales se atopaba un gobernador.
Nos tempos de Diocleciano establecéronse cinco provincias: Tarraconensis, Gallaecia, Carthaginensis, Baetica e Lusitania.
13
197 a.C A Hispania de Augusto s.I a.C.
Finais s. III.
Fases da provincialización
As riquezas de HispaniaOs romanos integraron a economía de Hispania dentro dos circuítos comerciais do Imperio.
A produción agrícola aumentou de forma considerable grazas á introdución de avances, coma o arado, o trillo de rodas, os fertilizantes e o barbeito.
A actividade artesanal, centrada nas cidades, coñeceu un gran desenvolvemento: armas, tecidos, salgaduras...
Tamén se explotou a riqueza mineira de Hispania (prata, ouro, mercurio, cobre...) e se melloraron os sistemas de extracción.
13
Actividade comercialIntensa actividade comercial• Aceite da Baetica• Lá e cabalos de Celtiberia• Ouro do Bierzo• Prata de Castulo (Linares)• Salazóns e garum de Gades• Obras de arte, cerámica, xoias, perfumes que
chegaban de Roma...
Minas de Ouro: As Médulas
Cidades de Hispania
As calzadasAs cidades de Hispania estaban unidas,
entre si e co resto do Imperio, por unha extensa rede de comunicacións: calzadas.
13
Entre as calzadas máis importantes atopábanse a Vía Augusta e a Vía da Prata.
O legado de Roma
O patrimonio artístico
A romanización
13
O patrimonio artísticoOs romanos foron grandes construtores e exportaron o seu modelo de cidade a todo o Imperio.
En España, na actualidade, consérvanse aínda bos exemplos destas construcións romanas: acuedutos, teatros, anfiteatros, murallas, pontes e termas.
Ademais, construíronse outras obras de carácter conmemorativo, como arcos, templos e monumentos funerarios.
Tamén se conservan restos de mosaicos, que adornaban as casas e vilas rurais, e abundantes esculturas.
13
Detalle do Acueducto de Segovia.
s. II.
Segovia.
O acueducto de Segovia
Pontes
Ponte romano de Mérida
Ponte de Salamanca
PONTESPONTES
Ponte romano de Alcántara
©©Mario del Río GonzálezMario del Río González
Ponte do Bibei.
S. II.
Pobra de Trives, Ourense.
TEATROSTEATROS
Teatro romano de MéridaVista aérea del teatro romano
de Mérida
Vista da cavea e do Scenae frons do Teatro de Mérida. Iniciado no s. I a.C., Badaxoz.
ANFITEATROSANFITEATROSAnfiteatro de Itálica (Sevilla) Anfiteatro de Mérida
CIRCOSCIRCOSCirco romano de Mérida
©©Mario del Río GonzálezMario del Río González
Arco de Bará
102 – 107.
Tarragona.
Muralla de Lugo. Esquerda: zona da Mosqueira. Dereita: Porta Miñá.
S. II, Lugo.
Muralla de Lugo
Fragmento das Termas de Lugo.
S. II.
Lugo.
Interior de Sta. Baia de Bóveda. Ss. III – IV. Lugo.
(DETALLE)
A romanización
A romanización é a inclusión do territorio hispano no espazo cultural romano.
Este proceso foi longo e significou a similación, por parte dos pobos indíxenas, das institucións romanas, a relixión, o dereito e a súa lingua (o latín).
13
Hispania aportou tamén :
Hispania tamén aportou personaxes célebres:
Emperadores: Traxano, Adriano e Teodosio.
Intelectuales e artístas: Séneca, Lucano e Marcial
FIN DO TEMA XIII