AS BALEAS - Sociedade Galega de Historia Natural...O aparato dixestivo componse dun estómago compo~...
Transcript of AS BALEAS - Sociedade Galega de Historia Natural...O aparato dixestivo componse dun estómago compo~...
AS BALEAS Cara a Extinción
sOCl[om CAmA O¡ HISTORIA NATUR Al Sección de Bioloxia Mariña Apartado 330
Santiag o de Compostela
VOCEIRC DE DIVULGACION. XUN I O . 1980
AS BALEAS Cara a Extinción
CARLOS DURAN NEIRA
XOSE r-t . PENAS PAT I~O
ANTON I O PI flEI RO SEAGE
Coa colabo r ación de Ma rí a Xos é López Ba rra l (dibuxos). Charo Bar r al (mecanografiado) e de J . M. Vidal e Carlos R . Sílvar (carteís)
Os que redactamos este Voceiro fixe
molo p r a facerv'O'S coñecer. cotnprender
e defender ás baleas
Os autores agradecen a repro dución total ou parcial do e~ presado neste Voceiro noutras publicacións . citando a proce dencia.
A Sociedade Galega de Historia Natural investiga encol dos mamíferos mariños. Interesa información sob r e aqueles que aparezan mortos nas praias. co muni can do a: SGHN apt o 330 Santiago. telf. (981) 594377 (DURAr{)
ALGUNHAS XERALIDADES
Os mamí f eros ma r iños veñen a ser a nimais verte brados evolucionados que lago de ma í cos séculas de vida terrestre regresar o n 6 sen o das augas fai cen mílI on s de anos . Na actualídade e stán p e rfectament e adaptados a este me d i o , p o l o q ue teñen f orma de pei xe, perdeud o os memb r o s po steriores men tras que os a nt e r io r e s es tán tr ansfo r mados en aletas ; o pel o e~ ti s u stit u ido po r unha capa d e g r a x 3 que 05 ai 11a do f rí o e q ue l l es per mite ma nt e r unh a t e mperatur a inter n a duns 35° . Co n s i guen un g r an r en¿ im en to n os seu s desplazamentos . gardan do secret os d e h id rod i n! mica q ue o s in x e nie i r o s s e es Íorzan a in ia po r d esc~ br i r . Ad e máí s pre sen tan Qutras adap ta c i ó ns 6 medi o c omo o desplazament o da s fosas nasais ó t eito do cráneo .
Tod as e s tas adapta c ións li b erar on 05 seus carpos d o s lím ite s de peso e tamaño a qu e se ven somet i d o s os ser e s de terra fi r me, poden do al canzar tamaños x igan te s co s , a sí co mo unha am plia c apacidade d e dis t ri b u ción p o r ma r e s e a índa po r río s .
Os c etá ceo s tu ve r on o se u máxim o e :-: p1 endor en é po c as pas adas , c o ñ ec en dos e 1 97 xen e r o s, d o s que soi o s ob r e v iven 35 c on 80 esp ec ies a pr o x i mad amente, d as qu e som en tes s on baleas unhas doce .
OS CET AC EOS ( n o me que ag r u p a a este tipo de an i mais) . d iferéncians e externam e nte dun peixe por pos ee la s úa aleta ca'udal en pos i ción horiz o ntal e non po-s~er b r a nq uias sen ó n un o u dous espirá c ulos na parte s u pe r io r da t esta, p o los que inspiran o ar ós seus pu1móns .
O conx u nto dos Cetáceos agrúpans e e n tres mode l o s : os Ar que o cetos, ou ce tá ceos primi ti vos , ho xe t o dos fósiles; os Odontocetos, ou cetáceo s con de ntes, e os Mystocetos , ou auténticas baleas .
-4-
- Os cetáceos con dentes (Odontacetos) comprenden anim a is cunha lonxitude que vai dos 2 m. dalgúns go~ fiaos a 20 m .• nos Cachalotes . Usan os seus den t es soio p ra apresa - lo a l ime n to , e según de ql l~ na tureza s exa e que axilidade teaa, corresponderá unha denti ción diferente; así , algúns go1fi ñ 05 poden ter 200 e en a mbas mandíbulas ; no Cachalote . cazador de cefaló pOdos , soio existen na mand í bula inferior. A Orca, -que é un predado r, posee unha poderosa dentadura.
O aparat o dixestivo componse dun estómago compo~ to e un langa intestino que chega ÓS 150 m.
O espira c ulo n os Odonto ce t os está formado por un único orificio, a diferencia aas baleas, que o te ñen doble.
- As Baleas ou Mystocetos , non poseen dentes. Pode selles atribui - Io papel de " vacas dos ocianos" pa cen= d o o plancton mediante un sistema de Jilt ros que po seen nas mandíbulas, chamados "barbas". Contan entr e as sGas espe c ies co mator animal nunca visto sobor d a terra, superand o ós xigantescos dinosau r os : o Rorcua l azul , que pode pesa r tanto como 25 elefantes, e medir 30 m. O seu corazón ten o tama ño dun boi e a súa li ngua pesa como un elef ante .
As baleas sin dentes agrúpanse en : - baleas lentas , sen aleta dorsal, comedora s
de planct o n , como a Balea Vasca . - baleas mais veloces , co n aleta dorsal , qu e
compl~mentan a súa dieta de plancton co n pequenos peixes : Rorcual azul
-5-
ESQUEMA DA CADEA ALI~ENTICIA
HOME
/,'" cachalote candorca
~ baleas
aves arroases
pinnípedos peixes
calamares r1ll
_ i !1toplancton
i sales mariñas
-6-
ENeOL DA BI OLOXIA
A d iferencia d os pei x es , os cet a ceos , lago dun p eríod o de x es t aci ó n que vai de 8 a 1 3 meses , paren as suas c rí as, e as amamantan nas augas du r ante un ano, apro x imadamen t e . Os pequenos non poden zugar e é a n ai quen, po r me d io dunha contracción, envía un cho rr o de leite cara á boca do baleato . A composi ción do leite, con mais do 50 % de materia graxa, per mite un extraordinario desenrolo das crías, así, un recén de Rorcual azul, mide 7 metros e pesa 2000 kg. aumentando en peso uns 90 kg. cada día; 5s 7 meses xa mide 16 m. e ós 2 anos, ca~do alcanza a madurez se xual, mide 24 m. e pesa 79.000 kg .• podend o chegar a í nda as 120 toneladas. •
Os mialas des tes animaís teñen un peso relativo elevado e presentan numerosos pliegues . Os ce ntros al fatorios e visuais son moi reducidos, namentras que os acústicos están ben desenrolados, así como a cap~ cidade de emitir sonidos (incluíndo os ultrasonidos), o que lles permite unha comunicación por medio dunha "linguaxe" especial, que unida ás sGas capacidades de xog o e aprendizaKe, comprobadas en multitude de ocaS10ns, nos dan a cofiece-lo se~ alto grado evoluti va, estando presumiblemente situados nun dos escaló;s mais elevados da pirámide dos seres intelixentes.
O seu comportamento é complexo e varía según as especies.
Durmen a rentes da superficie, cos ollas cerra dos , ocasión na que poden ser golpeados por embarcacións.
Tan soi o un 10% do seu tempo se utiliza en canse guir a mantenza, e o rest o empléase entre o xogo, a -reprodución e os desplazamentos, que se fan usualmeg te en manadas , a veces moi numerosas. Nos Cachalotes non son raros os "harenes" guiados por un macho domi nante. Determinadas especies de baleas son monógamas, durando a unión das parellas toda a vida . Estes factores son de interés palas consecuencias biolóxicas de eliminar do grupo certo número de animais ou o in dividuo dominante.
- 7-
Unha das adaptacións mais prodixiosas dos ceca ceas ó medio mariño é a súa enorme capacidade de io mers~on (mediante mecanismos corporais aínda non ben coñecidos), padendo alcanzar f enduras astra de 1 . 00 0 m., sin ser aplastados polas enormes presións a que se ven somet ido s, e sin ter que facer descompresi óns ó subir, existindo mecanismos de liberación do Nitró xen o qu e empezan a ser co mprendido s nos últimos anos~ Poden p erman ece r ame rgu ll ados astra 40 minuto s , aín da que lago deban sa ír a resp i rar, como mamíferos que son, país senón afogarí an .
A distribución dos cetáceo s é univeral no caso dalguns golfiños ou do Cachalote. Oueros, como a Ba lea pequena . frecuen tan os mare s do sur. A Balea cin c en ea extinguida no Atlántico, é típica do Pacífico . Algúns teñen unha di stribución reducida, como sucede con algúns golfiños de aug a doce .
Realizan migracións, aínda que sobor destas r utas migratorias hai moito que estudiar. As baleas p~ rece que siguen unha pauta de engorde nas augas frías ri cas en plancton, e posteriormente e mig ran cara ós trópicos onde ten lugar o parto, cunha c rí a por femia, que engorda rápidamente , aume n tando a s ú a capa de graxa, o que 1le permitirá reg res ar n o vran polar as zonas de procedencia, xunto cos pais .
Estas migracións anuais, pode n chega r a sob repa sar as 13 . 000 millas no caso dalgunha especie; nou - tras, como a Xibarte , ou a Balea c incenta, as migra ción s fansc perto da costa, polo que foron as primei ras en sofri - lo acoso dos ba1eeiros.
~índa que se pensaba que baleas e rorcuales non se alimentabsnapenas durante a súa permanencia nos mares tropica i s , act ualm e nte é ev ident e a existencia de zonas de alimentación nesta s augas , pro é realmen te nas augas pró x imas ós pol os onde os Mystocetos r~ poñen as súas reservas despois das travesías r eprod~ toras.
-8-
Un dos principais constituintes da dieta das ha leas é un pequeno camarón denominado KRILL (Euphorbia superba ) . abundantísim o nas augas do Antártico, que é de gran importancia ecolóxica por se - lo sopo-rta b ási co na dieta de aves, peixes e mamíferos marí ños. Alí precisamente ó disminuí-lo número de baleas, a cantidade de krill aumentou, o que levou a determi nadas países a atrapar este alimento con barcos es-pecialmente destinados a este fin que callen cantida des inmensas en peso por día (acercándose as 12 ton~ ladas á hora). e que monopolizan a industria. As b~ leas ven así, apart e de perigo derivado da captura directa, out ro novo debido l· competencia dos pesquei ros que, de non facerse de modo organizado, pode le var ós cetáceos a carencias nutritivas.
-10-
OJ)Cn-'TOCBTOO
Del~fnidos: -Golfiño gallada -Golfiño riscado -Golfiño apencado ~lfi¡o eOtl:On -Arro~ real -Arro4s pinto -Arro~ care t o -Arro~ bote -candarea -Negr6n -Caldeir6n
J"oeaeDid.os: -Tbniña.
KOnod6nti4os:-Narval -;-Bla.nc6n
Piset 'ridos :-Cachalote cOl'l11in -Cachalote ptlqueno
Zffides: -Zífio de Ouvier -Z!fio d.e.: .• Sover1.iy -Z!fio de Gervais -Z!:fio de Clra.y -Z!fio de True -Zífio de Blainville -Z!fio caldeir6n
Relación non exhaustiva
Steno bredanensis 5tenella auph~syne Stenella d.ubia Delphinus delphis Tursiops t runcatus Lagenarhynehus &6.utus Lagenorhynohus albirostris Grampus griseus orcinus orea Pseuderca crass idens G~obicephala melaena
A:locoena phoeoena
Monodon monoeeros Delph:inapterus lcucas
Physeter catodon Kogia brevieeps
Ziphius eavirost ris Mesoplodon bidens Mesoploda.n europaeus Mesoploci.on grayi Mesoplodon mirus Mesoplodon densirostris EYPeroodon aopullatus
-11-
MYSTOCEI'OS
Ba.l~nidos: - Balea vasoa Eubalaena glacialis - Balea de Groenlandia Balaena mysticetu. -Balea pequena eaperea marginata
Fsehrichtius : - Bal.ea cinoenta Eschricht ius gibbosus
Bale!lopt6ridos: -Rorcual azul -Roroual colfrdo.
Sibbaldus museulus Balaenoptera edeni Balaenopte~a physalus Balaenoptera acutorostrata Balaenoptera borealis Megaptera J;l.ovaengliae
-Rore-,¡al a.. Br-.rd.e -Rorcual .libranco - Rorcual boreal - Rorcual ribirte
ARQUEXlCEl'OS
Todos fósiles
- 13-
HISTORIA DA CAZA DAS BALEAS
"Debido aparente mente ¡ nec e sidade dun comp r omiso políti co as medidas de co nser v a ción e manexo dos re c ursos vivos son xeralmente amb iguas , pou con consistentes e a veces científicamente inseguras"
UIeN
Sen seguro é que xa en tempos prehistóricos o ha me aprovei tou dalgun modo esa fonte proteínica que su poñen os diversos animais mariños de gran tamaño, x a sacando provei to dos animais que por accidentes viñan mar rer as praias, xa intentando a captura directa, e non so io dos cetáceos senón doutras mamíferos intim~ mente vi ncula do s ó ma r, como por exemplo as focas. de todo o cal ternos testemuñas dadas por grabados de es ceas de caza en grutas do norte de Noruega, e é de -supoñer que este pobo practicou esta caza tal como fai hoxe desd e te mpos re mo tos. Con post erioridade h ai in fo rmac ión de que os fenicios practic aron este tipo de caza no Mediterráneo, aínda que no mesmo mar g r egos e roman os manifesta r on a súa amistade con estes serES como se expresa na mitolo xi a , na numismat~ c a ou na deco~ación de vasos, i n te ri ore s de viviendas, etc., tendoos ij ar se res moi ev oc ionados intelectual mente . Plinio relata casos de salvamentos humans. O famoso santuario de Delfos re cebe o seu nome de "Del phis " (Delf ín ) . Por todó o indicado , na Grec ia anti ga , casiderabase un crime matar un arróas .
Diversos pobos manifestan nas súas culturas an tergas, ter relación cos mamífer os mariños , como os islandeses , os vi et namitas e outros , e coñ e cida é de todos a historia de Jonas , contada na Biblia. Ce cais conveña decir agora que unha relación des te tipo sub siste nos nasos días nas costas de Mauritania, ondeos arroases empuxan ós bancos de peixe ca r a as redes dos pescadores, saindo os arroases beneficiados t a mén pois ven facilitad o o seu traballo de captura - las suas presas .
- 14- -De t o d os modos, .hist6 r icamente da caza d e ba -leas co ñecemos que os vascos , antes d o século IX xa de sped aza ban ós cet á ceos que embarr a n cab an nas pr a ias, ac t ividade que fai continuada pola persecu ció n d irecta con embarcacións a remos ; co paso dos anos vai aumentando esta actividade ma i s e mais e n o século XII é xa de considerable importancia. Ca~ tu ran se as auténticas baleas (baleas sin ale ta dor sal, como a Balea vasca que dunha banda son lentas, e doutra. flotan unha vez mortas). A caza int ensifí case e fai disminui - Io número des tes ma míferos no Cantábrico obligando a per segu ilo s c ada vez mais lo~ xe chegándose astra Tér ranov3 t
En Galieia esta caza tuvo asimesmo moita i mpo rtancia como se cita no capitulo corresponden~e.
E a partir do século XVI cando se cazan baleas a nivel inte r nacional , pois, iniciados por xentes de Ibe r ia, toman interés po r esta actividade ho landeses e inglese s primeiro , e no r uegos e finla n deses lago, cazán dose in t ensamente baleas en Groen l andia. No XVI I e XVIII as capturas van en aumento, de i id o ó aumento das f l otas adicadas a estes menesteres, e xurden as pr i meiras manifestaci óns de competenc i a entre dist i~ tos p aíses , especialmente no Artico, ande se captu r a prin cipalmente a Balea de Groenlandia . Como mostra d o exp r es a do baste decir que somente s I nglate r ra . en 1 78 8 t iña 250 barcos no mar do Norte; dada a abu n dan c i a de ca pt uras , 25 a n os despois a flo t a era de 586 b a rco s, q ue chega r on a caza r 5 . 000 ba le as en t r es a n o j¡.
A fi n ais do XVIII comenzan as capturas na costa atlánt ic a d os EEUU, q u e se centran no Ca c halote , ext e nde ndos e lago á costa do Pacifico, a n de se captura a Balea cincenta . As capturas do cachalote en EEUU alcan zan o seu ap oxeo de 1835 a 1846 .
A c ompetencia entre as dist intas n acións agud izase no XIX e se f an auten ticas masacres como xa qu~ dou indicad o , as especies capturadas astr a este mo mento eran de modo principal as catro es peci e s de b~ leas aute nti cas (cincenta, austral, vasca e de Groen landia) deb ido á sua lentitude, polo qu e podían ser-
-15 -
pe rseguidas por barcos a vela, así como á particula ridade de que unha vez martas, flotaban . Chega un mQ mento no que a intensidade das captu ra s merma as po boacions destas catro especies, que comenza a deixar de ser rentable. A Balea Vasca considerase prácticamente exterminada (en 18 . 000 capturas realizad as en tre 1910 e 1920, aparecen 35 exemplares) . As flotas ba leeira s van a menos, qu edand o en todo o norte so me ntes 10 barcos; exemplo do indicado e o dato de que en 1911 entre 8 buques soio son capaces de cap tu r ar 7 baleas. Prodúcese asimesmo outro fenomeno que agrava a situación das industrias baleeiras, co mo e a competencia da incipiente industria pe trolifera. capaz de suministrar aceites que sustituen as gra xas extraídas das baleas E SEGURAMENTE UNICA CAQ SA DE QUE NON DESAPARECERAN DEFINITIVAMENTE AS BA LEAS CITADAS.
Non embargantes nestas décadas de finais do XVIII e comenzos do XIX, fan a súa aparición diversas invencións que van cambiar ese declive das explQ taci6ns baleeiras, potenciandoas novamente . As i , en 1860, o norueg o Sven Foy d inventa o cañón lanzaa r póns con cabeza explosiva, que re duce o perigo das captu ras , aumentando asímesmo a distancia de tiro (antes a brazo) considerablemente . Fan a súa aparic ión logo os primeiros barcos a vapo r e con eles come nza a persecución doutras baleas (os rorcuales) que por ser mais veloces anteriormente podían escapar impunemente das persecucións dos veleros . Co comenzo do século XX comenzan asímesmo as grandes matanzas pot enciadas polos adiantos técnicos, matanzas que indic an ben as claras que a industria baleeira non apre ndeu a lección que se podía sacar da supere x plo tación a que forou sometidas as baleas sin aleta . Comen za a perse cución e captura dos Rorcuales azul, común, bo re al,de Bryde, de Mink, pequeno , alibranco, xiba rte e de Rudolph, que nun per íodo breve comenzan a mostrar baixa nas capturas. As capturas do Cachalo te manté ñanse debido a súa amplia distribución mundial.
-16-
Núme r os Núme ros Porcentaxe Es pec i es antes da estimados que queda
pesca co hoxe hoxe me r cial
R. Azul 210.000 13.000 6 Xibarte 100 . 000 7.000 7 B. Vasca 50 . 000 4.000 ? B. Gr oenlandia 10.00 0 2.000 ? R. Común 450.00 0 100.000 22 R. Boreal 200.000 75 . 00 0 38 R. de Bryde 100.00 0 40 .00 0 ? Cachalote M. 530 . eQO 230.000 43 Cachalote E. 570 . 000 390.000 68 B. Ci noenta 15.000 1l . 000 73 R. Me nor 360.000 300.000 83
1973/4 1974/5 1975/6
Eseec i es e uota Caza Cuota Caza Cuota Caza
R. Co mun 2 . 000 I734 1300 1408 583 206 R. B r yde/ 7 . 500 6941 6000 609 6 3593 1820 IBo rea l R. Men or 5 . 000 7713 7000 8 1 49 9360 6034 Cachal ote 23 . 000 19460 2300b 1 9730 19040 7046
To tal 37500 35848 37300 35 38 3 32576 29221
'n
" "o.~ • " ó! •
" '"' 10.-~ " ;¡ l60DO .. ~.
~ "
10.000 .. '" • · ~ ,
O , .' .. 1'15 30 ' 5 40 Y5 So ~S ,o 65 10 15
- CAl'TU.tt.L::i Jo. U Ah TAtt1' I CU
(;.U>TU.K.~ 1\u &.:)TO DOj uCc;:",\u;,
- 17-
A nova te c noloxia permite asímesmo exte n rle - la area de capturas 6 Antártico, a nd e chegan os grandes cetáceos en vran a mante r se do krill. Al í comenzan a i n s t ala r se factorías coste r as, primeiramen t e de No ru ega, lago seguida por rusos, ~ap ones es . in gleses, e es t ado u nidenses.
En 1904 Noruega abandona a pesca cos tei r a nas súas augas pola escasez de capturas e é o prime iro país en establecerse no An tár tico . Al í. as capturas son tan ab und antes que solo se aproveitaba o espe r m~ ceri , abandonando á de ri va o resto dos ani mais .
En 1923 aparece o primeiro barco- fac to rí a, auté n rica industria flotan te a nde os cetáceos son i z ados, desped azarlos e almacenados, afarrando dest e xeito o tempo que antes se perdía remolcand o os a nima is astr a a factoría situada en terra firme, au ment a ndo as posibilidades de captu r a pois se emplea todo o tempo en cazar . O ba rc o - factoría vai a compañado de dez o u doce pequenos barcos cazadores , e pront o inco r pora un novo invento : o slip - wa y ou rampa inclinada , situada a popa, que facilita enormemente o subir a bo r do os enormes co r pos dos ce táceos captu rad os . O novo siste ma de caza r esulta se r enormemente eficaz e poucos anos despois, en 1930 , existen ca nd o menos 38 b uques factoría, con 184 barcos ca z adores .
TOGOS estes avances técnicos incr eme nta n o núme r o das ca pturas enormemente : bas te indicar qu e o ficialmente entr e 1869 e 1939 a cifra de grand es c etáceos capturados foi de 825 . 000 . As nacios b aleeiras co men zan a preocpparse polo futu r o das b alea s . ( vé xas e o cap ítu lo destinado a Reglamenta ci on) , aínda que as medidas que se sux i r en so n sempre t e ó ricas, nunca , astra hoxe . efectiva s . P r o un suceso ven dar uns a n os de respiro á s cas t igadas pob o acions de c et¡ ceos : r efe rímo n os á gue r ra mundial do 39, aínda quea rec uperación foi debil ; como exe mpl o da d i s minu cion dos efectivos das dive r sas especie s de mamíferos mariños , citaremos o Rorcual azul . qu e tiña un h a po blación teóri ca de 100 . 000 individuos en 193 5 , pas a n do en 40 anos a menos de mil .
-18-
Novas tecnoloxías veñen en apoio dos baleeiros , que inco r poran o radar , sonar. helicópteros e avións, pr a desc ubrir as man ad as de cetáceos, ampliando con s ide r abl e men t e o seu radio de acción. Asímesmo soli citan i n f o r mac i ón por r adio a out ros barcos que na v eguen pala mes ma zon a (como se fai en Galicia hoxe end i a) . A eficacia do s modernos buques - factoría qu;d a e x p r esado con deci r que poden traba l lar en 24 ho ra s, 49 Ro r cuales traíd os polos barcos cazadores au xiliares . A consecuencia é unha disminución progesiva das capturas, polo que as flotas c~ntran a súa atención no cachalote (especie que contrariamente as out ras baleas non tiña asignado límite de captura), cheg a ndo a capturarse desde 1962 mais cachalotes que baleas de toda las es p ecies xuntas.
Posteriormeo c e dase a sustitución dos grandes buques - factorías por out r os de tonelaxe medio, que se int egran como barcos cazadores, pois van armados ca cañon l a nza arpoons , e a de t r atar direct a mente as c a ptu r as , qu e son subidas a bordo ande se p r epar a n x a p r a s ua ven ta .
RES UMEN
Na a ct ua li da de a acti v idade balee i ra c éntr ase en tre s modalidades : pe l áx ica , costeira e abo r i x en .
- A c az a peláxica r eal íz ase con nd epe n den c i a das e stac ion s costeir a s , po r medio de buque s - facto r ías q ue p r ocesan as b a leas suminist r a das por unha f l o tiña d e ba r cos caz a do re s , a r mados coas mais mo d ernas té c n icas de cap t u r a como o arpón eléct r ico . Est e ti po de caza como xa se veu , permitiu a pe r se cuc i ón sen pausa por t ódolos mares do mundo , e pode s e r consid e rada como unha das principais causas da si tu a ción actual das poboacións das baleas .
- A caza costeira realízase por medio dunha flo tiña de ba r cos cazadores que levan as pez as a unha factoría situada na costa, limitando así o seu radio de acción a unbas poucas millas. EStA E A MODALIDADE EMPLEADA POJ.A INDUSTRIA GALEGA.
_ 19-
- A caza aborixen representa os restos dunha conducta an cestral na caza dos cetáceos , como se fai en Azores e Madei ra na caza do cachalote, e en Alaska coa Balea cincenta . Utilizanse pequenas embaE cacións a rem o e arpóns lanzados a mao. Tal vez de bera persistir este tipo de caza deb id o á escasa in cidencia que ten souar das poboacións dos ce táceos~ pala dependencia desees pobos da prote ina daqueles seres, e pol o acerbo cultural que representa pra es tas comunidades .
TIPO DE CAPTURA
Hembras da IWC Ahorixen Costeira Pelaxica Antártica
BRASIL * CHILE * DINAMARCA * ISLANDIA • XAPON • • * NORUEGA • PERU • ES PARA • ALASKA • RUSIA * • • Membras non pertenecentes a IWC
CHINA * PORTUGAL * COREA DO SUR •
- 20-
OS eErACEOS MAIS PEQUENOS
E ant iquísima a caza deste mamíferos polo home. A sua practica consistía en forzar a manadas entei r as d e golfiños, arroases e toniñas a embarrancar na s plaias po r medio de pequenas embar c adóns que os aco rr alaban e asustaban batend o os r e mos contra a auga . Esta attividade aínda pe rsi ste na ~ gúns pobos .
Hoxendía as moderna s tecnicas de pesca do atún no Pacífico present an un alarmante balance des tes s~ res apr esados n a s red es, debido a que se asocian co atún pois cando o peixe nada e n superficie os g01fi ños fano afon da r, o nd e os espera o atún; a pes ar de que o goberno dos EEUU posee leis que pratexen toda los tipos mamíferos mariños, persis te o p ro b lema pola dificultade da posta a punto de t€cni cas axeit a das. As cifras da mortalidade son estas:
ANO 1961 1965 1969 1971
ND DE MORTES 530.000 475 . 000 529.0 00 319 . 000
Os cazadores tu r cos matan a tiros , con ri fles mi litares e de sde embarcacións espe cialmente descinadas a estas faenas, miles des t es animais, causa da drás tica disminu ción n o mar Neg r o :
ANO POBOACION ESTIMADA 1930 2. 000 . 000 19 73 275 . 000
Chegárons e a capturar nun ano (1976) un s 130.000 sospeitándos e intereses eco nó micos xapo neses nestas matanzas, pois o Xa pón compensa a disminución nos cu pos de captur as dos g randes cetáceos coa captura demedianos e pequenos,sendo sed e dunha industria que aumenta an o tras an o .
-21-
No naso país non se da unha matanza sist emática des te s seres, e aínda que a vece s os pescadores os culpen de romperlle a redes . A modo de triste anec dota pense o ]~ctor do golfi50 chamada "Nina" que se fixo celebre pala sua confianza cos que perta del se bañaban en Lorbe ( pert a da Cruña) ra i alguns anos.
rámen resaltaremos que está por estudiar os efe~ tos dos derrames petrolíf eros nas nasas costas sobar des tes animais.
UTILIZACION MILI TAR DOS CETACEOS
A utilización des tes intelixentes animais con fines militares e ¡lo x e hab itual nas ma ri 5as de guerra das grandes potencias . Golfiños, arroases, focas e as tra pequenas baleas son adiestradas pra c umplir fins mili tares , tales como rastreo de obxetos perdido s , misións de re coñocedento, transporte de mensaxes, colocación de mi nas fora da acción do radar e astra pra at acar e dar mo r te a buceadores .
Estas a c tividades son condenables desde tódolos puntos de vis t a. Bruce Wallace, da Universidade de Cornell denunciou as consecuencias que poder ía ter esta utiliza c ión : ELIMI NA R A TOTALIDADE DAS POBOACIONS DOS ANIMAIS MARIÑOS DUNHA AREA DETERMINADA , por razóns de defensa.
A realida de ve se, pois, mo i distinta da visión futurista da utilización pacifica des tes seres en gra~ xas subma r iña~ ou en tare fas como salvamento de náu fragos, e por suposto; nnn por causa dos ce ~eos se nón polos programas dos gobernoso
•
- 23-
REGLAMEN TACIO~
"o home non e quen pra pro texer as baleas; elas se p r otexerin soias sin o home"
(Y. H. 1978)
Como xa quedou indicado, nas prime i ras dicadas do s e culo XX, a situación das pohoacións das b~leas sin aleta, chegou a ser tan crítica que as industr i as baleeiras coñoceron momentos de baixa rentabilidade . Comenza a aparecer un interés polo estudio das captu ras e así, -en 1920, créase en Noruega a Oficina de Estadísticas Baleeiras Internacionais. Cos datos re eollidos vese a imperiosa necesidade de p r oceder da l gún modo a reglamentar esta caza, país ant e s da seg u n ~a Guerra Mundial, a captura das baleas er a t o talmen te libre , sin restr1cC1ons de n i ng ú n t i po e o nde t od o ~staba permitido .
O p r imeiro inten t o de i mpoñer limit a c ión s oo u rre no lQ2l' ano no que Inglaterra impón limi ta c ións e res tr ioci6 n s no Antirtico . Lago, no 1932 , I n gl at e r r a e Noruega acordan bmita - lo número de captu r as a n u ai s . Limitase as i mesmo a produción de ace i te e tamén s e fixa un periodo de caza. Non embargantes co mo s e ve , diversos paises baleeiros qu e dan t~ ra do aco r do . En 1 936 EEUU abando n a a caza d e ba lea g r is . P ro é e n 193 7 cando se firma ~n Londres a P r imei r a co nven c ión ba lee i ra inter n ac i onal por nove pa í ses (I ng la terra . Irlan da , Africa do Sur , Ar xengina, Al ema n ia, Aust r a lia , EE UU, Nova Zelanda e Noruega) . Tra tase de limita - las tallas , fixa - las datas de apertura e cierre da t e mpo ra da d e caza, e prohibese totalmente a captura das Bale a s franca e gris . En 1938 ratificase este aco r do fi x a ndo ademais a primeira reserva, comprendida ent r e 70 0 e 160 0 W, no que queda prohibida calquer actividade ba leeira.
Logo da guerra, en 1944, a fin de ter u n ha medi da pra limita - La capturas de cetaceos, créase a B . W.U ou Unidade Balea Azul. Así po r comparaci6n, unha balea azul equival ~ captura de 2 Rorcual común, 2 1/ 2 Xiba r te , ou 6 Rorc ual de Ru dolph . P ro An ta r tico f í xase o
- 24
tope de capturas en 16 . 000 BWU pro ESTA CIFRA TOMASE DE MODO ARBITRARIO, empezando a aparecer xa as pri me iras contradicións entre o aparente interes prot~ ci onista e os autenticas interes económicos. Por out ra parte, a BWU non limita as capturas POR ESPECIE de modo que as especies de Rorcllales amenazadas, po den ser capturadas sin outra limitación que a cuota das 16.000 BWU . E a epoca da postguer ra e no mundo enteiro hai carencia de materias grasas polo que se decide amplia-la caza de cetáceos.
O ano 1946 marca unha etapa importantp de cara as limitacións desta caza , pois 17 nacións firm~en Washington a Convención Internacional pra Reglamentación de Caza da Balea, (Australia, Brasil, Dinamarca , EEUU, Francia, Canad a, Islandia, Inglaterra, Noruega, Mexico, Xapón, Nova Zelanda, Sudafrica, URSS , Holanda, Suecia e Francia) DESTA CONVENCIO~ NACE A C . B.!. ou I.W.C. (Comisión Baleeira Internacional)
COMPOSICION DA I . W.C.
Pertenecen a I.W . C. en 1978 17 países . Dado que a maioría deles non son cazadores, debería predominar un interes conservacionista, pr~ na r ealidade non e asi, por dúas razó n s principais: p rime ira, pra c ambios de cupo ou out ras de termi nacións, prec í sase A. MATORlA DOS TRE S CUARTOS . As í , en 1973, a votación de morato ri a por dez anos, foi de 8 si, frente a 5 non . A pe sar desta maior ia, por n on cumplir o requisito dos tres cuartos, a moción non foi aprob ada. En se g und o lu ga r, a lgúns dos paises non cazado r es sí son comp r a dores de productos de balea, senda por tanto "cazadore s camuf lados".
Paises cazadores: Brasil, Dinamarca, Islandia, Xapón, ü RSS, Noruega, España.
Paises non cazado res: Nova Zelanda, Pa na má, Sudáfrica, Inglaterra, EEUU, Arxentina , Canad á, Francia, México, Hola nd a .
-25-
Pa í ses c azadores independentes da I . W. C.: Ch il e, China , Perú , Portugal, Corea do Su r . (Como se sinala ncutras páxinas, a composicjón desta Comisión varíou lixeiramente, nos últimos anos).
Esta comisión está encargada da aplicación das clausulas establecidas, nas que se protexe os inmatu ros, prohibindo a captu ra de femías con cr í a. fíxan se tallas mínimas, limítase o número de capturas en base a BWU. protéxense ce rtas especies como a Rorcual rranca, créanse reservas totales, etc.
Pro a I.W . C. nace con deficiencias país por exempIa, o artO 5 permite a calquer país rechaza-los acordos tomados en votación sin incurrir en sanci6n; así mesmo son inspectores de cada país os que controlan a aplicación das normas nos seus propios barcos e fac torías , o que, como é fácil su poñe r, tradúcese n unha total trampa as limitacións acordadas, polo c al No ruega en 1955 prop6n que pra que as medidas sexan efectivas, deb e procede rse a un inte r cambio de ins pec t o r es de diferentes · pa is es, aínda que tal proposic ~ on vais e demorando ano tras ano e non se fai efect iva as t ra o ano 1972.
Dehese indicar asimesmo que mentras q ue na 1 . W. C . fig ura n pa íse s cazadores e non cazadores , out ro s ca zado res como Chile, Pe rú e Ecuador os que se unen Es paña , Portugal e Gabón, formaron unha Co mis i6n pr a exploraci6n d~s baleas no Pacífico Sur , a marxen to talmente da 1 . W.C.
Mentras, a BWU, base da d eterminación dos cupos anuais de c apt uras, revelase totalment e inef icaz pra p rotexer, como xa indicamos , as especies mais perse guidas co mo a Rorcual azu l . O comit e ci entífico da I .W.C. reclama durRn te anos a abolici6n da BWU si n resultados astra 1970, ano no que se pasa a o tor gar cupos específicos pra cada especie e pra cada zona de ca z a . Outras medidas adoptadas, como a p rohibi c i6n de capturar femias con cr í a , son asimesmo ineficaces , e out r o tanto sucede cos límites de tallas . En poucas palab ra s , a Comisi6n Baleeira Internacioal é incapaz
-26-
de evita - la en o rme disminuci6n das diver sas espe c ies cazadas adicandose a pr0cexer mai s o s int e reses das compañías caz a d o ras que a su perv i venc ia das b al eas . En moít o s caso s n o n se chegan a cap t u ra- ]a c a n ti dade de exemplares p ~rmi t id os polos cupos , d ebido a esca sez dos cetá ceos . mentr as q ue p or out ra pa r te , can d o s e pode, e s t es c u pos s o n sobrepasados , non respetán d o se a s lim ítacións . E moí coñecida a fr ase do dele gad o d e Mix ico na I .W. C . "Esta Comis i6n apa r e ce rá d i ante d a his to ria, como u n fa t o de horne s que evad ir o n a súa re spo n s abilidade prot ex endo o s inte re ~es dalgún s ba l ee r ios en vez de a~egu r a - lo fut u ro de miles de c etá c e os" .
Xa en 19 72 na conferen c ia da ONU en co l do Me d i o Natural se pid e a ~toria d a caz a por dez anos , tempo ~ue permitirla is poboacions re~ ~perar s e (alnda ~ue algunhas especies necesitarían astra 5 0 anos ) . permitindo nese perlado efectuar diversos e studios relativos i ecoloxía, distribución , migra c ións e outras aspectos non ben coñecidos des tes seres. Conven resaltar que dentro da propia I WC existe un h a maioria de países partidarios de tal mo ratoria, p r o. dado que dita maioria debe ser de 3 / 4. a moción non resulta aprobada, favorecendo os intereses do Xapón e URSS, gmndes cazadores.
En campañas anteriores a 1937 a proporción entre o Ro r cual a z ul e o Rorcual común era 80 frente a 20, pro e sta proporción vai cambiando astra chegar a ser de 5 da primeira especie frente a 95 da segunda. Con s í gu e se a sua declaración como espec ie protexida en 1965 , pro os seus efectivos s o n in f eriores a 2.000 individuos, cand o a cantida de ó p ti ma seri a de 100 . 000 Tal prote~ón é i ne f icaz poi s di v e rs o s pa í se s, e ntre eles España, como ~ ogo se dir ~ siguen c azand o est a s especie s .
De nt ro da Comisión , existe un grave enfrentament o entr e os baleeiros e o Comite de científicos ase sore s que temen que os efectivos da me i ra nde parte das e spec i es de baleas rondan o mínimo necesario pra
- 27-
unha reprodución normal, por debaixo da que calquer espec ie está condenada . Desde fai tempo nótase tamén qu e a talla das pezas capturadas é con tinuamente infe rior á normal doutras épocas, outra mostra da supe rexplotación a que os cetáceos se ven sometidos .
No ano 1973 a I.W.C. proclama a década pra in vestigación dos cetáceos; 5 anos despois aínda esta bo por elaborar un programa específico de actuacións .
Debido a disminución das capturas de grandes ce táceos, alguns paises como o Xapón camenzan a caza-los pequenos (arraases.hlanrón~, orcas, etc.) chegando a capturar anualmente mais de 200.000, situac10n que provoca diversas críticas por aqueles que comprenden que os pequenos mamíferos mariños parece que seguir án o camiño dos grandes . Unha vez mais a Comisión 8aleei ra Internacional mostra a súa inoperancia o declarar se non competente, e polo tanto non impoñendo ning ú n tipo de limitacións a estas capturas .
En 1978 novamente se presenta ante a I . W. C . a petición de moratoria na caza de cetáceos po r dez anos . Tal petición ven respaldada por 700 . 000 fi r ma s recollidas en diversos paises que son p r esen t adas en Su iza nas embaixadas de Rusia e Xapón, pro a pe t ic10n de discusión e votación da proposta é retirada , pois o Xapón coaoiona a Panamá país que presentaba a mo ción, amenazando con boicotear unha impo r t a nte tr a n sac~ón comercial por valor de moitos miles d e dóla re s .
Por ~as e outras razóns é polo que se p id e a abolicion de Comision Baleeira Internacional q ue se ria sustituida por un organismo imparcial (os r ep r e sentantes dependientes da ONU) de varios pa ís es no IWC son grandes a ctionistas ou propietarios das com pañías balceiras .
-28-
Durante estes anos , o sistema de vixiancia das capturas a base de intercambio de inspectores de di fe r entes países, revélase inefi caz : sov~eticos e xa poneses intercambian inspe cto res entre eles , permi t i ndo , polo mesmo, excesos de capturas . No 1978 os EEUU p iden a apertura dunha investigación, pro non se leva a c abo . Tamén solicitan un intercambio verdadei r amente internacional de i nspectores,pro enco n tra somentes o apoio do Brasil .
Desde o ano 1972 a U. l.e . N. ven facendo un cham~
mento p ra conquerir unha mor ato ri a por dez anos pra toda a pesca comercial da balea. En 1978 o seu Dire c tor Xeral enviau unha ca r ta ós países membro$ dese e organismo, na que ent r e oucras causas decía:
• "Pedir unha mo ra t oria n o n co ntr adice o punto de
vista de que as poboacións de baleas son re cu rsos naturais ren ovables que se poden utilizar baixo condicións control a das, e que dentro duns l i mites moi es t r ictos , poden proveer á humanidade de alimentos e productos necesarios .. . A Decada Inte rn acional de In vestigación Ce tácea p r og ramada en 1973. é unha farsa . . . Débe se p oñer en prácti c a sen mais demora a c i tada Decada Interna c ional . . .. Déhes e re fo rz a r g ran de mente as medidas de conservación . Cando se votan os cupos. deberíanse estudiar a fondo as propostas do Comi té Científico .
DARIAME UNHA GRANDE SA TISF ACION CaRECER QUE AaIONS PRETENDE VD . TOMAR NESTE SENSO E CALES SON . EVENTUALMENTE os RE SULTADOS DESTAS MEDIDAS ".
Támen o an o 1979 e importante pra nós, pois Es paña entra a formar parte da r.w .c. Astra este momento o nos o país, xunto con Chile e Corea do Sur, eran pa í ses baleeiros que mantiñan estreitas rel acións c o merc i ais . A p r ime ira ación unha vez dentro da Comisión foi vet a - lo cupo qu e se l le ma r cou .
-29-
o coñecemento popular do perigo de desa par ic ió n de varias especies de cetáceos trae como cons e cuen cia a impopula~idade do Xapén . Este país reacci o na editando unha publicación" A po!imica da pesca da balea: a postura de Xapón e propostas " . Na mesma bi rraselle ó Comité científico por ser precisamente científico país alguns científicos que sin ter en con ta a situación das industrias baleeiras chegan a conclusións que implicar ían fortes reducióos nos cu pos de capturas". Asimesmo indican: "Na d¡carla dos nos setenta, as restricións sobor da caza das baleas medraron mais alá do necesario". Frente a esta opi n~o~, cabe sinalar que un gran número de biólogos mariños afirman que as restricións dos anos setenta qu edár onse constante e perigosamente por bai x o do nivel necesario. A postura do Xapón é defe n der u n o~ de de prioridades inve s tida. despois de todo s i n baleas , non hai industria b a leeira.
Precisamente polo mencionado , este paí s . Xa p on. inte r ésase cada vez mais por incremen t a r as súas re la cións comerciais con outras países, en part i c ul a r c o noso, que desta meneira ve potenciada- las s úas ac t ividades .
Convéri sinalar finalm e nte que si as l imitacións que s e t r ataron de impofier desde comenzos d o siculo XX foran a x eitadas. e cumpl i das rigurosamente. as baleas pode rí an estar sumi n i s t r ando actual mente DOUS MILLONS DE TONELADAS DE PR OT ErNAS POR ANO .
-30-
FALCATRUADAS
(Algún exemplos da política baleeira)
"non hai ningunha dGbida de que as baleas están conder.adas á extinción"
Andrew Behr, axente "BUQUE SIERRA "
Desde 1949 decideuse a protecdón da Xibarte, pro non sería efectiva asfra 1955 no Atlántico Norte e en 1964 no Antártico.
O "Oly:mpic challager" de Onassis, cazou a Xibarte fo ra de temporada. A pesares das ' denuncias, non paaou nada.
Despois de 15 anos en que o propuxera Noruega, en 1972 intercambeanse observadores entre as flotas baleeiras. Naturalmente, observadores xaponeses en barcos rusas.e viceversa. Así quedan a salvo os int~ reses dos dous.
" Non se pode saber se unha femia ten cría mais que mirándolle as gl ándulas mamarias". Como esto non se pode facer mais que despois de morta , non se casti gará os responsables de matar femias por error".
Na conferencia da ONU sabor o Medio Ambiente, en Estocolmo no 72, propúxose unha moratoria total na caza dos cetáceos. Aínda esp eramos a moratoria, xa que a rexeitou a IWC.
Pala sua rareza no 1976 non se permiteu caza-lo Rorcual de Bryde no hemisferio Sur. Non embargantes, Xapén douse asimesmo un permiso especial pra captura~ 240 exemplares por motivos "cientificos " . No ano seguinte, o "pr08rama de investigación" permitialles
- 31-
c aza r 120 . Ademais d a s inv e sclgació n s , as baleas non se desapr o vei t aron da n do 11 . 281 Tm. d e produ c tos ba l eei r os. Es o chamase i nvest ig a r con mo it o p ro v e ito.
o b uque SI ERRA é u n e x emp l o de pi r ate rí a b a l eei r a que provocou a re puls a a nive l de Bahama s . e xa había fo rt es rel a ción s ec onóm ic as c on Xa p ó n. Despois xa co n n ame de Sier r a , t u v o b and eira d e Angola e de So malía. ca z ando en a ugas afr icanas, e mi le s e miles de Tm. de baleas pasaban das ~ú a s b o degas a out r os b ar cos ou e n treg a banse e n por to . Pase u o tempo, e ao t e a s d enun c i as camb e ou novamen t e de bandei r a , po ñ endo a gora a d e Ch ipre . En 19 7 5 c az ou u nh a s S OO b a l eas, d as q u e 50 i o se a p rov ei taba o 20%, o res to er a t i r ado ó mar. A p r oducían emb ar aase e n bu ques xapon~ s es como pro duc to de Es paña. En ce rt as ép o cas cazou arededo r das illas Cana r i as pois o gobe rn o español pe r mi tia lle atra car nos p o rt as canarios a pesar de ser un pirata astr a 1979 . Es te barco bale eir o non re s petaba especies. e dades . sexo. época de a n o , nin lu gar a n de caz a r. q u itándol le 4 mi l ló n s de dólares na súa ac t ividade d urante un an o . Fai pouco t empo unha e x plos ió n b ot ouno o fo n do d o mar nun po r to portugués, p ra tr anqui1idade d e mout os cetáceos .
Ad e mái s dest ~ ba r co pira ta e s t aba o "TONNA" rexis t ra do como pesque1r o q ue se a fu n d eu en 1978 por exceso de c ar ga .
-33-
A CAZA EN GALlerA
A caza de baleas tuvo importancia en GAlicia xa desde o século XIII, nos portos de Camari ña s , Mal pica , Cee e Camelle . Er a unha labor arrisc a da . t ase en fráxil e s lanchas de remos e tirábaselles o a r pón coa mano
Luis Tobio Fernánde:. cita "un gran plei t o que houbo entre a vila de Viveir o e o s baleeiros que viñan a matar as baleas a Estaca de Bares" . A causa fa i a chegada, no ano 1527. Ó porto de S . Cib r ao (N. de Lugo ) , da nave baleeira "5. Nicolás" mandad a p olo capitán Xan de Chaves.
En vellos documentos pódese ve-la existencia de caza de baleas dende fai séculas . O c 0 engo e li cenciado Molina, autor de "Descripción del Reino de Galicia y las cosas notables del" , que seg~n Ed uardo Lence - Santar, cronista de M6ndoñedo, foi pubrica do alí no 1549, da como po r tas mais important e s os de Malpica , Cai6ri . $. Cib r ao e Bur ela, e d í " .. . Mais que noutros do Reino, morren moitas b aleas; . . . en ce r tos tempos do ano , de Nadal a Febrei r o , que é a millar epoca, hai g r an matanza delas ¡ ... é pesca de gran proveito. xa eu du n baleato , anqu e s e x a peq uena , sicanse 200 a rr obas de acei t e . . . " Os mariñ~i ros estaban a cot í o v ix iand o o mar den d e o al to dun monte astra velas , e n tón d aban o a viso p r a pe rs eg ú ilas e tentar lan z~r lle - los arpóns " . . .. a s tra q u e x a moi desang r adas e perdida a furia, tra e an s t irande delas a te rr a, ande, facendo g rand es l aradas, fan delas moito aceite."
O cardenal Jerón i mo d e l Hoyo na s suas " Memo ri as del Ar zobispado " d í q ue er an Ca i ón e Malpic a os p or tas de Gal i cia a n de se c ollian ma is bale a s , dend e San tos a Car navales . As i mes mo. Pabl o Pe r ez Co nstanti en "N o tas viejas Galic i a nas " , fala dun co ntrato fei to en Laxe , o 22 de Setemb r o do 16 1 5, pra ad i c ars e á caza de baleas. Ademais dos portas citados t amén
-34-
teñen importancia os de Corme e Cedeira, seg ú n Jose Co r nide en "Ensayo de los peces " .
Non somentes hab í a baleas a unhas millas das no sa s cost a s , senón que t a mé n entraban nas rías , che g a ndo a s tra a i1la de Ta mbo, na ría de Ponteved r a, semp r e en datas fixas . como certifica o P . Martín Sa r mi en to . Tamen o nat ura lista Cabrera , no seu coñe c i do lib r o "Fauna ibé ri ca" cita daus exemplares vistos na ría de Ponteved r a (1854) e en Vigo ( Abril do 1 878) .
De n de 192 4 funcio n a r on en Galieia dúas compañías dedicadas ¡ caza de baleas " " Corona S.A . " e "Campañís Balle n e r a Española" . A sociedade Co r ona dispoñía dun b u q u e - factoría de 8 . 000 Tm . o " Rey Alfonso " . con ca tr o vapores baleeiros que operaban nas nosas costas. e no inverno en Huelva e A1geciras . No 1924 capturo u • 300 baleas. e mais de 400 entre 1925 e 1926 . Varias v eces o "Rey Alfonso" tifia arrededor 2S animais mar t as p r a convertir en aceite e ": esterco Gnicamente . A p r odución desta factor í a e x portábase totalmente o es t r a nxei r o deixando de da - lo rendemento debido pra Es p a fia .
600
-35-
A "Compaaia Ballenera Espaaola" t1na unha fac toría en Caneliñas, onde se fixeron as seguíntes capturas: - 1924: 50io Santos e Nadal: 6 bal~as e 6 ' cachalotes que deren 438 barriles de aceite. - 1925: menos Nadal: 453 baleas e 30 cachalotes. con 11 .170 bar riles de aceite e 17 .78 1 sacos de estereo. - 1926: dende Acril a Dutano: 622 baleas e 3 cachalo tes, con 18338 barriles de aceite ~ 26 .589 sacos de estereo . - 1927: dende Marzo a S . Xoán: 172 baleas e 3 cacha lotes, que dereo 4.593 barriles de aceite e 6.532 sacos de estereo.
Nos 24 meses de capturas desde 1924 a 1927 co llerense en total : 1 . 253 baleas e 42 cachalotes que deren 40.539 barriles de aceite e 50.902 sacas de esterco (de 1 00 kg . ) Entre as especies captu radas había algún Rorcual azul. xa moi raras, e que os pes cadores noruegos que traballaban alí decían que había mais de 10 a-¿os que non viran ningunha. Tam en se apro veitaba o ambar gris dos cachalotes, e nunha ocasien foi levado un be cacho direitamente a Francia en au temovil.
Os animais martas eran traidos á factor ía de te rra ou aproveitados no mar, e como o "Rey Alfonso" non tiña rampa inclinada pra subilos, había que de~ pelexalos na auga, e despois subidos a cuberta por grúas acabábanse a~ labores de aproveitamento.
Hoxendía somentes hai en Galicia duas e;presas MASSO Hermanos, e IBSA (Industr ia Baleeira S.A.) as dúas do mesmo empresario, con dúas factorías en terra e cinco barcos baleeiros. Astra fai pouco a mes ma empresa tiña outra fábrica en Moras (N . de Lugo) pro agora xa pertence e ,complexo de produci6n de alúmina que alí hai.
Unha das factor~as está situada en Cangas de Morrazo, N. da ría de Vigo, a car6n da gra n fábrica
-36-
de conservas de peixes do mesmo propietario. Ultima men t e renovouse e amplioese a rampa de subida de cetáceos e púxoselle tellarlo . A outra, en Caneliñas, per t o de Cee, está solitaria e agachada de miradas a l leas nunha entradiña que fai o mar . O vran pasarlo es t ábanse ampliando e modernizando as estructuras .
Conta a empresa con cinco barcos: Lobeiro , Ca r rume1ro , e IBSA l. 11 e 111 . Os tres últimos foron comp ra dos fai poueas anos a Noruega , como material de desguace, e están funcionando de xeito ilegal , xa que na cor r espondente lista de buques , en Madrid, vese que non cumpliron os requisitos necesarios. Os IBSA 1 e 11 sofriron un atent_ad o a finais de abril de 1980 no Porto de Harí.o e fóronse o fondo . Xa anteriormente, en nadal do 1979, producíronse duas explosións perta de tres barcos baleerios sitos no pOE to de Corcubión sin que foran danados.
A tempada de caz a é fundameptalmente no vran non tendo que alonxarse moito os barcos da costa, entre 40 e 60 millas , pra captura - l os animais que pas an nos seus viaxes migratorios por alío Anque non canta n cos medios sofisticados das flot a s ru sa e xaponesa, pra localizar as baleas axúdanse dos barcos pesquei ros que hai pala zona. ademais dos medios propios. Mentras un barco trae as captu ras diarias, os out ros cont i núan a caza en alta mar, estando a zona contr o lada permanentemente .
Entre mar e terra habera uns 130 pastos de tra baIlo, de carácter eventual, xa que s oio se traba lla na tempada, incluídos varios xaponeses que se adican a seleciona - la carne que comeran os seus compatrio tas . Esta envíase conxelada a Xapón en caixas de 16 kg . ca let r ei r o "Masa muscular de ballena. Producto de España".
Na r evista "I ndustrias Pesqueras", dirixida por Valentín Paz Andrade, xa se destacaba que a industria baleei r a española non ten nin gún papel importante económicamente nin pra Galicia nin pra España entei ra. E unha actividade industrial totalmente sometida ós ictereses xaponeses, que reciben mais do 60% das captu r as .
-37-
A maiorías das capturas son Rorcual común , ta mén cachalotes e incluso o rarísimo e en perígo de extinción Rorcual azul, que está p r ohibido cazar. Non se respetan tallas mín i mas, especies protexi das, nio nO de capturas, como nós ternos visto . Unha arde ministerial de 1924 prohibe a caza de baleata s ou de femias seguidas de crías, e a O . M. de Febrei ro de 1947 permite somentes a captura dunha balea por barco e día pro aquí, non embargantes, non se cump le e s t o .
Haí que resalt a r que os organismos estatais responsables, non controlan as pezas que se capturan p olo que igno ran si se respeta o lexislado . Parece ser que na Su b secret a ría Xer al de Pesca non hai da tos de capturas.
Diante d o descontrol no que se move a caza de cetáceo s en Gal icia, o ano 1978 estuvo aquí un barco d o GREENPEAC E loitando pola súa prote~an . ruveron que fuxir de Ca ng a s polas amenazas do p ersonal, pro c on q ueriron que o " Carrume iro " volve r a a porto sin ningunha captura, feito que foi denunciado ás Aut or i dades da Mariña. Por certo, o proceso no n fai ad í an te e arquivouse . Aquí mode rn ízanse as inst a 1 a cian s -e cazase cada ano maíar nO de exemp1ares: a pesar e s de non pod~r ~aza-la ano 1979 máis de 143 animais, co11eranse 402. Pr~ 1980 aínda se reduce mais o cu po de capturas perrnítidas pala C . B.r . , e veremos q ue ¡ai o Sr. Massa pra mante - Ia gran rentabilidade dos derradeiros anos.
Engadamos que os EEUU amellazaron co n re duc ir a 50% as lice n cias d~ pesca pra pesqueiros españ ois nas súas augas si se sobrepasa b a o u t r a v e z o cupo de c a pturas , e c omo se vol v era a c a z ar ma i s a ano se g uin t e xa non dar í an lic e ncias. Pénsese o paso que tal actitude traería hoxendía cando a flota galega ve reducidos os seus caladeiros
~--------
-38-
CAPTURAS GALEGAS NOS DERRADEIROS ANOS
ANOS CACHALOTE RORC UAL COMUN TOTAL
1971 273 88 361 1972 181 90 271 1973 178 73 251 1974 167 57 224 1975 23 1 220 451 1976 120 290 410 1977 78 164 242 1978 180 402 582
CAPTURAS INTERNACIONAl S
ANOS CACHALOTE RORCUAL CDMUN TODALAS ESPEC.
19 68 - 69 23 . 929 5 . 355 42 .1 26 1969 - 70 25 . 521 5 .737 42 . 481 1970 - 71 22 .6 42 4 . 572 38.771 1971- 72 18.895 4 . 162 32.133 197267 3 22.305 2.620 32.602 1 973 -74 21.222 2.129 31.626 1974-75 22.814 1. 42 7 29.267 1975- 76 16,933 495 21.255 1976- 77 11.977 lsS 15.744
Mentras medra o numero de capturas galegas, ve se que internacionalmente polo e xces o de caza prás mesmas especies , disminueu alarmentemente o nO de baleas collidas . As capturas duns e outros aumentan cada ano o perigo de extinción.
-39-
"As baleas non poden loi tar por elas mismas pro nós si podemos lo ita r por elas"
(Whale and Whaling)
Non é naso, o único país en abandona - la caza de baleas. Citaremos. a modo de exemplo , o sucedi do noutros:
tnglaterra : En 1963 suspende as suas actividades ca zadoras. Sigue importando productos derivados das baleas, pro en 1978 o Miní~ tro de Estado anunciou que se comenza a reduci-lo uso do acei t e de cachalo te.
Holanda : En 1964 suspende as actividades cazado ras .
Noruega :
Aus tralia:
EE.UU.
Sudáfrica :
En 1968 vende os seus barcos baleeiros aínda que conserva as factorías en terra.
En 1978 re alrzase un xuicio examinando todo-los aspectos da caza da balea. Rea li zas e unha encuesta p opul ar preguntando si o país debía cazar baleas: 66% non, 19%. sí. 15 % non sabian. Pou co despois. independientemente do resultado do xui cia . a factoría anunciou que cerraba porque os países clientes europeos es ban prescindindo do aceite de cachalote .
Teóricamente ten prohibida toda caza de mamíferos mariños, aínda que, como se indica nuutro lugar, os atunero s maten cada ano miles de pequenos cetáceos.
Abandonan tamen definitivamente a cap tura de baleas.
Existen, país . precedentes ás nasas peticións . Non seremo-los primeíros mais non sexamos os últimos.
-40-
COMO SE UTILIZAN AS DIS TI NTAS PARTES DO CORPO DAS BALEAS
Producto baleeiro Producto comercial Substitutos
Carne (10 cate&2. Alimento pras pe.r Carne doutros ría) so as animais
Carne ( 20 cate&.<! alimentos pra aoi restos de matadei -
rí.a) mais domesticos . ros , aIgas,etc.
Aceites prá io.du.! aceite de liño, ri tria de precisión cino , jojoba,etc.
. • Velas cera de abellas, Aceite de cacha- parafina , jojoba -lote ou de balea
Linoleum Aceite de liño, jojoba e outros
Tintas de impren Aceites de jojo-tao ba (***)e colza
Ambar gris (**) Fixadores de per- Fixadores sin té-furnería ticos
Barbas Cepillos,brochas, Productos sinteti-fustas , etc. cos (plásticos)
Glándulas endo- Hormonas ,pomadas . Farmacoloxía sin-tética ou a par-tir de animais do-mésticos e \leXetais
Espermaceti (*) Cosméticos e pr..Q. Como o anterior duetos de farmacia
Pel Coiros Pel doutros ani-mais
-41-
A pesar do que dio os países cazadores de ba leas TODOLOS productos derivados dos cetáceos po den obte r se de materias vexetais , animais , minerais ou sintéticos menos caros, aspecto resaltado pola UreN xa en 1978.
(*). - Espermaceti: aceite ceroso do craneo do ca chalote .
(**) - Ambar gris: concreción s i n t e s tinais do cacha lote.
(***) - Jojoba: planta tropical ( Simo nds i a chinensis) Hoxendía non ten ainda o desenrolo que merece p o las súas múltiples aplicación s polo que será no futuro incrementada a sua p rodución co mo sucedeu c a caucho.
A LOITA CONTRA O EXTERMINIO DAS BALEAS SIMBOLO DA IRRACIONALIDADE DO INDUS~RIALISMO DESARROLISTA, NON DEBE QUEDAR EN SIMPLE VERBALISMO . E ESENCIAL FA SAR O BOIC OT DAQ UELAS FIRMAS QU E INSISTEN NA DES TR UeION PRO SE U EXC LU SIVO BENEFICIO. SE GUIDAMENTE APARECE UNHA RELACION DE NEMIGOS DAS BALEAS E DA VI DA:
... AVON . . . BAYER .. . COLGATE ... PALMOLIVE . .. GULF- OIL . ..
. HELENA RUBIST~~N .. . LETRASET ... MAX FACTOR . . . ... . .
. MOBIL - OIL . . . REVLON .. . SHELL ... SCHAWARZ KOPF .. CHA NE L
. TOTAL .. . lVES ROCHER ... NESTLE . . TOBLER - SUCHA RD .....
.. . MASSO . . .
Non merques produc t os destas marcas . Esc r é be lles p r a que o saiba n. Difu n deo entre os teus a mi -gas.
(Da r evista "Encina"no¡ AEPDEN:
-42-
Por todo o anterio r mente expresado e CO NS IDE ~
RANDO: - QUE TODO SER VIVO TEN DEREITO A VIDA E O HO
ME NON E QUEN PRA LEVAR A OUTRA ESPEC I E A EXTIN CION IRREVERSIBLE .
- Que a caza comercial das baleas é caus a nte da súa d isminución astra o punto de que algunhas espe cies corren grave pe r igo .
- Que esta diminución causa alteracións nos eco sist e mas como o aumento da poboación de krill, ou no caso dos Cachalot e s, pér dese a explotación dunha fonte proteínica (o calama r das pro fundidade s) hoxe fora da e x plotación do home . '
- Que os produtos extraídos das baleas teñen sustitutos animais , vexetais , ~nerais ou sint é ticos • - Que estes p ~ oductos non son de primeira nece-sirlade .
- Que a explotación r acional desta fonte proteí nica parlería alimentar a 1 1 millcns de persoas nun -mundo hoxe infraalimentado ( soio as baleas do Antártico) anualmente .
- QUE OS PROPIOS CIENTIFICOS DA I . W.C . ESTAN EN DE SACO ROO COA POLITICA LEVADA A CABO POLOS PAI SES CA ZADORES .
- QUE DENTRO DA I.W . C. HA.I UNHA MAIORIA DE.PA..!. SES (AINDA QUE NON ALCANCEN OS 3/4) PARTIDARIOS DA MORATORIA .
- Que as poboacións dos cetaceos son un patrim~ nio n a tural mundial, non unha excl u siva de contados países .
- QUE AS PERSOAS QUE TRABALLAN NAS INDUSTRIAS BALEEIRAS DE NON MODIFICARSE TOTALMENTE A SITUACION QUEDARAN PRONTO NO PARO PORQUE REALMENTE "ESTASE HA TAND O A GALINA DOS OVOS DE OURO",
PE DIM OS : 1) UN HA MORATORIA INDEFINIDA PRA CAZA DOS MAMIFEROS
MARINoS NO TERRITORIO ESPA~OL . 2) A non i mportación de produtos procedentes dos ce
t a ceos , por haber, como se indicou , sustitutos . 3) Bo i cot as marcas que utilizan produtos derivados
das ba l eas .
-43-
4) Que o goberno español a traversa dos organismos encargados do medio ambiente, se definan públic~ mente sob or desee tema, e que se contemple na r~
da cción da Leí Xeral do Medio Ambiente, coa pro_ tec ció n expresa Ó5 mamífer os mariños.
5) Que o Goberno adopte unha actitude activa prote~ cionista no terreo internacional ante este pr o blema.
6) Que a empresa MASSO abandone esta actividade por estar COLABORANDO ACTIVAMENTE na extinción de d~ terminadas especies .
7) Que a citada empresa reabsorba Ó5 traballadores ho x e empleados nesta actividad e , adi~andoos a ou t r os menesteres, con empregas fixos durante todo ó ano .
(En canto ó punto 3° denunciamos unha v ez mais a si tuació n actual 4e re pa r to de competencias entre distintos organismos oficiais (Obras Públicas , Sanidade, Mariña. Ag ri cul tura, Etc . , e tc . ) no ambito me dioambiental, cunha incidencia negativa, e a veces competitiva , a nivel ecolóxico).
Pr a consegu ir estes ob x e tivo s, PRETENDEMOS: - Le var a cabo unha campaña de reco l lida de fir
mas da quelas persoas que apoien as peticións si n ala~ das.
- REalizar ~n ha campaña de d i vuleación pop u lar, dando a coñece - la rea.lida de actual d os mamífe r os ma r1nos , a traverso dos medios de comunicación. De igu al modo realiz ar out r a nos centros docentes de Galicia .
- O día S do mes de San Xoan OlA MUNDIAL DO MEDI O AMBIENTE, adicase no presen te ano ó problema das ba leas, realizándose este día diversos actos . -
- Solicitar o apoi o de grupos relacio nados coa natu r aza internacionais e nacionais, e n particula~ de Galicia, así como de entidades cu lt urais .
- Enviar solicit ude s ás autoridades co rresponde ntes , a f in de qu e se definan sobar da cue stión .
El ma:::- es C:l. m:' no para ¡:o.dos. fuent'e de vicia , ;e cunaaaor de la tiert'a, tesoro de lo s pobr es .
Pescado:::- q~ e e mp lea s exp l osivo s. trab a jas co n tra q ~ ien ~e al imenta .
Suestro res peto y n ues tro a mo: p:a e l mar, con q\: i Sn Dios nos ense~a fo rtale za y lloe. rtao .
(I ns cr ipción mural to mada da entrada das Industrias ~ASSO e n Can gas )
A SOCIEDADEGALEGA DE HISTORIA NATURAL NASCIDA EN XANEIRO DO 1976, A PARTIR DO QUE FOI O GRU PO ORNITOLOXICO GALEGO, ESTA A BERTA A TODOS AQUELES QUE DUN XEITO OU OUTRO, ESTAN INTERESADOS NO MEDIO GALEGO E OS SEUS PROBLEMAS.
TANTO OS ESTUDOSOS OU AFICIONADOS A FLORA, FAUNA, ETNOLOXIA, ARQUEOLOXIA, EDAFOLOXIA, ETC. COMA AQUELES PREOCUPADOS POLOS PROBLEMAS AMBIENTALES, TEí'lEN CABIDA NA SOCIEDADE.
FAITE SOCIO.