A CA CÉÉLULALULA

UNIDADE DE VIDAUNIDADE DE VIDA

1. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA

1. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA

Microscopio utilizado por RobertRobert

HookeHooke

(1665)

1. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA

En 1674 Leuwenhoek observou

hematías,

espermatozoides, protozoos e mesmo

describiu

unha

bacteria.Esquemas dos microorganismos

obsevados por LeeuwenhoekLeeuwenhoek

1. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULAA teoría celular está

vencellada

á

invención das lentes e á

construcción dos microscopios que permitiron ter unha visión moi ampliada destas estructuras, podendo observar características totalmente imperceptibles ó

ollo humano.

En 1838-39 SchleidenSchleiden

e Schwann

enuncian a primeira teoría celular segundo a cal, a ca céélula lula éé

a unidade estructural e a unidade estructural e

funcional dos seres vivos,funcional dos seres vivos,

capaz de manter unha existencia propia e independente

1. O DESCUBRIMENTO DA CÉLULA

1858 VirchowVirchow

completa o postulado anterior afirmando que todas as células se orixinan a partir dunha preexistente.

A TEORÍA CELULAR

A teorteoríía celulara celular

resúmese

nos seguintes

puntos:

a)

A célula é

a unidade

estrutural

dos seres vivos

b)

A célula é a unidade funcional de todos os seres

vivos.

c)

Toda célula procede doutra

preexistente.

d)

A célula comtén

o material xenético

dun

ser vivo.

2. OS NIVEIS DE ORGANIZACIÓN

Son os distintos graos en que se organiza a materia.

Niveis

Abióticos:

• Nivel subatNivel subatóómicomico: formado polas

partículas subatómicas (protón, neutrón...)

••Nivel atNivel atóómicomico: constituído

polos átomos (H, Li, Fe...)

••Nivel molecularNivel molecular: referido ás

moléculas (unión de átomos). Podemos falar

de moléculas orgánicas e inorgánicas. OrgOrgáánicasnicas: glícidos, lípidos.../InorgInorgáánicasnicas: auga, sales minerais...

As moléculas que forman parte da materia viva denomínanse

biomolbiomolééculasculas

e hainas orgánicas e inorgánicas.

A este nivel pertencen

tamén

as macromolmacromolééculas culas (unións

de moléculas: amidón, triglicéridos...), os complexos complexos supramolecularessupramoleculares

(unión de macromoléculas de distinta natureza: glucoproteínas, virus...) e os orgorgáánulos celularesnulos celulares

(asociación de complexos supramoleculares: R.E., lisosomas...)

2. OS NIVEIS DE ORGANIZACIÓNNiveis

Bióticos:

•

Nivel Celular: o das células. Unidade

básica de vida. A este nivel pertencen

os organismos organismos unicelularesunicelulares. É

habitual que os unicelulares forman coloniascolonias

(agrupación de células que manteñen

a independencia).

•

Nivel Pluricelular: inclúe

a todos los organismos constituídos

por máis

dunha

célula (organismos pluricelularesorganismos pluricelulares); neles

as células non son independentes, hai

especialización.

Dentro deste

nivel hai

distintos graos de complexidade:

-

Tecidos: conxunto

de células que realizan unha

función. P.e. tecido

nervioso.

-

Órganos: asociación de tecidos

para levar a cabo un acto concreto. P.e. corazón.

-

Sistemas: conxunto

de órganos parecidos, nos que hai

un tecido

predominante, que se asocian para realizar unha

función. P.e. sistema circulatorio.

-

Aparellos: conxunto

de órganos que poden ser moi

diferentes, pero cuxos

actos están coordinados para levar a cabo unha

función máis

xeral

que nos sistemas. De feito,é frecuente que inclúa

varios sistemas. P.e.: aparello

circulatorio: sistema circulatorio e linfático.

2. OS NIVEIS DE ORGANIZACIÓN

- Nivel de Nivel de poboacipoboacióónn: conxunto

de individuos dunha

mesma

especie que son coetáneos.

- Nivel de Nivel de comunidadecomunidade: conxunto

de poboacións

(comunidade

ou

biocenose).

-

Nivel de ecosistemaNivel de ecosistema: biocenose

que vive nun

determinado lugar (biotopo) e as súas interrrelacións.

- EcosferaEcosfera: todolos

ecosistemas do planeta.

2. OS NIVEIS DE ORGANIZACIÓN

NIVEL MOLECULAR: TIPOS DE MOLÉCULAS

Como dixemos

as moléculas que forman parte da materia viva denomínanse biomolbiomolééculasculas. Hainas

orgánicas e inorgánicas.

• BiomolBiomolééculasculas

InorgInorgáánicasnicas::

- Existen na

materia viva e na

inerte.

- Non conteñen

C ou

é

moi

escaso.

- Non son enerxéticas.

- Son : auga, sales minerais

e gases respiratorios (O2 , CO2

).

•• BiomolBiomolééculasculas

OrgOrgáánicasnicas::

- Existen exclusivamente na

materia viva.

- Son ricas en C.

- Son enerxéticas.

- Son: glícidos, lípidos, proteínas e ácidos nucleicos.

3. NIVEL CELULAR: MODELOS DE ORGANIZACIÓN

En que se parecen?

3. NIVEL CELULAR: MODELOS DE ORGANIZACIÓNTodas

as células

teñen

en común:

-

Membrana Membrana

plasmplasmááticatica

- CitoplasmaCitoplasma

-

ADNADN

que contén

a información

xenética

da célula

3. NIVEL CELULAR: MODELOS DE ORGANIZACIÓN

A partir disto a diferenciación máis

básica das células establece dous

niveis de organización: ccéélula lula procariotaprocariota

e ccéélula eucariotalula eucariota.

CaracterCaracteríísticas sticas procariotasprocariotas::

• Carecen de verdadeiro

núcleo.

• Apenas posúen

orgánulos (ribosomas, mesosomas)

• Son bacterias e similares. Reino Moneras.

• Unicelulares ou

colonias.

CaracterCaracteríísticas sticas eucariotaseucariotas::

• Posúen

verdadeiro

núcleo, con envoltura nuclear.

• Numerosos orgánulos.

• Poden ser uni

ou

pluricelulares.

• Conforman os reinos restantes: Protoctista, fungo, vexetal

e animal.

ESTRUTURA DUNHA CÉLULA PROCARIOTA

• Menor tamaño (1-10 micras)

• Máis

sinxelas

• Presentan:

-

ParedeParede

bacterianabacteriana: envoltura grosa

e ríxida

formada por glícidos

e proteínas que confire

forma a célula. Algunhas

bacteria posúen

unha

capa máis

externa denominada Cápsula bacteriana.

-

Membrana Membrana plamplamááticatica: Por dentro da parede. Formada por unha

bicapa

lipídica con proteínas. Controla a entrada e saída

de substancias e intervén no metabolismo (respiración) e na

duplicación do ADN.

-

Cromosoma bacterianoCromosoma bacteriano: unha

molécula de ADN circular dobre

localizada nunha

rexión

que non posúe

membrana denominada nucleoide.

-

RibosomasRibosomas: pequenos

orgánulos onde

se produce a síntese

proteica.

-

FlaxelosFlaxelos: prolongacións

citoplamáticas

que interveñen

no desprazamento. Non aparecen en todas as bacterias.

-

FimbriasFimbrias: estruturas

curtas e numerosas que son mecanismos de anclaxe.

CÉLULA PROCARIOTA

ESTRUTURA DUNHA CÉLULA EUCARIOTA

• Derivan das procariotas.

• Maior

tamaño (10-100 micras).

• Maior

complexidade

estrutural.

• Presentan:

-

Membrana plasmMembrana plasmááticatica: bicapa

lipídica

con proteínas que da forma e protexe

a célula. Regula o intercambio de substancias.

-

CitoplasmaCitoplasma: Citosol

+ orgánulos

O citoplasma é

a rexión

comprendida entre a m.pl. e o núcleo. Está

formada por un medio acuoso chamado citosol

e numerosos orgánulos (mitocondrias, aparello

de Golgi...). Nel

tamén

atopamos

o citoesqueleto

e o centrosoma.

-

NNúúcleocleo: nel

reside a información xenética

(ADN). Separado do resto da célula pola

envoltura nuclear.

• Hai

dous

modelos de eucariotas: ccéélula lula vexetalvexetal

e ce céélula animallula animal.

ESTRUTURA DUNHA CÉLULA EUCARIOTA

Orgánulos dunha

célula eucariota:

RetRetíículo culo endoplamendoplamááticotico: formado por un conxunto de sacos aplanados e condutostubulares. Hai dous tipos: rugoso e liso.

O R.E.R. continúase

coa

envoltura nuclear, posúe

na

súa

cara externa numerosos ribosomas adosados e a súa

función é

a síntese

proteica.

O R.E.L. carece de ribosomas e a súa

principal función é

a síntese

de lípidos.

AparelloAparello de de GolgiGolgi: formado por un conxunto de cisternas aplanadas nas que se acumulan as substancias procedentes do R.E.; éstas son segregadas a través de vesículas e distribuidas as partes da célula que o precisen.

RibosomasRibosomas: pequenos orgánulos cuxa nisión é a síntese proteica.

MitocondriasMitocondrias: orgánulos esféricos de dobre membrana que constitúen a “central enerxética” da célula; xa que nelas realízase a respiración celular para obter enerxía. Posúen ADN propio.

LisosomasLisosomas: vesículas membranosas con enzimas dixestivos que permiten a hidrólese de moléculas complexas. Máis abundantes en animais.

ESTRUTURA DUNHA CÉLULA EUCARIOTA

Orgánulos dunha

célula eucariota:

VacVacúúolosolos: vesículas membranosas fundamentalmente con función de almacenamento (auga, pigmentos, refugallos...). Característicos das vexetais: nunprincipio pequenos e numerosos e co paso do tempo fusiónanse para formar un gran vacúolo que ocuopa practicamente todo o interior.

CloroplastosCloroplastos: orgánulos de dobre memebrana exclusivos das células vexetais. No seu interior hai un sistema de membranas (tilacoides) que contén a clorofila. Realizan a fotosíntese. Posúen ADN propio.

Célula eucariota animal

Célula eucariota vexetal

Estrutura dun cloroplasto

Estrutura

dunha

mitocondria

DIFERENZAS CÉLULA ANIMAL-VEXETAL

CCÉÉLULA ANIMALLULA ANIMAL CCÉÉLULA VEXETALLULA VEXETAL

Non Non posposúúee

cloroplastoscloroplastos PosPosúúee

cloroplastoscloroplastos

VacVacúúolosolos

pequenospequenos

e e poucopouco

numerososnumerosos

VacVacúúolosolos

numerosos que numerosos que tendentenden

a fusionarse a fusionarse nunnun

ssóó

vacvacúúoloolo

grandegrandePosPosúúenen

centrioloscentriolos Non Non posposúúee

centrioloscentriolos

Sen Sen paredeparede

celularcelular Con Con paredeparede

celularcelular

4. O NÚCLEO CELULAR

Estrutura

voluminosa das células eucariotas. Nel

atópase

a gran maioría

do ADN celular.

4. O NÚCLEO CELULAR

•

Localización: posición central nas

células animais

e desprazado

nas

vexetais

polos vacúolos.

•

Adoitan

ser un por célula, pero hai

células binucleadas

(hepatocitos), plurinucleadas (musculares estriadas) e incluso sen núcleo (eritrocitos).

• Compoñentes

do núcleo:

-

Envoltura nuclear: dobre

membrana, externa e interna, separadas polo espazo

intermembranoso. A externa conectada ao

R.E.R.

Posúe

poros nucleares.

-

Nucleoplasma: medio interno acuoso. Nel

acontece a replicación do ADN.

-

Nucléolo: corpúsculo esférico carente de membrana só

observable en interfase. Forma os ribosomas e pode haber máis

dun

por núcleo.

-

Cromatina: constituída

por ADN en diferentes graos de condensación asocoado

a proteínas.

Cando a célula se vai

dividir as fibras de cromatina organízanse

e condénsanse

para formar os cromosomas. Hai

tantas fibras como cromosomas.

Estrutura

do núcleo

5. CROMOSOMAS

• Son estruturas

filamentosas que aparecen na

división celular.

• Distribúen

o material xenético

da célula nai

ás

células fillas.

• Formados por ADN condensado unido a distintas proteínas.

•

Cada cromosoma está

constituído

por dúas

cromátides

unidas por un punto denominado centrómero.

•

Unha

cromátide

contén unha

molécula de ADN e a outra

posúe

outra

molécula de ADN idéntica resultado da replicación.

• As dúas

cromátides

dun

cromosoma son as cromátides

irmáns.

• Cada cromátide

presenta dous

brazos.

5. CROMOSOMAS

NÚMERO DE CROMOSOMAS

• O número de cromosomas é

característico de cada especie.

• Atendendo

a isto

podemos falar

de:

-

Organismos haploides: un xogo

de cromosomas (n).

-

Organismos diploides: dous

xogos

de cromosomas (2n; un do pai

e outro

da nai) nas

células somáticas. As parellas de cromosomas denomínanse

homólogos e portan información para os mesmos

caracteres.

• Tipos de cromosomas:

-

Metacéntricos: centrómero no medio; brazos iguais.

-Submetacéntricos: centrómero desprazado. Barzos

lixeiramente

desiguais.

-

Acrocéntricos: centrómero moi

desprazado. Brazos desiguais.

-

Telocéntricos: centrómero nun

extremo. Só

visible un brazo.

Tipos de cromosomas

FONTESFONTES--LIGAZLIGAZÓÓNS DAS IMAXES:NS DAS IMAXES:•biologiaperiodistica.blogspot.com

•biología.edu.ar

•blatner.com

•concienciaeco.com

•e-ducativa.catedu.es

•labitacoradelbuho.blogspot.com

•lacelula1erodesecundariaadeu.blogspot.com

•paperblog.com

•Presentación “La Célula”

1º

Bacharelato

IES Otero Pedrayo-Ourense.

•wikis.engrade.com