ESPEZIEEN EBOLUZIOA
description
Transcript of ESPEZIEEN EBOLUZIOA
![Page 1: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/1.jpg)
ESPEZIEEN EBOLUZIOA
![Page 2: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/2.jpg)
FIJISMOA: Linneo
![Page 3: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/3.jpg)
KATASTROFISMOA: George CUVIER
![Page 4: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/5.jpg)
Uholde Nagusia
![Page 6: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/6.jpg)
EBOLUZIOA: Jean Baptiste de Monet, LAMARCK-eko zalduna Natura-Historiako
Museoa (Paris)
![Page 7: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/7.jpg)
Erabileragatik lepoak zein hankak apurka-apurka luzatzen joan ziren
![Page 8: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/8.jpg)
“Bizitzan zehar lorturiko karaktereak ondorengoei transmititzen dira”... ?
![Page 9: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/9.jpg)
“Erabilerak organoa sortzen du”... ?
![Page 10: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/12.jpg)
“Erabiltzen ez direnak desagertzen dira”... ?
![Page 13: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/13.jpg)
Lorturiko karaktereak ez dira heredatzen, soilik kromosometan daudenak. Gainera seme-alabei transmititzeko aldaketak gametoetan egon behar dira.
![Page 14: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/14.jpg)
Charles DARWIN (1809-1882)
![Page 15: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/15.jpg)
“Beagle” itsasontzian 1831. urtean 5 urteko bidai bai egin zuen
![Page 16: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/17.jpg)
1859. urtean “Espezieen jatorria...” izeneko liburua argitaratu zuen
![Page 18: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/18.jpg)
Jirafen hasierako populazioan ALDAGARRITASUN handia zegoen, hau da indibiduo ezberdinak, lepo luzekoak eta laburrekoak
![Page 19: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/19.jpg)
Lepo luzekoek abantaila zuten zuhaitzen hostoetaraino irits zitezkeelako, hau da hobeto MOLDATZEN ziren ingurumen baldintzetara
![Page 20: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/20.jpg)
Lepo luzekoek ondorengo gehiago uzten zituzten, laburrekoek, berriz, gutxiago. Horrela, apurka-apurka populazioaren geneak aldatzen joaten dira.
![Page 21: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/21.jpg)
Edo beste eran esanda, Naturak (HAUTESPEN NATURALAK) hautatzen zituen lepo luzekoak, eta baztertzen zituen laburrekoak
![Page 22: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/22.jpg)
Thomas Robert MALTHUS, demografiaren aitzindaria
![Page 23: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/23.jpg)
1798. argitaratutako liburuan oinarritu zen Darwinen teoria.“Espezie guztietan beti dago indibiduo gehiago janaria (baliabide) baino...”Orduan... Nortzuk eskuratuko dute janaria?... MOLDATUENAK. Nortzuk ugalketarako bikoteak?... MOLDATUENAK. Nortzuk izango dute bizirik mantentzeko posibilitate gehien?... MOLDATUENAK. Nortzuk utziko dituzte ondorengo gehiago... MOLDATUENAK. Noren geneak mantenduko dira populazioan?... MOLDATUENENAK
![Page 24: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/24.jpg)
TEORIA NEODARWINISTA
![Page 25: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/25.jpg)
Geneak eta kromosomak eta herentziarako Mendelen aurkitutako legeak ez ziren biraurkitu 1900. urtera arteZientzilariek ez zekiten geneak ADN molekulan zeundela 1944. urtera arte
![Page 26: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/26.jpg)
MUTAZIOAK: ADN molekulak (geneetan) bat-bateko aldaketak.
![Page 27: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/27.jpg)
Ezaugarri berriak sortzen dituzte. ALDAGARRITASUN gehiago. Normalean txarrak. Noizbehinka soilik onuragarriak
![Page 28: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/28.jpg)
Meiosian, hots, UGALKETA SEXUALEAN gertatzen den ERREKONBINAZIOA. ALDAGARRITASUNA ere sortzen du.
![Page 29: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/29.jpg)
EBOLUZIOrako MEKANISMOAK
HAUTESPEN NATURALA
UGALKETA SEXUALA
MIGRAZIOAK MUTAZIOAK
![Page 30: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/30.jpg)
Mutazio bati esker ALDAGARRITASUNA dago Biston betularia tximeleten populazioan
![Page 31: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/31.jpg)
Ingurumenagatik zuri kolorekoek abantaila dute
![Page 32: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/32.jpg)
Ingurumen aldaketagatik beltz kolorekoek abantaila dute
![Page 33: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/33.jpg)
ANATOMIA KONPARATUA: ORGANO HOMOLOGOAK: Jatorri bera, egitura bera eta funtzio ezberdina duten organoak
![Page 34: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/34.jpg)
ORGANO ANALOGOAK: Jatorri ezberdina, egitura ezberdina eta funtzio bera duten organoak
![Page 35: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/35.jpg)
1 eta 2?2 eta 3?
HOMOLOGOAK
ANALOGOAK
1 eta 3?EZ DAGO ERLAZIORIK
![Page 36: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/36.jpg)
Zenbat eta antzekotasun gehiago organoen artean orduan eta estuagoa espezieen arteko lotura ebolutiboaKIRIDIO izeneko gorputzadarrek egiaztatzen dute ugaztun guztiek (zein anfibioek, narrastiek eta hegaztiek) komuneko jatorria dutela, hots, komuneko arbasoa
![Page 37: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/37.jpg)
FOSILEN AZTERKETAK adierazten du existitu zirela egun existitzen ez ziren izakiak
![Page 38: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/38.jpg)
Archaeopteryx litographica
![Page 39: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/39.jpg)
Gaur egungo hegaztien aitzindaria: hortzak (narr.) eta lumak (heg.)
![Page 40: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/40.jpg)
IKERKUNTZA ENBRIOLOGIKOA: Antzekotasun ebolutiboa zenbat eta estuagoa izan, gero eta antz. gehiago enbrioietan
![Page 41: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/41.jpg)
Ontogeniak filogenia laburtzen duIzakiaren sorrerak, hau da, enbrioi-garapenak animali-taldearen sorrera laburtzen du
![Page 42: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/42.jpg)
ADNaren konparazioa
![Page 43: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/43.jpg)
Zenbat eta urrunagoa izaki bizidunen arteko lotura ebolutiboa, orduan eta handiagoak izango dira desberdintasunak
%99
%90
%78
![Page 44: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/44.jpg)
ESPEZIEA: antzeko ezaugarriak dituen indibiduo-talde bat; kromosoma kopuru bera dutenak; elkarren artean ugaldu eta ondorengo emankorra sortzen dituztenak.
![Page 45: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/45.jpg)
11/28 = % 30’8
4/6 = % 66’6
ESPEZIE BERRIEN SORRERA: (1) Populazio bateko indibiduo-talde baten eboluzioa gainerakoen eboluziotik aldentzen da
![Page 46: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/46.jpg)
Gainditzeko moduko oztopoa
Oztopo gaindiezina
(2) Bi taldeetako indibiduoen gurutzaketa eragozten duen eragozpenen bat sortzen da
Esaterako ISOLAMENDU GEOGRAFIKOA
![Page 47: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/47.jpg)
ISOLAMENDU ETOLOGIKOA. Fruitu-euliak oso egun gutxi bizi dira. Indibiduo batzuk sagar berdeetan jartzen dituzte arrautzak. Beste batzuk umatutako sagarretan. Nahiz eta leku berean bizi ez dira elkarren artean gurutzatzen.
![Page 48: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/48.jpg)
ISOLAMENDU SEXUALA: organo sexualak ez dira ahokatzen ugaldu ahal izateko
![Page 49: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/49.jpg)
(3) Belaunaldiz belaunaldi populazien arteko desberdintasunak areagotuz doaz
![Page 50: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/50.jpg)
(4) Azkenean, nahiz eta leku berean egon, ez dira elkarren artean ugaltzeko gai
![Page 51: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/52.jpg)
GIZAKION EBOLUZIOA
![Page 53: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/53.jpg)
“Gizakiaren jatorria” 1871. urtean argitaratutako liburua
![Page 54: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/54.jpg)
“Gizakiok tximinoengandik gatoz...”. Horrela laburbildu zen teoria
![Page 55: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/55.jpg)
Egungo gizakia tximino eta gizakion arteko ezaugarriak zituen ugaztun-talde batetik dator. Hau da konpartitzen ditugu komuneko arbasoak
![Page 56: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/56.jpg)
Aldekoak eta kontrakoak
![Page 57: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/57.jpg)
HOMINIZAZIOA: Gizakia sortzeko azkenengo lau milioi urteetan gertaturiko aldaketei deritze
![Page 58: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/58.jpg)
JARRERA ZUTITUA: Bi hanketan ibiltzeko aldaketak. Eskeleto osoa aldatu behar izan zuen.
![Page 59: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/59.jpg)
Hori dela eta zuhaitzetatik ibili beharrean sabana bizitzera pasatu zen
![Page 60: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/60.jpg)
Erpurua gainontzeko behatzen norabide berean jarri
![Page 61: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/61.jpg)
HANKAK LUZEAGOAK
![Page 62: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/62.jpg)
AURKAKO ERPURUA. Mugimendu zehatzak egin daitezke
![Page 63: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/63.jpg)
AHO-SABAIA gero eta borobilagoa
![Page 64: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/64.jpg)
Aurpegia ez oso irtena
![Page 65: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/65.jpg)
GAREZUR-EDUKIERA gero eta handiagoa, eta garezurra gero eta BIRIBILAGOA
450 cc
1000 cc
![Page 66: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/66.jpg)
NEANDERTHAL-eko GIZAKIA 1555 cc-ko garezur-edukiera
![Page 67: ESPEZIEEN EBOLUZIOA](https://reader033.fdocumento.com/reader033/viewer/2022061507/56814ba8550346895db87e33/html5/thumbnails/67.jpg)
30 000 urte inguru desagertu zen