Especifico Senderismo Mt Eu-es v03_2010_10!07!15!34!08

2
Horrelakoa da Así es Nagusiki baso-eremu batean kokatua, Arabako Mendialdea eskualdean nekazaritzari eskainitako lur zabalak ere badaude. Mendi-bazterrak ederki kontserbatu dira, neurri handian industria handirik ez dagoelako, jende gehiegi ere bizi ez delako eta hiri zein herri handietatik urrun samar dagoelako. Eskualdearen bihotzera etortzen diren lagun guztiei Arabako Mendialdean eta Izkiko Parke Naturalean dauden paisaia ikusgarriak agertuko zaizkie begien aurrean. Batetik, haitzebaki eta malkorrak daude, hainbat hegazti errupikolaren bizitoki, eta bestetik, Europako ameztirik zabalenak hartzen dituzten mendi-magal sarriak: ametza zuhaitz autoktonoa da, gainera. Pagadien freskura, ibaiertzeko baso ia zeharkaezinak eta artadi trinkoak ere aipatu behar dira, den-denak mendiz mendi eta ibarrez ibar aurkituko dugun landaredi-ingurune zabalaren osagarri. Zalantzarik gabe, gure zentzumen guztiak liluratzeko modukoak. Azken finean, ingurune eder-ederra, behar diren zerbitzu guztiez egokiro hornitua, mendi-ibilian aritzeko eta natur ingurunean era ezin hobean egoteko. Enclavada en un área eminentemente forestal, la comarca de Montaña Alavesa comprende también importantes extensiones dedicadas a la agricultura. La excelente conservación de su paisaje se debe en gran medida por la ausencia de una fuerte industria, una baja presión demográfica y una situación relativamente distante de grandes núcleos de población. Todas las personas que se acerquen al corazón de la comarca descubrirán los impresionantes paisajes que alberga la Montaña Alavesa y el Parque Natural de Izki. Los cortados, de paredes verticales y hábitat de diversas aves rupícolas, contrastan con las tupidas laderas que ocupa el bosque autóctono de roble marojo más extenso de Europa. Mientras, el hayedo, los bosques de ribera y el denso encinar completan la amplia orla vegetal que es posible encontrar a través de los montes y valles que sin duda cautivaran nuestros sentidos. Un entorno de inestimable belleza con los servicios necesarios para disfrutar de la práctica de senderismo y de una inmejorable estancia en el medio natural. ARABAKO MENDIALDEA MONTAÑA ALAVESA Kokapena eta sarbideak Arabako Mendialdea eskualdea Arabako hego-ekialdean dago. Ekialdean Nafarroa da mugakide; iparraldean, Arabako Lautada; mendebaldean, Arabako ibarrak; eta hegoaldean, Toloño Mendilerroa. 534 km2-ko luze-zabalera du, 47 herritan banatuta eta, guztira, 6 udalerri dira. Arabako Mendialdera iristeko, Gasteiz da erreferentzia, eta eskualdera Gasteiz, Azazeta eta Opakuako mendateetan barna iritsiko gara. Bilbotik 65 km-ra dago. AP-68 hartu eta N-622tik edo N-240tik aterako gara; guztira, 75 km dira. Donostiatik 103 km-ra dago. A-8 hartu eta Eibarren AP-1en sartuko gara. Bestela, N-I hartuko dugu, eta guztira 129 km dira. Ubicación y accesos La comarca de Montaña Alavesa se ubica al sudeste de la provincia de Álava, limitando al este con Navarra, al norte con la Llanada Alavesa, al oeste con los valles alaveses, y al sur con la Sierra de Cantabria-Toloño. Con una extensión de 534 km2, sus 47 núcleos de población se reparten en 6 municipios. La aproximación a la Montaña Alavesa tiene como punto de referencia Vitoria-Gasteiz, que permite acceder a la comarca a través de los puertos de Vitoria, Azazeta y Opakua. Desde Bilbao dista 65 km. Se accede por la AP-68 y salida por la N-622 o bien por la N-240, siendo la distancia que las separa de 75 km. Desde Donostia-San Sebastián dista 103 km. Se accede por la A-8 y enlace con la AP-1 en Eibar o bien por la N-I siendo en este caso la distancia que las separa de 129 km. Ibilbideak Las rutas Distantzia Distancia Ibilbidea Ruta Zailtasuna Dificultad Desnibel Desnivel Denbora Tiempo # 2 3 4 5 6 1 12,8 km 454 m 4:00 12,1 km 412 m 2:40 8,1 km 494 m 2:30 14,6 km 921 m 3:50 10,7 km 396 m 3:00 18,7 km 440 m 5:00 PR-A-59 PR-A-64 PR-A-69 PR-A-73 PR-A-77 PR-A-71 ARBURUKO EZKILAK CAMPANAS DE ARBURU UXERRI BIDEA SENDA DE LA DORMIDA KONTRASTAKO SAKANAK BARRANCOS DE KONTRASTA MARKILLANO BIDEA SENDA MARKILLANO ERROETA-ITURRIETAKO MENDIAK ONRAITA-MONTES DE ITURRIETA URIZAHARRA-LA RASA PEÑACERRADA-LA RASA SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, N-104 hartu ondoren, A-132ri helduko diogu Maezturaino, ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Maeztu, Obi Haitzuloak, Obiko Haitza, Peña Las Cinco, Arburu tontorra, Atauri, Maeztu. TOKI INTERESGARRIAK Maeztu hiribildua, Obiko Haitza tontorra, Arburu tontorra, Bakardadearen Baseliza. IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Mendez mende garrantzi handia izan duen Maeztu hiribildutik abiatuta, ibilbideak Arburu mendiaren tontorreraino eramango gaitu artadi eta erkameztien artean. Bidean, Obiko haitzuloak esaten zaien leizeak eta zuloak ikusiko ditugu, urek kareharriaren gainean eragindakoak. Obiko Haitza (La Campana) eta Peña Las Cinco mendi tontorrak behatoki ezin hobeak dira Berron ibaiaren ibarra bere ederrean ikusteko. Tontorretan, gainera, burdinazko ezkila bitxiak daude. Ataurira jaitsi aurretik, ibilbideak tarte ikusgarria zeharkatzen du labar arrokatsu baten erlaitzaren azpitik. Azken tarteak Maeztura eramango gaitu, garai bateko Vasco-Navarro trenbidearen trazatuari jarraituta, eta Bakardadeko Amaren baseliza erromaniko deigarria ikusiko dugu. ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvío por la A-132 hasta la localidad de Maeztu, punto de inicio del itinerario. ITINERARIO Maeztu, Cuevas de Obi, La Campana, Peña Las Cinco, cima Arburu, Atauri, Maeztu. LUGARES DE INTERÉS Villa de Meztu, cima La Campana, cima Arburu, ermita de Ntra. Sra. de la Soledad. DESCRIPCIÓN DE LA RUTA Desde la histórica villa de Maeztu, la ruta nos introduce entre encinares y quejigares hasta la cumbre del monte Arburu. Por el camino habremos dejado el conjunto de simas y oquedades conocidas con el nombre de las cuevas de Obi, originadas por la acción del agua sobre materiales calizos. Las cimas de La Campana y Peña Las Cinco, coronadas por curiosas campanas de hierro, constituyen magníficos oteros sobre la vega del río Berrón. Antes de descender a Atauri, el sendero surca un espectacular tramo bajo la cornisa de un farallón rocoso. El tramo final nos conduce a Maeztu por el antiguo trazado del ferrocarril Vasco-Navarro, rebasando la llamativa ermita románica de Ntra. Sra. de la Soledad. 1 PR-A-59 ARBURUKO EZKILAK CAMPANAS DE ARBURU SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, N-104 hartu ondoren, Elorriagan A-132ri helduko diogu Santikurutze Kanpezuraino, ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Santikurutze Kanpezu, Dormida ibarra, Ega Ibaia, Santikurutze Kanpezu. TOKI INTERESGARRIAK Santikurutze Kanpezu. IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Kodes eta Costalera mendien magaletan marrazten diren bide ezkutuetan barrena, Arabako alderdirik bitxienetako bat ikusiko dugu, baso liluragarriak zeharkatuta. Azken tartean, Ega ibai ondoko eta ibaiertzeko bazter erosoak igaroko ditugu. SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta Elorriagan A-132ri helduko diogu, Santikurutze Kanpezuraino. Handik, A-2128n sartuko gara, Kontrastara iritsi arte, ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Kontrasta, Tostaranako Sakana, Mendigurengo Sakana, Biarra Erreka. TOKI INTERESGARRIAK Elizmendiko Ama (Kontrasta). IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Ibilbide interesgarri honek nafar lurraldeetako mugetaraino eramango gaitu, baso galduak eta sakan ezkutuak zeharkatuta. Ibilbidea laburtzeko aukera dago, aldaera bat hartuta. Lepoetatik ikuspegi zabalak ikusiko ditugu; toki zoragarriak, mendi-bazter bitxi hauen historia argitzen saiatzeko. SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta A-132tik aterako gara, Santikurutze Kanpezuraino iritsi arte. Herri horretatik, A-2126ri jarraitu eta, eskuinean, A-4161 hartuko dugu, Urbisuraino, ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Urbisu, Somorredondo gailurra, Txintxularri tontorra, Aldako Gurutzea, Santa Luzia Baseliza, Urbisu. TOKI INTERESGARRIAK Urbisu, Santa Luzia Baseliza. IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Ibilbide hau zertxobait gogorra da eta Haranaren goialdean zehar eramango gaitu, gure ibilian igoko ditugun hiru tontorretan barrena. Arabako lurren azken mugetatik abiatuta, Berrabiako sakanean behera abiatuko gara; sakan alde hori Arabako eta Nafarroako lurren arteko mugaldea da. SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta A-132tik aterako gara, Maezturaino, Azazetako mendatea gaindituta. A-3114 hartuko dugu Erroitegiraino eta, azkenik, A-4142, Erroetaraino, ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Erroeta, Atxuri mendia, Peña Redonda, San Juan Mendatea, Atalekuko trikuharria, Santa Elena, Erroeta. TOKI INTERESGARRIAK San Juan Mendatea, Atalekuko trikuharria, Santa Elena. IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Ibilbide zirkular atsegin honek Iturrietako mendietako uren banalerroraino eramango gaitu; alde batean, Lautadako lurrak daude eta, bestaldean, Arabako Mendialdekoak. Mendi horien arteko txoko batean Erroeta dago; aspaldi-aspaldiko herri txikia da, eta Ebroko lurren eta Ekialdeko Lautadaren arteko ibilbideen elkargunea. Gure ibilian alderdi historikoak zeharkatuko ditugu; San Juan Mendatea, esate baterako. Era berean, ikuspegi zoragarriak ikusiko ditugu; adibidez, mendilerroaren malkar bihurrietatik ageri zaigun huraxe, Euskadiko tontorrak zeruertz zabalean begiz joko baititugu. SARBIDEA Gasteiztik abiatuta, A-2124 hartu, Gasteizko mendatea gainditu eta, BU-750en barrena, Trebiñuko Konderria zeharkatuko dugu. Berriz ere A-2124 errepidean, Urizaharrera iritsiko gara, gure ibilbidea herri horretan hasten baita. IBILBIDEA Urizaharra, Lotza, Peña Hueca, Faidu, De la Mina Sakana, Urizaharra. TOKI INTERESGARRIAK Urizaharra, Lotza, Peña Hueca, Haitzeko Ama Birjinaren Baseliza, San Migel Haitzuloak. IBILBIDEAREN DESKRIBAPENA Urizaharreko atari gotortutik eta harresietatik Faidura bitarte, gizakiaren eragina jaso duten paisaiak zeharkatuko ditugu, bai eta era askotako harizti, pagadi eta gorosti-basoak ere. Gure ibilian, Peña Huecako eremutar inguruaren arrasto harrigarriak ikusiko ditugu, hau da, Goi Erdi Aroan eskuz egindako kobazuloak, eta, era berean, Euskadiko Elizarik zaharrena. Landaretzaz jori eta sarri beteriko De la Mina esaten dioten sakana zeharkatuko dugu, Inglares ibaiaren burualdeari izena eman diona; bertan, asfalto-harrobi bat ustiatzen zen. Gure ibilaldiaren azken tarteak bat egiten du GR-1 Ibilbide Historikoarekin. ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvío en Elorriaga por la A-132 hasta Santa Cruz de Campezo, punto de partida del itinerario. ITINERARIO Santa Cruz de Campezo, valle de La Dormida, Río Ega, Santa Cruz de Campezo. LUGARES DE INTERÉS Santa Cruz de Campezo. DESCRIPCIÓN DE LA RUTA A través de los ocultos caminos que se dibujan sobre las faldas de la Sierra de Codes y el monte Costalera, descubriremos uno de los parajes más singulares de Álava, caminando entre sublimes bosques, para surcar en el tramo final los cómodos pasos junto al río Ega y su cortejo ribereño. ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvío en Elorriaga por la A-132 hasta santa Cruz de Campezo, desde donde se prosigue por la A-2128 hasta la localidad de Kontrasta, punto de inicio del recorrido. ITINERARIO Kontrasta, Barranco Tostarana, Barranco Mendigurena, Arroyo Biarra. LUGARES DE INTERÉS Ntra. Sra. de Elizmendi (Kontrasta). DESCRIPCIÓN DE LA RUTA Esta interesante ruta, que puede acomodarse tomando una variante, nos llevará hasta los confines de tierras navarras atravesando recónditos bosques y ocultos barrancos. Las amplias panorámicas que se dibujan desde los collados nos invitan a dilucidar la historia de este singular paisaje. ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvío por la A-132 hasta Santa Cruz de Campezo. Desde esta localidad continuar por la A-2126 y desviarse a la derecha por la A-4161 hasta la población de Orbiso, lugar de partida de nuestro itinerario. ITINERARIO Orbiso, cima de Somorredondo, cumbre de Txintxularri, Cruz de Alda, ermita de Sta. Lucía, Orbiso. LUGARES DE INTERÉS Orbiso, Ermita de Santa Lucía. DESCRIPCIÓN DE LA RUTA Una ruta algo exigente nos elevará sobre el Valle de Arana a lo largo del cordal de las tres cimas que coronaremos durante el itinerario. Desde los confines de las tierras alavesas buscaremos el descenso a través del indómito barranco de Berrabia, frontera natural con las tierras navarras en este sector del recorrido. 3 PR-A-69 KONTRASTAKO SAKANAK BARRANCOS DE KONTRASTA 4 PR-A-71 MARKILLANO IBILBIDEA SENDA MARKILLANO Pagadi magikoa Hayedo mágico © Basquetour Pagadi magikoa Hayedo mágico © Basquetour Peñacerradara heltzen Llegando a Peñacerrada © Basquetour Peñacerradara heltzen Llegando a Peñacerrada © Basquetour ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvío por la A- 132 hasta Maeztu, superando el puerto de Azazeta. Continuar por la A-3114 hasta Roitegui donde nos desviaremos por la A-4142 hasta Onraita, lugar de partida del itinerario. ITINERARIO Onraita, monte Atxuri, Peña Redonda, Puerto de San Juan, dolmen de Ataleku, Santa Elena, Onraita. LUGARES DE INTERÉS Puerto de San Juan, dolmen de Ataleku, Santa Elena. DESCRIPCIÓN DE LA RUTA Este agradable itinerario circular nos conducirá por la divisoria de aguas de los montes de Iturrieta, que separan las tierras de la Llanada de las de Montaña Alavesa. Apostado en un rincón de estos montes se encuentra Onraita, antiquísimo núcleo rural y encuentro de rutas entre las tierras del Ebro y la Llanada Oriental. A nuestro paso veremos como surgen históricos parajes, como el Puerto de San Juan, o extraordinarias panorámicas, como aquella que se extiende desde el sinuoso escarpe de la sierra, dibujando las cimas de Euskadi sobre el amplio horizonte. ACCESO Desde Vitoria-Gasteiz tomar la A- 2124 y superar el puerto de Vitoria, para después atravesar por la BU-750 el Condado de Treviño. De nuevo por la A-2124, se alcanza la localidad de Urizaharra-Peñacerrada, punto de inicio de nuestro itinerario. ITINERARIO Peñacerrada, Loza, Peña Hueca, Faido, Barranco de la Mina, Peñacerrada. LUGARES DE INTERÉS Peñacerrada, Loza, Peña Hueca, ermita de la Virgen de la Peña, Cuevas de San Miguel. DESCRIPCIÓN DE LA RUTA Desde el portal fortificado y murallas de Peñacerrada, surcaremos hasta Faido paisajes humanizados y variados bosques de robledales, hayedos y acebos. Los asombrosos restos históricos del eremitorio rupestre altomedieval de Peña Hueca o la ermita de la Virgen de la Peña, la iglesia más antigua del País Vasco surgirán al paso de nuestro periplo. Atravesaremos el frondoso barranco da la Mina, que da nombre al río Inglares en su tramo de cabecera, donde se explotaba una cantera de asfalto. El tramo final de nuestra ruta comparte su andadura con el GR 1 Sendero Histórico. 6 PR-A-77 URIZAHARRA - LA RASA PEÑACERRADA - LA RASA Izkiko Parke Naturala Naturgune ikusgarri honetako hiru heren ametz-basoz edo ameztiz (Quercus pyrenaica) hartuta daude; oso baso sarriak dira, eta era horretako haritz-basorik handiena Europa osoan. Gune osoan okil ertaina bizi da (Dendrocopus medius); bisitatzen dugunean, beraz, gozamen hutsa izango da gure begietarako. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean. Okinako haitzartea Ayuda ibaiaren haitzartea zeharkaldi ederra da Okina eta Saseta herrien artean. Horrela, Ardoaren eta Arrainaren GR-38 Ibilbideak haitzartea zeharkatzen du, Arabako Errioxa, Arabako Mendialdea eta Kantauri itsasoa lotzeko. Mandazainek, izan ere, mando-taldeak arrainez eta ikatzaz zamaturik jaisten zituzten, ardoaren truke aldatzeko. Ibilbide erraza da eta, zalantzarik gabe, Arabako haitzarterik ederrenetakoa, Arabako Mendialdearen hegoaldean. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean. Vitoria-Gasteiz Euskadiko hiriburua da. Gasteizek ondare aberatsa eta hirigintza moderno, planifikatu eta atsegina uztartu ditu. “Zaharberritze irekian” dagoen Katedral Zaharraz gainera, bestelakoak ere nabarmendu behar dira: katedrala birmoldatzeko lanak, mundu osoan famatu baitira, eta era berean, Euskadin parerik ez duen gune historiko adierazgarria. Euskal hiri honek harrotasunez agertzen du herritar bakoitzeko berdegune-indizerik handienetakoa duela Europa osoan. Argibideak, www.vitoria-gasteiz.org. webean. Arabako Errioxa Ardoaren eta mila urteko usadioen lurralde honetan, antzinako upeltegiekin batera, arkitekto bikainek amestutako upeltegiak ere aurkituko ditugu. 12.000 hektarea mahasti, guztiak ere mundu zabaleko izendurarik ospetsuenetako batean bilduta. Argibideak, www.turismoriojaalavesa.com. webean. Arkitektura-ondare berezia Ibar txikien eta mendien artean, herri ederrak eta Erdi Aroko hiriak ageri dira, harresiz eta dorrez, jauregiz eta jauretxez jantzita, aspaldiko elizaz eta baselizaz zipriztinduta, Arabako Mendialdearen kultur eta arte aberastasunaren lekuko. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean. “La Traviesa" Ardoaren eta Arrainaren Ibilbideko interpretazio zentroa Lagranen kokatua, Arabako Errioxa eta Arabako Mendialdea Bizkaiko Kostaldearekin lotzen zituen Ardoaren eta Arrainaren Ibilbide mitikoari buruzko argibidea, historia, irudiak eta ezaugarriak ematen ditu. Baita Eskualdeari buruzko turismo informazioa ere. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean. Usatxi museo etnografikoa Pipaongo Plaza Nagusian kokatua, bisitariak Arabako Mendialdeko XIX. mende bukaerako eta XX. mende hasierako bizimoduak eta ohiturak ikusteko aukera izango du. Abuztuaren azken larunbatean, etnografia-jardunaldi bat egiten da antzinako usadioak eta bizimoduak antzezteko: arropa garbitu eta lixiba jotzea, egur-ikatza egitea, ogia egitea, etab. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean. Kilometro gutxitan... Parque Natural de Izki Dos terceras partes de este espectacular espacio natural están ocupadas por densos bosques de roble melojo (Quercus Pyrenaica), constituyendo la mayor reserva europea de este tipo de roble. La presencia del pico mediano (Dendrocopus medius) a lo largo de este espacio podrá recrear vuestra vista en la visita. Más información en la web www.montanaalavesa.com. Desfiladero de Okina El desfiladero del río Ayuda es una bella travesía entre los pueblos de Okina y Saseta, por la que cruza el GR- 38 Ruta del Vino y el Pescado, y que une la Rioja Alavesa, con la Montaña Alavesa y el mar Cantábrico, donde los arrieros descendían con sus recuas de mulas con el pescado, el carbón y lo intercambiaban por vino. De fácil recorrido, es uno de los desfiladeros más bellos de la provincia, al sur de la Montaña Alavesa. Más información en la web www.montanaalavesa.com. Vitoria-Gasteiz Capital del País Vasco, más que su Catedral Vieja “abierta por obras” por sus labores de remodelación que han dado la vuelta al mundo, y su emblemático casco histórico único en Euskadi,Vitoria es una ciudad con un rico patrimonio y un urbanismo moderno, planificado y amable. Esta ciudad vasca presume además de poseer uno de los mayores índices de espacios verdes por ciudadano de toda Europa. Más información en la web www.vitoria-gasteiz.org. La Rioja Alavesa Tierra de vinos y de tradición milenaria donde se mezclan bodegas ancestrales y bodegas soñadas por grandes arquitectos. 12.000 hectáreas de viñedos que ofrecen sus caldos bajo una denominación reconocida como una de las mejores del mundo. Más información en la web www.turismoriojaalavesa.com. Patrimonio arquitectónico singular Entre pequeños valles y montañas se abren al visitante villas medievales y hermosos pueblos, que conservan entre murallas y torreones, palacios y casas señoriales junto a primitivas iglesias y ermitas, testimonio de la riqueza artístico cultural de la Montaña Alavesa. Más información en la web www.montanaalavesa.com. Centro de interpretación de la Ruta del Vino y el Pescado GR-38 “La Traviesa” Situado en Lagrán, muestra información, historia, imágenes y características de la mítica Ruta del Vino y el Pescado que unía a la Rioja Alavesa y la Montaña Alavesa con la Costa Vizcaína. Además ofrece información turística de la Comarca. Más información en la web www.montanaalavesa.com. Museo etnográfico Usatxi Situado en la Plaza Mayor de Pipaón, el visitante puede descubrir las formas de vida y costumbres que se daban a finales del siglo XIX y comienzos del XX en la Montaña Alavesa. El último sábado de agosto se realiza una jornada etnográfica en la que se representa en vivo antiguas tradiciones y formas de vida como hacer la colada, elaboración del carbón vegetal, realizar el pan, etc. Más información en la web www.montanaalavesa.com. A pocos kilometros... 2 PR-A-64 UXERRI BIDEA SENDA DE LA DORMIDA Arburuko kanpaia Campana de Arburu © Basquetour Arburuko kanpaia Campana de Arburu © Basquetour Uxerri bidea Senda de La Dormida © Basquetour Uxerri bidea Senda de La Dormida © Basquetour Iturrieta mendiko gutunontzia Buzon en los montes de Iturrieta © Basquetour Iturrieta mendiko gutunontzia Buzon en los montes de Iturrieta © Basquetour Santa Lucia baselizako parkea Parque de la ermita de Santa Lucia © Basquetour Santa Lucia baselizako parkea Parque de la ermita de Santa Lucia © Basquetour PR ikurra Marca de PR © Basquetour PR ikurra Marca de PR © Basquetour PR seinaleztapena Señalización PR © Basquetour PR seinaleztapena Señalización PR © Basquetour 5 PR-A-73 ONRAITA - MONTES DE ITURRIETA ONRAITA - MONTES DE ITURRIETA A-8 A-8 A-15 A-15 AP-1 A-8 A-8 A-68 A-68 A-1 N-I N-I N-I N-I N-I N-622 N-240 N-240-A N-636 A-68 BI-635 BI-635 DONOSTIA-SAN SEBASTIÁN VITORIA-GASTEIZ Miranda de Ebro Peñacerrada Laguardia Oyón-Oion Santa Cruz de Campezo Maeztu Altsatsu Irurtzun Andoain Zarautz Deba Loiola Zumarraga Beasain Bergara Arantzazu Arrasate Oñati Eibar Elgoibar Legutiano Lemoa Altube Zugastieta Gernika Bermeo Lekeitio Ondarroa Amorebieta Durango >> Frantzia / Francia >> Iruña / Pamplona >> Santander >> Madril / Madrid >> Logroño BILBAO Mar Cantábrico Kantauri itsasoa GI-2634 BI-2235 BI-2238 BI-633 GI-2630 N-636 GI-3591 GI-631 A-132 A-124 A-2124 GR-38 GR-38 URDAIBAI DEBAGOIENA MONTAÑA ALAVESA ARABAKO MENDIALDEA GR-38 GR-120 Oinez Urdaibain barrena Caminando por Urdaibai Debagoieneko ibilbideak eta ibilaldiak Rutas y paseos por Debagoiena GR-38, Ardoaren eta arrainaren ibilbidea GR-38, Ruta del Vino y del Pescado GR-120, Hiru Tenpluen Ibilbidea GR-120, Ruta de los Tres Templos Beste ibilbide batzuk Euskadin Otros senderos en Euskadi Zailtasun txikia Dificultad baja Zailtasun ertaina Dificultad media Zailtasun handia Dificultad alta EU / ES ARABAKO MENDIALDEA / MONTAÑA ALAVESA OINEZ ARABAKO MENDIALDEAN BARRENA A PIE POR LA MONTAÑA ALAVESA www.senderismoeuskadi.net Deskargatu GPS ibilbideak .gpx formatuan edo fitxa teknikak ibilbiden deskripzioarekin eta mapak .pdf formatuan Descarga de rutas para el GPS en formato .gpx o las fichas técnicas con la descripción de las rutas en formato .pdf

Transcript of Especifico Senderismo Mt Eu-es v03_2010_10!07!15!34!08

  • Horrelakoa da As esNagusiki baso-eremu batean kokatua,

    Arabako Mendialdea eskualdean

    nekazaritzari eskainitako lur zabalak ere

    badaude. Mendi-bazterrak ederki

    kontserbatu dira, neurri handian industria

    handirik ez dagoelako, jende gehiegi ere bizi

    ez delako eta hiri zein herri handietatik

    urrun samar dagoelako.

    Eskualdearen bihotzera etortzen diren lagun

    guztiei Arabako Mendialdean eta Izkiko

    Parke Naturalean dauden paisaia ikusgarriak

    agertuko zaizkie begien aurrean. Batetik,

    haitzebaki eta malkorrak daude, hainbat

    hegazti errupikolaren bizitoki, eta bestetik,

    Europako ameztirik zabalenak hartzen

    dituzten mendi-magal sarriak: ametza zuhaitz

    autoktonoa da, gainera. Pagadien freskura,

    ibaiertzeko baso ia zeharkaezinak eta artadi

    trinkoak ere aipatu behar dira, den-denak

    mendiz mendi eta ibarrez ibar aurkituko

    dugun landaredi-ingurune zabalaren osagarri.

    Zalantzarik gabe, gure zentzumen guztiak

    liluratzeko modukoak.

    Azken nean, ingurune eder-ederra, behar

    diren zerbitzu guztiez egokiro hornitua,

    mendi-ibilian aritzeko eta natur ingurunean

    era ezin hobean egoteko.

    Enclavada en un rea eminentemente

    forestal, la comarca de Montaa Alavesa

    comprende tambin importantes

    extensiones dedicadas a la agricultura. La

    excelente conservacin de su paisaje se

    debe en gran medida por la ausencia de una

    fuerte industria, una baja presin

    demogrca y una situacin relativamente

    distante de grandes ncleos de poblacin.

    Todas las personas que se acerquen al

    corazn de la comarca descubrirn los

    impresionantes paisajes que alberga la

    Montaa Alavesa y el Parque Natural de Izki.

    Los cortados, de paredes verticales y hbitat

    de diversas aves rupcolas, contrastan con

    las tupidas laderas que ocupa el bosque

    autctono de roble marojo ms extenso de

    Europa. Mientras, el hayedo, los bosques de

    ribera y el denso encinar completan la

    amplia orla vegetal que es posible encontrar

    a travs de los montes y valles que sin duda

    cautivaran nuestros sentidos.

    Un entorno de inestimable belleza con los

    servicios necesarios para disfrutar de la

    prctica de senderismo y de una inmejorable

    estancia en el medio natural.

    ARABAKO MENDIALDEAMONTAA ALAVESA

    Kokapena eta sarbideakArabako Mendialdea eskualdea Arabako hego-ekialdean dago. Ekialdean Nafarroa da mugakide; iparraldean, Arabako Lautada; mendebaldean, Arabako ibarrak; eta hegoaldean, Toloo Mendilerroa. 534 km2-ko luze-zabalera du, 47 herritan banatuta eta, guztira, 6 udalerri dira.

    Arabako Mendialdera iristeko, Gasteiz da erreferentzia, eta eskualdera Gasteiz, Azazeta eta Opakuako mendateetan barna iritsiko gara.

    Bilbotik 65 km-ra dago. AP-68 hartu eta N-622tik edo N-240tik aterako gara; guztira, 75 km dira.

    Donostiatik 103 km-ra dago. A-8 hartu eta Eibarren AP-1en sartuko gara. Bestela, N-I hartuko dugu, eta guztira 129 km dira.

    Ubicacin y accesosLa comarca de Montaa Alavesa se ubica al sudeste de la provincia de lava, limitando al este con Navarra, al norte con la Llanada Alavesa, al oeste con los valles alaveses, y al sur con la Sierra de Cantabria-Toloo. Con una extensin de 534 km2, sus 47 ncleos de poblacin se reparten en 6 municipios.

    La aproximacin a la Montaa Alavesa tiene como punto de referencia Vitoria-Gasteiz, que permite acceder a la comarca a travs de los puertos de Vitoria, Azazeta y Opakua.

    Desde Bilbao dista 65 km. Se accede por la AP-68 y salida por la N-622 o bien por la N-240, siendo la distancia que las separa de 75 km.

    Desde Donostia-San Sebastin dista 103 km. Se accede por la A-8 y enlace con la AP-1 en Eibar o bien por la N-I siendo en este caso la distancia que las separa de 129 km.

    IbilbideakLas rutas

    DistantziaDistancia

    IbilbideaRuta

    ZailtasunaDicultad

    DesnibelDesnivel

    DenboraTiempo

    #

    2

    3

    4

    5

    6

    1 12,8 km 454 m 4:00

    12,1 km 412 m 2:40

    8,1 km 494 m 2:30

    14,6 km 921 m 3:50

    10,7 km 396 m 3:00

    18,7 km 440 m 5:00

    PR-A-59

    PR-A-64

    PR-A-69

    PR-A-73

    PR-A-77

    PR-A-71

    ARBURUKO EZKILAKCAMPANAS DE ARBURU

    UXERRI BIDEASENDA DE LA DORMIDA

    KONTRASTAKO SAKANAKBARRANCOS DE KONTRASTA

    MARKILLANO BIDEASENDA MARKILLANO

    ERROETA-ITURRIETAKO MENDIAKONRAITA-MONTES DE ITURRIETA

    URIZAHARRA-LA RASAPEACERRADA-LA RASA

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, N-104 hartu ondoren, A-132ri helduko diogu Maezturaino, ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEAMaeztu, Obi Haitzuloak, Obiko Haitza, Pea Las Cinco, Arburu tontorra, Atauri, Maeztu.

    TOKI INTERESGARRIAKMaeztu hiribildua, Obiko Haitza tontorra, Arburu tontorra, Bakardadearen Baseliza.

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAMendez mende garrantzi handia izan duen Maeztu hiribildutik abiatuta, ibilbideak Arburu mendiaren tontorreraino eramango gaitu artadi eta erkameztien artean. Bidean, Obiko haitzuloak esaten zaien leizeak eta zuloak ikusiko ditugu, urek kareharriaren gainean eragindakoak.

    Obiko Haitza (La Campana) eta Pea Las Cinco mendi tontorrak behatoki ezin hobeak dira Berron ibaiaren ibarra bere ederrean ikusteko. Tontorretan, gainera, burdinazko ezkila bitxiak daude. Ataurira jaitsi aurretik, ibilbideak tarte ikusgarria zeharkatzen du labar arrokatsu baten erlaitzaren azpitik. Azken tarteak Maeztura eramango gaitu, garai bateko Vasco-Navarro trenbidearen trazatuari jarraituta, eta Bakardadeko Amaren baseliza erromaniko deigarria ikusiko dugu.

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvo por la A-132 hasta la localidad de Maeztu, punto de inicio del itinerario.

    ITINERARIOMaeztu, Cuevas de Obi, La Campana, Pea Las Cinco, cima Arburu, Atauri, Maeztu.

    LUGARES DE INTERSVilla de Meztu, cima La Campana, cima Arburu, ermita de Ntra. Sra. de la Soledad.

    DESCRIPCIN DE LA RUTADesde la histrica villa de Maeztu, la ruta nos introduce entre encinares y quejigares hasta la cumbre del monte Arburu. Por el camino habremos dejado el conjunto de simas y oquedades conocidas con el nombre de las cuevas de Obi, originadas por la accin del agua sobre materiales calizos.

    Las cimas de La Campana y Pea Las Cinco, coronadas por curiosas campanas de hierro, constituyen magncos oteros sobre la vega del ro Berrn. Antes de descender a Atauri, el sendero surca un espectacular tramo bajo la cornisa de un faralln rocoso. El tramo nal nos conduce a Maeztu por el antiguo trazado del ferrocarril Vasco-Navarro, rebasando la llamativa ermita romnica de Ntra. Sra. de la Soledad.

    1 PR-A-59 ARBURUKO EZKILAKCAMPANAS DE ARBURU

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, N-104 hartu ondoren, Elorriagan A-132ri helduko diogu Santikurutze Kanpezuraino, ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEASantikurutze Kanpezu, Dormida ibarra, Ega Ibaia, Santikurutze Kanpezu.

    TOKI INTERESGARRIAKSantikurutze Kanpezu.

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAKodes eta Costalera mendien magaletan marrazten diren bide ezkutuetan barrena, Arabako alderdirik bitxienetako bat ikusiko dugu, baso liluragarriak zeharkatuta. Azken tartean, Ega ibai ondoko eta ibaiertzeko bazter erosoak igaroko ditugu.

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta Elorriagan A-132ri helduko diogu, Santikurutze Kanpezuraino. Handik, A-2128n sartuko gara, Kontrastara iritsi arte, ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEAKontrasta, Tostaranako Sakana, Mendigurengo Sakana, Biarra Erreka.

    TOKI INTERESGARRIAKElizmendiko Ama (Kontrasta).

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAIbilbide interesgarri honek nafar lurraldeetako mugetaraino eramango gaitu, baso galduak eta sakan ezkutuak zeharkatuta. Ibilbidea laburtzeko aukera dago, aldaera bat hartuta. Lepoetatik ikuspegi zabalak ikusiko ditugu; toki zoragarriak, mendi-bazter bitxi hauen historia argitzen saiatzeko.

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta A-132tik aterako gara, Santikurutze Kanpezuraino iritsi arte. Herri horretatik, A-2126ri jarraitu eta, eskuinean, A-4161 hartuko dugu, Urbisuraino, ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEAUrbisu, Somorredondo gailurra, Txintxularri tontorra, Aldako Gurutzea, Santa Luzia Baseliza, Urbisu.

    TOKI INTERESGARRIAKUrbisu, Santa Luzia Baseliza.

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAIbilbide hau zertxobait gogorra da eta Haranaren goialdean zehar eramango gaitu, gure ibilian igoko ditugun hiru tontorretan barrena. Arabako lurren azken mugetatik abiatuta, Berrabiako sakanean behera abiatuko gara; sakan alde hori Arabako eta Nafarroako lurren arteko mugaldea da.

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, N-104 hartu eta A-132tik aterako gara, Maezturaino, Azazetako mendatea gaindituta. A-3114 hartuko dugu Erroitegiraino eta, azkenik, A-4142, Erroetaraino, ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEAErroeta, Atxuri mendia, Pea Redonda, San Juan Mendatea, Atalekuko trikuharria, Santa Elena, Erroeta.

    TOKI INTERESGARRIAKSan Juan Mendatea, Atalekuko trikuharria, Santa Elena.

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAIbilbide zirkular atsegin honek Iturrietako mendietako uren banalerroraino eramango gaitu; alde batean, Lautadako lurrak daude eta, bestaldean, Arabako Mendialdekoak. Mendi horien arteko txoko batean Erroeta dago; aspaldi-aspaldiko herri txikia da, eta Ebroko lurren eta Ekialdeko Lautadaren arteko ibilbideen elkargunea. Gure ibilian alderdi historikoak zeharkatuko ditugu; San Juan Mendatea, esate baterako. Era berean, ikuspegi zoragarriak ikusiko ditugu; adibidez, mendilerroaren malkar bihurrietatik ageri zaigun huraxe, Euskadiko tontorrak zeruertz zabalean begiz joko baititugu.

    SARBIDEAGasteiztik abiatuta, A-2124 hartu, Gasteizko mendatea gainditu eta, BU-750en barrena, Trebiuko Konderria zeharkatuko dugu. Berriz ere A-2124 errepidean, Urizaharrera iritsiko gara, gure ibilbidea herri horretan hasten baita.

    IBILBIDEAUrizaharra, Lotza, Pea Hueca, Faidu, De la Mina Sakana, Urizaharra.

    TOKI INTERESGARRIAKUrizaharra, Lotza, Pea Hueca, Haitzeko Ama Birjinaren Baseliza, San Migel Haitzuloak.

    IBILBIDEAREN DESKRIBAPENAUrizaharreko atari gotortutik eta harresietatik Faidura bitarte, gizakiaren eragina jaso duten paisaiak zeharkatuko ditugu, bai eta era askotako harizti, pagadi eta gorosti-basoak ere. Gure ibilian, Pea Huecako eremutar inguruaren arrasto harrigarriak ikusiko ditugu, hau da, Goi Erdi Aroan eskuz egindako kobazuloak, eta, era berean, Euskadiko Elizarik zaharrena. Landaretzaz jori eta sarri beteriko De la Mina esaten dioten sakana zeharkatuko dugu, Inglares ibaiaren burualdeari izena eman diona; bertan, asfalto-harrobi bat ustiatzen zen. Gure ibilaldiaren azken tarteak bat egiten du GR-1 Ibilbide Historikoarekin.

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvo en Elorriaga por la A-132 hasta Santa Cruz de Campezo, punto de partida del itinerario.

    ITINERARIOSanta Cruz de Campezo, valle de La Dormida, Ro Ega, Santa Cruz de Campezo.

    LUGARES DE INTERSSanta Cruz de Campezo.

    DESCRIPCIN DE LA RUTAA travs de los ocultos caminos que se dibujan sobre las faldas de la Sierra de Codes y el monte Costalera, descubriremos uno de los parajes ms singulares de lava, caminando entre sublimes bosques, para surcar en el tramo nal los cmodos pasos junto al ro Ega y su cortejo ribereo.

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvo en Elorriaga por la A-132 hasta santa Cruz de Campezo, desde donde se prosigue por la A-2128 hasta la localidad de Kontrasta, punto de inicio del recorrido.

    ITINERARIOKontrasta, Barranco Tostarana, Barranco Mendigurena, Arroyo Biarra.

    LUGARES DE INTERSNtra. Sra. de Elizmendi (Kontrasta).

    DESCRIPCIN DE LA RUTAEsta interesante ruta, que puede acomodarse tomando una variante, nos llevar hasta los connes de tierras navarras atravesando recnditos bosques y ocultos barrancos. Las amplias panormicas que se dibujan desde los collados nos invitan a dilucidar la historia de este singular paisaje.

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvo por la A-132 hasta Santa Cruz de Campezo. Desde esta localidad continuar por la A-2126 y desviarse a la derecha por la A-4161 hasta la poblacin de Orbiso, lugar de partida de nuestro itinerario.

    ITINERARIOOrbiso, cima de Somorredondo, cumbre de Txintxularri, Cruz de Alda, ermita de Sta. Luca, Orbiso.

    LUGARES DE INTERSOrbiso, Ermita de Santa Luca.

    DESCRIPCIN DE LA RUTAUna ruta algo exigente nos elevar sobre el Valle de Arana a lo largo del cordal de las tres cimas que coronaremos durante el itinerario. Desde los connes de las tierras alavesas buscaremos el descenso a travs del indmito barranco de Berrabia, frontera natural con las tierras navarras en este sector del recorrido.

    3 PR-A-69 KONTRASTAKO SAKANAKBARRANCOS DE KONTRASTA

    4 PR-A-71 MARKILLANO IBILBIDEASENDA MARKILLANOPag

    adi m

    agik

    oaH

    ayed

    o m

    gic

    o

    Bas

    quet

    our

    Paga

    di m

    agik

    oaH

    ayed

    o m

    gic

    o

    Bas

    quet

    our

    Pea

    cerr

    adar

    a he

    ltzen

    Lleg

    ando

    a P

    eac

    erra

    da

    Bas

    quet

    our

    Pea

    cerr

    adar

    a he

    ltzen

    Lleg

    ando

    a P

    eac

    erra

    da

    Bas

    quet

    our

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz por la N-104 y desvo por la A- 132 hasta Maeztu, superando el puerto de Azazeta. Continuar por la A-3114 hasta Roitegui donde nos desviaremos por la A-4142 hasta Onraita, lugar de partida del itinerario.

    ITINERARIOOnraita, monte Atxuri, Pea Redonda, Puerto de San Juan, dolmen de Ataleku, Santa Elena, Onraita.

    LUGARES DE INTERSPuerto de San Juan, dolmen de Ataleku, Santa Elena.

    DESCRIPCIN DE LA RUTAEste agradable itinerario circular nos conducir por la divisoria de aguas de los montes de Iturrieta, que separan las tierras de la Llanada de las de Montaa Alavesa. Apostado en un rincn de estos montes se encuentra Onraita, antiqusimo ncleo rural y encuentro de rutas entre las tierras del Ebro y la Llanada Oriental. A nuestro paso veremos como surgen histricos parajes, como el Puerto de San Juan, o extraordinarias panormicas, como aquella que se extiende desde el sinuoso escarpe de la sierra, dibujando las cimas de Euskadi sobre el amplio horizonte.

    ACCESODesde Vitoria-Gasteiz tomar la A- 2124 y superar el puerto de Vitoria, para despus atravesar por la BU-750 el Condado de Trevio. De nuevo por la A-2124, se alcanza la localidad de Urizaharra-Peacerrada, punto de inicio de nuestro itinerario.

    ITINERARIOPeacerrada, Loza, Pea Hueca, Faido, Barranco de la Mina, Peacerrada.

    LUGARES DE INTERSPeacerrada, Loza, Pea Hueca, ermita de la Virgen de la Pea, Cuevas de San Miguel.

    DESCRIPCIN DE LA RUTADesde el portal forticado y murallas de Peacerrada, surcaremos hasta Faido paisajes humanizados y variados bosques de robledales, hayedos y acebos. Los asombrosos restos histricos del eremitorio rupestre altomedieval de Pea Hueca o la ermita de la Virgen de la Pea, la iglesia ms antigua del Pas Vasco surgirn al paso de nuestro periplo. Atravesaremos el frondoso barranco da la Mina, que da nombre al ro Inglares en su tramo de cabecera, donde se explotaba una cantera de asfalto. El tramo nal de nuestra ruta comparte su andadura con el GR 1 Sendero Histrico.

    6 PR-A-77 URIZAHARRA - LA RASAPEACERRADA - LA RASA

    Izkiko Parke NaturalaNaturgune ikusgarri honetako hiru heren ametz-basoz edo ameztiz (Quercus pyrenaica) hartuta daude; oso baso sarriak dira, eta era horretako haritz-basorik handiena Europa osoan. Gune osoan okil ertaina bizi da (Dendrocopus medius); bisitatzen dugunean, beraz, gozamen hutsa izango da gure begietarako. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean.

    Okinako haitzarteaAyuda ibaiaren haitzartea zeharkaldi ederra da Okina eta Saseta herrien artean. Horrela, Ardoaren eta Arrainaren GR-38 Ibilbideak haitzartea zeharkatzen du, Arabako Errioxa, Arabako Mendialdea eta Kantauri itsasoa lotzeko. Mandazainek, izan ere, mando-taldeak arrainez eta ikatzaz zamaturik jaisten zituzten, ardoaren truke aldatzeko. Ibilbide erraza da eta, zalantzarik gabe, Arabako haitzarterik ederrenetakoa, Arabako Mendialdearen hegoaldean. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean.

    Vitoria-GasteizEuskadiko hiriburua da. Gasteizek ondare aberatsa eta hirigintza moderno, planikatu eta atsegina uztartu ditu. Zaharberritze irekian dagoen Katedral Zaharraz gainera, bestelakoak ere nabarmendu behar dira: katedrala birmoldatzeko lanak, mundu osoan famatu baitira, eta era berean, Euskadin parerik ez duen gune historiko adierazgarria. Euskal hiri honek harrotasunez agertzen du herritar bakoitzeko berdegune-indizerik handienetakoa duela Europa osoan. Argibideak, www.vitoria-gasteiz.org. webean.

    Arabako ErrioxaArdoaren eta mila urteko usadioen lurralde honetan, antzinako upeltegiekin batera, arkitekto bikainek amestutako upeltegiak ere aurkituko ditugu. 12.000 hektarea mahasti, guztiak ere mundu zabaleko izendurarik ospetsuenetako batean bilduta. Argibideak, www.turismoriojaalavesa.com. webean.

    Arkitektura-ondare bereziaIbar txikien eta mendien artean, herri ederrak eta Erdi Aroko hiriak ageri dira, harresiz eta dorrez, jauregiz eta jauretxez jantzita, aspaldiko elizaz eta baselizaz zipriztinduta, Arabako Mendialdearen kultur eta arte aberastasunaren lekuko. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean.

    La Traviesa" Ardoaren eta Arrainaren Ibilbideko interpretazio zentroaLagranen kokatua, Arabako Errioxa eta Arabako Mendialdea Bizkaiko Kostaldearekin lotzen zituen Ardoaren eta Arrainaren Ibilbide mitikoari buruzko argibidea, historia, irudiak eta ezaugarriak ematen ditu. Baita Eskualdeari buruzko turismo informazioa ere. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean.

    Usatxi museo etnograkoaPipaongo Plaza Nagusian kokatua, bisitariak Arabako Mendialdeko XIX. mende bukaerako eta XX. mende hasierako bizimoduak eta ohiturak ikusteko aukera izango du. Abuztuaren azken larunbatean, etnograa-jardunaldi bat egiten da antzinako usadioak eta bizimoduak antzezteko: arropa garbitu eta lixiba jotzea, egur-ikatza egitea, ogia egitea, etab. Argibideak, www.montanaalavesa.com webean.

    Kilometro gutxitan... Parque Natural de IzkiDos terceras partes de este espectacular espacio natural estn ocupadas por densos bosques de roble melojo (Quercus Pyrenaica), constituyendo la mayor reserva europea de este tipo de roble. La presencia del pico mediano (Dendrocopus medius) a lo largo de este espacio podr recrear vuestra vista en la visita. Ms informacin en la web www.montanaalavesa.com.

    Desladero de OkinaEl desladero del ro Ayuda es una bella travesa entre los pueblos de Okina y Saseta, por la que cruza el GR- 38 Ruta del Vino y el Pescado, y que une la Rioja Alavesa, con la Montaa Alavesa y el mar Cantbrico, donde los arrieros descendan con sus recuas de mulas con el pescado, el carbn y lo intercambiaban por vino. De fcil recorrido, es uno de los desladeros ms bellos de la provincia, al sur de la Montaa Alavesa. Ms informacin en la web www.montanaalavesa.com.

    Vitoria-GasteizCapital del Pas Vasco, ms que su Catedral Vieja abierta por obras por sus labores de remodelacin que han dado la vuelta al mundo, y su emblemtico casco histrico nico en Euskadi, Vitoria es una ciudad con un rico patrimonio y un urbanismo moderno, planicado y amable. Esta ciudad vasca presume adems de poseer uno de los mayores ndices de espacios verdes por ciudadano de toda Europa. Ms informacin en la web www.vitoria-gasteiz.org.

    La Rioja AlavesaTierra de vinos y de tradicin milenaria donde se mezclan bodegas ancestrales y bodegas soadas por grandes arquitectos. 12.000 hectreas de viedos que ofrecen sus caldos bajo una denominacin reconocida como una de las mejores del mundo. Ms informacin en la web www.turismoriojaalavesa.com.

    Patrimonio arquitectnico singularEntre pequeos valles y montaas se abren al visitante villas medievales y hermosos pueblos, que conservan entre murallas y torreones, palacios y casas seoriales junto a primitivas iglesias y ermitas, testimonio de la riqueza artstico cultural de la Montaa Alavesa. Ms informacin en la web www.montanaalavesa.com.

    Centro de interpretacin de la Ruta del Vino y el Pescado GR-38 La TraviesaSituado en Lagrn, muestra informacin, historia, imgenes y caractersticas de la mtica Ruta del Vino y el Pescado que una a la Rioja Alavesa y la Montaa Alavesa con la Costa Vizcana. Adems ofrece informacin turstica de la Comarca. Ms informacin en la web www.montanaalavesa.com.

    Museo etnogrco UsatxiSituado en la Plaza Mayor de Pipan, el visitante puede descubrir las formas de vida y costumbres que se daban a nales del siglo XIX y comienzos del XX en la Montaa Alavesa. El ltimo sbado de agosto se realiza una jornada etnogrca en la que se representa en vivo antiguas tradiciones y formas de vida como hacer la colada, elaboracin del carbn vegetal, realizar el pan, etc. Ms informacin en la web www.montanaalavesa.com.

    A pocos kilometros...2 PR-A-64 UXERRI BIDEASENDA DE LA DORMIDA

    Arb

    uruk

    o ka

    npai

    aCam

    pana

    de

    Arbu

    ru

    Bas

    quet

    our

    Arb

    uruk

    o ka

    npai

    aCam

    pana

    de

    Arbu

    ru

    Bas

    quet

    our

    Uxe

    rri b

    idea

    Send

    a de

    La

    Dor

    mid

    a

    Bas

    quet

    our

    Uxe

    rri b

    idea

    Send

    a de

    La

    Dor

    mid

    a

    Bas

    quet

    our

    Itur

    riet

    a m

    endi

    ko g

    utun

    ontz

    iaBu

    zon

    en lo

    s m

    onte

    s de

    Itur

    rieta

    B

    asqu

    etou

    r

    Itur

    riet

    a m

    endi

    ko g

    utun

    ontz

    iaBu

    zon

    en lo

    s m

    onte

    s de

    Itur

    rieta

    B

    asqu

    etou

    r

    Sant

    a Lu

    cia

    base

    lizak

    o pa

    rkea

    Parq

    ue d

    e la

    erm

    ita d

    e Sa

    nta

    Luci

    a

    Bas

    quet

    our

    Sant

    a Lu

    cia

    base

    lizak

    o pa

    rkea

    Parq

    ue d

    e la

    erm

    ita d

    e Sa

    nta

    Luci

    a

    Bas

    quet

    our

    PR ik

    urra

    Mar

    ca d

    e PR

    B

    asqu

    etou

    r

    PR ik

    urra

    Mar

    ca d

    e PR

    B

    asqu

    etou

    r

    PR s

    eina

    lezt

    apen

    aSe

    aliz

    aci

    n PR

    B

    asqu

    etou

    r

    PR s

    eina

    lezt

    apen

    aSe

    aliz

    aci

    n PR

    B

    asqu

    etou

    r

    5 PR-A-73 ONRAITA - MONTES DE ITURRIETAONRAITA - MONTES DE ITURRIETA

    A-8

    A-8

    A-15

    A-15

    AP-1

    A-8

    A-8

    A-68

    A-68A-1

    N-I

    N-I

    N-I

    N-I

    N-I

    N-622

    N-240

    N-240-A

    N-636

    A-68

    BI-635

    BI-635

    DONOSTIA-SAN SEBASTIN

    VITORIA-GASTEIZ

    Miranda de Ebro

    Peacerrada

    Laguardia

    Oyn-Oion

    Santa Cruz de Campezo

    Maeztu

    Altsatsu

    Irurtzun

    Andoain

    ZarautzDeba

    Loiola

    Zumarraga

    Beasain

    Bergara

    Arantzazu

    Arrasate

    Oati

    Eibar

    Elgoibar

    Legutiano

    Lemoa

    Altube

    Zugastieta

    Gernika

    Bermeo

    Lekeitio

    Ondarroa

    Amorebieta

    Durango

    >> Frantzia / Francia

    >> Irua / Pamplona

    >> Santander

    >> Madril / Madrid >> Logroo

    BILBAO

    Mar Cantbrico

    Kantauri itsasoa

    GI-2634

    BI-2235

    BI-2238

    BI-633

    GI-2630

    N-636

    GI-3591

    GI-631

    A-132

    A-124

    A-2124

    GR-38

    GR-38

    URDAIBAI

    DEBAGOIENA

    MONTAA ALAVESAARABAKO MENDIALDEA

    GR-38

    GR-120

    Oinez Urdaibain barrenaCaminando por Urdaibai

    Debagoieneko ibilbideak eta ibilaldiakRutas y paseos por Debagoiena

    GR-38, Ardoaren eta arrainaren ibilbideaGR-38, Ruta del Vino y del Pescado

    GR-120, Hiru Tenpluen IbilbideaGR-120, Ruta de los Tres Templos

    Beste ibilbide batzuk EuskadinOtros senderos en Euskadi

    Zailtasun txikiaDicultad baja

    Zailtasun ertainaDicultad media

    Zailtasun handiaDicultad alta

    EU / ES

    ARABAKO MENDIALDEA / MONTAA ALAVESAOINEZ ARABAKO MENDIALDEAN BARRENA

    A PIE POR LA MONTAA ALAVESA

    www.senderismoeuskadi.net

    Deskargatu GPS ibilbideak .gpx formatuan edo txa teknikak ibilbiden deskripzioarekin eta mapak .pdf formatuan

    Descarga de rutas para el GPS en formato .gpx o las chas tcnicas con la descripcin de las rutas en formato .pdf

  • Izkiko Parke NaturalaParque Natural de IzkiIzkiko Parke Naturala

    Parque Natural de Izki

    La TraviesaLa Traviesa

    Usatxi Museo EtnograkoaMuseo Etnogrco de Usatxi

    Usatxi Museo EtnograkoaMuseo Etnogrco de Usatxi

    Arabako ErrioxaLa Rioja AlavesaArabako ErrioxaLa Rioja Alavesa

    Arkitektura-ondare bereziaPatrimonio arquitectnico singular

    Arkitektura-ondare bereziaPatrimonio arquitectnico singular

    Okinako haitzarteaDesladero de Okina

    Okinako haitzarteaDesladero de Okina

    Vitoria-GasteizVitoria-Gasteiz

    0 4 km1 2 3

    2

    3

    4

    5

    6

    1

    Izki

    ko P

    arke

    Nat

    ural

    ako

    pais

    aia

    Paisaj

    e de

    l Par

    que

    Nat

    ural

    de

    Izki

    M

    ikel

    Arr

    azol

    a

    Izki

    ko P

    arke

    Nat

    ural

    ako

    pais

    aia

    Paisaj

    e de

    l Par

    que

    Nat

    ural

    de

    Izki

    M

    ikel

    Arr

    azol

    a

    OstatuakAlojamientos

    AKTIBAEuskal Autonomia Erkidegoko turismo aktiboko enpresen elkartea.Asociacin de empresas de turismo activo del Pas Vasco.T. 944 389 868 W. www.aktiba.info

    KULTURBIDEBernedo (lava-Araba)T. 945 256 350 M. 609 245 678 E. [email protected]. www.kulturbide.com

    ACTUR ACTIVIDADES TURSTICASPeeacerrada (lava-Araba)T. 945 367 005 M. 606 977 297

    INGURU ABENTURAAlbeniz (lava-Araba)T. 635 748 948 M. 635 748 947 E. [email protected]. www.inguruabentura.com

    VERTIENTE NORTELagrn (lava)M. 600 511 821 E. [email protected] W. www.vertientenorte.com

    NATOURINGBujanda (lava)M. 665 746 025 E. [email protected] W. www.natouring.net

    Turismo aktiboTurismo activo

    Oin

    ez A

    raba

    ko M

    endi

    alde

    an b

    arre

    naA

    pie

    por

    la M

    onta

    a A

    lave

    saA

    RA

    BA

    KO

    MEN

    DIA

    LDEA

    MO

    NTA

    A

    ALA

    VES

    A

    Informazio guneaPunto de informacin

    Kanpezuko-Arabako Mendialdea EskualdeaCuadrilla de Campezo Montaa AlavesaGasteiz-Lizarra errepidea 7, Santa Kurutze Kanpezu (Araba)Carretera Vitoria-Estella, 7, Santa Cruz de Campezo (lava)T. 945 405 424 E. [email protected]. www.montanaalavesa.com.

    Kal

    itate

    han

    diko

    ost

    atua

    kAl

    ojam

    ient

    os d

    e ca

    lidad

    B

    asqu

    etou

    r

    Kal

    itate

    han

    diko

    ost

    atua

    kAl

    ojam

    ient

    os d

    e ca

    lidad

    B

    asqu

    etou

    r

    Mar

    killa

    no b

    idea

    Send

    a de

    Mar

    killa

    no

    Fon

    tso

    Fdz.

    Bus

    tam

    ante

    Mar

    killa

    no b

    idea

    Send

    a de

    Mar

    killa

    no

    Fon

    tso

    Fdz.

    Bus

    tam

    ante

    DistantziaDistancia

    IbilbideaRuta

    ZailtasunaDicultad

    DesnibelDesnivel

    DenboraTiempo

    #

    2

    3

    4

    5

    6

    1 12,8 km 454 m 4:00

    12,1 km 412 m 2:40

    8,1 km 494 m 2:30

    14,6 km 921 m 3:50

    10,7 km 396 m 3:00

    18,7 km 440 m 5:00

    PR-A-59

    PR-A-64

    PR-A-69

    PR-A-73

    PR-A-77

    PR-A-71

    ARBURUKO EZKILAKCAMPANAS DE ARBURU

    UXERRI BIDEASENDA DE LA DORMIDA

    KONTRASTAKO SAKANAKBARRANCOS DE KONTRASTA

    MARKILLANO BIDEASENDA MARKILLANO

    ERROETA-ITURRIETAKO MENDIAKONRAITA-MONTES DE ITURRIETA

    URIZAHARRA-LA RASAPEACERRADA-LA RASA

    Abiapunta / HelmugaSalida / Llegada

    Interes duen tokiaPunto de inters

    Parke NaturalaParque Natural

    BasoaBosque

    PR ibilbideaSendero PR

    LegendaLeyenda Gomendagarria da mendi-ibilirako

    arropa eta bota egokiak erabiltzea, bai eta urtaroan urtarokoa

    erabiltzea ere.

    Komeni da beti janari zerbait eta ura eramatea, bai eta zer eguraldi egingo

    duen jakitea ere.

    Oso garrantzitsua da bertan bizi direnek, etorriko diren bisitariek eta

    natur inguruneak berak kexurik ez izatea gure ibilian erakutsi dugun portaeraz; beraz, itxi zeharkatzen

    dituzun atakak, ez zapaldu alor eta soroak, ez bota zure zaborrak

    ingurunean, ez eragozpenik sortu abereei, ez egin surik eta ez egin

    zaratarik.

    Se recomienda el uso de botas y ropa adecuada a la actividad del senderismo as como adaptada a la poca en la que nos encontremos.

    Es conveniente llevar siempre agua, algo de comida e informarse sobre las condiciones meteorolgicas.

    Es de suma importancia que la poblacin residente, los futuros visitantes y el propio medio natural no lamenten nuestro paso por sus caminos y sendas; por ello cierra los portillos que encuentres a tu paso, no pises las parcelas cultivadas, no viertas tus residuos al medio, no molestes al ganado, no hagas fuego y evita los ruidos molestos.

    GomendioakRecomendaciones

    PR seinaleztapenaSealizacin de PR

    Ibilbidearenjarraipena

    Continuidaddel sendero

    Norabidearenbat-bateko aldaketa

    Cambio bruscode direccin

    NorabidealdaketaCambio

    de direccin

    Norabideokerra

    Direccinequivocada

    SinbologiaSimbologa

    Establecimiento con Certicado de Calidad TursticaTurismo Kalitate Ziurtagiriarekin establezimendua

    PRA-59

    Arburuko ezkilakCampanas de Arburu

    12,8 km

    www.paisvascoturismo.net www.montanaalavesa.com Larrialdiak Emergencias112www.senderismoeuskadi.net

    www.montanaalavesa.com

    Map

    a: G

    eote

    ch S

    .L. [

    ww

    w.g

    eote

    ch.e

    s]