Tema 9 bio 4º
-
Upload
besteiroalonso -
Category
Documents
-
view
179 -
download
1
Transcript of Tema 9 bio 4º
![Page 1: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/1.jpg)
X. MANUEL BESTEIRO
![Page 2: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/2.jpg)
INTRODUCIÓN• XEOLOXÍA:XEOLOXÍA: Ciencia que estuda o relevo terrestre, os procesos
que o orixinan e os axentes que lle dan forma• CAMBIOS DE GRAN INTENSIDADE NA SUPERFICIE CAMBIOS DE GRAN INTENSIDADE NA SUPERFICIE
TERRESTRETERRESTRE• Erupcións volcánicas• Terremotos• Cheas
• CAMBIOS DE BAIXA INTENSIDADE NA SUPERFICIE CAMBIOS DE BAIXA INTENSIDADE NA SUPERFICIE TERRESTRETERRESTRE
• Erosión das montañas
![Page 3: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/3.jpg)
AXENTES XEOLÓXICOS
• Os axentes xeolóxicos son os responsábeis dos cambios sufridos no relevo terrestre
• AXENTES XEOLÓXICOS EXTERNOS:AXENTES XEOLÓXICOS EXTERNOS:
Son activados por: Enerxía solar Gravidade
Exemplos:Ríos MaresGlaciaresAire
![Page 4: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/4.jpg)
PROCESOS XEOLÓXICOS EXTERNOS
ErosiónMeteorización
Os procesos xeolóxicos externos son as accións realizadas polos axentes externos ,e,
que provocan a modificaciión do relevo
Transporte Sedimentación
Destrución das rochas pola acción da auga e do aire:
Pode ser:
FÍSICA, QUÍMICA e BIOLÓXICA
Desgaste superficial pola acción da AGUA e DO VENTO ou de calquera axente xeolóxico externo
Desprazamento dos materiais erosionados cara outro0 lugar
Acumulación nos sitios baixos dos materiais transportados. A GRAVIDADE exerce de selectora do “gran”
![Page 5: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/5.jpg)
Que formaComoQuenQue éA METEORIZACIÓN
É a destrución das rochas da superficie terrestre
Conxuntamente:
A Atmósfera
A Auga
Os seres vivos
Xelifracción Hidroclastia
Corrasión
Disolución
Oxidación
Carbonatación
Meteorización Física
Meteorización Química
Meteorización Biolóxica
Pola acción dos seres vivos
CanchalesGretas de desecaciónAcanaladuras
Depósitos salinos
Depósitos alteración
O SOLOO SOLO
Lapiaz
![Page 6: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/6.jpg)
Que formaComoQuenQue eA EROSIÓN
E a retirada de materiais dunha zona da superficie terrestre producida pola intervención dulgún axente xeolóxico externo
Conxuntamente:
A Atmósfera
A Auga
Os seres vivos
Abrasión
Augas Salvaxes
Ríos
Augas Subterráneas
Augas Mariñas
Glaciares
Erosión eólica
Erosión hídrica
Erosión biolóxica
Actividade dos seres vivos
“Seta”
Corrementos
Escorrentía
Desertización
Cavorcos
Chemineas de fadasVales
Desfiladeiros
Meandros
“Marmitas”
Pozo Artesano
Modelado Kárstico
Acantilados
Plataforma de abrasión
Cabos
Vales glaciares
Lagos glaciares
Barrena común
![Page 7: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/7.jpg)
Que formaComoQuenQue é
O TRANSPORTE
Desprazamento dos materiais erosionados cara outro lugar
A Atmósfera
A Auga:
-Ríos
-Glaciares
O transporte eólico é moi importante nas partículas de pequeno tamaño: areas, limos e arxilas
A auga dos RÍOS ao ter maior viscosidade que o aire é capaz de transportar partículas moito maiores
Tormentas de area
Dunas
Observa esta animación
Una riada
Otra
O xeo, ao ser sólido, leva de todo: grande, pequeno e microscópico. Os materiais que viaxan no seu seo chámanse MORRENAS
Morrenas
![Page 8: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/8.jpg)
Que formaComoQuenQue é
A SEDIMENTACIÓN
Depósito dos materiais transportados
A Atmósfera
A Agua:
-Ríos
-Glaciares
-Mar
Acumulando area nas zonas baixas
Ao perder velocidade deposita os materiais por orden de peso e tamaño na desembocadura
Desertos areosos
Dunas
Terrazas ou Vegas
Deltas, BarrasO xeo, ao fundirse libera todo o material en acumulacións de MORRENAS
Morrenas
Bloques erráticos
As corrientes transportan area ata as enseadas formando PRAiAS
Praias
Tómbolos
![Page 9: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/9.jpg)
FACTORES QUE CONDICIONAN A DIVERSIDADE DE RELEVOS
O tipo de rochaO tipo de rocha O climaO clima.
Determina o tipo de axente externo que predomina nunha zona
Estructura dos Estructura dos materiaismateriais. Un mesmo tipo de rocha orixinará relevos diferentes seundo estea pregada ou non
Antigüidade do relevo Acción Acción antrópicaantrópica
![Page 10: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/10.jpg)
RELEVOS CÁRSTICOS
![Page 11: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/11.jpg)
Son relevos orixinados pola disolución de rochas calcarias (Formadas por CaCO3)
• Axente externo que actúaAxente externo que actúa: a AGUA que se INFILTRA dende a superficie. As augas de chuvia incorporan CO2 do aire que ao reaccionar coa auga forma o ácido carbónico que ten a capacidade de disolver ao CaCO3.
(Insoluble) Ca(CO3H)2 (bicarbonato de calcio) (soluble)
![Page 12: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/14.jpg)
FORMAS EXOKÁRSTICASFORMAS EXOKÁRSTICAS
Dolina
![Page 15: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/15.jpg)
DOLINASDOLINAS
Formación de DOLINAS:-Por disolución das rochas-Por desplome do teito dunha cova
![Page 16: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/16.jpg)
FORMAS ENDOKÁRSTICASFORMAS ENDOKÁRSTICAS
![Page 17: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/18.jpg)
ColumnasColumnas
‘‘Órganos’Órganos’
FORMAS ENDOKÁRSTICASFORMAS ENDOKÁRSTICAS
![Page 19: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/19.jpg)
Cova do Drach Cova do Drach
(Mallorca)(Mallorca)
![Page 20: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/20.jpg)
Cova da Águia (Ávila)Cova da Águia (Ávila)
![Page 21: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/21.jpg)
Cova de Nerja (Málaga)Cova de Nerja (Málaga)
![Page 22: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/22.jpg)
O relevo cárstico en Castela- A O relevo cárstico en Castela- A mancha…mancha…
TORCAS DE PALANCARES (Cuenca)Enormes depresiones de entre 30 – 500 metros de diámetro en terreno calcáreo. Empezaron a formarse hace aprox 80 millones de años por la acción de aguas carbónicas en las rocas calizas. Un clima favorable y corrientes subterráneas ocasionaron los hundimientos del terreno.
Podemos ver unas 20 torcas, entre ellas la Torca del Lobo, una de las más bellas, la del Agua, Torcazo, Torquete, de la Novia, la Torca Larga, que es la más extensa, la Torca de las Colmenas, de cien metros de desnivel, la Torca Rubia, que es la más imponente.
Los nombres de algunas torcas vienen dados por su vegetación o por el nombre de sus descubridores: del tío Demetrio, del tío Agustín, del Sastre...
![Page 23: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/23.jpg)
TORCAS DE LAGUNASECA (Cuenca)
Catalogadas como MONUMENTO NATURALMONUMENTO NATURAL
![Page 24: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/24.jpg)
NACEMENTO DO RÍO CUERVO (Cuenca)Catalogado como Monumento natural
Tobas e TravertinosTobas e Travertinos
![Page 25: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/25.jpg)
RELEVOS GRANÍTICOS
Características do granito:Moi resistentes a meteorización físicaVulnerabeis á meteorización químicaPresentan gretas ou diáclases polas que
penetra a auga e comeza a meteorización química de micas e feldespatos
Fórmanse bloques arredondadosA area grosa resultante da erosión:LehmPenedía: penedos de granito en disposición
caótica
![Page 26: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/26.jpg)
LehmPenedía
Diáclases
Pedras cabaleiras
![Page 27: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/27.jpg)
PROCESOS GRAVITACIONAIS
O desprazamento de materiais cara zonas máis baixas prodúcese pola acción directa da gravidade
Non intervén ningún axente intermedio (auga, xeo, aire) Actúa sempre que haxa pendente Sistema de erosión máis eficaz sobre a superficie terrestre
TIPOS DE PROCESOS GRAVITACIONAIS:
Desprendemento
Escorregadura
Fluxo
Reptación
Derrubamento
Envorco
![Page 28: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/28.jpg)
ACCIÓN DAS AUGAS SUPERFICIAIS
AUGAS SUPERFICIAIS: Augas salvaxes ou de arroiada:
Son as augas superficiais non canalizadas Regueiros Torrentes Ríos
As augas superficiais son o axente xeolóxico que máis inflúe na modelaxe terrestre
![Page 29: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/29.jpg)
MORFOLOXÍA DOS CLIMAS TEMPERADOS
As augas superficiais, axudada polos procesos gravitacionais, son o axente xeolóxico externo predominante
Os responsábeis da morfoloxía destes climas son: Augas salvaxes Ríos
![Page 30: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/30.jpg)
FORMAS ORIXINADAS POLAS AUGAS SALVAXES
1.-En lugares nos que alternan rochas resistentes á erosión como cuarcitas ou calcarias e outras pouco resistentes como arxilas,xesos, margas,etc, xéranse desigualdades no terreo (escarpas)e formas rechamantes como as chemineas de fadas
![Page 31: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/31.jpg)
FORMAS ORIXINADAS POLAS AUGAS SALVAXES
2.-En terreos brandos a erosión é maior e fórmanse cavorcos e Bad-lands
![Page 32: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/32.jpg)
FORMAS ORIXINADAS POLOS RÍOS
2.- en tramos baixos
O río erosiona máis as paredes axudado polos procesos gravitacionais. O val ensancha. En épocas de chea o río cobre unha maior parte do val chamada chaira de inundación
3.-
Cando o ríos profundizaron tanto no leito que a chaira de inundación quedou moi por encima do nivel das augas
1.- Vales en V Vales en V nasnas zonas de montaña zonas de montaña
Vales en artesaVales en artesa
Terrazas Terrazas fluviaisfluviais
![Page 33: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/33.jpg)
OS GLACIARES
Un glaciar é unha extensa masa de xeo que se despraza sobre a superficie terrestre
Tipos de glaciares:Tipos de glaciares:
Casquete polar
Zona terminal
Lingua Circo
De val ou alpino
![Page 34: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/34.jpg)
O GLACIAR COMO AXENTE XEOLÓXICO
Erosión (abrasión):Erosión (abrasión):
Os materiais que van englobados no xeo orixinan sucos e estrías
Transporte:Transporte:
Os materiais transportados polos
Glaciares non arredondan xa que non
rodan
Abrasión
![Page 35: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/35.jpg)
O GLACIAR COMO AXENTE XEOLÓXICO
Sedimentación(Till)Sedimentación(Till)
Os materiais transportados forman as morenas, están formadas por materiais de tamaño diverso. A súa compactación forma as tillitas
Morena lateral
Morena central
Morena terminal
![Page 36: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/36.jpg)
MORFOLOXÍA GLACIARIA
Ha 15000 anos os xeos cubrían o 30% dos continentes, hoxe só o 10%. As pegadas da actividade golaciaria quedaron ao descuberto ao fundírense os xeos
Vales en U
![Page 37: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/37.jpg)
MORFOLOXÍA GLACIARIA
Val suspendido
![Page 38: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/38.jpg)
MORFOLOXÍA GLACIARIA
Lagoas(ibóns)
![Page 39: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/39.jpg)
ACCIÓN DO VENTO
O vento é un axente xeolóxico externo activado pola enerxía solar que provoca as diferencias de temperatura
Erosión:Erosión: Deflacción: O vento levanta os materiais soltos de tamaño pequeño e
mediano (deflacción selectiva) formando o pavimento desértico
Deflacción
Condicións ideais para unha acción eficaz
•Materiais soltos
•Escasa vexetación
•Escasa humidade
Reg( deserto de pedras)
![Page 40: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/40.jpg)
ACCIÓN DO VENTO
Abrasión eólica: Os materiais transportados polo vento desgastan e púen a superficie das rochas orixinando alvéolos e rochas en forma de cogomelo
Erosión alveolar
![Page 41: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/41.jpg)
ACCIÓN DO VENTO
Abrasión eólica: Os materiais transportados polo vento desgastan e púen a superficie das rochas orixinando alvéolos e rochas en forma de cogomelo
Abrasión eólica
![Page 42: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/42.jpg)
ACCIÓN DO VENTO
TransporteTransporte
A capacidade de transporte depende depende da súa velocidade
Só pode transportar materiais de tamaño fino(limos,arxilas) e medio(areas)
Modos de transporte: Suspensión(materiais finos) Saltación(areas) rara vez soben máis dun metro
Tormenta de area Ripples
![Page 43: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/43.jpg)
ACCIÓN DO VENTO
SedimentaciónSedimentación
O vento deposita os materiais que transporta ao diminuír a súa velocidade. Os materiais quedan moi ben seleccionados en función do seu tamaño formando sedimentos homoxéneos
![Page 44: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/44.jpg)
AS DUNASAS DUNASSon grandes acumulacións de area depositada polo vento.
![Page 45: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/45.jpg)
Loess
![Page 46: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/46.jpg)
MORFOLOXÍA DOS CLIMAS ÁRIDOS
Os climas áridos caracterízanse por: Baixas precipitacións Escasa vexetación
Os principais axentes externos que modelan este relevo son: Vento(pavimento desértico,dunas, cogumelos…) Augas superficiais( orixinan cavorcos e bad-lands)
Bad-lans Arco natural
![Page 47: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/47.jpg)
ACCIÓN XEOLÓXICA DO MAR
É o axente que intervén nunha zona máis ampla xa que cubre o 70% da superficie do planeta
Movementos das augas mariñas Ondas ( producidas polo vento) Mareas( causadas pola atracción da Lúa e do Sol) Correntes(causadas polos cambios de Tª)
![Page 48: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/48.jpg)
O MAR EROSIONA
As ondas son a cáusa principal da erosión.
Acantilado
![Page 49: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/49.jpg)
O MAR EROSIONA
Socavadura
![Page 50: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/50.jpg)
O MAR EROSIONA
Beiril
![Page 51: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/51.jpg)
O MAR EROSIONA
Plataforma de abrasión
![Page 52: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/52.jpg)
O MAR TRANSPORTA
As correntes mariñas e as ondas no litoral so as reponsábles dos desprazamentos nos océanos
![Page 53: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/53.jpg)
O MAR SEDIMENTA
A maioría dos materiais deposítanse na plataforma continental, no noiro e incluso na chaira abisal
![Page 54: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/54.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA EROSIÓN
Acantilado
![Page 55: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/55.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA EROSIÓN
Promontorio
![Page 56: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/56.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA EROSIÓNIllotes costeiros
![Page 57: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/57.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA EROSIÓN
Arcos naturais
As Catedrais(Lugo)
![Page 58: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/58.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
Praias
![Page 59: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/59.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
Deltas
![Page 60: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/60.jpg)
Barras
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
![Page 61: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/61.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
Frechas
![Page 62: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/62.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
Tómbolo
Peñíscola(castellón)
![Page 63: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/63.jpg)
FORMAS LITORAIS ORIXINADAS POLA SEDIMENTACIÓN
Albufeira
![Page 64: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/64.jpg)
INFLUENCIA DA ESTRUTURA NO RELEVO
As diferenzas entre un relevo e outro pode deberse a: Disposición dos estratos Presenza de dobras e fracturas
Tipos de relevos segundo a disposición dos estratosTipos de relevos segundo a disposición dos estratosA alternancia de capas duras e brandas orixina relevos diferentes
dependendo do modo de estratificación Chaira estrutural
Os estratos manteñen a disposición horizontal.
Os materias duros protexen aos brandos situados debaixo Relevo en costa
En terreos suavemente inclinados Cristas ou cordas
En terreos con estratificación vertical
![Page 65: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/65.jpg)
![Page 66: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/66.jpg)
Desprendemento
![Page 67: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/67.jpg)
Escorregadura
![Page 68: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/68.jpg)
Fluxo
![Page 69: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/69.jpg)
Reptación
![Page 70: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/70.jpg)
CIUDAD CIUDAD ENCANTADAENCANTADA
de de CuencaCuenca
![Page 71: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/71.jpg)
La La CiudadCiudad EncantadaEncantada
Situada en un extenso pinar en medio de la Serranía conquense, la Ciudad Encantada es uno de los más bellos parajes calcáreos creado por los caprichos de la naturaleza.
En un laberinto de formaciones rocosas aparecen fantásticas figuras bautizadas por la imaginación popular con nombres de animales y objetos. Todo el recorrido está señalizado, resultando su visita un agradable paseo. Con sus puentes, calles, plazas y moradores pétreos esta ciudad imaginaria fue declarada Sitio Natural de Interés Nacional el 11 de junio de 1929. Su formación geológica se remonta a la Era Secundaria.
![Page 73: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/74.jpg)
Torcal de AntequeraTorcal de Antequera
Exemplo de Exemplo de paisaxe ruiniformepaisaxe ruiniforme característico do característico do modelado cárstico.modelado cárstico.
![Page 75: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/75.jpg)
Morfoloxía cárstica Callejones Cársticos en Tuerces, PalenciaCallejones Cársticos en Tuerces, Palencia
![Page 76: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/76.jpg)
Morfoloxía cárstica Dolinas en Asturias. Dolinas en Asturias. CovadongaCovadonga
![Page 77: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/77.jpg)
Morfoloxía cárstica
Garganta del Chorro (Málaga)Garganta del Chorro (Málaga)
Poljé de los Llanos Poljé de los Llanos de Líbar (Málaga) de Líbar (Málaga)
Lapiaz en torrecillasLapiaz en torrecillas (Cerro del HierroCerro del Hierro,, Sevilla)
![Page 78: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/78.jpg)
![Page 79: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/79.jpg)
1
23
4
5
6
7 810
9
![Page 80: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/80.jpg)
CURIOSIDADES
A estalactita de maior lonxitud coñecida mide… 7 metros!! atópase en Irlanda.
A estalagmita máis larga mide 32 metros e atópase na República Checa.
-Aproximadamente un 0,6% da auga da Terra forma parte das augas subterráneas.
![Page 81: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/81.jpg)
Dolina xiganteDolina xigante
O 8 de maio de 1981 produciuse, ao longo de 3 días, unha dolina xigante en Winter Park, Florida.
Esta dolina, duns 190 metros de diámetro e uns 50 metros de profundidade, enguliu varias casas, unha rúa, a piscina municipal, comercios, postes de electricidade e canto se atopaba na zona de afundimento.
![Page 82: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/82.jpg)
CURIOSIDADES
La estalactita de mayor longitud conocida mide… 7 metros!! Se encuentra en Irlanda.
La estalagmita más larga mide 32 metros y se encuentra en la República Checa.
-Aproximadamente un 0,6% del agua de la Tierra forma parte de las aguas subterráneas.
![Page 83: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/83.jpg)
FACTORES LITOLÓXICOS
Estes teñen que ver co tipo de rochas, e que condicionan o modelado, xa que a resistencia que ofrecen aos axentes xeolóxicos as distintas rochas é diferente.
Arxilas:Bad-lands
Relevo Granítico
Relevo Cárstico
![Page 84: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/84.jpg)
FACTORES CLIMÁTICOS
O clima determina que axente actuará nunha rexión determinada. Nos climas secos e áridos actuará o vento, nos húmidos os ríos e torrentes, nos moi fríos os glaciares. En función do clima, existen zonas no planeta con relevos característicos, chamados SISTEMAS MORFOCLIMÁTICOS:
![Page 85: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/85.jpg)
FACTORES ESTRUCTURAIS
Dependen da disposición das rocHas na superficie terrestre. Algúns son:
• Altura de la costa: nunha costa alta fórmanse acantilados; sen embargo, nunha costa baixa aparecen praias e barras de area.
• A pendente das ladeiras: Nas montañas, a pendente é acusada, polo que os ríos teñen maior poder erosivo e discorren encaixados en vales con forma de «V» cerrada. Pero nun lugar de escaso desnivel, o poder erosivo da corrente será menor e a «V» do val fluvial é moito máis aberta.
• Disposición dos estratos: as ladeiras das montañas erosiónanse máis facilmente se os estratos están inclinados no mesmo sentido da pendente que se o están en sentido contrario
![Page 86: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/86.jpg)
Os seres humanos tamén son axentes que modifican o relevo:
Urbanización do territorio
Provoca movementos de terra e destrución de formas naturais do relevo
![Page 87: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/87.jpg)
Vias de comunicación
Requiere movemento de terras, excavación de túneles. Produce a veces inestabilidade das ladeiras
![Page 88: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/88.jpg)
Mineria
Minas de Riotinto Minas de almadén
As explotacións mineiras a ceo aberto provoca grandes cambios no relevo
![Page 89: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/89.jpg)
Cultivos
O cultivo en ladeiras supón realizar bancais para levalo a cabo.
![Page 90: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/90.jpg)
CURIOSIDADES
La estalactita de mayor longitud conocida mide… 7 metros!! Se encuentra en Irlanda.
La estalagmita más larga mide 32 metros y se encuentra en la República Checa.
-Aproximadamente un 0,6% del agua de la Tierra forma parte de las aguas subterráneas.
![Page 91: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/91.jpg)
Xelifracción
Fragmentación da rocha debido ás tensións que produce a conxelación e desconxelación da auga nos ocos e gretas que presenta a rocha. Os trozos can pola gravidade e vanse acumulando pola ladeira
Representación
Canchal,
Observa el proceso
Representación
![Page 92: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/92.jpg)
Hidroclastia
Fragmentación da rocha debida ás tensións que produce o aumento e redución de volume de determinadas rochas cando se empapan e se secan
![Page 93: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/93.jpg)
Canchal, L.lera, L.leirón
![Page 94: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/94.jpg)
Corrasión
A corrasión é un proceso de erosión mecánica producido por golpes que producen os materiais que transporta un fluido (aire, auga ou xeo) sobre una rocha sa.
A reiteración dos golpes acaba por fragmentar tanto a rocha sa como o proxectil.
O resultado á a abrasión (desgaste por fricción) da rocha e a ablación (cortar, separar e quitar) dos materiais
![Page 95: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/95.jpg)
Carbonatación
É a capacidad del dióxido de carbono para actuar por si mismo, ou para disolverse na auga e formar ácido carbónico.
A auga carbonatada reacciona con rochas cuxos minerais predominantes sexan calcio, magnesio, sodio ou potasio, dando lugar aos carbonatos e bicarbonatos.
Lapiaz
![Page 96: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/96.jpg)
Fotos de Lapiaz
![Page 97: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/97.jpg)
Oxidación
Aspecto vermello do solo debido ao óxido de ferro que aflora na súa superficie
Depósito de oligisto (óxido de hierro)
![Page 98: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/98.jpg)
Seres vivos
Coa rotura das rochas pola actividade de animais e plantas
Raíz facendo presión sobre as rochas do solo
![Page 99: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/99.jpg)
Abrasión eólica
Imaxe da Esfinxe de Gizéh, na que se aprecia o desgaste ocasionado polos golpes dos grans de area sobre a súa superficie
![Page 100: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/100.jpg)
Efecto da abrasión producida por ventos rasantes que arrastran area que incide na base da rocha adquirindo esta curiosa forma
![Page 101: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/101.jpg)
CorrimentoArgayu, Fana
![Page 102: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/102.jpg)
Escorrentía:Nesta foto vemos como unha árbore aparece dobrada pola
súa base. Esto é porque cando era pequeno houbo un deslizamiento do solo e quedou inclinado e logo seguiu
medrando buscando a vertical
![Page 103: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/103.jpg)
Desertización:A ausencia de vexetación facilita que a agua arrastre as
capas fértiles do solo propiciando así a desertización
![Page 104: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/104.jpg)
Cavorcos:
![Page 105: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/105.jpg)
Chemineas de fadas:
![Page 106: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/106.jpg)
Val fluvial
Desfiladeiro
Val en “V”
Val Navia
Cañón do Colorado
![Page 107: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/107.jpg)
Desfiladeiro
![Page 108: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/108.jpg)
Meandros
Meandro abandonado
![Page 109: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/109.jpg)
Marmitas de xigante
A corrente de agua forma remuiños onde, como neste caso, pode quedar apresado un anaco de rocha, que ao xirar vai erosionando a rocha do substrato e a sí mesma
![Page 110: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/110.jpg)
Estalactitas e estalagmitas
Estalactita
Estalagmita
![Page 111: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/111.jpg)
Lago La Ercina
![Page 112: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/112.jpg)
Acantilado
![Page 113: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/113.jpg)
Plataforma de abrasión
![Page 114: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/114.jpg)
Cabo
El Cabu Peñes
![Page 115: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/115.jpg)
Evolución da costa
![Page 116: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/116.jpg)
Modelado kárstico mariño
BUFÓN. Unah ola métese por unha gruta submariña con saida á superficie e fai que o aire saia violentamente mesturado coa auga
A praia de Gulpiyuri é una dolina comunicada co mar, que queda baleira na baixamar e chea en pleamar
![Page 117: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/117.jpg)
Pozo Artesano• Esquema dun pozo artesano:
– A capa freática está atrapada entre dous estratos de rocha impermeable
– Se se abre un pozo sairá un chorro de auga que tenderá a alcanzar o nivel freático debido á presión que exerce a auga
![Page 118: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/118.jpg)
Lago Enol
Lago Enol, onde se ve o val glaciar á esquerda cun perfil en U e o lago que se formou na zona de ablación
![Page 119: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/119.jpg)
Val do LagoSomiedo
Vese o aspecto xeral dun val glaciar á esquerda con perfil en U
![Page 120: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/120.jpg)
Glaciares desde un satélite
Glaciares nos Alpes Glaciares na base do Everest
![Page 121: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/121.jpg)
En Somiedo
Circo, val e lago glaciares
![Page 122: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/122.jpg)
Pholas dactylus“Barrena común”
![Page 123: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/123.jpg)
Terrazas para o cultivo
![Page 124: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/124.jpg)
Mina a ceo aberto.Mina de ouro de NGM en Belmonte
Altitude:69 Km
Altitude:17 Km
Altitud: 8 Km
Altitude:100 m
![Page 125: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/125.jpg)
Tormentas de area
![Page 126: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/126.jpg)
Dunas
Observa o sentido do vento. A pendente máis pronunciada é a contraria ao vento (sotavento) e a máis suave é a que soporta o vento (barlovento)
As marcas da cara esquerda chámanse “ripples”
![Page 127: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/127.jpg)
Os movementos da Atmósfera
A Atmósfera é a capa de gases que rodea á Terra
O Sol quenta irregularmente a superficie terrestre, máis na zona ecuatorial (os raios chegan máis perpendiculares), que nas zonas polares, aonde chegan con moita inclinación
Os gases aumentan o seu volume ao quentar, diminuen a súa densidade e, ao seren fluidos, ascenden. O sitio que deixan é ocupado polos gases fríos.
Esta é orixe dos ventos (de XaneiroXaneiro e de XulioXulio),), que renovan a atmósfera, e, co seu movemento, son capaces de arrastrar as partes máis sutiles da corteza terrestre.
Podes consultar estas páxinas especializadas neste tema:
http://www.astromia.com/tierraluna/vientolluvia.htmhttp://www.astromia.com/tierraluna/vientolluvia.htm
http://www.astromia.com/tierraluna/circulatmosfera.htmhttp://www.astromia.com/tierraluna/circulatmosfera.htm
![Page 128: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/128.jpg)
Ventos predominantesVentos predominantes no mes de Xaneiro. Destacan pola súa forza os ventos do
oeste das latitudes medias, se ben soplan con maior discontinuidade que os alisiosalisios tropicais
![Page 129: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/129.jpg)
Ventos predominantes
Ventos predominantes en Xulio. O máis notable son os monzónsmonzóns, ventos húmidos que penetran en áreas tropicais do hemisferio norte. Afectan especialmente ao sur de Asia.
![Page 130: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/130.jpg)
O SOLOÉ a capa superficial dO terreo,
formada por substancias minerais e substancias orgánicas
ESTRUTURACOMPOÑENTES
1. Compoñentes orgánicos
O HUMUS, orixinado pola descomposición da materia orgánica que cai ao solo: prantas e animais mortos
2. Compoñentes inorgánicos:
-O AIRE
-A AUGA
-As PARTÍCULAS SÓLIDAS, que segundo deijxen pasar ou non a auga fan que os solos sexan permeabeis ou impermeabeis
-O solo orixínase a partir da descomposición da roccha base ou “rocha nai”.
-Dabaixo arriba pódense distinguir as siguientes capas:
-Rocha Nai
-Horizonte C, formado por restos da meteorización da rocha nai
-Horizonte B, onde se mesturan restos de rocha nai con substancias que arrastra a auga dende a superficie, por infiltración
-Horizonte A, rico en materia orgánica (o humus)
ARXILAS, partículas menores de 0’004 mmLIMOS, entre 0’004 mm e 0’06 mmAREAS, de 0’06 mm a 2 mmGRAVA e CANTOS, maiores de 2 mm
![Page 131: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/131.jpg)
ESTRUCTURA DO SOLO
Horizonte A
Horizonte B
Horizonte C
![Page 132: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/132.jpg)
As augas salvaxes:1. Augas de arroiada
1. Augas de Arroiada• A auga de chuvia ao chegar ao solo pode infiltrarse e
contribuir a desestabilizalo, producíndose “corrementos” de terra en ladeiras inclinadas
• Ou pode deslizarse polo solo, arrastrando os materiais soltos (escorrentía), contribuindo á “desertización”
• Cando forma fiiños deslizándose pode chegar a formar cárcavas
• En solos brandos con rochas na superficie, pode arrastrar materiais dos arredores delas, quedando aprisionado polo peso o que está directamente debaixo; fórmanse así as chemineas de fadas
![Page 133: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/133.jpg)
As augas salvaxes:2. Torrentes
2. Torrentes
-Os Torrentes son correntes de auga discontinuas (só cando chove moito) que van por un cauce fixo e de forte pendente
-Distínguense tres partes:
-Cunca de recepción
-Canal de desaugüe
-Cono de dexección
![Page 134: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/134.jpg)
Os ríos:
Os ríos son correntes continuas de auga que discorren por un cauce fixo• PARTES: distínguense tres: Curso Alto, Curso Medio e Curso Baixo• Os procesos xeolóxicos son distintos en cada parte dependendo da
pendente, da velocidade da auga e do caudal
Os vales constitúen as máis características formas erosivas dos ríos- Teñen perfil en “V”- No curso alto son estreitos e profundos e no curso medio e baixo son anchos e abertos. Néstes o río describe amplias curvas chamadas “meandros”
ALTABAIXAMOI BAIXASEDIMENTACIÓN
BAIXOALTOALTOTRANSPORTE
MOI BAIXABAJAALTAEROSIÓN
Curso BaixoCurso MedioCurso Alto
![Page 135: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/135.jpg)
As augas subterráneas
- A auga fíltrase polas rochas permeabeis ata chegar a unha zona onde as rochas son impermeabeis. Vaise formando unha concentración de auga que se chama acuífero ou capa freática
- Ésta constitúe unha reserva moi importante e desde lonxanos tempos perforáronse pozos para o seu aproveitamento
- O modelado kársticomodelado kárstico prodúcese por unha clase de meteorización química: a carbonatación
- O CO2 do aire disólvese na auga de chuvia ou nas salpicaduras das olas ou nas correntes dos ríos, formándose auga carbonatada, que é ácida e pode disolver a rocha caliza. Ésta NON é soluble en auga, pero é atacada polo ácido carbónico mediante unha reacción química na que se forma bicarbonato de calcio, que SÍ é soluble en auga. Así orixínanse tódalas formas características do modelado kárstico: Lapiaces, Covas, Dolinas… O bicarbonato de calcio (soluble) pode convertirse novamente en carbonato de calcio (insoluble), que se separa e forma estalactitas y estalagmitasestalactitas y estalagmitas
Son as que se infiltran no terreo e pasan ao subsolo
![Page 136: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/136.jpg)
As augas mariñas
- As olas baten contra a costa podendo desprender grandes anacos de rocha
- Estes anacos son empuxados polas mesmas olas contra a base do acantilado producindo estes efectos:
- Covas
- Plataforma de abrasión
- Cantos rodados
- Regresión do acantilado
- Modelado kársticoModelado kárstico, cando a costa está formada por rocha caliza
Son as que están nos mares e océanos. A súa acción erosiva maniféstase na costa e débese ás olas, correntes e mareas
EVOLUCIÓN DA COSTA
A capacidade erosiva das olas desgasta a líña da costa nos sitios máis débiles, formando golfos e enseadas, quedando zonas de rocha máis resistente en forma de cabos
![Page 137: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/137.jpg)
Erosión BiolóxicaÉ a debida á actividade dos seres vivos
Posiblemente o grupo de seres vivos que máis interveña na actividade erosiva da paisaxe sexa o dos humanos, debido a que a súa actividade require cada vez de maiores infraestruturas.
Para o transporte: estradas , aeroportos, autopistas
Para a enerxía: embalses, centrais, parques eólicos
Para o cultivo: roturación do terreo para prados de pasto, terrazas…
Para a extracción de minerais: minas a ceo aberto
![Page 138: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/138.jpg)
Os Glaciares
Teñen tres partes:
- Circo- Lingua- Zona de ablación
Son masas de xio que se van deslizando pendente abaixo polo seu peso. Teñen gran capacidade erosiva
EROSIÓN GLACIAR
A forza e consistencia do xeo arranca grandes anacos de rocha do leito da montaña. O efecto máis evidente, unha vez desaparecido o xeo, é a persistencia dun “val glaciar” con perfil característico en U
En Asturies hai formas erosivas de glaciarismo en gran parte da cordilleira Cantábrica, que estivo cuberta de xeos na última glaciación, hai uns 10.000 anos
Durante a glaciación os xeos glaciares cubriron grandes extensións da superficie terrestre, máis alá das rexións alpinas e polares.. O impacto da glaciación sobre unha paisaxe libre de xeos, deixa ao descuberto os seus efectos (vales en “U”), como se pode ver nestas fotografías.
Vega e lago Enol Val de Somiedo
Vista de satélite dunha zona de glaciares alpinos e dun glaciar do Everest
![Page 139: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/139.jpg)
Arrastre
Rodadura
Saltación
Suspensión
Flotación
Transporte de materiais nos ríos
Corrasión y Arrastre
Sentido da corrente
![Page 140: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/140.jpg)
Morrenas
É o conxunto de materiais que transporta un glaciar.
Concéntranse na fronte e nos laterais.
As veces hai morrenas centrais, que resultan da unión de dous glaciares.
![Page 141: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/141.jpg)
Sedimentación eólica
Deserto de Libia Campo de dunas
![Page 142: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/142.jpg)
Sedimentación fluvial
Terraza ou vega do río Ebro
Desembocadura dun río tapada cunha barra
Delta en proceso de formación
![Page 143: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/143.jpg)
Sedimentación glaciar
Morrenas laterais e terminalBloque errático
![Page 144: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/144.jpg)
Sedimentación mariña
Praia e frecha
Tómbolos
![Page 145: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/145.jpg)
Unha chea
![Page 146: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/146.jpg)
O RÍO EROSIONA
![Page 147: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/147.jpg)
O RÍO TRANSPORTA
![Page 148: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/148.jpg)
O RÍO SEDIMENTA
![Page 149: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/149.jpg)
VALES EN V
![Page 150: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/150.jpg)
VALES EN ARTESA
![Page 151: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/151.jpg)
TERRAZAS FLUVIAIS
![Page 152: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/152.jpg)
Chaira estrutural
Meseta
Outeiro testemuña Mesa
INFLUENCIA DA ESTRUTURA NO RELEVO
![Page 153: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/153.jpg)
INFLUENCIA DA ESTRUTURA NO RELEVO
Relevo en costa
Capa dura
Capa dura
Capa duraCapa branda
Capa branda
Capa branda
![Page 154: Tema 9 bio 4º](https://reader031.fdocumento.com/reader031/viewer/2022012322/559bae931a28ab60358b483c/html5/thumbnails/154.jpg)
INFLUENCIA DA ESTRUTURA NO RELEVO
Cristas ou cordas