Pro
f. R
iver
a G
uzm
án1
LOS
PLA
NES
GEN
ERA
LES
DE
HIG
IEN
E
CON
TRO
L D
E PL
AGA
S Y
SA
LUD
PÚBL
ICA
Prof
. Riv
era
Guzm
ánU
CM
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án2
SALU
D P
ÚBL
ICA
•La
salud
púb
lica
tien
e co
mo
obje
tivo
la
prot
ección
de
la s
alud
de
una
man
era
orga
niza
da y
si no
s re
ferimos
A L
AS
PLAGAS, co
mo
caus
ante
de
infe
ccione
s,en
ferm
edad
es, alte
ración
del m
edio
ambi
ente
, moles
tias
y p
erdida
sec
onóm
icas
; el o
bjet
ivo
sería
implem
enta
ción
de
un
PLAN D
E CO
NTRO
L DE
PLAGA
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án3
Plag
as u
rban
as
y s
alud
pública
El p
rogr
ama
de c
ontr
ol c
ontr
a cu
alqu
ier
plag
a de
berá
cont
ar n
orm
alm
ente
con
cin
co n
ivel
es d
ein
terv
enci
ón:
•Es
tudi
o de
talla
do e
insp
ecci
ón•
Plan
ific
ació
n de
las
actu
acio
nes
(pro
yect
o)•
Med
idas
de
cont
rol d
e pl
aga.
•Su
perv
isió
n y
eval
uaci
ón•
Man
teni
mie
nto
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án4
CONTRO
L DE
PLAGA
ámbi
to d
e ac
tuac
ión
El á
mbi
to d
e ac
tuac
ión
son
los
núcl
eos
urba
nos,
las
acti
vida
des
que
allí
se r
ealiz
an y
su
ento
rno.
En e
spec
ial e
n es
te c
urso
ser
ía la
:IN
DU
STRI
A A
LIM
ENTA
RIA
Aba
rca
todo
est
able
cim
ient
o do
nde
se m
anip
ulen
, alm
acen
en,
tran
spor
ten
y co
mer
cial
icen
pro
duct
os d
esti
nado
s a
laal
imen
taci
ón h
uman
a: f
abri
cas
de c
onse
rvas
veg
etal
es o
anim
ales
, mat
ader
os, c
entr
ales
lech
eras
, alm
acen
esho
rtof
rutí
cola
s, b
ares
, com
edor
es c
olec
tivo
s,al
mac
enes
de
alim
enta
ción
etc
.ES
TE T
IPO
DE
EMPR
ESA
S D
EBER
ÍAN
DIS
PON
ER D
E U
NPR
OGR
AM
A D
E LI
MPI
EZA
Y D
E CO
NTR
OL
DE
PLA
GAS
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án5
CONTRO
L DE
PLAGA
En
est
a co
nfer
enci
a so
bre
cont
rol d
epl
agas
, seg
uiré
los
conc
epto
s bá
sico
sex
pres
ados
por
la O
MS
, per
o si
nde
jar
de in
corp
orar
en
la lu
cha
cont
rala
s pl
agas
la m
etod
olog
ía y
el
pens
amie
nto
de A
nális
is d
e Pe
ligro
s y
Punt
os d
e Co
ntro
l Crí
tico
(APP
CC).
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án6
SIST
EMA
S D
E LU
CHA
CO
NTR
A L
AS
PLA
GAS
CON
SID
ERA
CIO
NES
GEN
ERA
LES
•La
s pl
agas
con
stit
uyen
una
am
enaz
a se
ria
para
la in
ocui
dad
yla
apt
itud
de
los
alim
ento
s•
Pued
en p
rodu
cirs
e in
fest
acio
nes
de p
laga
s cu
ando
hay
luga
res
que
favo
rece
n la
pro
lifer
ació
n y
alim
ento
s ac
cesi
bles
.•
Deb
erán
ado
ptar
se b
uena
s pr
ácti
cas
de h
igie
ne p
ara
evit
arla
for
mac
ión
de u
n m
edio
que
pue
da c
ondu
cir
a la
apa
rici
ón d
epl
agas
.•
Se p
uede
n re
duci
r al
mín
imo
las
prob
abili
dade
s de
infe
stac
ión
med
iant
e:–
Un
buen
san
eam
ient
o.–
La in
spec
ción
de
los
mat
eria
les
intr
oduc
idos
–U
na b
uena
vig
ilanc
iaLI
MIT
AN
DO
ASÍ
LA
S N
ECES
IDA
DES
DE
PLA
GUIC
IDA
S
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án7
SIST
EMA
S D
E LU
CHA
CO
NTR
A L
AS
PLA
GAS
Hig
iene
y p
laga
s
Man
teni
mie
nto
y sa
neam
ient
o•
Man
teni
mie
nto
y lim
piez
a•
Prog
ram
a de
lim
piez
a•
Sis
tem
a de
luch
a co
ntra
las
plag
as•
Trat
amie
nto
de lo
s re
sidu
os•
Efic
acia
de
la v
igila
ncia
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án8
CONTRO
L DE
PLAGA
Cont
rol i
nteg
rado
de
plag
as
•H
oy d
ía e
l abo
rdaj
e al
con
trol
de
las
plag
as,
se h
ace
de u
na m
aner
a in
tegr
ado.
•El
con
trol
inte
grad
o es
un
conc
epto
glob
aliz
ador
e in
cluy
e el
con
junt
o de
acti
vida
des
diri
gida
s a
cont
rola
r la
spo
blac
ione
s an
imal
es n
ociv
as d
e fo
rma
sele
ctiv
a y
espe
cífi
ca, l
imit
ando
al m
ism
oti
empo
el i
mpa
cto
sobr
e la
sal
ud, e
l cos
to y
el d
eter
ioro
med
ioam
bien
tal.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án9
Prer
requ
isit
ospa
ra la
impl
anta
ción
de
APP
CC•
La p
rodu
cció
n de
alim
ento
s se
guro
s r
equi
ere
que
el S
iste
ma
de A
nális
is d
e Pe
ligro
s y
Punt
os d
eCo
ntro
l Crí
tico
(APP
CC),
se a
sien
te s
obre
una
bas
esó
lida
de p
rogr
amas
pre
vios
o p
rerr
equi
sito
s.•
En c
ada
etap
a de
la c
aden
a al
imen
tari
a se
deb
enpr
opor
cion
ar la
s co
ndic
ione
s ne
cesa
rias
par
apr
oteg
er lo
s al
imen
tos.
Est
as c
ondi
cion
es s
e ha
ncu
mpl
ido
med
iant
e la
apl
icac
ión
de p
roto
colo
s y
guía
s de
prá
ctic
as c
orre
ctas
de
higi
ene (G
PCH)
Esta
s co
ndic
ione
s y
prá
ctic
as d
e hi
gien
e, s
onco
nsid
erad
as, h
oy d
ía, p
rerr
equi
sito
s de
lde
sarr
ollo
e im
plan
taci
ón e
fect
iva
de
los
plan
esA
PPCC
.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án10
Prog
ram
as p
revi
os o
pre
rreq
uisi
tos
•En
tre
los
prog
ram
as p
revi
os o
pre
rreq
uisi
tos,
el
CON
TRO
L D
E PL
AGA
S, c
onst
ituy
e si
n lu
gar
adu
das,
uno
de
los
más
impo
rtan
te, i
ndis
pens
able
para
ase
gura
rnos
la s
egur
idad
de
los
alim
ento
s.Fo
rma
part
e de
los
fact
ores
ext
ríns
ecos
que
esta
mos
obl
igad
os a
un
AU
TOCO
NTR
OL.
•D
eben
impl
anta
rse
prog
ram
as e
fect
ivos
de
cont
rol
de in
sect
os y
roe
dore
s:PL
AN
DE
DES
INSE
CTA
CIÓ
N Y
DES
RATI
ZACI
ÓN
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án11
PLA
N D
E D
ESIN
SEC
TACI
ÓN
YD
ESRA
TIZA
CIÓ
N (P
DD
)EL
PLA
N D
E D
ESIN
SECT
ACI
ÓN
Y D
ESRA
TIZA
CIÓ
N(P
DD
) es
una
med
ida
de p
reve
nció
n pr
imar
ia, n
eces
aria
y ob
ligat
oria
, par
a el
imin
ar lo
s ag
ente
s ca
usan
tes
deen
ferm
edad
, de
mol
esti
as y
de
alte
raci
ón m
edio
-am
bien
tal,
así c
omo
las
que
pued
en c
ausa
rco
ntam
inac
ión
cruz
ada
de lo
s al
imen
tos.
EL P
LAN
, tie
ne c
omo
obje
tivo
evi
tar
la a
pari
ción
y lu
char
cont
ra la
pro
lifer
ació
n de
los
inse
ctos
y d
emás
ani
mal
esin
dese
ados
, tal
es c
omo
roed
ores
, paj
aros
, etc
.EL
PLA
N ,
en u
na p
alab
ra, b
usca
la e
limin
ació
n de
los
llam
ados
ani
mal
es- p
laga
s
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án12
PLA
N D
E D
ESIN
SEC
TACI
ÓN
YD
ESRA
TIZA
CIÓ
N (P
DD
)•
Ani
mal
es- p
laga
s: s
on a
quel
los
anim
ales
que
han
enc
ontr
ado
en lo
s al
imen
tos
las
cond
icio
nes
ópti
mas
de
tem
pera
tura
yhu
med
ad p
ara
su m
ulti
plic
ació
n, c
ausa
ndo
su m
erm
a,al
tera
ción
y c
onta
min
ació
n.•
Los
pelig
ros
que
supo
ne la
pre
senc
ia d
e pl
agas
en
esta
blec
imie
ntos
alim
enta
rios
son
de
dos
tipo
s:–
Mic
robi
ológ
icos
: las
rat
as, c
ucar
acha
s, m
osca
s, e
tc q
uepu
eden
act
uar
com
o ve
ctor
es d
e ba
cter
ias
u ot
ros
mic
roor
gani
smos
pat
ógen
os, c
ausa
nte
de t
oxiin
fecc
ione
sal
imen
tari
as.
–Q
uím
icos
: los
pla
guic
idas
- bi
ocid
as q
ue p
uede
n ge
nera
rre
sidu
os t
óxic
os e
n lo
s al
imen
tos.
Evi
dent
emen
te t
odo
plag
uici
da d
ebe
esta
r re
gist
rado
com
o pr
oduc
to d
esti
nado
ala
indu
stri
a al
imen
tari
a.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án13
PLA
N D
E D
ESIN
SEC
TACI
ÓN
YD
ESRA
TIZA
CIÓ
N (P
DD
)
Los
pelig
ros
MIC
ROBI
OLÓ
GICO
S:SE
LU
CHA
CO
NTR
A E
LLO
S M
EDIA
NTE
LA
DES
INSE
CTA
CIÓ
ND
ESRA
TIZ
ACI
ÓN
Los
pelig
ros
QU
ÍMIC
OS
EL P
ROBL
EMA
DE
LO
S P
LAGU
ICID
AS
SE C
ON
TRO
LAN
MED
IAN
TE L
A S
EGU
RIDA
D Q
UÍM
ICA
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án14
PLA
N D
E D
ESIN
SEC
TACI
ÓN
YD
ESRA
TIZA
CIÓ
N (P
DD
)
Los
pelig
ros
MIC
ROBI
OLÓ
GICO
S:
PLA
GA
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án15
¿Qué
Ent
ende
mos
por
Pla
ga?
La O
MS
def
ine
com
o pl
aga
aque
llas
espe
cies
impl
icad
as e
n la
tran
sfer
enci
a de
enf
erm
edad
es in
fecc
iosa
s pa
ra e
l hom
bre
yen
el d
año
o de
teri
oro
del h
ábit
at y
del
bie
nest
ar u
rban
o,cu
ando
su
exis
tenc
ia e
s co
ntin
ua e
n el
tie
mpo
y e
stá
por
enci
ma
de lo
s ni
vele
s co
nsid
erad
os d
e no
rmal
idad
.El
con
cept
o ti
ene
no s
olo
un s
enti
do c
uant
itat
ivo,
sin
o ta
mbi
éncu
alit
ativ
o: h
ay e
spec
ies
muy
abu
ndan
te q
ue n
o se
con
side
ran
plag
as c
omo
las
palo
mas
en
las
ciud
ades
y o
tras
esp
ecie
s qu
eun
a ba
ja p
ropo
rció
n ca
usan
efe
ctos
cla
ram
ente
inde
seab
les:
chin
ches
, gar
rapa
tas,
etc
.S
u co
ntro
l rep
rese
nta
una
acti
vida
d de
pre
venc
ión
prim
aria
dent
ro d
e la
pro
tecc
ión
de la
sal
ud, l
igad
as a
las
polít
icas
de
higi
ene
y sa
neam
ient
o m
edio
ambi
enta
l.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án16
Niv
eles
con
side
rado
s de
nor
mal
idad
¿Que
es
el u
mbr
al d
e to
lera
ncia?
Hoy
en
día
el c
once
pto
de n
orm
alid
ad h
asi
do s
usti
tuid
o po
r el d
e um
bral d
eto
lera
ncia
Es e
l lím
ite
a pa
rtir
del
cua
l la
dens
idad
de p
obla
ción
que
for
ma
la p
laga
es
tal
que
sus
indi
vidu
os p
uede
n pr
ovoc
arpr
oble
mas
san
itar
ios
o am
bien
tale
s,m
oles
tias
, o b
ien,
pér
dida
s ec
onóm
icas
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án17
Toler
ancia
•La
toler
ancia
va a
dep
ende
r de
dif
eren
tes
vari
able
s:•
Su lo
caliz
ació
n•
Su p
elig
rosi
dad
•Su
núm
ero
•….
.–
Por
ejem
plo
un in
sect
o pu
ede
ser
cons
ider
ado
inde
seab
le e
n un
a si
tuac
ión
dada
por
raz
ones
de
salu
d,hi
gien
e, b
iene
star
púb
lico
o si
mpl
emen
te d
e ac
epta
bilid
adso
cial
•U
na c
ucar
acha
una
rat
a, u
na m
osca
en
un q
uiró
fano
,•
Una
cuc
arac
ha u
na r
ata,
una
mos
ca e
n la
coc
ina.
•U
na c
ucha
ra e
n un
pla
to.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án18
La c
ucar
acha
Cuca
rach
a alem
ana,
rub
ia o
de
cafe
tería
La in
fest
ació
n de
una
caf
eter
ía,
com
edor
, pla
to, c
on c
ucar
acha
es
una
indi
caci
ónde
HIG
IEN
E I
NCO
MPL
ETA
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án19
Toler
ancia
Sin e
mba
rgo
15 -
20 c
ucar
acha
s en
un
sóta
no t
iene
n men
os t
rasc
ende
ncia
social.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án20
CONTRO
L DE
PLAGA
•El
con
trol
de
plag
as s
e de
be d
e ab
orda
r em
plea
ndo
la m
etod
olog
ía d
e A
nális
is d
e Pe
ligro
s y
Punt
os d
eCo
ntro
l Crí
tico
(APP
CC),
uti
lizad
a am
plia
men
te e
nla
pro
pia
indu
stri
a al
imen
tari
a•
En u
na p
alab
ra t
enem
os id
enti
fica
r to
dos
los
pelig
ros
y lo
s ri
esgo
s qu
e co
nlle
van
la a
pari
ción
de
las
espe
cies
cau
sant
es d
e la
s pl
agas
y lo
s Pu
ntos
de
Cont
rol C
ríti
co c
omo
pued
e se
r:–
Su n
icho
eco
lógi
co–
Su n
ivel
infe
ctiv
idad
.–
Cara
cter
ísti
cas
prop
ias
del a
gent
e
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án21
SIS
TEM
AS
DE
LUCH
A C
ON
TRA
LA
S P
LAGA
S
ERRA
DIC
ACI
ÓN
•LA
S IN
FEST
ACI
ON
ES D
E PL
AGA
S D
EBER
ÁN
COM
BATI
RSE
DE
MA
NER
A I
NM
EDIA
TA Y
SIN
PERJ
UIC
IO D
E LA
IN
OCU
IDA
D O
LA
APT
ITU
DD
E LO
S A
LIM
ENTO
S.
•EL
TRA
TAM
IEN
TO C
ON
PRO
DU
CTO
SQ
UÍM
ICO
S, F
ÍSIC
OS
O B
IOLÓ
GICO
SD
EBER
ÁN
REA
LIZA
RSE
DE
MA
NER
A Q
UE
NO
REPR
ESEN
TE U
NA
AM
ENA
ZA P
ARA
LA
INO
CUID
AD
O L
A A
PTIT
UD
DE
LOS
ALI
MEN
TOS
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án22
SIS
TEM
AS
DE
LUCH
A C
ON
TRA
LA
S P
LAGA
S
VIGI
LAN
CIA
Y D
ETEC
CIÓ
N
DEB
ERÁ
N E
XA
MIN
ARS
EPE
RIÓ
DIC
AM
ENTE
LA
SIN
STA
LACI
ON
ES Y
LA
SZ
ON
AS
CIR
CUN
DA
NTE
S P
ARA
DET
ECTA
R PO
SIB
LES
INFE
STA
CIO
NES
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án23
CONTRO
L DE
PLAGA
•La
s es
trat
egia
s de
con
trol
de
las
plag
as u
rban
as s
e en
mar
can
dent
ro d
el c
once
pto
bási
co e
xpre
sado
por
la O
MS
de
sane
amie
nto
del m
edio
y g
esti
ón a
mbi
enta
l de
inse
ctos
yro
edor
es y
mic
roor
gani
smos
noc
ivos
, dif
eren
cian
do c
uatr
olín
eas
de a
cció
n:–
Sane
amie
nto
del m
edio
: con
junt
o de
med
idas
apl
icad
aspa
ra c
orre
gir
fact
ores
del
med
io a
mbi
ente
que
infl
uyen
opu
eden
infl
uir
en la
exp
ansi
ón v
ecto
rial
: inc
luye
la h
igie
nede
alim
ento
s, e
limin
ació
n de
bas
uras
, con
trol
de
agua
sre
sidu
ales
, etc
.–
Des
rati
zaci
ón: c
ontr
ol d
e ro
edor
es–
Des
inse
ctac
ión:
con
trol
de
artr
ópod
os–
Des
infe
cció
n: e
limin
ació
n de
mic
roor
gani
smos
pat
ógen
os
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án24
CONTRO
L DE
PLAGA
•La
s pr
emis
as g
ener
ales
que
deb
en d
e gu
iar
esta
s ac
tivi
dade
s de
salu
d pú
blic
a y
de s
anea
mie
nto
ambi
enta
l son
:–
Cura
r sin
daña
r–
Prev
enir m
ejor
que
cur
ar–
Prog
ramar
ant
es d
e ac
tuar
•Lo
s m
étod
os p
ara
cont
rola
r la
s pl
agas
urb
anas
son
var
iado
s; L
asac
cion
es p
rim
aria
s se
han
de
orie
ntar
hac
ia lo
s fa
ctor
es(a
limen
to, a
gua,
ref
ugio
) nec
esar
ios
para
la s
uper
vive
ncia
yde
sarr
ollo
bio
lógi
co d
e la
pla
ga. E
n se
gund
o lu
gar
han
deco
nsid
erar
se la
s m
edid
as d
e hi
gien
e am
bien
tal n
eces
aria
s pa
ra e
lco
ntro
l de
su m
edio
am
bien
te (d
esec
hos,
agu
as r
esid
uale
s, e
tc.)
•En
el c
aso
del c
ontr
ol d
e pl
agas
en
la I
ndus
tria
Alim
enta
ria,
los
dos
mod
os m
ás im
port
ante
s de
con
trol
de
plag
as, c
onsi
sten
–En
impe
dir
su a
cces
o a
los
loca
les ;
–y
evit
ar q
ue p
ueda
n ob
tene
r al
imen
to y
ref
ugio
.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án25
En im
pedi
r su
acc
eso
a lo
s lo
cale
s;M
EDID
AS
PARA
IM
PED
IR E
L A
CCES
O
•Lo
s ed
ific
ios
debe
rán
man
tene
rse
en b
uena
s co
ndic
ione
s, c
onla
s re
para
cion
es n
eces
aria
s, p
ara
impe
dir
el a
cces
o de
las
plag
as y
elim
inar
pos
ible
s lu
gare
s de
rep
rodu
cció
n•
Los
aguj
eros
, des
agüe
s y
otro
s lu
gare
s po
r lo
s po
r lo
s qu
epu
edan
pen
etra
r la
s pl
agas
deb
erán
man
tene
rse
herm
étic
amen
te.
•M
edia
nte
rede
s m
etál
icas
, col
ocad
as p
or e
jem
plo
en la
sve
ntan
as a
bier
tas,
las
puer
tas
y la
s ab
ertu
ras
de v
enti
laci
ón,
se r
educ
irá
el p
robl
ema
de la
ent
rada
de
plag
as.
•Si
empr
e qu
e se
a po
sibl
e, s
e im
pedi
rá la
ent
rada
de
anim
ales
en lo
s re
cint
os d
e la
s fá
bric
as y
de
las
plan
tas
de e
labo
raci
ónde
alim
ento
s
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án26
CONTRO
L DE
PLAGA
MED
IDAS P
REVEN
TIV
AS
En im
pedi
r su
acc
eso
a lo
s lo
cale
s in
cluy
eta
mbi
én:
–La
col
ocac
ión
de b
arre
ras
físi
cas,
el a
isla
mie
nto
arqu
itec
tóni
co y
la i
nter
posi
ción
de
estr
uctu
ras
que
favo
rezc
an la
est
anqu
eida
d de
los
loca
les;
Her
met
izac
ión
y se
llado
de
grie
tas
y ca
vida
des
de la
s in
stal
acio
nes:
pro
tege
r la
s ve
ntan
as y
aguj
eros
de
vent
ilaci
ón c
on t
ela
mos
quit
era.
–M
ante
ner
las
inst
alac
ione
s lim
pias
,es
peci
alm
ente
las
de m
anip
ulac
ión
yal
mac
enam
ient
o de
alim
ento
s
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án27
Evi
tar
que
pued
an o
bten
er a
limen
to y
ref
ugio
.
FACT
ORE
S F
AVO
RECE
DO
RES
AN
IDA
MIE
NTO
E I
NFE
STA
CIÓ
N
•La
dis
poni
bilid
ad d
e al
imen
tos
y de
agu
a fa
vore
ceel
ani
dam
ient
o y
la in
fest
ació
n de
las
plag
as.
•La
s po
sibl
es f
uent
es d
e al
imen
tos
debe
rán
guar
dars
e en
rec
ipie
ntes
a p
rueb
a de
pla
gas
y/o
alm
acen
arse
por
enc
ima
del s
uelo
y le
jos
de la
spa
rede
s.•
Deb
erán
man
tene
rse
limpi
as la
s zo
nas
inte
rior
es y
exte
rior
es d
e la
s in
stal
acio
nes
de a
limen
tos.
•Cu
ando
pro
ceda
, los
des
perd
icio
s se
alm
acen
arán
en r
ecip
ient
es t
apad
os a
pru
eba
de p
laga
s
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án28
CONTRO
L DE
PLAGA
•Cu
ando
se
cont
rata
una
em
pres
a de
con
trol
de
pla
ga, E
LO
BJET
IVO
no
es t
rata
r, s
ino
prev
enir
.•
No
cont
rata
mos
APL
ICA
DO
RES
DE
PLA
GUIC
IDA
S•
Cont
rata
mos
PA
RA P
REVE
NIR
PLA
GAS
•La
em
pres
a co
ntra
tada
, lle
vará
a c
abo
toda
s la
s ac
tuac
ione
sy
mét
odos
(quí
mic
os y
/o n
o qu
ímic
os) p
ara
EL C
ON
TRO
LA
MBI
ENTA
L D
E VE
CTO
RES
.•
La e
mpr
esa
en f
unci
ón d
e la
s ca
ract
erís
tica
s de
la in
stal
ació
ny
de la
eco
logí
a de
los
orga
nism
os c
ausa
nte
de p
laga
s,se
lecc
iona
rá e
l mét
odo
más
efe
ctiv
o:–
Mét
odos
mec
ánic
os–
Mét
odos
fís
icos
–M
étod
os q
uím
icos
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án29
CONTRO
L DE
PLAGA
Mét
odos
quí
mic
osS
e ba
san
en e
l em
pleo
de
plag
uici
das.
Los
mod
erno
str
atam
ient
os in
corp
oran
los
cono
cim
ient
os d
e la
eco
logí
a de
vect
ores
al o
bjet
o de
sel
ecci
onar
pla
guic
idas
de
baja
tox
icid
adpa
ra e
l hom
bre,
res
erva
ndo
los
más
act
ivos
par
a si
tuac
ione
sco
mpl
ejas
.M
étod
os f
ísic
osTe
mpe
ratu
ra, c
orri
ente
s el
éctr
icas
, ult
raso
nido
s, e
tc.
Mét
odos
mec
ánic
osCe
pos,
rat
oner
as, t
ram
pas
adhe
siva
sM
étod
os b
ioló
gico
sH
orm
onas
, fer
omon
as
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án30
La e
mpr
esa
cont
rata
da p
ara
PDD
•En
pri
mer
luga
r la
em
pres
a co
ntra
tada
deb
e de
rea
lizar
el
DIA
GNO
STIC
O D
E SI
TUA
CIÓ
N d
e la
inst
alac
ión
con
resp
ecto
a lo
s Pe
ligro
s de
PLA
GAS,
y lo
s Pu
ntos
Crí
tico
s pa
rael
Con
trol
de
las
mis
mas
; en
una
pala
bra
debe
rea
lizar
una
APP
CC. Q
ue p
erm
ita
PREV
ENIR
•En
seg
undo
luga
r en
cas
o de
TRA
TAM
IEN
TO, e
l res
pons
able
de la
apl
icac
ión
debe
info
rmar
pre
viam
ente
del
tra
tam
ient
oqu
e va
a r
ealiz
ar y
en
espe
cial
, del
per
iodo
de
segu
rida
d qu
eco
nvie
ne r
espe
tar,
así
com
o de
la n
eces
idad
de
vent
ilar
ello
cal a
ntes
de
volv
er a
usa
rlo.
DEB
E D
E A
JUN
TAR
LOS
SIG
UIE
NTE
S D
ATO
SD
ESCR
IPTI
VO D
E LO
S SI
STEM
AS
DE
LUCH
A
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án31
La e
mpr
esa
cont
rata
da p
ara
PDD
DEB
E D
E A
JUN
TAR
LOS
SIG
UIE
NTE
S D
ATO
SD
ESCR
IPTI
VO D
E LO
S SI
STEM
AS
DE
LUCH
A•
Los
dato
s de
la e
mpr
esa
que
real
iza
el t
rata
mie
nto
(reg
istr
o co
mo
empr
esa
de e
stab
leci
mie
ntos
y s
ervi
cios
pla
guic
idas
oto
rgad
a po
rCO
MU
NID
AD
AU
TON
OM
A c
orre
spon
dien
te.
•Id
enti
fica
ción
de
la s
uper
fici
e y
loca
l que
se
debe
tra
tar.
•Es
peci
fica
cion
es d
e la
pla
ga q
ue c
onvi
ene
elim
inar
.•
Plag
uici
das
usad
os: n
ombr
e, n
úmer
o de
reg
istr
o–
Fich
a de
seg
urid
ad (F
DS
)–
Fich
a té
cnic
a•
Peri
odo
de s
egur
idad
.•
Fech
a y
hora
de
inic
io d
el t
rata
mie
nto
•N
ombr
e y
firm
a de
l res
pons
able
téc
nico
y f
echa
de
expe
dici
ón d
e su
carn
é de
apl
icad
or, y
el n
ivel
de
calif
icac
ión.
•U
n m
apa
de e
mpl
azam
ient
o de
tra
mpa
s.•
El t
ipo
y fr
ecue
ncia
de
la in
spec
ción
par
a ve
rifi
car
la e
fica
cia
del p
rogr
ama
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án32
PDD
Regi
stro
s qu
e se
deb
en r
ealiz
ar•
Regi
stro
s de
ver
ific
acio
nes
peri
ódic
as d
e lo
s si
stem
as d
elu
cha
cont
ra a
nim
ales
inde
sead
os c
on la
s si
guie
ntes
anot
acio
nes:
•Fe
cha
•Re
sult
ado
del c
ontr
ol•
Pers
ona
que
real
iza
el c
ontr
ol•
Inci
denc
ias
obse
rvad
as y
las
med
idas
cor
rect
oras
, si f
uera
nece
sari
a.•
Regi
stro
s de
ver
ific
acio
nes
peri
ódic
as d
e la
s ba
rrer
as f
ísic
asco
n la
s •Fe
cha
•Re
sult
ado
del c
ontr
ol•
Pers
ona
que
real
iza
el c
ontr
ol•
Inci
denc
ias
obse
rvad
as y
las
med
idas
cor
rect
oras
, si f
uera
nece
sari
a.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án33
PDD
Insp
ecci
ón d
e pl
agas
en
las
inst
alac
ione
s
10. L
a lu
z ex
teri
or d
el e
stab
leci
mie
nto
es b
lanc
a, p
or lo
que
atr
ae m
ás a
los
inse
ctos
9. H
ay c
rist
ales
o v
enta
nas
rota
s
8. E
xist
en v
enta
nas
o pu
erta
s qu
e no
cie
rran
her
mét
icam
ente
7.Ex
iste
n pr
oduc
tos
de p
oca
rota
ción
, que
per
man
ecen
dur
ante
muc
ho t
iem
po e
n el
mis
mo
luga
r
6. L
os e
nvas
es d
e ca
rtón
que
dan
alm
acen
ados
en
la z
ona
de r
ecep
ción
de
mat
eria
s pr
imas
5. O
bser
va h
umed
ades
en
el a
lmac
én d
e pr
oduc
tos
no p
erec
eder
os
4. H
ay in
dici
os d
e pl
agas
en
las
zona
s ce
rcan
as
3.O
bser
va ir
regu
lari
dade
s en
par
edes
o s
uelo
s, g
riet
as o
ren
dija
s
2. L
os c
ondu
ctos
de
agua
, gas
, mat
eria
l elé
ctri
co e
tc.,d
ejan
esp
acio
s va
cíos
o a
guje
ros
1. H
a en
cont
rado
exc
rem
ento
s o
secr
ecio
nes
de a
nim
ales
- pl
aga
en e
l sue
lo o
en
dife
rent
esel
emen
tos
No
Si
Cues
tion
es
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án34
PLA
N D
E D
ESIN
SEC
TACI
ÓN
YD
ESRA
TIZA
CIÓ
N (P
DD
)
Los
pelig
ros
QU
ÍMIC
OS:
LOS
PLA
GUIC
IDA
S
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án35
Los
plag
uici
das
•Lo
s pl
agui
cida
s qu
e se
uti
licen
en
los
trat
amie
ntos
por
par
te d
e la
s em
pres
asde
ben
esta
r AUTORI
ZADOS P
OR
ELM
INIS
TER
IO D
E SANID
AD Y
CONSUM
O,
NO
PER
MIT
IÉN
DO
SE L
ARE
ALI
ZACI
ÓN
DE
MEZ
CLA
S, Y
A Q
UE
TOD
AS
LAS
FORM
ULA
CIO
NES
TIE
NEN
QU
E ES
TAR
DEB
IDA
MEN
TERE
GIST
RAD
AS
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án36
RTS
para
la f
abri
caci
ón,
com
erci
aliz
ació
n y
utili
zaci
ón d
epl
agui
cida
s
R.D
. 334
9/19
83, d
e 30
de N
ovie
mbr
e
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án37
RTS P
lagu
icidas
Clas
ificac
ión
de P
lagu
icidas
•Pl
agui
cida
s de
uso
am
bien
tal
•Plag
uicida
s de
uso
en
la I
ndus
tria
Alim
enta
ria
•Pr
oduc
tos
fito
sani
tari
os•
Plag
uici
das
de u
so g
anad
ero
•Pl
agui
cida
s de
uso
en
higi
ene
pers
onal
y d
eam
bien
tes
clín
icos
o q
uirú
rgic
os• D
esin
fect
ante
s pa
ra t
orre
s de
ref
rige
raci
on• P
rodu
ctos
par
a el
tra
tam
ient
o de
mad
era
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án38
Los
plag
uici
das
Los
plag
uici
das
de u
so A
mbi
enta
l y d
eus
o en
la I
ndus
tria
Alim
enta
ria
debe
nes
tar
insc
rito
s en
el R
egis
tro
dePl
agui
cida
s de
la D
irec
ción
Gen
eral
de
Salu
d Pú
blic
a y
Cons
umo
del
Min
iste
rio
de S
anid
ad y
Con
sum
o
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án39
Los
núm
eros
de
regi
stro
ROP
Los
núm
eros
de
regi
stro
pue
den
tene
r un
a de
est
ases
truc
tura
s :-
NN
- YY
-XX
XX
X-
NN
- YY
-XX
XX
X-R
-N
N-
YY-X
XX
XX
-HA
-N
N-
YY-X
XX
XX
-R/H
AEL
SIG
NIF
ICA
DO
DE
CAD
A S
ECU
ENCI
A E
S:
-N
N: d
os ú
ltim
as c
ifra
s de
l año
-YY
: id
enti
fica
la a
plic
ació
n de
l pro
duct
o y
es f
ijo p
ara
cada
tip
o de
prod
ucto
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án40
Los
núm
eros
de
regi
stro
RTS P
lagu
icidas
Regist
ro O
ficial d
e Plag
uicida
s (R
OP)
-YY
: i
dent
ific
a la
apl
icac
ión
del p
rodu
cto
y es
fijo
par
a ca
dati
po d
e pr
oduc
to. P
uede
ser
:
•00
: I.A
.T. (
Ingr
edie
nte
Act
ivo
Técn
ico)
•10
: Rat
icid
a•
20: D
esin
fect
ante
•30
: Ins
ecti
cida
•40
: Fun
gici
da•
50: O
tros
(Rep
elen
tes,
Atr
ayen
tes)
•80
: Tra
tam
ient
os d
e m
ader
a•
100:
Des
infe
ctan
tes
de t
orre
s de
ref
rige
raci
ón
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án41
Los
núm
eros
de
regi
stro
RTS P
lagu
icidas
Regist
ro O
ficial d
e Plag
uicida
s (R
OP)
-X
XX
XX
: Nº
de r
egis
tro.
Com
ienz
a co
n 00
001
y es
fijo
par
aca
da p
rodu
cto.
-R:
Pro
duct
o Re
clas
ific
ado
de u
so A
mbi
enta
l. S
u pe
ríod
o es
de
tres
año
s.-
HA
: Pro
duct
o au
tori
zado
par
a us
o en
la I
ndus
tria
Alim
enta
ria,
exc
lusi
vam
ente
por
per
sona
l esp
ecia
lizad
o (u
sopr
ofes
iona
l), e
n au
senc
ia t
otal
de
alim
ento
s y
resp
etan
do e
lpl
azo
de s
egur
idad
indi
cado
en
la R
esol
ució
n.-
R/H
A: P
rodu
cto
Recl
asif
icad
o de
uso
en
la I
ndus
tria
Alim
enta
ria
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án42
RTS P
lagu
icidas
Cond
icione
s de
alm
acen
amient
o
•Em
plaz
amie
ntos
ade
cuad
os t
al q
ue s
e ev
iten
inun
daci
ones
•Se
para
dos
de p
ared
de
obra
de
loca
les
habi
tado
s•
Ale
jado
s de
mat
eria
les
fáci
lmen
te in
flam
able
s•
Si T
o F
, no
podr
án e
star
en
plan
tas
elev
adas
. Si T
+ ubi
cado
sen
áre
as a
bier
tas
y al
ejad
os d
e lo
cale
s ha
bita
dos
y es
tar
dota
dos
de e
quip
os d
e pr
otec
ción
y p
erso
nal a
decu
ado.
•“A
lmac
en d
e pr
oduc
tos
quím
icos
” y
sím
bolo
de
pelig
ro•
Aca
bado
que
fac
ilite
lim
piez
a y
desi
nfec
ción
•Ve
ntila
ción
suf
icie
nte
•N
o al
mac
enar
pla
guic
idas
jun
to a
alim
ento
s, r
opa.
..•
Esti
ba c
orre
cta
y po
r ti
pos
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án43
RTS P
lagu
icidas
Elim
inac
ión
de r
esid
uos
•Lo
s pl
agui
cida
s y
sus
enva
ses
está
n ti
pifi
cado
sco
mo
resi
duos
pel
igro
sos:
El p
rodu
ctos
de
esto
sre
sidu
os, e
stá
oblig
ado
a ge
stio
nar
los
mis
mos
o d
ela
dev
oluc
ión
al f
abri
cant
e, e
n su
cas
o
•La
s em
pres
as d
e co
ntro
l de
plag
as d
eber
án:
–In
scri
birs
e en
el r
egis
tro
de p
eque
ños
prod
ucto
res
dere
sidu
os in
dust
rial
es–
Cont
rata
r la
rec
ogid
a de
res
iduo
s co
n un
a em
pres
aau
tori
zada
par
a la
ges
tión
de
RTP
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án44
R. D
. 1
05
4/2
00
2, p
or
el q
ue
se
re
gu
la e
l
pro
ce
so
de
eva
lua
ció
n p
ara
el re
gis
tro
,
au
tori
za
ció
n y
co
me
rcia
liza
ció
n d
e b
iocid
as
SEG
URI
DAD Q
UÍM
ICA
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án45
BIO
CID
AS
Sust
anci
as a
ctiv
as y
pre
para
dos
que
cont
enga
n un
a o
más
sus
tanc
ias
acti
vas,
pre
sent
ados
en
la f
orm
a en
que
son
sum
inis
trad
os a
l usu
ario
, des
tina
dos
ade
stru
ir, c
ontr
arre
star
, neu
tral
izar
, im
pedi
r la
acci
ón o
eje
rcer
un
cont
rol d
e ot
ro t
ipo
sobr
ecu
alqu
ier
orga
nism
o no
civo
por
med
ios
quím
icos
obi
ológ
icos
.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án46
Tipo
s de
Bio
cida
sGr
upo
1 D
esin
fect
ante
s y
bioc
idas
gen
eral
es:
1.—
Bioc
idas
par
a la
hig
iene
hum
ana:
2.—
Des
infe
ctan
tes
utili
zado
s en
los
ámbi
tos
de la
vida
pri
vada
y d
e la
sal
ud p
úblic
a y
otro
s bi
ocid
as
3.—
Bioc
idas
par
a la
hig
iene
vet
erin
aria
4.—
Des
infe
ctan
tes
para
las
supe
rfic
ies
que
está
n en
cont
acto
con
alim
ento
s y
pien
sos
5.—
Des
infe
ctan
tes
para
agu
a po
tabl
e
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án47
Tipo
s de
Bio
cida
sGr
upo
prin
cipa
l 2: C
onse
rvan
tes
6.—
Cons
erva
ntes
par
a pr
oduc
tos
enva
sado
s7.
—Co
nser
vant
es p
ara
pelíc
ulas
8.—
Prot
ecto
res
para
mad
eras
9.—
Prot
ecto
res
de f
ibra
s, c
uero
, cau
cho
y m
ater
iale
spo
limer
izad
os10
.—Pr
otec
tore
s de
mam
post
ería
11.—
Prot
ecto
res
para
líqu
idos
uti
lizad
os e
n si
stem
as d
ere
frig
erac
ión
y en
pro
ceso
s in
dust
rial
es12
.—Pr
oduc
tos
anti
moh
o13
.—Pr
otec
tore
s de
líqu
idos
de
met
alis
terí
a
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án48
Tipo
s de
Bio
cida
sGr
upo
prin
cipa
l 3: P
lagu
icid
as:
14.—
Rode
ntic
idas
15.—
Avi
cida
s
16.—
Mol
usqu
icid
as
17.—
Pisc
icid
as
18.—
Inse
ctic
idas
, aca
rici
das
y pr
oduc
tos
para
cont
rola
r ot
ros
artr
ópod
os
19.—
Repe
lent
es y
atr
ayen
tes
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án49
Tipo
s de
Bio
cida
sGr
upo
prin
cipa
l 4: O
tros
bio
cida
s:
20.—
Cons
erva
ntes
par
a al
imen
tos
o pi
enso
s
21.—
Prod
ucto
s an
tiin
crus
tant
es:
22.—
Líqu
idos
par
a em
bals
amam
ient
o y
taxi
derm
ia
23.—
Cont
rol d
e ot
ros
vert
ebra
dos
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án50
Sust
anci
a ac
tiva
Sust
anci
a o
mic
roo
rgan
ism
o, in
cluid
o u
n v
irus
o u
n h
ongo,
que
ejer
za u
na
acci
ón
gen
eral
o e
spec
ífic
a co
ntr
a org
anis
mos
noci
vos.
Est
án i
ncl
uid
asen
la
list
a del
An
exo I
y A
nex
o I
A (
Bio
cid
as
de
bajo
rie
sgo)
del
R. D
.1054/2
002
Sust
anci
a bá
sica
Sust
anci
as q
ue
está
n c
lasi
fica
das
en e
l an
exo I
B y
cu
yo
uso
pri
nci
pal
no
es c
om
o p
lag
uic
idas
, per
o q
ue
tien
en u
n u
so d
e m
enor
import
anci
aco
mo
bio
cid
as,
bie
n d
irec
tam
ente
, b
ien
en u
n p
roduct
o f
orm
ado p
or
lasu
stan
cia
y u
n s
imple
dil
uyen
te q
ue
no s
ea,
a su
vez
, una
sust
anci
a de
posi
ble
rie
sgo y
que
no e
sté
dir
ecta
men
te c
om
erci
aliz
ado p
ara
su u
soco
mo
bio
cid
a.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án51
Re
gis
tro
Oficia
l d
e B
iocid
as
Los
bio
cidas
solo
podrá
n c
om
erci
aliz
arse
y u
tili
zars
e en
el
terr
itori
onac
ional
si
han
sid
o p
revia
men
te a
uto
riza
dos
e in
scri
tos
en e
l R
egis
tro
Ofi
cial
de
Bio
cidas
.
Est
e R
egis
tro
es
dep
end
ien
te d
e la
Dir
ecci
ón G
ener
al d
e S
alud P
úbli
cad
el M
inis
teri
o d
e S
anid
ad y
Co
nsu
mo.
Las
sust
anci
as b
ásic
as n
o n
eces
itan
reg
istr
arse
.
Pla
zo d
e re
gis
tro 1
0 a
ño
s sa
lvo q
ue
este
pla
zo s
ea s
uper
ior
a la
auto
riza
ció
n d
e la
su
stan
cia
acti
va
(An
exo
I o
IA
)
Rec
on
oci
mie
nto
mu
tuo
de
auto
riza
cio
nes
: P
roce
dim
ien
to d
eagil
izaci
ón d
e re
visi
ón d
e ex
ped
iente
. L
a a
uto
riza
ció
n d
e u
n b
ioci
da
en u
n p
aís
mie
mb
ro n
o e
qu
iva
le a
la a
uto
riza
ción e
n e
l re
sto.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án52
FDS
Fich
a d
e d
ato
s d
e s
eg
urid
ad
.
1.-
Gara
ntiz
a un
sis
tem
a de
info
rmac
ión
que
perm
ita
a lo
sus
uari
os t
omar
las
med
idas
nec
esar
ias
tant
o pa
ra la
prot
ecci
ón d
e la
sal
ud h
uman
a y
el m
edio
am
bien
te c
omo
para
la h
igie
ne y
seg
urid
ad e
n el
luga
r de
tra
bajo
.2.
- La
fac
ilita
rán
los
fabr
ican
tes
o re
spon
sabl
es d
e la
com
erci
aliz
ació
n.3.
- U
na c
opia
de
la m
ism
a se
ent
rega
rá a
la D
irec
ción
Gen
eral
de
Sal
ud P
úblic
a, p
refe
ribl
emen
te p
or m
edio
s te
lem
átic
os o
en
su d
efec
to e
n so
port
e m
agné
tico
.4.
- S
e el
abor
ará
de c
onfo
rmid
ad a
lo e
stab
leci
do e
n el
R.D
.25
5/20
03 y
R.D
. 363
/199
5.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án53
Seg
uridad
Química:
Clasifica
ción
•Su
stan
cias
/pre
para
dos
pelig
roso
s en
fun
ción
de
sus
prop
ieda
des
físi
co-q
uím
icas
prop
ieda
des
físi
co-q
uím
icas
:–
Expl
osiv
o (E
), Co
mbu
rent
e (O
), M
uy I
nfla
mab
le(F
+), F
ácilm
ente
Inf
lam
able
(F)
•Su
stan
cias
/pre
para
dos
pelig
roso
s pa
ra la
sal
udpe
ligro
sos
para
la s
alud
:–
Noc
ivos
(Xn)
, Tóx
icos
(T),
Muy
Tóx
icos
(T+)
,Ir
rita
ntes
(Xi),
Cor
rosi
vos
(C),
Sens
ibili
zant
es,
Carc
inog
énic
os, M
utag
énic
os, T
óxic
os p
ara
lare
prod
ucci
ón–
Pelig
roso
s pa
ra e
l med
io a
mbi
ente
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án54
Segu
rida
d qu
ímic
a: E
tiqu
etad
o•
El e
tiqu
etad
o co
nsta
rá d
e :
–PI
CTO
GRA
MA
–FR
AS
ES D
E RI
ESGO
O F
RAS
ES R
–CO
NS
EJO
S D
E PR
UD
ENCI
A O
FRA
SES
S
Se
utili
zara
n lo
s pi
ctog
ram
as, f
rase
s R
y S
espe
cifi
cada
s en
el A
nexo
I d
elRe
glam
ento
de
Sust
anci
a (R
D 3
63/9
5), c
onsi
dera
ndo
los
límit
es d
e co
ncen
trac
ión
esta
blec
idos
.
Cuan
do e
n el
Ane
xo I
no
se e
spec
ifiq
uen
límit
es d
e co
ncen
trac
ión,
se
utili
zará
n lo
spi
ctog
ram
as, f
rase
s R
y S
de
acue
rdo
a lo
est
able
cido
en
el R
egla
men
to d
ePr
epar
ados
(RD
255
/03)
Si l
os p
repa
rado
s co
ntie
nen
una
o m
ás s
usta
ncia
s cl
asif
icad
as c
omo
pelig
rosa
s en
una
conc
entr
ació
n in
divi
dual
que
no
se e
xced
e de
los
límit
es f
ijado
s en
el A
nexo
I, s
eap
licar
á la
for
mul
a em
píri
caξ
(Px/
Lx) =
1Px
: Por
cent
aje
en p
eso
de c
ada
sust
anci
a co
n ig
ual c
alif
icac
ión
de p
elig
rosi
dad
Lx: l
ímit
e fi
jado
par
a di
cha
calif
icac
ión,
en
porc
enta
je.
55
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án56
Segu
rida
d qu
ímic
a: E
tiqu
etad
o
•D
enom
inac
ión
o no
mbr
e co
mer
cial
•Id
enti
fica
ción
del
res
pons
able
de
pues
ta e
n m
erca
do•
Para
sus
tanc
ias,
el n
úmer
o CE
E y
la f
rase
“et
ique
ta C
EE”
si la
sust
anci
a fi
gura
en
el A
nexo
I•
Nom
bre
quím
ico
de la
/s s
usta
ncia
s (b
asta
con
4 s
usta
ncia
squ
e se
rán
las
resp
onsa
bles
de
los
ries
gos
más
gra
ves
para
lasa
lud)
•Sí
mbo
los
de p
elig
ro o
Pic
togr
amas
(im
pres
os e
n ne
gro
sobr
efo
ndo
amar
illo-
anar
anja
do)
•Fr
ases
R (b
asta
con
6 q
ue d
eben
cub
rir
el c
onju
nto
deri
esgo
s pr
inci
pale
s)•
Fras
es S
o C
onse
jos
de p
rude
ncia
(bas
tará
con
6)
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án57
Fich
a d
e d
ato
s d
e s
eg
urid
ad
.
(co
nte
nid
o)
•Id
enti
fica
ción
del
pre
para
doy
del r
espo
nsab
le d
e su
com
erci
aliz
ació
n.•
Com
posi
ción
/Inf
orm
ació
nso
bre
com
pone
ntes
•Id
enti
fica
ción
de
pelig
ros
•Pr
imer
os a
uxili
os•
Med
idas
de
luch
a co
ntra
ince
ndio
s•
Med
idas
que
deb
en t
omar
seen
cas
o de
ver
tido
sac
cide
ntal
•M
anip
ulac
ión
yal
mac
enam
ient
o
h)
Cont
role
s de
expo
sici
ón/p
rote
cció
nin
divi
dual
i)Pr
opie
dade
s fí
sico
-quí
mic
asj)
Es
tabi
lidad
y r
eact
ivid
ad•
Info
rmac
ione
s to
xico
lógi
cas
•In
form
acio
nes
ecol
ógic
as•
Cons
ider
acio
nes
rela
tiva
s a
su e
limin
ació
n•
Info
rmac
ión
rela
tiva
al
tran
spor
te•
Info
rmac
ión
regl
amen
tari
a•
Otr
as in
form
acio
nes.
Pro
f. R
iver
a G
uzm
án58
Seg
uridad
química:
Limitac
ione
s a
la c
omer
cializac
ión
desu
stan
cias
y p
repa
rado
s pe
ligro
sos.
•Li
mit
acio
nes:
Pro
hibi
cion
es, r
estr
icci
ones
de u
so•
Dir
ecti
va 7
6/76
9/CE
y 1
8 ad
apta
cion
es a
lpr
ogre
so t
écni
co•
42 s
usta
ncia
s o
grup
os d
e su
stan
cias
: 900
sust
anci
as e
spec
ífic
as.
SUST
AN
CIA
S PR
OH
IBID
AS
: A
ldri
n, D
ield
rin,
DD
T,En
drin
, HCH
(<99
%),
Clor
dano
, Hep
taco
loro
, HCB
,To
xafe
no, A
rsén
ico
y su
s sa
les,
Est
ricn
ina
y su
ssa
les,
Cul
tivo
s m
icro
bian
os.