Post on 20-Oct-2019
1
EAEn Elikagaien Segurtasun Arloan dagoen
pertzepzioari buruzko azterlana
2012ko ekaina
2
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
3
Helburuak
Zehazki, honako hauek aztertu eta nabarmendu nahi ditu:
Herritarrek elikagai‐arriskuei buruz duten ezagutza eta pertzepzioa.
Jakitea zein diren elikagai‐arriskuekin lotutako kezka nagusiak.
Elikagai Segurtasunari dagokionez, sakontzea elikagaiekin lotutako ezaugarrien balorazioan.
Elikagaiak erosteko lekuen, merkaturatze‐katearen eta produktuaren trazabilitatearen eta
elikagaien segurtasunaren arteko harremanari buruz hausnartzea.
Jakitea zein iritzi duten herritarrek elikagaien segurtasun‐arloan gobernuen politikei buruz, eta
azkenik.
Ahal den neurrian, bigarren mailako iturrien bidez, konparatzea EAEko herritarren eta herrialdeko
gainerako herritarren jarrera, eta 27en Europaren inguruko jarrerarekin.
Azterlan honen oinarrizko helburua da EAEko herritarrek Elikagaien Segurtasun Arloan dituzten ohiturei, pertzepzioari eta balorazioei buruzko informazio nagusia jasotzea.
4
HELBURUAK
METODOLOGIA
AGIRIEN TXOSTENA
GALDETEGIA
5
Metodologia
Fitxa teknikoaTelefonoz egindako inkestaMETODOLOGIA
EAEko 18 urtetik gorako biztanleakUNIBERTSOA
LAGINKETA Kuoten araberako laginketa (sexua, adina eta bizitokia: landa vs ez landa)
1.215 inkesta egin dira, eta ahalegindu dira ahalik eta ordezkaritza handiena bermatzen sexuari, adinari eta bizitokiari dagokionez.
Lagin erreala
Unibertsoa
LAGINA
6
2012ko urtarrilaren 23tik otsailaren 6ra.DATAK
Append-eko inkestatzaile profesionalak. 15 inkestatzailek osatu dute taldea.TALDEA
Append-eko Call Center LEKUA
Briefing-ean inkestatzaileei inkesta ongi ulertzen zutela kontrolatzea. Telefonoz egindako inkestak “in situ” kontrolatzea. Urrutiko entzutearen bidez, % 5 kontrolatzea.Datu nagusien estatistika-sendotasuna kontrolatzea.
KONTROLAK
Metodologia
Fitxa teknikoa
Eredua erantsi da atxikitako CDanGALDETEGIA
LAGINKETA AKATSA ± 2,8 % 95eko konfiantza-mailarako
HAZTATZAILEAKLortutako laginketa unibertsora egokitzeko, jasotze-indizeak ezarri dira. Indize horiek formula hau aplikatuta lortu dira: benetako laginketa / unibertsoa.Jasotzaileak:
7
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
• Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
• Trazabilitatea
• Segurtasunean heztea
• Kezka nagusiak
• Produktu ekologikoak
• Konfiantza politiketan
8
Ondorioen txostena
P2. Elikagai hauetako zeinek eragin dezake arazo gehien Elikagaien Segurtasunari dagokionez?
Fase kuantitatiboa – Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
9
Ondorioen txostena
Fase kuantitatiboa – Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
10
Ondorioen txostena
Fase kuantitatiboa – Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
11
Ondorioen txostena
P4. Jatorritik elikagaia zure etxera iristen den bitartean, non dago, zure ustez, arriskurik handiena?
(1. aipamena)
Landa eremuko biztanleentzat eraldaketa‐industria da nagusia; hiri eremukoek, berriz, merkaturatzea jartzen duteaurreneko lekuan.
Fase kuantitatiboa – Trazabilitatea
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
P4. Jatorritik elikagaia zure etxera iristen den bitartean, non dago, zure ustez, arriskurik handiena?(Aipamen guztiak)
12
Ondorioen txostena
P4. Jatorritik elikagaia zure etxera iristen den bitartean, non dago, zure
ustez, arriskurik handiena?
Fase kuantitatiboa – Trazabilitatea
Sexua AdinaGizona Emakumea 18‐39 urte 40‐54 urte 55‐64 urte 65etik gora
Elikagaiak merkaturatzea eta banatzea
% 45,8 % 42,7 % 29,9 % 26,5 % 40,0 % 36,3
Eraldaketa industria % 37,8 % 42,0 % 35,0 % 34,9 % 21,0 %16,3Lehengaiak % 14,7 % 13,6 % 12,6 % 9,7 % 11,5 % 11,6Lehen mailako ekoizpena % 16,9 % 16,4 % 10,0 % 11,7 % 10,1 % 10,3
Kontsumitzailea % 14,4 % 18,4 % 8,9 % 8,0 % 7,9 % 8,9
Ed/Ee % 7,1 % 10,6 % 3,6 % 9,1 % 9,6 % 16,6Guztira % 136,7 % 143,7 % 100,0 % 100,0 % 100,0 %100,0Goratutako oinarria 904.052 956.941 661.876 508.037 273.423 417.656Benetako oinarria 599 616 424 341 182 268
Erosketen eta otorduen arduraduna
Erosketen arduraduna
Otorduen arduraduna
Ez arduraduna
Elikagaiak merkaturatzea eta banatzea
% 44,0 % 39,9 % 43,2 % 48,3
Eraldaketa industria % 37,6 % 49,1 % 35,1 % 47,1Lehen mailako ekoizpena % 17,3% % 15,8 % 10,8 % 16,4Kontsumitzailea % 18,5 % 17,6 % 13,7 % 8,4Lehengaiak % 15,5 % 14,1 % 12,8 % 9,0Ed/Ee % 10,4 % 4,4 % 4,9 % 6,6Guztira % 143,3 % 140,8 % 120,4 % 135,8Goratutako oinarria 1.255.706 173.306 112.551 313.199Benetako oinarria 823 112 75 201
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
13
Ondorioen txostena
P3. Zure iritziz, non aurkitzen dira elikagai seguruenak?
Fase kuantitatiboa – Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
SCISen datuen arabera (2006ko barometroa) espainiarren arabera, merkataritza‐azalera handiak dira establezimendurik seguruenak, elikagaien segurtasunari
dagokionez. 10etik 4k aipatzen dituzte horrelako establezimenduak (jarraian merkatuak daude,
hamarretik bik aipatzen baitituzte).
14
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
• Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
• Trazabilitatea
• Segurtasunean heztea
• Kezka nagusiak
• Produktu ekologikoak
• Konfiantza politiketan
15
Ondorioen txostena
P5. Zer bururatzen zaizu elikagaiekin lotutakoarriskuei buruz pentsatzean?
Hamar euskal herritarretatik ia bik pozoitzeak,intoxikazioak eta heriotza lotzen dituzte elikagaienarriskuekin. Jarraian oro har gaixotasunekin eta zehazkibeherakoekin, gastroenteritisarekin, salmonellarekineta abarrekin lotzen dituzte.
• Landa‐eremuan: gehigarri eta kontserbatzailekopuru handiagoa (% 9,3).• Landaz kanpoko eremuan: iraungitze‐data (%8,0).
Sexuaren arabera• Emakumeak: salmonella (% 14,1)• Gizonak: Hegazti‐gripea (% 2,9), osasunarazoak (besteak beste, beherakoa etagoragalea) (% 17) edo gaixotasunak (% 17,4) etakoipe saturatuak (% 4,6).
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
CISen 2006ko barometroaren arabera, kontsumitzaileek zenbait gaixotasunetan pentsatzen
dute elikagaien lotutako arazoak aipatuz gero. Inkesta egin duten % 21,7k pentsatzen du horrela. Jarraian pozoitzeak, intoxikazioak eta heriotza
aipatzen dituzte, besteak beste.
16
Ondorioen txostena
P6. Esan jarraian agertzen diren auzi hauek zein neurritan kezkatzen zaituzten. Balora itzazu 0tik 10era (0 = ez nau batera kezkatzen eta 10 = asko kezkatzen nau).
Gizakiak sortu eta elikagaietan dauden elementuak.
Jarraian, honako hauek daude: higienea etxetik kanpoko establezimenduetan, animalien elikadura, kutsadura biologikoa eta transgenikoak.
Gainerako auziak 7tik behera daude.
Kezka txikiena kontsumitzaileekin zerikusia duten auziek sortzen dute.
Hala ere, oro har, habitaten arabera ez da alderik nabari; baina, “higienea elikagaiak manipulatzean” auziaren inguruan aldea nabarmena da estatistika aldetik.
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
2010eko Eurobarometroaren arabera, elikagaietan pestizida, antibiotiko edo hormonen hondakinek
kezkatzen dituzte gehien 27en Europako herritarrak, eta jarraian kutsatzaileek. Europako eta Espainiako 10 herritarretatik 6 kezkatuta daude aurkitutako birus
berriekin (adibidez, hegazti‐gripea).
17
Ondorioen txostena
P6. Esan jarraian agertzen diren auzi hauek zein neurritan kezkatzen zaituzten . Balora itzazu 0tik 10era (0 = ez nau batera kezkatzen eta 10 = asko kezkatzen nau).
.
Emakumeak gizonak baino gehiago kezkatzen dira.Adina:
• Gazteenak: higienea etxetik kanpoko establezimenduetan eta genetikoki eraldatutako organismoak.• 40 eta 54 urte artean: sendagaien hondakinak edo hormonak haragian, higienea etxetik kanpoko establezimenduetan, genetikoki eraldatutako organismoak eta kuzinatze‐prozesuan sortzen diren elementuak.
Ardura:• Erosketen eta otorduen arduradunak: sendagaien hondakinak edo hormonak haragian, kutsatzaile kimikoak, merkurioa arrainetan, pestizidak fruta eta barazkietan, genetikoki eraldatutako organismoak eta elikagaiekiko alergiak.• Azken alderdi horri dagokionez, erosketez arduratzen direnek kezka handiagoa dute gainerakoek baino.
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Sexua Adina Ardura
GizonaEmakum
ea18‐39 40‐54 55‐64
65etikgora
Erosketen eta otorduen arduraduna
Erosketen arduraduna
Otorduen arduraduna
Ez arduraduna
Sendagaien hondakinak eta hormonak haragian 7,69 8,44 8,04 8,37 8,19 7,67 8,24 8,09 7,64 7,61
Kutsatzaile kimikoak, merkurioa arrainetan, dioxinak 7,5 8,31 8 8,06 7,73 7,7 8,09 7,78 8 7,3
Pestizidak fruta eta barazkietan 7,44 8,31 7,81 8,19 7,5 7,91 8,04 8,07 7,73 7,34Higienea etxetik kanpoko establezimenduetan 7,02 8,01 7,61 7,85 7,47 7,02 7,57 7,85 7,18 7,31Animalien elikadura 7,01 7,85 7,32 7,61 7,3 7,53 7,57 7,64 7,06 7,02Kutsadura biologikoa 6,9 7,87 7,49 7,62 7,24 7,09 7,47 7,3 7,42 7,19Genetikoki Eraldatutako Organismoak 6,54 7,45 7,19 7,33 6,63 6,38 7,13 7,1 6,66 6,58Elikagaiekiko alergiak 6,02 7,5 6,58 7,16 6,37 6,91 6,94 7,17 6,6 6,09Gaixotasunak, besteak beste behi eroen gaixotasuna 5,77 7,29 6,47 6,86 6,4 6,41 6,66 6,3 6,38 6,36Hegazti‐gripea 5,45 7,14 6,19 6,53 6,54 6,11 6,42 6,07 6,38 6,03Higienean etxean elikagaiak manipulatzean 5,56 6,63 6,05 6,42 6,1 5,81 6,18 6,47 6,18 5,62Kuzinatze‐prozesuan sortzen diren elementuak 5,23 6,21 5,72 6,08 5,73 5,3 5,9 5,94 5,53 5,12
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
18
Ondorioen txostena
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Osagai nagusien analisi faktorial esploratzailea egin da:
Bi dimentsio lortzen dira eta horien bidez argitzenda fenomenoaren % 61,7 (0,9ko KMO ‐kalitatehandiko eredua‐).
1. OSASUN PUBLIKOA: fenomenoaren % 51,7argitzen du.
2. ELABORAZIO PROZESUA: bigarren faktore honekbariantzaren % 10 argitzen du.
Osasun publikoa
Ekoizpen prozesua
P6.2. Sendagaien hondakinak edo hormonak kontsumitzen dugun haragian
0,819
P6.1. Pestizidak fruta eta barazkietan 0,809
P6.6. Kutsatzaile kimikoak, merkurioa arrainetan, dioxinak
0,761
P6.12. Animalien elikadura 0,696P6.8. Gaixotasunak, besteak beste behi eroen gaixotasuna
0,678
P6.3. Hegazti ‐gripea 0,655
P6.7. Genetikoki Eraldatutako Organismoak (OGMak)/ Transgenikoak
0,652
P6.5. Kutsadura biologikoa (salmonella arrautzetan, listeria gaztetan…)
0,597
P6.9. Elikagaiekiko alergiak (Anisakis, …) 0,570
P6.11. Kuzinatze‐prozesuan sortzen diren elementuak (akrilamida, HAPak)
0,863
P6.10. Higienea etxean elikagaiak manipulatzean 0,859
P6. Esan jarraian agertzen diren auzi hauek zein neurritan kezkatzen zaituzten . Balora itzazu 0tik 10era (0 = ez nau batera kezkatzen eta
10 = asko kezkatzen nau).
19
Ondorioen txostena
P7. Esan jarraian agertzen diren kontzeptu hauek zein neurritan kezkatzen zaituzten . Balora itzazu 0tik 10era (0 = ez nau batera kezkatzen eta 10 = asko kezkatzen nau).
.
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: Estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
Emakumeak gizonak baino kezkatuago daude.Adina:
•65 urtetik gora: animalien ongizateaeta/edo elikagaien etiketatua.•40 eta 54 urte artean: elikagaien gehigarriaketa nutrizioa.
Erosketez eta otorduez arduratzen direnak gainerako profilak baino askoz ere kezkatuago daude honako alderdi hauekin: animalien ongizatea, elikagaien gehigarriak, elikagaien etiketatua edo nutrizioa.
20
Ondorioen txostena
P8. Nola erreakzionatu zenuen elikagai arriskutsuren edo osasunerako kaltegarria zen elikagairen baten inguruko ezer entzun zenuen azkeneko aldian?
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
2010eko Eurobarometroaren datuen arabera, segurua ez den elikagai bati buruzko albistearen aurrean espainiarren erreakzioa ez daeuroparrena bezain zuhurra; izan ere, espainiarren % 34k ez dio jaramonik egiten albisteari eta bere elikadura‐ohiturekin jarraitzen du. Europarren artean, berriz, % 24k du jarrera hori, eta europar gehienek (% 53) ekidin egiten dute segurua ez den elikagai kontsumitzea
epea jakin batean; espainiarren % 25ek baino ez du jarrera zuhur hori adierazten.
21
Ondorioen txostena
P9. Esan zer nolako garrantzia ematen diezun elikagai baten alderdi hauei (0 = ez diot
garrantzirik ematen eta 10 = garrantzi handia ematen diot).
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
22
Ondorioen txostena
P9. Esan zer nolako garrantzia ematen diezun elikagai baten alderdi hauei (0 = ez diot
garrantzirik ematen eta 10 = garrantzi handia ematen diot).
Emakumeak gizonak baino gehiago kezkatzen dira. Honako alderdi hauetan atzematen da alde handiena: parametro sentsorialak,produktuaren jatorri hurbila, nutrizio aldetik elikagai orekatuak izatea eta elikagai aberastuak izatea (kaltzioa, Omega 3…).
Adinaren arabera, oro har, helduenek ematen diete garrantzi handiena balioetsitako alderdiei, higieneari eta elikagaiaren jatorrihurbilari izan ezik. Azken bi alderdi horiei dagokienez, 40 eta 54 urte bitarteko adinekoek beste puntu ematen dizkiete.
Erosketez eta otorduez arduratzen direnak: animaliekiko eta naturarekiko errespetua gordetzen duten ekoizpen‐prozesuak, parametrosentsorialak, produktuaren etiketa egokia eta produktuaren jatorri hurbila.Erosketez baino arduratzen ez direnak: nutrizio‐alderdiak, elikagai aberastuak eta horiek kontsumitzeko erraztasuna.
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Sexua Adina Ardura
GizonaEmakumea
18‐39 40‐54 55‐6465etikgora.
Erosketeneta otorduenarduraduna
Erosketen arduraduna
Otorduen arduraduna
Ez arduraduna
Higienea 8,73 9,02 8,68 9,07 8,95 8,9 8,95 8,94 8,96 8,57
Animaliekiko errespetua gordetzen duten prozesuak
7,98 8,56 8,13 8,37 8,18 8,45 8,46 8,01 7,78 7,9
Naturarekiko errespetua gordetzen duten prozesuak
7,98 8,52 8,02 8,37 8,23 8,49 8,41 7,91 7,91 7,99
Parametro sentsorialak 7,7 8,47 7,81 8,25 7,86 8,5 8,3 7,91 8,01 7,47
Etiketatze egokia 7,67 8,36 7,54 8,18 8,13 8,54 8,18 8,12 8,01 7,41
Produktuaren jatorri hurbila 7,33 8,24 7,34 8,09 7,9 8,08 8,06 7,54 7,25 7,12Nutrizio aldetik elikagai orekatuak izatea
6,72 7,46 6,97 7,25 6,81 7,3 7,16 7,43 7,1 6,69
Elikagai aberastuak izatea (kaltzioa, Omega 3…)
4,99 5,72 5,42 5,4 4,75 5,62 5,26 6,15 5,91 5,15
Kontsumitzeko errazak izatea: “Kontsumitzeko prest dauden elikagaiak"
5,07 5,32 5,3 5,02 5,18 5,26 5,14 6,17 4,93 5,04
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
23
Ondorioen txostena
P9. En una escala de 0 a 10 donde 0 es nada importante y 10 muy importante, dígame qué
importancia le da a estos aspectos en un alimento.
Fase kuantitatiboa – Kezka nagusiak
Osagai nagusien analisi faktorial esploratzailea egin da.
Bi dimentsio lortzen dira, eta horien bidezargitzen da fenomenoaren % 68,7 (0,64ko KMO‐kalitate ertaineko eredua‐).
1. Gizarte‐erantzukizuna: fenomenoaren % 42,7argitzen du.
2. Dieta orekatua: bigarren faktore honekbariantzaren % 26,0 argitzen du.
Gizarte erantzukizuna
Dieta orekatua
P9.4. Animaliekiko errespetua gordetzen duten ekoizpen‐prozesuak
0,928
P9.3. Naturarekiko errespetua gordetzen duten ekoizte‐prozesuak
0,925
P9.2. Higienea (produktuaren higienea) 0,711
P9.8. Elikagai aberastuak izatea (kaltzioa, Omega 3...)
0,854
P9.7. Kontsumitzeko errazak izatea“Kontsumitzeko prest dauden elikagaiak" (prestatutako entsaladak, etab…)
0,749
P9.9. Nutrizio aldetik elikagai orekatuak izatea: koipe gutxiko elikagaiak izatea, zuntza izatea, gatz gutxikoak izatea…
0,719
24
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
• Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
• Trazabilitatea
• Segurtasunean heztea
• Kezka nagusiak
• Produktu ekologikoak
• Konfiantza politiketan
25
Ondorioen txostena
P10. Beste gai bati helduta, esan zer iruditzen zaizkizun elikagai ekologikoak….
Euskal herritarren % 43,6k askoz ere seguruagotzat edo seguruagotzat jotzen ditu elikagai ekologikoak ohikoak baino; %37,7k, berriz, ez du alderik nabaritzen bi elikagai‐moten artean.Landako herritarrei konfiantza handiagoa ematen diete elikagai ekologikoek (% 51,6) hiritarrei baino (% 43).
Fase kuantitatiboa – Produktu ekologikoen balorazioa
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
26
Ondorioen txostena
P11. Zenbatean behin kontsumitzen dituzu produktu ekologikoak?
Euskaldunen % 12,5ek egunero kontsumitzen ditu elikagai ekologikoak, % 15,5ek hilean behin eta % 42, 5ek noizean behin. Euskaldunen laurdenak, berriz, ez du horrelako elikagairik kontsumitzen.
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Fase kuantitatiboa – Produktu ekologikoen balorazioa
Oharra: Estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik.
27
Ondorioen txostena
P12. Gehiago ordainduko al zenuke ingurumenarekin eta animalien ongizatearekin adeitsua den produktu bat?
10 euskal herritarretatik 7k adierazi dute gehiago ordaintzeko prest daudela ingurumenarekin eta animalien ongizatearekin adeitsuak diren elikagaien truke. Landa‐eremuetan ehuneko hori handixeagoa izan da:
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Fase kuantitatiboa – Produktu ekologikoen balorazioa
Oharra: Estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik.
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
28
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
• Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
• Trazabilitatea
• Segurtasunean heztea
• Kezka nagusiak
• Produktu ekologikoak
• Konfiantza politiketan
29
Ondorioen txostena
P13. Zenbateko informazioa duzu elikagaien segurtasunari dagokionez?
Euskaldunen % 46,6k uste du informazio nahikoa duela elikagaien segurtasunari dagokionez, eta % 41,5ek kontrakoa uste du. Informazio asko duela pentsatzen dutenen kopurua txikia da (% 5,1).
Fase kuantitatiboa – Elikagaien Segurtasunean heztea
Nota: diferencias estadísticamente significativas a un nivel de significación 0.05. marcadas en rojo
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
Etxeko lanetan ardurarik ez dutenek eta otorduez baino arduratzen ez direnek
askoz informazio gutxiago dute gainerakoek baino.
Oharra: Estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik.
40 eta 65 urte bitarteko emakumeek dute informazio gehien (nahiko edo asko).
30
Ondorioen txostena
P14. Zein bidetatik iristen zaizu elikagaien segurtasun‐arloko informazioa?
Herritarren informazio‐iturri nagusia telebista da, eta jarraian daude dibulgazio‐aldizkariak, prentsa eta internet.
Sexuaren arabera:•Emakumeak: dibulgazio‐aldizkariak (% 31,6) eta lagunak (% 12,6).•Gizonak: Internet (% 22,4), prentsa (% 27,5) eta irratia (% 12,1).
Arduraren arabera:•Erosketen arduradunek (% 35,3) prentsaren bidez jasotzen dute informazio gehiago, gainerakoen aldean.
Bestalde, euskal herritarren % 5,2k jakinarazi du ez duela informaziorik jasotzen elikagaien segurtasunari dagokionez.
Fase kuantitatiboa – Elikagaien Segurtasunean heztea
31
Ondorioen txostena
P15. Elikagaien segurtasun‐arloko informazioa jaso nahi baduzu, hauetako zein bidek ematen dizu konfiantza handiena? AIPAMEN GUZTIAK
Fase kuantitatiboa – Elikagaien Segurtasunean heztea
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria 1.215 Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude
Masen komunikabideak informazio‐iturri nagusia badira ere, ez dira horiek konfiantza handiena eragiten dutenak; izan ere, konfiantza handiena familiako medikuak ematen du (nagusiena da, bai eta aipamen guztien artetik ere).
Hala ere, aipatu behar da familiako medikuaren jarraian, oso hurbil, telebista, prentsa eta/edo irratia daudela.
32
Ondorioen txostena
Familiako medikua da iturri fidagarriena informazio‐iturri nagusien artean elikagaien segurtasunarekin lotutako informazioa nahi denean. Alabaina, informazioa dibulgazio‐aldizkarietan edo irratian jasotzen duten herritarrek fidagarritasun handiagoa ematen diete iturri horiei familiako medikuari baino.
P.14. Zein bidetatik iristen da Elikagaien Segurtasunari buruzko informazioa? (% 3tik gorako aipamenak kopuru osorako)
P15. Honako informazio‐iturrietatik zeinek ematen dizu konfiantza gehien elikagaien segurtasunaren inguruko gaiei buruzko informazioa lortzean? (Eragin handiena
duena)
Telebista Internet LagunakDibulgazio‐aldizkariak
Prentsa Irratia EtiketatzeaSaltokiak/super
merkatuak
Telebista, prentsa eta/edo irratia % 24,79 % 10,8 % 8,6 % 12,9 % 19,8 % 29,5 % 12,8 % 14,0
Internet % 4,6 % 13,9 % 3,5 % 3,1 % 5,3 % 1,0 % 1,8 ‐
Lagunak % 4,9 % 6,2 % 25,8 % 4,1 % 3,1 % 4,6 % 2,0 % 7,8
Dibulgazio‐aldizkariak (adib.: igandeetako gehigarriak, aldizkariak)
% 10,9 % 16,6 % 13,9 % 28,7 % 12,0 % 5,5 % 14,7 % 5,7
Kontsumitzaileen elkarteak % 11,5 % 13,6 % 11,4 % 15,2 % 18,5 % 20,3 % 27,8 % 12,5
Elikagaien segurtasunerako agentziak % 6,7 % 9,1 % 4,8 % 4,6 % 8,7 % 6,0 % 1,6 % 3,7
Familiako medikua (lehenengo arreta) % 25,5 % 22,7 % 28,2 % 19,6 % 25,6 % 28,8 % 30,7 % 21,5
Euskal administrazioa % 5,1 % 3,9 % 3,2 % 6,1 % 2,3 % 3,5 % 1,1 % 17,1
Ez daki % 5,2 % 3,4 % 0,1 % 4,8 % 4,1 % 0,6 % 7,2 % 9,0
Ez du erantzun % 0,9 ‐ % 0,5 % 0,9 % 0,5 % 0,1 % 0,3 % 8,7
Guztira % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0
Benetako oinarria 633 237 128 377 251 113 48 35
Goratutako oinarria 987319 369349 199541 524307 385548 181530 73821 57678
Fase kuantitatiboa – Elikagaien Segurtasunean heztea
33
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
• Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
• Trazabilitatea
• Segurtasunean heztea
• Kezka nagusiak
• Produktu ekologikoak
• Konfiantza politiketan
34
Ondorioen txostena
Fase kuantitatiboa – Gaur egungo egoeraren pertzepzioa
P1. Orain dela hamar urteko egoera aintzat hartuta, EAEn, oro har, zer esango zenuke elikagaien segurtasunari buruz? Hobera egin du? Bere horretan mantendu da? Txarrera egin du?
Elikagaien Segurtasunaren bilakabideari buruzko pertzepzioa EAEn, oro har, positiboa da; izan ere, euskal herritarren erdiak baino gehiagok uste du hobera egin duela, eta 10 biztanletik 3k antzera ikusten dute. Alabaina, % 7,7k uste du okerrera egin duela.Habitaten arabera, landa‐giroko bizilagunen iritzia ezkorragoa da, zertxobait.
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Oharra: estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik.
CISek 2006an egindako barometroaren arabera, Espainiako herritarrek elikagaien segurtasunari buruz duten pertzepzioa
positiboa da orain dela 10 urtekoaren aldean; izan ere, erdiak hobea dela uste du. 10etik 2k, aldiz, okerrera egin
duela uste dute.
35
Ondorioen txostena
P16. Esan zenezake, oro har hitz eginda, zer‐nolako konfiantza duzun (handia, nahiko, gutxi, bat ere ez) erosten dituzun elikagaiak osasungarriak izateari eta osasunerako arriskurik ez ekartzeari dagokionez?
Erosten dituen elikagaietan konfiantzarik ez dutenen ehunekoa txikia da. Konfiantza gutxien dutenen artean
erosketa eta janarien arduradunak daude (% 16,0k konfiantza gutxi edo bat ere ez du).
Fase kuantitatiboa – Konfiantza‐maila politiketan
Oharra: estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik.
Oro har, euskal herritarrak baikor agertzen dira kontsumitzen dituzten
produktuen osasungarritasunaren eta
kaltegabetasunari dagokienez. 10 biztanletik 2k baino gehiagok konfiantza handia dute, eta 10 biztanletik 6k baino gehiagok
nahiko konfiantza dute kontsumitzen dituzten elikagaiei
dagokienez.
36
Ondorioen txostena
P17. Ezagutzen al duzu Elikagaien Segurtasunaren esparruko EAEko erakunderik?
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Fase kuantitatiboa – Konfiantza‐maila politiketan
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatuta daude.
10 euskal herritarretik 1ek baino zertxobait gehiagok (% 13,3) elikagaien segurtasunaren esparruko EAEko erakunderen bat
ezagutzen dute.
Elikagaien Segurtasunaren esparruko EAEko erakunde bat ezagutzen duten pertsonek Kalitatea Fundazioa aipatzen dute lehenengo eta behin, eta pertsona
kontsumitzaileen elkarteak ondoren.
37
Ondorioen txostena
P19. Uste al duzu euskal agintariek lan handiagoa egin behar dutela bermatze aldera elikagaiek ez dutela osasun‐arriskurik eragiten?
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Fase kuantitatiboa – Konfiantza‐maila politiketan
Oharra: estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatutadaude.
Herritarren % 66,6k euskal agintariek elikagaien
segurtasuna bermatzeko lan handiagoa egitea eskatzen duen artean, laurdenak uste du gaur egun egiten dena
nahikoa dela.
38
Ondorioen txostena
P20. Uste al duzu euskal agintariek arin lan egiten dutela lan herritarren osasunerako elikagaiek eragindako arriskuren bat sortzen denean?
Aurreko datuek erakutsi dute kritika‐espiritu nabarmena dagoela. Bada, herritarrei elikagaiek eragindako arriskuei aurre egiteko euskal
agintariek hartutako neurri zehatzei buruz galdetzen zaienean, kritikak murriztu egiten dira (% 12,1ek ezetz uste du), eta gehienek arin jarduten
dela uste dute.
Goratutako oinarria: 1.860.992Benetako oinarria: 1.215
Fase kuantitatiboa – Konfiantza‐maila politiketan
Oharra: estatistika aldetik ez da atzeman alde nabarmenik
Oharra: estatistika aldetik alde nabarmenak daude 0.05 esangura-mailarekin, gorriz markatutadaude.
Eurobarometroak elikagaiekin lotutako arriskuei buruz egindako txostenaren arabera (2010), Europako biztanleen % 55ek eta Espainiako biztanleen % 60k uste du agintariek nahiko egiten dutela herritarrak honako hauetatik babesteko: animalia‐infekzioen balizko arriskuak,
gizakiei transmititu ahal zaizkien gaixotasunak, elikagaien bakterio‐
bidezko kutsatzeak, dietatik eratorritako balizko arriskuak eta elikagaien balizko
kutsatze kimikoa.
39
HELBURUAK
METODOLOGIA
EMAITZEN TXOSTENA
ONDORIOAK
Osasun PublikoaEkoizpen-prozesua
40
Ondorioak
Zer da elikagaien segurtasuna euskal herritarren ustez?
1. Osasun publikoarekin lotutako alderdiak.
2. Etxean elikagaiak manipulatzean eta egitean sortutakoalderdi edo arazoak.
Oro har, euskal herritarrek elikagaien arriskuak gaixotasun edo osasun-egoera txar (pozoitzeak, intoxikazioak,gaixotasunak, heste-urdaileko arazoak, salmonella, etab.) jakin batzuekin lotzen dituzte. Hori dela eta, elikagaiensegurtasunaren esparruko kezka nagusiak funtsezko bi parametroren ingurukoak dira:
-Emakumeak, arduratuenak.
Sendagaien hondakinak edo hormonak animalienharagian.
Kutsatzaile kimikoak edo merkurioa arrainetan.Pestizidak fruta eta barazkietan.
-40 eta 54 urte bitarteko herritarrak-Etxeko arduradunak: erosketak egiteazein kuzinatzea-Erosketak egiteaz bakarrik arduratzendirenak.
• Sendagaien hondakinak edo hormonak haragian.• Kutsatzaile kimikoak arrainetan.• Pestizidak fruta eta barazkietan.• Genetikoki eraldatutako organismoak.• Elikagaiekiko alergiak.
-18 eta 54 urte bitartekoherritarrak-40 eta 54 urte bitartekoak.
Intentsitate handiagoa
• Etxetik kanpoko establezimenduetako higienea.•Genetikoki eraldatutako organismoak.• Kuzinatze-prozesuan sortzen diren elementuak.
41
Ondorioak
Elikagaiak osatzen dituzten alderdietatik, zeinek kezkatzen ditu gehien euskal herritarrak?
1. Gizarte-erantzukizunarekin lotutako alderdiak, izakibizidunenganako errespetu-prozesuetatik eratorritakoak eta,aldi berean, produktuaren beraren higienearekin lotura dutenak.
2. Egunerokoan dieta orekatuak izatea bultzatzen edoahalbidetzen duten alderdiak.
Higienearen ondoren, garrantziaren ordenan, animalia etanaturarekiko errespetua gordetzen duten prozesuak, parametrosentsorialak eta etiketatze egokia daude.
Oro har, euskal herritarrek elikagaiaren higieneari ematen diote garrantzi handiena. Dena den, elikagaiei dagozkien hainbat alderdi ere garrantzitsuak dira herritarrentzat, eta horiek funtsezko bi faktoreren ingurukoak dira:
Gizarte-erantzukizuna
Dieta orekatua
- Emakumeak, arduratuenak.• Higienea• Parametro sentsorialak• Etiketatze egokia• Produktuaren jatorri hurbila• Errespetuzko ekoizpen-prozesuak: natura eta animaliak.
- Erostean eta kuzinatzeanizandako ardurak ere kezkahandiagoa zehazten du.
- Landa-giroa.
Produktu ekologikoekiko kontzientzia handiagoa
Landa‐girokoa Landaz kanpokogirokoa
Segurtasuna % 51,6 % 43
Egunerokokontsumoa
% 27,6 % 11,5
Gehiago ordainduko lukete
% 70,4 % 67,3
42
Ondorioak
Herritarren ustez, zein produktutan eta ekoizpen-, banaketa- eta kontsumo-kateko prozesutan dago segurtasun txikiagoa elikagaien
segurtasunaren ikuspegitik?
Arrainak, haragia eta manipulatu edo egindako produktuak (aldez aurretik kuzinatutakoak, prestatutako jakiak,kontserbak, etab.) dira, euskal herritarren ustez, segurtasun-maila txikiena duten elikagaiak, elikagaiensegurtasunaren ikuspegitik.
Ekoizpen-, eraldatze-, banatze- eta manipulazio-katean, elikagaiak merkaturatzea eta banatzea da, eraldatze-industriarekin batera, produktu jakin baten trazabilitatearen lorpen nagusiak. Bada, euskal herritarren ustez, hordaude elikagaien esparruko arrisku handienak. Bestalde, landa-giroko biztanleek eraldatze-industrian ikustendute arrisku handiena, eta landaz kanpo bizi direnek, aitzitik, elikagaiak merkaturatzea eta banatzea aipatzendituzte, neurri handi batean, arriskuen balizko jatorri gisa.
Beste alde batetik, emakumeak, etxeko erosketak egiteaz eta kuzinatzeaz arduratzen direnen ustez,kontsumitzailea bera da, gainerako profilak baino gehiago, elikagaien segurtasunaren esparruko arriskuen balizkojatorria.
Non daude produktu seguruenak?
Ikuspegi horren arabera, supermerkatuak, hipermerkatuak edo azalera handiak dira saltoki seguruenakarriskurik gabeko elikagaiak lortzeari dagokionez.
Landa-giroan, joera mantentzen den arren, saltoki txikiak eta ekoizle txikien baserriak jotzen dira establezimenduseguruagotzat. Beste alde batetik, merkataritza txikia gero eta leku seguruago gisa ikusten da adinean aurreraegin ahala; hortaz, pertsona nagusienen artean onargarritasun-maila handiagoa dute.
43
Ondorioak
Nola erantzuten dute herritarrek elikagaien segurtasunaren esparruko alerten aurrean?
Elikagai-motaren batek osasunean eragindako arriskuen albisteen aurrean, herritarrak kezkatu egiten dira, etadenbora-tarte batean elikadura-ohiturak aldatuz erantzun ohi dute. Ohiturak aldatzen ez dituztenean ere, albistearenjakitun dira.
Kezkatu arren ohiturak aldatzen ez dituztenen artean bereziki gizonak eta gazteenak aipatu behar dira.Kontsumoa aldi baterako bertan behera uzten dutenen artean, berriz, landa-giroko biztanleak, emakumeaketa pertsona nagusiak daude.
Nolakoa da euskal herritarrek elikagaien segurtasunari buruz duten jakintza-maila?
Euskal herritarren erdiak baino gehiagok uste du informazio nahiko edo asko duela elikagaien segurtasunariburuz; baina, landa-giroan bizi direnen ustez, eurek informazio gehiago dute giro horietatik kanpo bizi direnekbaino. Bestalde, etxean kuzinatzen dutenek edo erosteaz zein kuzinatzeaz arduratzen ez direnek aitortzen duteinformazio gutxiago dutela.
Telebista, dibulgazio-aldizkariak, prentsa eta internet dira elikagaien segurtasunari buruzko informazio gehienematen duten iturriak, nahiz eta, herritarren ustez, horietako bat ere ez den iturri fidagarriena; izan ere, iturrisinesgarriena familiako medikua da, edozein izanda sexua, adina edo erosketen gaineko erantzukizuna.Alabaina, dibulgazio-aldizkariak informazioa jasotzeko tresna gisa aipatzen dituztenek sinesgarritasunhandiagoa ematen diete argitalpen horiei familiako medikuari baino.
Ildo horretatik, aipagarria da landa-giroan arreta handiagoa eskaintzen zaiela dibulgazio-aldizkariei eta lagunei,informazio-iturri sinesgarri gisa, landa-girotik kanpo bizi diren herritarren aldean.
44
Ondorioak
Nola ikusten du euskal gizarteak elikagaien segurtasunaren arloko politikak bere baitan hartzen dituen esparrua, eta zein dira gizartearen eskakizun nagusiak?
Gutxi gorabehera euskal gizartearen erdiak uste du elikagaien segurtasun-egoerak hobera egin duela azkenhamar urteotan eta, oro har, herritarrek uste dute erosten dituzten elikagaiak sanoak direla eta ez dutela eurenosasunean eraginik izango. Erosten dituzten elikagaien segurtasunarekiko mesfidantza dutenak gutxienak dira.
Alabaina, gizarteak elikagaien segurtasunaren kontrolean duen konfiantza handia izan arren, herritarren ehunekohandi batek ez du ezagutzen elikagaien segurtasunaren esparruan lan egiten duen EAEko erakunderik (hamarbiztanletik bederatzik), eta horien artean nagusiak eta emakumeak dira gehienak.
Elikagaien segurtasunaren esparruan lan egiten duten EAEko erakunde ezagunen artean Kalitatea Fundazioadago, baita oro har aipatzen diren kontsumitzaile eta erabiltzaileen elkarteak ere.
Beste alde batetik, euskal gizartea zorrotza da elikagaien segurtasunari dagokionez. Horren erakusgarri daelikagaien gaineko kontrol-politiketan konfiantza handia izan arren eta uste izan arren euskal agintariek arinjarduten dutela elikagaiei dagokien arriskuren bat atzematen denean, hamar kasutatik zazpitan, herritarrek ustedute erakunde publikoek lan handiagoa egin beharko luketela, elikagaiek osasunerako arriskurik ekar ezdezaten.